DEKSCL

HƯỚNG DẪN CHẤM
ĐỀ KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG LỚP 9 THCS NĂM HỌC 2016 - 2017
Môn: Ngữ văn
Hướng dẫn có 03 trang.
I. PHẦN TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN (2,0 điểm).
Mỗi đáp án trả lời đúng cho 0,25 điểm.
Câu

1

2

3

4

5

6

7

8

Đáp án

D

B

D

A

A

D

B

C

II. PHẦN TỰ LUẬN (8,0 điểm).
A. YÊU CẦU CHUNG
- Giám khảo cần bao quát được nội dung trình bày trong bài làm của học sinh để
đánh giá chính xác, tránh đếm ý cho điểm; vận dụng linh hoạt Hướng dẫn chấm, sử
dụng các mức điểm một cách hợp lí, khuyến khích những bài viết có cảm xúc, sáng tạo.
- Học sinh có thể làm bài khơng đúng trình tự như các phần trong Hướng dẫn chấm
nhưng đáp ứng những yêu cầu cơ bản của đề thì vẫn cho đủ điểm.
- Điểm tồn bài cho lẻ đến 0,25 điểm.
B. YÊU CẦU CỤ THỂ
Câu

Nội dung
1.

Câu 1
(2,0 đ)

Câu 2

2.

Về hình thức:
- Đúng cấu trúc tổng - phân - hợp.
- Đủ số câu theo yêu cầu.
- Trình bày đúng thể thức đoạn văn.
Về nội dung:
- Sách là nơi lưu giữ trí tuệ, tâm hồn nhân loại.
- Đọc sách là tiếp nhận kho tri thức vô tận của nhân loại, giúp
mở mang trí tuệ, nâng tầm hiểu biết, phát triển năng lực ngôn
ngữ, năng lực giao tiếp,…
- Đọc sách có tác dụng bồi dưỡng tâm hồn và nhân cách: giúp
con người tự trau dồi những tư tưởng, tình cảm đẹp.
- Đọc sách có tác dụng giải trí: chia sẻ vui buồn, thư giãn.
- Hiện nay khơng ít người quay lưng, thờ ơ, không thấy hết
được ý nghĩa to lớn của việc đọc sách.
- Cần biết chọn sách tốt, biết cách đọc sách; cùng xây dựng văn
hóa đọc trong cộng đồng.
* Yêu cầu về kĩ năng:
- HS biết cách làm bài văn nghị luận về một bài thơ: xác định
đúng vấn đề nghị luận, triển khai thành các luận điểm, kết hợp

Điểm
0,75
0,25
0,25
0,25
1,25
0,25
0,25

0,25
0,25
0,25

Trang 1/3


(6,0 đ)

1.

2.

tốt các thao tác lập luận.
- Bài viết có bố cục rõ ràng, chặt chẽ.
- Diễn đạt trôi chảy, mạch lạc, có cảm xúc, có sáng tạo.
- Biết liên tưởng, mở rộng, so sánh, rút ra bài học.
- Chữ viết rõ ràng, khơng mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
* Yêu cầu về kiến thức: Học sinh có thể cảm nhận và trình bày
theo những cách khác nhau, nhưng phải rõ hệ thống luận điểm, có lí
lẽ, căn cứ xác đáng.
Khái quát chung
- Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm.
- Giới thiệu vấn đề nghị luận: Những chuyển biến nhẹ nhàng
của đất trời lúc giao mùa từ cuối hạ sang đầu thu qua cảm nhận
tinh tế, qua ngòi bút tài hoa của nhà thơ.
Cảm nhận về bài thơ
* Những tín hiệu báo thu về (khổ thơ đầu).
- Cảm nhận sự biến đổi của đất trời sang thu bắt đầu từ khơng
gian hẹp, từ những tín hiệu bất ngờ, chầm chậm, nhẹ nhàng…

(HS phân tích các hình ảnh hương ổi, gió se, sương... sự gợi
cảm của các từ bỗng, phả, hình như...; nghệ thuật nhân hóa
sương chùng chình qua ngo…)
- Tác giả đón nhận giây phút chuyển mùa bằng nhiều giác quan,
bằng cả tâm hồn nghệ sĩ nhạy cảm trước vẻ đẹp của cuộc đời.
- Tâm trạng: vừa ngỡ ngàng, bối rối vừa bịn rịn, xốn xang…
(HS phân tích sức gợi của các từ bỗng, hình như,…)
* Sự biến chuyển trong cảnh vật, không gian lúc sang thu
(khổ thơ thứ hai).
- Cảm nhận thu sang qua những hình ảnh cụ thể, hữu hình trong
một khơng gian rộng. Sự thay đổi của sự vật nhẹ nhàng mà sống
động, rõ rệt.
(phân tích các hình ảnh sơng, chim, đám mây...)
- Cả đất trời và cảnh vật đang chuyển mình để sang thu. Bức
tranh thu trở nên hữu tình, thi vị.
(HS phân tích sức gợi của các từ ngữ, nghệ thuật nhân hóa… để
làm nổi bật sự tinh tế trong cảm nhận, liên tưởng của tác giả).
* Trước các hiện tượng thiên nhiên lúc sang thu, nhà thơ
suy ngẫm về cuộc đời, về con người (khổ cuối).
- Cảm nhận thu sang bằng kinh nghiệm, qua sự đánh giá về hiện
tượng thời tiết lúc giao mùa, sự biến đổi cho thấy dấu hiệu mùa
hạ đã giảm dần.
(phân tích các hình ảnh nắng, mưa, sấm... sự gợi cảm của các từ
ngữ vẫn còn, vơi dần,…)
Trang 2/3

0,5
0,25
0,25

5,0
1,75

0,75

0,5
0,5
1,5
0,75

0,75

1,75
0,5


3.

- Cảm nhận thu sang bằng sự suy ngẫm, các hình ảnh ẩn dụ:
sấm, hàng cây đứng tuổi giàu sức gợi:
+ Ý nghĩa tả thực về thiên nhiên lúc sang thu: Sấm cũng bớt đi,
ít đi. Hàng cây thêm một mùa thu, thêm già đi.
+ Ý nghĩa biểu tượng: Sấm gợi liên tưởng tới những biến động
bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời; Hàng cây đứng tuổi
gợi liên tưởng tới những con người đã từng trải cho nên bình
tĩnh, vững vàng hơn trước những biến cố của cuộc sống.
=> Câu thơ khơng chỉ tả cảnh mà cịn là những triết lý sâu sắc.
Đánh giá khái quát, kết luận:
- Bằng việc sử dụng thể thơ năm chữ, với những từ ngữ hàm
súc, những hình ảnh giàu sức biểu cảm, bài thơ đã vẽ nên bức

tranh thiên nhiên lúc vào thu với những biến chuyển nhẹ nhàng
mà rõ rệt, rất ấn tượng.
- Qua bài thơ, ta thấy tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống; sự
tinh tế, tài hoa của Hữu Thỉnh.
- Bài thơ giàu cảm xúc, giàu tính triết lí, đem lại nét mới mẻ cho
một đề tài quen thuộc trong thơ.

0,25
0,25
0,5

0,25
0,5
0,25

0,25

-------------HẾT-------------

Trang 3/3