Bai 27 Phuong va chieu cua luc tu tac dung len dong dien

Giáo viên hướng dẫn:
Giáo sinh thực tập: Nguyễn Văn Thọ

Môn: Vật lí
Lớp: 11

BÀI 27: PHƯƠNG VÀ CHIỀU CỦA LỰC TỪ TÁC DỤNG LÊN DỊNG ĐIỆN
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Trình bày được phương chiều của lực từ tác dụng lên dòng điện.
- Phát biểu được quy tắc bàn tay trái.
2. Kỹ năng
- Vận dụng được quy tác bàn tay trái
xác định chiều của lực từ tác dụng lên dòng điện.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên
- Chuẩn bị dụng cụ thí nghiệm.
- Giáo án.
2. Học sinh
- Ôn tập kiên thức bài cũ.
- Chuẩn bị bài mới.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Thờ
Hoạt động của HS
Hoạt động của GV
i
gian
* Hoạt động 1: Đặt vấn đề để bắt đầu bài mới
3’ - Nếu hai NC cùng cực
- Như các em đã biết khi ta đưa hai
thì chúng sẽ đẩy nhau.

NC lại gần nhau, nếu hai NC cùng
cực các em hãy cho biết có hiện
tượng gì xảy ra ?
- Chúng sẽ hút nhau.
- Vậy nếu hai NC khác cực thì
chúng sẽ như thế nào ?
- Lúc này NC sẽ bị lệch
- Tương tự nếu ta một dòng điện lại
khỏi vị trí ban đầu.
gần một NC thì lúc này NC sẽ bị
lệch khỏi vị trí ban đầu.
- Điều này chúng tỏ giữa chúng đã
xuất hiện một lực tương tác và lực
tương tác ấy được gọi là lực từ. Vậy
làm thế nào để xác định được
phương và chiều của lực từ thì
chúng ta sẽ bắt đầu vào bài mới bài

Lưu bảng


27: phương và chiều của lực từ tác
dụng lên dòng điện.
* Hoạt động 2: Quan sát hình, phân tích thí nghiệm để xác định lực từ tác dụng lên
dòng điện
10’
- Để biết cách xác định lực từ tác
BÀI 27: PHƯƠNG VÀ
dụng lên dòng điện như thế nào ? ta CHIỀU CỦA LỰC TỪ
sẽ khảo sát qua phần 1 nói về thí

TÁC DỤNG LÊN
nghiệm xác định lực từ tác dụng lên DỊNG ĐIỆN
dịng điện.
1. Thí nghiệm xác định
- Quan sát thí nghiệm hình 27.1 và
lực từ tác dụng lên dịng
bộ thí nghiệm trên bàn.
điện
- Giới thiệu trong thí nghiệm trên
gồm:
+ Một NC điện hình chữ U.
+ Khung dây ABCD
+ Lực kế.
- Thí nghiệm gồm:
+ Bộ phận hãm.
+ NC điện hình chữ U
- Để xác định lực từ tác dụng lên
+ Khung dây ABCD
dịng điện ta tiến hành thí nghiệm
+ Lực kế
như sau: đặt khung dây sao cho
+ Bộ phận hãm
khung dây cách đều hai cạnh của
NC, sau đó cho một dịng điện chạy
qua khung dây có chiều từ A sang
- Khung dây đã bị dịch
B.
chuyển xuống phía dưới. - Các em hãy quan sát thí nghiệm và
cho biết hiện tượng gì sẽ xảy ra với
- Không.

NC cũng như với khung dây ?
- Ngoài khung dây bị kéo xuống các - Nhận xét: Khung dây bị
em cịn thấy hiện tượng gì khác
kéo xuống khi cho dịng
khơng?
điện chạy qua
- Vậy khung dây bị kéo xuống đã
- Kết luận: Lực từ xuất
chứng tỏ giữa khung dây mang điện hiện tác dụng lên khung
và NC đã xuất hiện một lực tương
dây
tác và lực tương tác đó được gọi là
lực từ.
Vậy để biết cách xác định phương
của lực từ như thế nào ? ta hãy cùng
nhau học tiếp phần 2. phương của
lực từ tác dụng lên dòng điện.
* Hoạt động 3: Phương của lực từ tác dụng lên dòng điện


10’
- Cảm ứng từ có phương
nằm ngang và có chiều
hướng từ cực Bắc sang
cực Nam của NC.

- Các em hãy tiếp tục quan sát thí
nghiệm và trả lời một số câu hỏi
sau:
- Khi cho một dịng điện có chiều từ

A sang B chạy trong dây dẫn, Lúc
này trong lòng của NC sẽ xuất hiện
cảm ứng từ B⃗ , hãy nhớ lại cách
xác định cảm ứng từ trong NC và
cho thầy biết cảm ứng từ lúc này có
phương và chiều như thế nào ?

2. Phương của
lực từ tác dụng
lên dòng điện

- Nhận xét hình biểu diễn.
- Từ hình vẽ trên hãy cho thầy biết
phương của lực từ thế nào so với
phương của đoạn dòng điện AB ?
- Mà đoạn dây dẫn AB nằm trong
mặt phẳng ABCD và chứa dòng
điện I nên ta có được điều gì ?
- Lực từ có phương
vng góc với đoạn dịng
điện AB.

- Ta có lực từ vng góc
với mặt phẳng chứa I
- Lực từ cũng có phương
vng góc với cảm ứng
từ B⃗ .

- Lực từ có phương
vng góc với cảm ứng

từ và với mặt phẳng chứa
đoạn dịng điện.
- Lực từ tác dụng lên

- Ta vừa thấy phương của lực từ
vng góc với phương của mặt
phẳng chứa đoạn dòng điện. Vậy
phương của lực từ như thế nào so
với phương của cảm ứng từ B⃗ ?
- Từ hai điều trên ta rút ra được điều
gì về phương của lực từ ?
- Từ biểu thức trên hãy phát biểu
thành lời về phương của lực từ tác
dụng lên dòng điện ?
- Qua nhiều thí nghiệm khảo sát ta
cũng được kết quả tương tự như
trên.
- Vậy tóm lại lực từ tác dụng lên
đoạn dịng điện có phương vng
góc với mặt phẳng chứa đoạn dòng
điện và cảm ứng từ tại điểm khảo

 ⃗F ⊥ AB 
⃗F ⊥ I
 ⃗F ⊥ ⃗B
 F ⊥( B , I )
 Lực từ tác
dụng lên đoạn
dòng điện có
phương vng

góc với mặt

⃗

⃗


đoạn dịng điện có
phương vng góc với
mặt phẳng chứa đoạn
dịng điện và cảm ứng từ
tại điểm khảo sát.

sát.
- Yêu cầu HS trả lời câu hỏi C1
SGK trang 142.

phẳng chứa đoạn
dòng điện và
cảm ứng từ tại
điểm khảo sát.

- Phần trên chúng ta vừa học về
phương của lực từ. Vậy làm cách
nào để xác định chiều của lực từ ?
và sau đây chúng ta sẽ giải đáp vấn
đề trên trong mục 3. Chiều của lực
từ tác dụng lên dòng điện.
- Phương của một lực từ
tác dụng lên một đoạn

dịng điện vng góc với
đoạn mặt phẳng chứa
đoạn dòng điện và đường
sức từ đi qua điểm đặt
đoạn dòng điện đang xét.
* Hoạt động 5: Cách xác định chiều của lực từ
7’ - Để xác định chiều của
- Ở cấp dưới chúng ta đã từng học
lực từ ta dùng quy tắc bàn cách xác định chiều của lực từ. Em
tay trái.
nào cho biết để xác định chiều của
lực từ ta dùng quy tắc hay biện pháp
gì?
- Cũng như trước đây chúng ta học
thì chiều của lực từ được xác định
- Đặt bàn tay trái sao cho bằng quy tắc bàn tay trái.
các đương sức từ đâm
- Dựa vào SGK cũng như kiến thức
xuyên vào lòng bàn tay,
đã học hãy phát biểu quy tắc bàn tay
chiều từ cổ tay đến các
trái
ngón tay trùng với chiều
dịng điện, thì ngón cái
chỗi ra 900 chỉ chiều của
lực từ tác dụng lên dòng
điện.
- Dựa vào quy tắc bàn tay trái hãy
lên bảng xác định chiều của lực từ
- Lên bảng xác định chiều tác dụng lên đoạn dây dẫn sau:

lực từ
I

3. Chiều của lực
từ tác dụng lên
dòng điện
- Quy tắc bàn tay
trái: Đặt bàn tay
trái sao cho các
đương sức từ
đâm xun vào
lịng bàn tay,
chiều từ cổ tay
đến các ngón tay

trùng với chiều
dịng điện, thì
ngón cái chỗi ra


900 chỉ chiều của
lực từ tác dụng
lên dòng điện.

Hoạt động 6: Bài tập vận dụng
5’
Câu 1: Hãy xác định chiều của lực từ trong các trường hợp sau:
N

S

I

I
S

N

Câu 2: Hãy xác định chiều của dòng điện chạy trong dây dẫn:
S

N

I

I

S

N

Hoạt động 7: Củng cố kiến thức, yêu cầu cho HS
3’

- Nhắc lại cách xác định phương
chiều của lực từ cũng như quy tắc
bàn tay trái.
- Yêu cầu HS làm bài tập trong
SGK, trong sách bài tập và soạn bài
mới.