BÁO CÁO MÔN SẢN XUẤT THUỐC TỪ DƯỢC LIỆU CHIẾT XUẤT ALCALOID

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NAM CẦN THƠ
KHOA DƯỢC – BỘ MÔN DƯỢC LIỆU

BÁO CÁO MÔN
SẢN XUẤT THUỐC TỪ DƯỢC LIỆU

CHIẾT XUẤT ALCALOID


1. SẢN XUẤT ALKALOID HỌ CÀ

ĐẠI
CƯƠNG
3 NHĨM ALCALOID

●

TÍNH CHẤT
ALCALOID CĨ
NHÂN TROPAN
LÝ TÍNH
HĨA TÍNH

●

HYOSCYAMIN
SCOPALAMIN

ATROPIN, HYOSCYAMIN
SCOPALAMIN

●

●

●

●

NGUỒN GỐC THIÊN
NHIÊN

●

DƯỢC
LỰC TÍNH

PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT

●
●
●

SẢN XUẤT HYOSCYAMIN SULFAT
SẢN XUẤT ATROPIN SULFAT
SẢN XUẤT SCOPALAMIN HYDROBROMID


ĐẠI CƯƠNG
- Các loài Cà độc chứa rất nhiều alcaloid, chia chúng ra thành
3 nhóm chính:

Nhóm alcaloid khơng có oxy

Nhóm alcaloid có oxy

Nhóm alcaloid-glycosid


Nhóm alcaloid khơng có oxy
- Gồm có 5 alcaloid : pyrolidin, nicotelin, anabazin, nicotyrin,
nicotin.

- Dùng để tổng hợp acid nicotinic chế tạo
vitamin PP.
- Ngồi ra có thể dùng để diệt sâu bọ phá hoại
cây cối.


Nhóm alcaloid có oxy
-Gồm 7 alcaloid: atropin, hyoscyamin, pseudo hyoscyamin,
atropamin, benladonin, methelsidin, scopolamin.
-Atropin, hyoscyamin, scopolamin là 3 alcaloid quan trọng. Cả 3
alcaloid này đều có khung tropan


Nhóm alcaloid có oxy
Tropanol R + Acid Tropic R  Atropin
Tropanol R + Acid Tropic L  Hyoscyamin L (trái)
Scopinol + Acid Tropic L  Scopolamin
- Trong y học scopolamin dùng ở dạng hydrobromid

Nhóm alcaloid-glycosid
- Solanin là một alcaloid-glycosid, nó có nhiều tính chất tương
tự như saponin.
- Đem thuỷ phân solanin ta thu được 1 phần alcaloid và 3 phần
đường:
C45H73O15N  C27H43ON + C6H12O6+ C6H12O6 + C6H12O5

Solanidin chỉ gặp trong một số cây
thuốc loài Solanum cụ thể trong
mầm khoai tây


TÍNH CHẤT ALCALOID CĨ NHÂN TROPAN
Lý tính:
 

Trạng thái:

Rắn (t0 thường), đều kết tinh được,

 Đều kết tinh không ngậm nước
 (-) scopolamin kết tinh với 1 phân tử nước.
Độ tan:

ít tan /nước (scopolamin dễ tan hơn),
dễ tan / cồn & trong cloroform.

TÍNH CHẤT ALCALOID CĨ NHÂN TROPAN
Lý tính:
Độ chảy: Hyoscyamin 108,50C
Atropin 1150C – 1170C
Scopolamin 590C
Năng suất quay cực: Tả tuyền.

(-) atropin là
racemic


TÍNH CHẤT ALCALOID CĨ NHÂN TROPAN
Hóa tính:
 

1. Amin bậc ba: mang lại tính kiềm cho phân tử
 Làm đỏ phenolphtalein
 Làm xanh giấy quỳ
 Tạo muối với các acid.


TÍNH CHẤT ALCALOID CĨ NHÂN TROPAN
Hóa tính:
 

2. Hóa chức của oxy (ester): Có thể thuỷ phân để cho
tropanol và acid tropic.
Atropin  Tropanol R + Acid Tropic R
Hyoscyamin L (trái) Tropanol R + Acid Tropic L
Điều kiện thủy phân:

Phản ứng yếu, khơng hồn tồn.
Xảy ra từ từ.
Phản ứng MẠNH


TÍNH CHẤT ALCALOID CĨ NHÂN TROPAN
  Hóa

tính:

3. Đồng phân hóa:
HYOSCYAMIN
 

ATROPIN

ATROPIN

+hịa tan vào H2SO4 đặc

DUNG DỊCH + H20

ATROPAMIN


DƯỢC LỰC TÍNH
ATROPIN, HYOSCYAMIN : Ức chế thần Kinh Phó Giao Cảm

– Làm giãn đồng tử.
CO

DÃ
N

– Kháng bài tiết, kìm hãm sự hoạt động của các tuyến nước
bọt, mồ hôi, tuyến tụy mật.

–  nhịp tim.
–  co giật, làm tê liệt các
cơ trơn.
–  hô hấp.


DƯỢC LỰC TÍNH
ĐỘC TÍNH :

HYOSCYAMIN > ATROPIN
Giãn đồng tử mạnh hơn  khoa chữa mắt
Giảm đau dạ dày, trợ tim, giảm co giật.


DƯỢC LỰC TÍNH
HYOSCIN (scopolamin) :
TÁC DỤNG: An thần mạnh gây ngủ, gây mê.
Muối hydrobromid + morphin
gây ngủ
+ cloroform
gây mê

NGUỒN GỐC THIÊN NHIÊN
HYOSCYAMIN : cây hyoscyamus, và cây Atropa benladona

Trong Atropa benladona :
Hyoscyamin
racemic ( atropin)

Mọc nhiều : ở Nam Âu, Tây á và Bắc Phi.
Được trồng : ở nhiều nước như Liên Xơ cũ, Anh,
Pháp, ấn Độ, ở Việt Nam chưa tìm thấy loài này.


NGUỒN GỐC THIÊN NHIÊN

SCOPOLAMIN:
cây Cà Độc Dược (scopolamin 0,24%, một ít hyoscyamin)
Cách dùng:
Thái lá nhỏ hút hay xông để chữa hen.
Trong kháng chiến  thay thế cho  benladona thấy kết quả tốt.
 Dạng dùng:
Cồn thuốc 1/10 (người lớn 0,5-3 g, trẻ em 0,1 g)
Sirơ có 50g cồn trong 1 lít (10-60 g cho người lớn, trẻ em mỗi tuổi 2
g).
Mọc hoang ở Việt Nam, Lào, Campuchia.
Ngồi ra cịn có ở Trung Quốc, ấn Độ, Malaysia…


PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT
HYOSCYAMIN SULFAT: gồm các giai đoạn
Chiết hyoscyamin

Tinh chế

Sản xuất hyoscyamin sulfat


Chiết hyoscyamin

• 4 Bình
• Mỗi bình =
450 kg bột + 1000 lít methanol

sau 2 giờ rút dịch chiết ra

Methanol


Tinh chế
200 kg diclomethan
+ 400 lít nước
+ 1,5 lít HCl đặc

200kg Cao Lỏng

Dịch Chiết Acid

200 kg diclomethan + 2 lít
amoniac

200g Dung Dịch

Gạn Lấy DMHC

Alcaloid dạng Muối
Base

Hyoscyamin Thô

LẤY :lớp trên

Diclomethan
+ tạp


+ methanol khan

Hyoscyamin thô

lọc qua than hoạt, ở t0 lạnh
Dung dịch này

DD làm lạnh
Đến -50C

+ trung hòa dd lạnh H2SO4/ methanol
Điều chỉnh pH dung dịch bằng H2SO4
(thử bằng giấy quỳ).

DD trung tính

xử lý : với than hoạt, ở t0 lạnh
bốc hơi dưới chân không, tại t0 thấp
+ Aceton

Cặn

Sản xuất hyoscyamin sulfat

Hyoscyamin sulfat


PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT
ATROPIN SULFAT: gồm các giai đoạn
Tinh chế

Tinh chế
chuyển dạng atropin sulfat

Kết tinh atropin sulfat


Tinh chế: tạo Atropin thơ

+methanol

+ 1-2% than hoạt
đun sơi

HYOSCYAMIN THƠ

Dung dịch 10%
Dung dịch thu được dùng để
racemic hóa

ATROPIN thơ


racemic hóa
- Dung dịch trên được đun sơi có sinh
hàn ngược với 1-2% (trọng lượng)
phenol trong 36 giờ
Thử hoạt tính quang học:
xem hyoscyamin  atropin chưa ??
Nếu chưa hết thì phải làm thêm 1 thời
gian nữa .
Cách thử:
2 g alcaloid + 50 ml dd HCl 1N
thử hoạt tính quang
học
 Phải khơng có, nếu có tức là racemic hố chưa tốt.
 Phải chú ý rằng nguyên liệu thô ở đây chỉ có khoảng 75%
hyoscyamin.


Kết tinh : Atropin thô/ aceton
xử lý với than hoạt

Dung dịch nóng atropin

Dịch lọc

bốc hơi dưới
áp suất giảm (62,5 mmHg)
+ aceton lúc dd cịn nóng
( tỷ lệ 1:1)

dung dịch đậm đặc

rửa tinh thể bằng aceton

Lấy tinh thể

Sấy
= Atropin nguyên liệu