HỘI CHỨNG CHÈN ÉP KHOANG

Phùng
Phùng Ngọc
Ngọc Hồ
Hồ -- Bộ
Bộ mơn
mơn
Ngoại
Ngoại


I.ĐẠI CƯƠNG
Hội
Hội chứng
chứng chèn
chèn ép
ép khoang(HC
khoang(HC CEK),
CEK), được
được
WOLKMANN
WOLKMANN mô
mô tả
tả đầu
đầu tiên
tiên năm
năm 1881
1881 ởở bệnh
bệnh
nhân
nhân gãy
gãy hai

hai xương
xương cẳng
cẳng tay.
tay. Vì
Vì vậy
vậy HC
HC này
này có
có
tên
tên WOLKMANN
WOLKMANN cẳng
cẳng tay.
tay.

 Sau
Sau này
này nhiều
nhiều tác
tác giả:
giả: Matsen,
Matsen, Mubarak,
Mubarak,
Hargen…cịn
Hargen…cịn tìm
tìm ra
ra HC
HC CEK
CEK ởở nhiều
nhiều nơi

nơi khác
khác
(ngoài
(ngoài chi
chi trên)
trên) như
như đùi,
đùi, cẳng
cẳng chân…
chân…




HC WOLKMANN




NGUYÊN
NGUYÊN NHÂN
NHÂN
Nguyên
Nguyên nhân
nhân chấn
chấn thương
thương :: chủ
chủ yêú
yêú
do

do chấn
chấn thương
thương gây
gây ra
ra
 Gãy
Gãy xương(45%)
xương(45%)
 Chấn
Chấn thương
thương mạch
mạch máu,
máu, chấn
chấn
thương
thương phần
phần mềm.
mềm.
 Sau
Sau mổ
mổ kết
kết hợp
hợp xương.
xương.
 Vùi
Vùi lấp
lấp cục
cục bộ
bộ các
các chi.

chi.





Nguyên
Nguyên nhân
nhân khác
khác
 Bệnh
Bệnh về
về máu
máu =>
=> gây
gây chảy
chảy máu
máu
và
và tụ
tụ máu
máu trong
trong khoang.
khoang.
 Do
Do tiêm
tiêm truyền:
truyền: đặc
đặc biệt
biệt tiêm

tiêm
can-xi
can-xi mạch
mạch máu
máu
 Phù
Phù nề
nề và
và hoại
hoại tử
tử tổ
tổ chức
chức do
do rắn
rắn
cắn,
cắn, do
do bỏng.
bỏng.


VỊ
VỊ TRÍ
TRÍ HAY
HAY GẶP
GẶP H.C
H.C C.E.K
C.E.K
HC
HC CEK

CEK có
có thể
thể gặp
gặp bất
bất kỳ
kỳ mọi
mọi nơi
nơi ,,
nhưng
nhưng chủ
chủ yếu
yếu là
là tứ
tứ chi.
chi.
 Chi
Chi trên
trên :: Cẳng
Cẳng tay,
tay, các
các ngón
ngón tay.
tay.
 Chi
Chi dưới
dưới :: Cẳng
Cẳng chân
chân (chiếm
(chiếm 80%
80% HC

HC
CEK
CEK do
do gãy
gãy xương).
xương).



Cẳng chân:Hay gặp sau một chấn thương,
80% có gãy xương.
- Vị trí: gãy mâm chày, gãy cao thân xương
chày (đoạn có cơ bụng chân rất chắc &
dày).
- Có 4 khoang: khoang trước, khoang bên,
khoang sau nông & sâu
 Đùi - rất hiếm gặp.



II.GIẢI PHẪU BỆNH




Bình thường giữa các khối cơ của chi
có các bao xơ, ngăn cách chúng thành
một khoang ảo.
Bao xơ này chắc, ít đàn hồi, bên trong
chứa đựng mạch máu & thần kinh

quan trọng đi qua để ni phía hạ lưu.


Thiết đồ cắt ngang 1/3 trên cẳng chân


Các khối cơ, mạch máu & TK 1/3 cẳng chân


TỔN THƯƠNG G.P.B GẶP Ở CEK





1. Xương
Hay gặp gãy xương kín, gãy xương phức
tạp & di lệch.
Có thể gặp gãy xương hở độ 1-2.
Với gãy hở độ 3: các khoang đã mở rộng,
nên khơng cịn CEK (nếu có tổn thương
mạch =>gãy hở độ 3c)






2. Cơ
Cơ bị phù nề, đụng dập và tụ

máu.
Giai đoạn muộn, cơ bị hoại tử do
thiếu máu nuôi


Các khối cơ cẳng chân bị hoại tử






3. Mạch máu
Bị áp lực trong khoang chèn ép,
làm cho mạch máu bị co thắt.
Nếu để muộn, mạch máu khơng
cịn đập và thương tổn sẽ không hồi
phục.





4. Thần kinh
Bị chèn ép => TK thiếu máu nuôi.
Về sau: khi TK bị chèn ép hoàn
toàn gây nên mất cảm giác và liệt
vận động.

III.SINH LÝ BỆNH
TỔN THƯƠNG THẦN KINH
Khi áp lực khoang tăng cao:đầu tiên phần
nhạy cảm nhất bị chèn ép là các dịng vi
quản ni thần kinh => làm cho TK bị thiếu
máu.Vì thế, các dấu hiệu lâm sàng sớm nhất
& quan trọng nhất của HC CEK là dấu hiệu
về TK: tê bì; tăng cảm giác đau và liệt


Sơ đồ cắt ngang sợi TKNV theo Sunderland

1. Bao ngoµi dây thần kinh, 2. Bó sợi thần
kinh, 3. Nhóm bó sợi thần kinh, 4. Bao bó sợi


Cơ chế chấn thương gây CEK






ÁP LỰC KHOANG
Matsen đưa ra công thức:
Pa-Pv
LBF = -------------R
Như vậy, áp lực tại khoang càng tăng®, máu
xuống ni hạ lưu càng kém =>cơ càng
thiểu dưỡng, phù nề, xuất tiết…Càng phù

nề…càng gây tăng áp lực khoang.


HẬU QUẢ CỦA H.C CHÈN ÉP KHOANG

Toàn thân:
- Tăng áp lực trong khoang cơ-xương, gây
chèn ép tuần hoàn mao mạch =>hoại tử tổ
chức như trong tắc mạch do nhiễm khuẩn.
- Nếu để muộn, chi bị hoại tử, BN bị nhiễm
toan chuyển hoá, nguy cơ tử vong cao.


Tại chỗ:
Nếu HC CEK ở những vùng chi có vịng nối của
mạch máu tốt thì BN có thể thốt được cụt chi,
nhưng về sau chức năng chi kém vì thiếu máu
cục bộ, gân; cơ; và các khớp bị xơ cứng.
Nếu HC CEK khơng được chẩn đốn và xử trí
sớm=>cụt chi=>tàn phế.


-

-


IV.LS HC CHÈN ÉP KHOANG
-

Xảy ra sau một chấn thương.
Cả chi căng cứng như một cái ống.
Tăng cảm giác đau ngồi da.
Đầu chi nề to, tím & lạnh hơn bình thường
Yếu hoặc mất mạch ngoại vi.
Liệt vận động & mất cảm giác các ngón tay,
ngón chân.








Matsen đưa ra 5 biểu hiện LS của
HC CEK cẳng chân:
Đau q mức thơng thường của gãy xương.
Căng cứng tồn bộ cẳng chân.
Tê bì & có cảm giác “kiến bị” ở đầu ngón.
Đau tăng khi vận động thụ động.
Liệt vận động các ngón.