sáng kiến phát triển kỹ năng đọc thơ diễn cảm

MỤC LỤC
STT
1
2
3

NỘI DUNG
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Thực trạng việc phát triển kĩ năng đọc thơ diễn cảm

Trang
1
4
4

4

thông qua hoạt động làm quen với văn học
a. Thuận lợi

4

5
6

b. Khó khắn và nguyên nhân hạn
2. Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi phát triển kĩ

5
5

năng đọc thơ diễn cảm thông qua hoạt động làm quen
7

với văn học
* Biện pháp 1: Cho trẻ luyện tập đọc thơ diễn cảm trên nền

5

8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21

nhạc
* Biện pháp 2: Tổ chức hội thi đọc thơ diễn cảm:
* Biện pháp 3: Tổ chức cho trẻ đóng kịch các tác phẩm thơ
* Biện pháp 4: Cho trẻ nghe ngâm thơ
* Biện pháp 5: Tuyên truyền kết hợp với phụ huynh
3. Thực nghiệm sư phạm

a. Mô tả cách thực hiện
b. Kết quả đạt được
c. Điều chỉnh, bổ sung sau thực nghiệm
4. Kết luận
5. Kiến nghị, đề xuất
a. Đối với tổ chuyên môn
b. Đối với nhà trường
c. Đối với Phòng GD&ĐT, Sở GD&ĐT
PHẦN III: MINH CHỨNG VỀ HIỆU QUẢ CỦA BIỆN

9
10
12
13
14
14
14
15
15
15
15
16
16
16

22

PHÁP
PHẦN IV: CAM KẾT
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ

1

17


Văn học là nhân học, văn học có tác dụng vơ cùng to lớn đối với sự hình
thành nhân cách cho trẻ. Bằng nhiều chức năng, chủ yếu là chức năng nhận thức,
giáo dục và thẩm mỹ, văn học mang đến cho con người những bài học cần thiết,
bổ ích, cách nhìn nhận, đánh giá con người, sự vật, sự việc và cảm xúc thẩm mỹ.
Văn học song hành cùng với sự lớn lên của con người và là một món ăn tinh
thần khơng thể thiếu của trẻ, văn học đã phát huy rất hữu hiệu vai trò quan trọng
của mình trong việc góp phần hình thành và phát triển toàn diện nhân cách cho
trẻ mầm non trên tất cả các lĩnh vực, là một trong những hình thức nhận thức thế
giới vơ cùng hấp dẫn của trẻ vì văn học luôn phản ánh hiện thực cuộc sống .
Văn học có thể phát huy hết được vai trị cũng như tác dụng của mình chủ
yếu thơng qua các thể loại như truyện, ca dao, tục ngữ,… và đặc biệt là các tác
phẩm thơ ca. Thơ ca tạo động lực cho trẻ tập đọc, hình thành nhận thức về âm
thanh, vần điệu, xây dựng các kỹ năng quan trọng như từ vựng, diễn đạt lưu loát,
diễn cảm, sáng tạo. Trẻ đến với thơ ca là đến với sự mới mẻ, sáng tạo trên cái
nền của hiện thực cuộc sống, giúp con người khám phá ra những vẻ đẹp thuần
túy, giúp trẻ hiểu mình và mọi người hơn, ni dưỡng những phẩm chất tốt đẹp
ở trẻ như lòng trắc ẩn, khả năng thấu hiểu và chia sẻ.
Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ 5 – 6 tuổi nói riêng, kỹ năng đọc diễn
cảm thơ đóng một vai trị vơ cùng quan trọng. Bởi vì trước hết, đọc thơ diễn cảm
là một thủ thuật quan trọng, có tính chất tích cực, một mặt có khả năng nâng cao
được tính linh hoạt và biểu cảm của ngơn ngữ, mặt khác nó có thể làm cho
người nghe thêm tập trung và dễ ghi nhớ. Thứ hai, cơ bản hơn vì đó là đọc diễn
cảm bắt buộc chú ý khơng chỉ đến tồn thể mà còn đến mỗi từ riêng biệt, mỗi
câu cụ thể, tìm thấy trong chúng những sắc thái ý nghĩa và mối quan hệ rõ rệt và

như thế cho chúng ta sức mạnh phân tích, một sức mạnh khơng bao giờ có được
đối với những ai chỉ đọc thầm cho mình. Trẻ có kỹ năng đọc thơ diễn cảm tức là
thổi sinh khí vào những kí hiệu thẩm mĩ, những âm thanh im lặng, làm cho
chúng sống lại, cất tiếng nói, là phối kết âm vang của từ vựng, cú pháp với âm
thanh của âm thanh ngôn ngữ để tạo nên những ngân hưởng xâu xa làm rung
động trái tim người nghe. Rung động ấy có tác động sâu sắc và đúng đắn với
2


tâm hồn trẻ thơ hơn bất kì một sự thảo luận về văn học nào. Khơng cần phân
tích, chỉ cần đọc một cách thật biểu cảm, những xúc cảm chân thành sẽ tự nó lan
tỏa, đi vào trong trẻ nhẹ nhàng, tự nhiên mà vô cùng bền vững, tràn ngập tâm
hồn các em. Để rồi một cách âm thầm mạnh mẽ, các bài thơ sẽ trở thành những
nhân tố ảnh hưởng đến sự hình thành nhân cách tồn diện của trẻ em. Riêng với
trẻ 5 – 6 tuổi đã có khả năng tư duy và phân tích vấn đề, ngồi những vai trò
quan trọng trên, kỹ năng đọc thơ diễn cảm còn đặc biệt giúp trẻ em ở lứa tuổi
này nâng cao vốn từ, trình độ ngơn ngữ, hình thành những vốn kinh nghiệm
sống, tình cảm xã hội đúng đắn, phong phú, sâu sắc, kích thích khả năng sáng
tạo ở trẻ. Nó có ý nghĩa to lớn nhằm giúp trẻ cảm thụ tác phẩm một cách trọn
vẹn và đầy đủ hơn, trẻ sẽ lĩnh hội bài học đạo đức và bài học thẩm mỹ một cách
sâu sắc và bền vững nhất.
Tuy nhiên, trên thực tế, các cơ giáo cịn hạn chế trong việc sử dụng các biện
pháp để phát triển kỹ năng đọc thơ cho trẻ, thậm chí việc đọc thơ diễn cảm cho
trẻ nghe vẫn chưa được các cô đầu tư, một số cơ kỹ năng đọc cịn yếu, chưa thật
sự khơi gợi sự rung động, yêu thích văn học, hào hứng cho trẻ khi bản thân được
tham gia các hoạt động. Đồng thời, tôi nhận thấy sự chênh lệch khá lớn ở trẻ, chỉ
có một số ít trẻ biết đọc thơ diễn cảm, đa số trẻ khi đọc diễn cảm mới chỉ ở mức
độ đọc thuộc lòng chứ chưa thể hiện một cách diễn cảm, thậm chí có trẻ cịn đọc
chưa đúng, một số trẻ cịn nói ngọng, nói lắp, gây ảnh huởng đến chất lượng tiếp
nhận tác phẩm và phát triển ngơn ngữ của trẻ, từ đó dẫn đến kết quả giáo dục

chưa cao. Xuất phát từ những vấn đề mà lí luận và thực tiễn đặt ra tôi chọn
nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi phát triển kĩ năng đọc
thơ diễn cảm thông qua hoạt động làm quen với văn học”.
PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Thực trạng việc phát triển kĩ năng đọc thơ diễn cảm thông qua hoạt
động làm quen với văn học
Trong quá trình giảng dạy, tôi nhận thấy % trẻ biết đọc thơ diễn cảm cịn rất
thấp. Vì vậy, tơi thường xun chú trọng tổ chức hoạt động cho trẻ đọc thơ diễn

3


cảm trong các hoạt động có chủ đích và hoạt động hàng ngày. Tuy nhiên trong
q trình thực hiện tơi đã gặp một số thuận lợi và khó khăn sau:
a/ Thuận lợi:
- Bản thân tơi là giáo viên có trình độ chuẩn về chun mơn, nhiệt tình, u
nghề mến trẻ. Có khả năng đọc kể diễn cảm cho trẻ nghe và biết định hướng cho
trẻ đọc, kể diễn cảm có hiệu quả, tạo được môi trường hoạt động ở lớp tương đối
phong phú.
- Được sự quan tâm tạo điều kiện của ban giám hiệu nhà trường, đầu tư về
cơ sở vật chất tương đối đầy đủ.
- Ban giám hiệu đã thường xuyên tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và các đợt
lên chuyên đề văn học, hội thi đồ dùng đồ chơi cho chị em đồng nghiệp học tập
và rút kinh nghiệm.
- Phụ huynh quan tâm đến con em mình, nhiệt tình ủng hộ các phong trào thi
đua của lớp, trường, thường xuyên ủng hộ các nguyên vật liệu để làm đồ dùng
dạy học và vui chơi cho các cháu.
- Tỷ lệ trẻ chuyên cần đến lớp cao.
b/ Khó khăn:
- Đồ dùng trực quan cịn ít, chưa đa dạng phong phú, giá trị sử dụng và

thẩm mỹ chưa cao, đặc biệt là đồ dùng cho trẻ hoạt động.
- Phụ huynh còn chưa dành nhiều thời gian quan tâm đến việc dạy trẻ đọc,
kể diễn cảm.
- Khi dạy trẻ đọc, kể diễn cảm giáo viên chưa biết vận dụng tích hợp các
mơn học khác và chưa đầu tư sưu tầm các bài thơ ngồi chương trình.
- Khả năng ngơn ngữ của trẻ trong lớp chưa thực sự đồng đều, một số trẻ
còn nói ngọng, phát âm chưa rõ ràng, trẻ cịn nhút nhát, đặc biệt là trẻ nam.
* Nguyên nhân
- Trong những năm học qua, giáo viên chưa thật chú trọng đến việc nâng cao
kỹ năng đọc thơ diễn cảm thông qua hoạt động làm quen với văn học cho trẻ 5-6
tuổi: công tác tự bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên mơn, nghiệp vụ cịn chưa

4


được thường xuyên; việc tạo ra môi trường và khơi gợi những rung động của trẻ
qua các tác phẩm văn học chưa được giáo viên quan tâm một cách đúng mức.
- Đổi mới hình thức, phương pháp cho trẻ trong các hoạt động làm quen với
tác phẩm văn học còn chưa thực sự tích cực, giáo viên cịn chưa biết cách gợi mở,
sử dụng các thủ thuật để gây hứng thú, thu hút sự chú ý của trẻ trong giờ học.
Giáo viên còn chưa biết cách rèn và củng cố các kĩ năng sáng tạo cho trẻ.
- Việc tuyên truyền đến các bậc phụ huynh về ý nghĩa, vai trò quan trọng của
việc rèn trẻ đọc thơ diễn cảm còn chưa được chú trọng và thường xuyên.
Điều đó dẫn đến thực trạng:
BẢNG KHẢO SÁT ĐẦU NĂM
TT

NỘI DUNG

Số trẻ

Tỉ lệ

1

Phát âm rõ ràng mạch lạc.

20/40

50%

2

Phát âm câu phức

17/40

42,5%

19/40

47,5%

20/40

50%

3

Hứng thú tham gia đọc, kể diễn

cảm
Biết thể hiện cử chỉ, điệu bộ theo

4

nhịp điệu, vần thơ, nhân vật trong
các tác phẩm thơ

2. Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi phát triển kĩ năng đọc thơ diễn
cảm thông qua hoạt động làm quen với văn học
* Biện pháp 1: Cho trẻ luyện tập đọc thơ diễn cảm trên nền nhạc
Để thực hiện biện pháp này, trước hết cần lựa chọn tác phẩm thơ phù hợp vì
để trẻ thực hiện tốt việc đọc diễn cảm thơ trên nền nhạc thì phải bắt đầu từ việc
trẻ thông hiểu tác phẩm. Nếu bài thơ quá sức với trẻ thì ngay việc trẻ hiểu nội
dung bài thơ cịn khó khăn thì việc cho trẻ đọc thơ trên nền nhạc cịn khó hơn
nhiều. Khơng lựa chọn tác phẩm phù hợp với trẻ sẽ khó lịng giúp trẻ thực hiện
việc đọc thơ trên nền nhạc đạt chất lượng. Vì vậy, việc lựa chọn những bài thơ
cho trẻ thực hiện khơng thể nào máy móc và tùy tiện được. Do đó để lựa chọn

5


một bài thơ phù hợp để trẻ thực hiện việc đọc thơ trên nền nhạc tôi thường chú ý
các tiêu chí sau:
- Về tác phẩm
+ Nội dung, chủ đề: Bài thơ cần tươi sáng thể hiện nét đẹp của thiên nhiên,
đời sống và tâm hồn con người, nó phải chứa đựng những điều tốt lành, tích cực
trong cuộc sống. Bài thơ không loại trừ cái buồn thương, cái hèn yếu, thấp kém
nhưng chỉ với tỷ lệ vừa phải. Nội dung tư tưởng của bài thơ phải phù hợp với sự
phát triển trí tuệ. Nó phản ánh đúng đắn những hiện tượng điển hình tiêu biểu,

giúp trẻ nhận thức sâu sắc hơn cuộc sống, hiểu rõ những hiện tượng trong sự phát
triển và trong mối quan hệ giữa con người với sự vật khác, trở thành bạn đường
tin cậy của trẻ. Trên cơ sở đó khơi gợi những hành vi và những rung động cao cả
của trẻ. Chú ý lựa chọn những tác phẩm để trẻ nhanh chóng nắm bắt được bài thơ
và từ đó liên hệ, phát hiện và cảm nhận được vẻ đẹp thiên nhiên, đời sống.
+ Ngôn ngữ: Có tính biểu cảm, đồng thời phải cho trẻ tiếp thu một cách dễ
dàng, ngôn ngữ chọn lọc, trong sáng, dễ hiểu. Đặc biệt có nhiều từ tượng thanh,
tượng hình, nhiều động từ, tính từ miêu tả, tính từ màu sắc tạo nên sắc thái vui
tươi, vừa khiêu gợi, kích thích trí tưởng tượng, sáng tạo của trẻ, vừa tác động
mạnh đến nhận thức, tư tưởng, tình cảm của trẻ. Từ ngữ mang nhiều nghĩa đen
với lối miêu tả cụ thể, dễ hiểu mà phải cô đọng, hàm súc, tự nhiên, gần gũi với
cách nói, cách nghĩ hàng ngày của trẻ.
+ Về cấu trúc: Những bài thơ có nhạc tính, có hình tượng đẹp, ngắn gọn, rõ
ràng để trẻ vừa đọc, vừa dễ thuộc, dễ nhớ. Có thể nói vần là một yếu tố không thể
thiếu được trong thơ viết cho trẻ. Tơi lựa chọn những bài thơ có vần, nhịp hài hịa
với hình ảnh thơ. Hình ảnh đẹp, rực rỡ cùng vần điệu nhạc điệu vui tươi làm cho
bài thơ sinh động, hấp dẫn, lôi cuốn sự chú ý của trẻ.
+ Thể loại: Trong chương trình cải cách khi lựa chọn thơ người ta ý thức và
lựa chọn thơ với đầy đủ các thể loại để tổ chức các hoạt động đọc thơ diễn cảm
cho trẻ để giúp trẻ có khả năng đọc được những thể loại thơ khác nhau. Cần chọn
những bài thơ với nhiều thể loại, với những đề tài phong phú để trẻ nhận ra sự
độc đáo về phong cách, vẻ đẹp riêng của mỗi thể loại thơ. Ngoài những bài thơ
6


trong nước ra tơi cịn có thể lựa chọn những bài thơ dành cho trẻ văn học thiếu
nhi thế giới, văn học thời cổ đại, văn học thời hiện đại. Khi lựa chọn tơi chú ý đến
sự tồn diện, cân đối các thể loại phù hợp với đời sống tâm lý nhận thức, sự lớn
khôn của trẻ, giúp các em nhận ra sự phong phú của văn học và mở rộng không
gian nghệ thuật, làm phong phú đời sống tinh thần của trẻ.

- Về nhạc nền: Cần lựa chọn những bài nhạc không lời nhẹ nhàng, thiết tha,
da diết hoặc có tính chất vui tươi hơn tùy thuộc vào tác phẩm lựa chọn. Khi lựa
chọn nhạc cần chú ý đến thể loại, cấu trúc, câu từ của bài thơ để lựa chọn bài hoặc
đoạn nhạc có giai điệu và quãng âm thanh phù hợp. Tạo sự hài hòa giữa câu chữ
và giai điệu, tránh tình trạng bị chênh. Trước khi trẻ thực hiện cần cho trẻ nghe
nhạc và nhớ rõ giai điệu, tiết tấu của bài nhạc. Để trẻ thuộc nhạc, thuộc thơ, cảm
nhận rõ tâm hồn của tác phẩm sau đó mới kết hợp hai yếu tố này trong cùng một
lần đọc. Có thể lựa chọn tác phẩm của Việt Nam hoặc các tác phẩm kinh điển thế
giới ở nhiều thể loại khác nhau: Hòa tấu, độc tấu, piano, ocgan, sáo, guitar,… tùy
thuộc vào sự sáng tạo của người chọn tác phẩm và phối bài để tạo nên sự độc đáo
và sinh động nhất. Hoặc cách đơn giản hơn là sự kết hợp vần điệu của ngôn ngữ
thơ với các nhạc cụ sẵn có như phách tre, mõ, sắc xô,...
* Cách tiến hành
a) Chuẩn bị:
- Lựa chọn tác phẩm thơ, tác phẩm nhạc phù hợp với trẻ.
- Cho trẻ làm quen với tác phẩm thơ và nhạc đã được lựa chọn.
b) Thực hiện:
- Cô đọc thơ cho trẻ nghe:
+ Để thực hiện việc đọc thơ trên nền nhạc một cách hiệu quả thì trước tiên
tơi phải nghiên cứu tác phẩm để xác định cách đọc chính là điều kiện cần để đảm
bảo thành công cho việc đọc diễn cảm, nếu khơng nghiên cứu kĩ văn bản, có thể
là tác nhân hủy hoại hình tượng nghệ thuật mà nhà văn đã sáng tạo nên .
+ Sau đó, lựa chọn bài nhạc phù hợp với tác phẩm, tạo sự đồng điệu giữa âm
nhạc và ngơn ngữ đọc, tạo sự hài hịa, thăng hoa trong cảm xúc. Việc nghiên cứu
tác phẩm phù hợp với một bản nhạc không chỉ đơn giản là thấm nhuần cảm xúc,
7


tư tưởng chủ đạo của tác phẩm mà còn phải có cảm nhận sâu sắc về giai điệu của
bản nhạc kết hợp để định hình cách đọc, cách ngắt nhịp, giãn câu và giãn từ.

+ Tiếp đó, tơi sử dụng các kí hiệu để cụ thể hóa cách đọc. Đây là việc làm
cần thiết để làm cơ sở cho hoạt động luyện đọc và để việc thể hiện văn bản luôn
luôn được ổn định, không tùy tiện, tùy hứng.
+ Không phải tác phẩm nào cũng có thể kết hợp với nhạc và không phải bài
nhạc nào cũng dùng để kết hợp được với tác phẩm nên tơi ln tìm hiểu kỹ về tác
phẩm, nội dung, ngôn ngữ, nhịp điệu để lựa chọn một bài nhạc có giai điệu, tiết
tấu phù hợp để có thể truyền tải được tâm hồn, cảm xúc tác phẩm cũng như giai
điệu của âm nhạc một cách tốt nhất, chuẩn xác nhất.
+ Để trẻ cảm thấy hứng thú và phấn khích khi được tham gia vào một tiết
học mới lạ, có sự kết hợp bởi nhiều yếu tố và cảm nhận được sự phong phú trong
đó thì cơ giáo cần tạo được sự thu hút cho trẻ bằng khả năng thể hiện của mình
như giọng đọc, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt, trẻ vừa tập trung nghe cô đọc, cô thể hiện
nhưng vẫn lắng nghe giai điệu của âm nhạc.
+ Giờ học không chỉ đơn thuần là một tiết học cô đọc trẻ nghe và trẻ thực
hiện lại mà còn là tiết học đòi hỏi sự tập trung, chú ý, lắng nghe, cảm nhận từ trẻ
giúp trẻ phát triển kỹ năng tư duy, ngôn ngữ của mình.
- Trẻ thực hiện luyện tập đọc thơ diễn cảm trên nền nhạc:
+ Tôi chú ý lựa chọn những tác phẩm để trẻ nhanh chóng nắm bắt được bài
thơ và từ đó liên hệ, phát hiện và cảm nhận được vẻ đẹp thiên nhiên, đời sống.
+ Sử dụng tác phẩm có nhiều từ tượng thanh, tượng hình, nhiều động từ, tính
từ miêu tả, tính từ màu sắc tạo nên sắc thái vui tươi, vừa khiêu gợi,… kích thích
trí tưởng tượng, sáng tạo của trẻ, vừa tác động mạnh đến nhận thức, tư tưởng, tình
cảm của trẻ.
+ Khơng giới hạn tác phẩm ở một khn khổ nào cả, có thể lựa chọn những
tác phẩm trong nước hoặc nước ngoài.
+ Cho trẻ thực hiện: theo tổ, nhóm, cá nhân hoặc cả lớp.

8

*Biện pháp 2: Tổ chức hội thi đọc thơ diễn cảm:
- Phát động phong trào hội thi đọc thơ diễn cảm: Phát động hội thi đọc thơ
diễn cảm cho trẻ và phụ huynh được biết để tạo ra một không khí tổ chức và tạo
tâm thế cho trẻ tích cực luyện tập. Tơi sẽ tun truyền mục đích và ý nghĩa của
việc tổ chức hội thi đọc diễn cảm cho phụ huynh biết để phụ huynh thấy được sự
cần thiết của hội thi này và tích cực phối hợp tổ chức cùng cô giáo.
- Viết kế hoạch chuẩn bị chương trình hội thi: Viết kế hoạch từ các ý của
việc chuẩn bị, tơi hình thành sớm kế hoạch chi tiết của hội thi.
+ Lựa chọn tác phẩm có cùng chủ đề và lên lịch luyện tập cho trẻ không chỉ
trong hoạt động có chủ đích mà cịn ở mọi lúc, mọi nơi.
+ Đối tượng tham gia: Trẻ trong lớp mẫu giáo 5 – 6 tuổi A1
+ Ban giám khảo có thể là những người trong ban giám hiệu hoặc các giáo
viên trong trường. Tuy nhiên, ban giám khảo cũng phải có kĩ năng đọc diễn cảm
thì mới đánh giá khách quan kĩ năng đọc của trẻ. Việc lên kế hoạch tốt sẽ góp
phần vào sự thành cơng của hội thi. Sau đó, tơi tiến hành lên chương trình chi tiết:
Khi viết lên kế hoạch, việc lên chương trình chi tiết là rất quan trọng vì khi hội thi
diễn ra, ta phải căn cứ vào đó để tuần tự thực hiện (nếu được thì nên biến chương
trình chi tiết thành kịch bản càng tốt). Sau khi hồn thành kế hoạch tơi phổ biến,
trao đổi với nhà trường để góp ý thêm. Từ góp ý trên, tơi xem xét bổ sung và
hồn chỉnh lại toàn bộ kế hoạch. Phổ biến kế hoạch đến phụ huynh để cùng phối
hợp tổ chức hội thi đọc thơ diễn cảm đạt kết quả.
- Trang trí, trang phục hội thi :
+ Địa điểm tổ chức: Tổ chức trong lớp hoặc không gian rộng rãi.
+ Sân khấu: Sân khấu được trang trí đẹp mắt. Màu sắc hài hịa, đơn giản,
đảm bảo mĩ thuật phù hợp theo chủ đề mà cô lựa chọn.
+ Trang phục: cần mềm mại, nhã nhặn và phù hợp với tác phẩm.
+ Giải thưởng: Tôi kết hợp với gia đình và nhà trường để đưa ra mức giải
thưởng hợp lý. Giải thưởng tuy nhỏ nhưng có giá trị tinh thần cực lớn góp phần
khuyến khích, động viên trẻ tham gia trong những cuộc thi lần sau.

9


- Tổ chức cuộc thi: Tổ chức hội thi là cả một quá trình chuẩn bị và lên kế
hoạch. Trong đó người giáo viên là người lên kế hoạch nên nắm bắt và hiểu rõ
nhất, dễ dàng xử lý các tình huống xảy ra. Chính vì vậy, tơi sẽ đóng vai trị là
người dẫn chương trình (Cơ có thể dẫn cùng với một trẻ khác).
+ Trong quá trình tổ chức tơi chú ý tạo khơng khí sơi nổi, hào hứng, ngay từ
đầu chương trình để giúp trẻ tự tin hồn thành tốt chương trình của mình.
+ Linh hoạt trong cách tổ chức và xử lý các tình huống xảy ra.
+ Thơng qua việc dẫn chương trình tơi có thể động viên trẻ kịp thời để trẻ tự
tin tham gia biểu diễn hoặc khen ngợi, khuyến khích sau mỗi lần trẻ diễn xong.
*Biện pháp 3: Tổ chức cho trẻ đóng kịch các tác phẩm thơ:
Để tổ chức cho trẻ đóng kịch tác phẩm thơ cần chuẩn bị:
- Bố trí, sắp xếp, điều chỉnh lại một cách sáng tạo ngôn ngữ của các nhân vật
cũng như một số tình tiết trong tác phẩm cho phù hợp, có thể lược bỏ những tình
tiết quá dài, chỉ giữ lại những tình tiết cho phù hợp. Thậm chí có những chi tiết có
thể thay đổi hoàn toàn.
- Đảm bảo vai diễn của các nhân vật trong tác phẩm, đồng thời cần có nhân
vật người dẫn để xâu chuỗi các sự kiện trong tác phẩm vốn có thể bị lược bỏ bớt
các chi tiết phụ vẫn có thể diễn biến mạch lạc và trở nên dễ hiểu đối với trẻ. Ngôn
ngữ của nhân vật dẫn - sự cải biên lời kể của tác giả trong tác phẩm - cần ngắn
gọn, sinh động và hấp dẫn.
- Có thể phối hợp sử dụng các hình thức ngơn ngữ của nghệ thuật khác như:
lối nói bằng thơ, đọc thơ trong kịch thơ, những bài hát, điệu múa,...phục vụ cho
việc thể hiện tính cách nhân vật, chủ đề của tác phẩm.
- Tạo nhiều cơ hội cho trẻ trải nghiệm và sáng tạo: Khi tổ chức trị chơi
đóng kịch theo tác phẩm thơ, tôi cho trẻ thời gian để trao đổi, chia sẻ cách diễn
xuất với nhau, phải tin tưởng và chấp nhận ý kiến của trẻ.
* Cách tiến hành

• Chuẩn bị
- Lựa chọn tác phẩm văn học phù hợp với trẻ.
- Cho trẻ làm quen với tác phẩm thơ:
10


+ Cô đọc tác phẩm thơ cho trẻ nghe một vài lần kết hợp với xem tranh minh
họa để giúp trẻ tái tạo được hình ảnh nhân vật (hình dáng, điệu bộ, nét mặt, hành
động) trong khi chơi và các sự kiện mà nhân vật tham gia.
+ Trò chuyện với trẻ về tác phẩm để giúp trẻ ghi nhớ và khắc sâu ấn tượng
về nhân vật.
+ Tôi giúp trẻ phân biệt được sắc thái giọng điệu của nhân vật để từ đó giúp
trẻ khắc họa rõ thêm tính cách của nhân vật.
- Chuyển thể tác phẩm thơ thành kịch bản.
- Chuẩn bị các đồ dùng phục vụ cho vở kịch.
+ Tôi trao đổi, bàn bạc, gợi ý để trẻ lựa chọn các loại mũ, áo, trang phục,
mặt nạ,...cho nhân vật, lựa chọn phông màn, bàn ghế, cây cảnh,...tạo sân khấu cho
trò chơi.
* Phân vai
- Cho trẻ tiếp xúc với kịch bản
+ Cô đọc diễn cảm kịch bản nhằm giúp trẻ ghi nhớ lời thoại và có những
hiểu biết sâu sắc hơn về tính cách của nhân vật, xác định được tình cảm, thái độ
của mình đối với nhân vật.
+ Có thể cho trẻ xem tranh minh họa mô tả các nhân vật của tác phẩm, giúp
trẻ hình dung ra hình dáng, điệu bộ, nét mặt, hành động của nhân vật.
+ Trong khi đọc kịch bản cho trẻ nghe, tôi giúp trẻ phân biệt được sắc thái
giọng điệu của nhân vật để từ đó giúp trẻ khắc họa rõ thêm tính cách nhân vật.
+ Sau khi nắm được nội dung kịch bản và tính cách các nhân vật, cơ cho trẻ
được tự hòa thuận với nhau để chọn vai nhân vật. Thường thì trẻ thích được
những vai dũng cảm, mưu trí, thông minh,… và từ chối những vai hèn nhát, lười

biếng… Vì vậy tơi giải thích để trẻ hiểu được ý nghĩa của tất cả các vai trong vở
kịch. Có như vậy, khi nhận vai chơi, trẻ mới cảm thấy thoải mái, hứng thú và tích
cực luyện tập để diễn tốt.
* Trẻ tập đóng vai
- Tơi giúp trẻ biết dùng động tác làm sống lại trạng thái nội tâm của nhân
vật, trẻ được tự do và sáng tạo theo nhận thức và trí tưởng tượng của mình.
11


- Tôi tập cho trẻ biết kết hợp giữa lời thoại và hành động kịch. Giúp trẻ biết
nghe những bạn đóng vai khác để trả lời và làm động tác đáp lại đúng lúc, kịp
thời. Đồng thời giúp trẻ biết phối hợp giữa các cảnh, cách sắp xếp đội hình,
chuyển cảnh, xuất hiện lúc nào, xuất hiện ra sao…
- Tôi có thể làm mẫu cho trẻ xem nhưng khơng nên buộc trẻ phải tuân theo
sự chỉ dẫn của cô giáo về động tác, ngữ điệu, nét mặt… mà hãy để trẻ tự nhập vai
diễn xuất có hồn, khơng cứng nhắc.
- Chọn trẻ khá, giỏi làm người dẫn vở. Người dẫn vở cũng phải tập để có
giọng dẫn vở diễn cảm phù hợp với vở kịch.
- Tơi hướng dẫn trẻ hóa trang, bài trí sân khấu, có thể hình dung những đồ
vật có sẵng trong lớp, trong trường, ngồi thiên nhiên.
- Lúc trẻ nhập vai, tôi theo dõi, nhận xét trẻ, giúp trẻ sửa sai và khích lệ,
động viên các cháu làm được.
* Biểu diễn
- Kết quả của trị chơi đóng kịch rất là quan trọng, giúp trẻ được trải nghiệm
niềm vui thẩm mĩ, niềm vui sáng tạo.
- Mỗi vở kịch có thể cho lầm lượt từng nhóm diễn viên lên biểu diễn trên
sân khấu, cố gắng luôn lôi cuốn được tất cả các cháu cùng tham gia vào trò chơi.
Buổi biểu diễn có thể tổ chức nhiều lần.
- Vai trị của cô giáo trong buổi biểu diễn rất quan trọng. Cơ là người tổ
chức tồn bộ cuộc chơi, là người nhắc vở cũng có thể là người dẫn vở.

- Sau mỗi cuộc chơi, cô tổ chức cho trẻ nhận xét về những vai trẻ đã thể
hiện, giúp trẻ khắc sâu hơn về hình tượng các nhân vật trong tác phẩm cũng như
nội dung tác phẩm.
* Biện pháp 4: Cho trẻ nghe ngâm thơ:
- Cho trẻ nghe ngâm thơ nhằm hướng trẻ đến văn hóa tốt đẹp của nền văn
hóa dân tộc. Trẻ tiếp xúc với thơ ca ở một hình thức mới lạ và trí tuệ hơn,kích
thích trẻ tị mị và đặt câu hỏi. Trẻ nghe ngâm thơ như một cách tiếp cận thơ ca
qua thanh điệu, âm nhạc dân tộc, để hiểu rõ và thẩm thấu trọn vẹn ý nghĩa của
từng lời thơ. Ngâm thơ khác với đọc hay bình thơ, đọc thơ chỉ đơn thuần là đọc
12


nên bài thơ với giọng bình thường như khi trị chuyện, cịn bình thơ được nhấn
mạnh hay kéo dài những chữ quan trọng với tiết tấu chậm rãi, trau chuốt hơn. Trẻ
không bị giới hạn về nội dung, thể thức, độ dài, các quy ước và vần điệu, các em
có thể để trí tưởng tượng bay cao. Những em có khiếu sáng tác cũng tỏa sáng. Để
các em đều tiến bộ hơn trong khả năng lựa chọn từ ngữ.
- Khi thực hiện cần giải thích cho trẻ rõ về hoạt động ngâm thơ vì hoạt động
này cịn khá mới mẻ đối với trẻ để khi tiếp xúc với nó, trẻ khơng q bỡ ngỡ và
khó hiểu.
* Cách tiến hành
- Cần giữ cho không gian lớp học được yên tĩnh để trẻ có thể tập trung hịa
quyện vào tác phẩm, ngân nga theo giai điệu và câu chữ của tác phẩm.
- Lựa chọn những tác phẩm phù hợp với lứa tuổi, lời thơ khơng q cầu kì,
khó hiểu để trẻ dễ dàng tiếp nhận tác phẩm hơn như: Mùa xuân nho nhỏ, Chợ tết,
Sân chơi, Quê ngoại..v..v…
- Lựa chọn những tác phẩm do các NSUT thực hiện như: NSUT Hồng Ngát,
NSUT Thúy Mùi, NSUT Quốc Anh,…
- Tơi theo dõi q trình tổ chức hoạt động, khơi gợi cảm xúc và hứng thú
cho trẻ trước khi trẻ được nghe tác phẩm, trẻ nào thiếu tập trung tôi nhắc nhở trẻ

chú ý.
- Cô giáo cần phải hiểu rõ tác phẩm để khi trẻ thắc mắc cần được giải đáp
thì cơ có thể trả lời trẻ một cách chính xác nhất.
- Biện pháp thường được lồng ghép trong hoạt động dạy thơ, họat động tổ
chức hội thi đọc thơ diễn cảm hay trong các tiết học phám phá khác. Tùy theo
thời gian cho phép mà chúng ta có thể dùng cả bài ngâm hay một đoạn
* Biện pháp 5: Tuyên truyền kết hợp với phụ huynh:
Như chúng ta đã thấy môi trường tiếp xúc của trẻ chủ yếu là gia đình và
nhà trường. Vì vậy, việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường là một biện pháp
khơng thể thiếu. Phụ huynh chính là nhân tố quyết định trong việc tạo nguồn
nhiên liệu của góc văn học để phát triển ngơn ngữ cho trẻ.

13


Trong cuộc họp phụ huynh đầu năm, tôi nêu tầm quan trọng của lĩnh vực
phát triển ngôn ngữ cho trẻ, đặc biệt là thông qua hoạt động đọc thơ diễn cảm.
Hàng tháng tuyên truyền với phụ huynh qua các biểu bảng nêu lên các bài thơ của
cô và trẻ đang học. Qua đó phụ huynh thấy được ngơn ngữ của trẻ phát triển như
thế nào và có biện pháp kích thích sự phát triển đọc thơ diễn cảm cho trẻ tại gia
đình.
Ví dụ: Cơ trao đổi với phụ huynh về những bài thơ trẻ đã học, yêu cầu phụ
huynh về nhà cho trẻ kể, đọc diễn cảm lại bài thơ đó hoặc kích thích trẻ đọc diễn
cảm các bài thơ khác. Như vậy ngôn ngữ của trẻ được phát triển một cách phong
phú và đa dạng.
Huy động phụ huynh đóng góp hoặc thu nhập những nguyên vật liệu sẵn có,
dễ tìm như báo hoạ mi, vải vụn, len vụn, các vỏ hộp, mút xốp… kết hợp trong và
ngồi giờ đón trả trẻ để trao đổi với phụ huynh.
Có thể nói công tác tuyên truyền với phụ huynh là một việc làm rất quan
trọng trong việc dạy trẻ đọc thơ diễn cảm để phát triển ngôn ngữ cho trẻ.

3. Thực nghiệm sư phạm
a. Mô tả cách thực hiện:
Sau những biện pháp tôi nghiên cứu, thực hiện ứng dụng vào thực tế,
chất lượng giáo dục và các kỹ năng đọc thơ diễn cảm của trẻ tăng lên rõ rệt
đó là điều làm tôi phấn khởi, yêu nghề, yêu trẻ càng nhiều. Giúp tơi có
nghị lực trong cơng tác.
b. Kết quả đạt được:
Sau khi kết hợp với đồng nghiệp tìm tịi suy nghĩ và thực hiện những biện
pháp của mình tơi nhận thấy trẻ lớp tơi đã có những tiến bộ rõ ràng.
- Trẻ rất thích đi học, vui vẻ hồn nhiên khi tới lớp, u mến lớp học của
mình, có ý thức giữ gìn mơi trường lớp học.
- Trẻ ln có hứng thú khi tham gia các hoạt động làm quen với tác phẩm
văn học, đặc biệt là các tác phẩm thơ.
- Khả năng phát âm rõ ràng, mạch lạc cũng như khả năng phát âm các câu
phức của trẻ tăng lên một cách rõ rệt.
14


- Trẻ biết thể hiện cử chỉ, điệu bộ theo nhịp điệu, vần thơ, nhân vật trong các
tác phẩm thơ một cách phù hợp, thoải mái, khơng gị bó, cứng nhắc.
Sau một thời gian nghiên cứu và áp dụng sáng kiến vào trong thực tế lớp
Mẫu giáo 5-6 tuổi A1, tôi thu được kết quả như sau:
TT

NỘI DUNG

Số trẻ

Tỉ lệ

1

Phát âm rõ ràng mạch lạc.

39/40

97,5 %

2

Phát âm câu phức

38/40

95%

38/40

95%

37/40

92,5 %

3

Hứng thú tham gia đọc, kể diễn
cảm
Biết thể hiện cử chỉ, điệu bộ theo

4

nhịp điệu, vần thơ, nhân vật trong
các tác phẩm thơ

c. Điều chỉnh, bổ sung sau thực nghiệm
Với những kết quả đã đạt được, bản thân tôi vẫn luôn trau dồi, học hỏi thêm
kinh nghiệm. Lắng nghe những góp ý của Ban giám hiệu nhà trường, đồng nghiệp
để có sự điều chỉnh, bổ sung sao cho trẻ của lớp tơi nói riêng và trẻ 5-6 tuổi nói
chung có kỹ năng tốt trong việc đọc thơ diễn cảm.
4. Kết luận
Qua q trình nghiên cứu và thực tế ở lớp, tơi đã rút ra cho mình những bài
học bổ ích giúp tơi có nhiều kinh nghiệm hơn khi lên lớp. Điều quan trọng đầu
tiên đối với trẻ là chuẩn bị tri thức cho trẻ, kết hợp với việc chuẩn bị giáo án đầy
đủ, sáng tạo và có thủ thuật lên lớp, tìm tịi các tác phẩm thơ ca phù hợp với lứa
tuổi cũng như có khả năng chuyển thể phù hợp.
5. Kiến nghị, đề xuất
a. Đối với tổ chuyên môn :
- Tích cực bồi dưỡng, nâng cao trình độ chun mơn cho giáo viên,
tham gia, góp ý, cùng trao đổi kinh nghiệm về hoạt động dạy trẻ đọc thơ
diễn cảm.
15


b. Đối với nhà trường
- Nhà trường tổ chức các buổi thảo luận, trao đổi kinh nghiệm để nâng cao,
bồi dưỡng trình độ chun mơn nghiệp vụ cho giáo viên trong tổ chức hoạt động
dạy thơ.
- Cần trang bị thêm những đầu sách về kĩ năng đọc diễn cảm trong thư viện
của trường mần non nhằm giúp giáo viên tham khảo, nâng cao trình độ bản thân

và áp dụng vào sự nghiệp trồng người.
c. Đối với Phòng giáo dục và đào tạo ; Sở giáo dục và đào tạo :
- Tăng cường giao lưu chuyên môn giữa các trường học trong huyện,
tỉnh và ngoài tỉnh, tạo điều kiện cho giáo viên học hỏi lẫn nhau và có cơ
hội trao đổi kinh nghiệm chăm sóc giáo dục trẻ đạt hiệu quả.
PHẦN III. MINH CHỨNG VỀ HIỆU QUẢ CỦA BIỆN PHÁP
Trước khi thực
TT

NỘI DUNG

1
1

Phát âm rõ ràng
mạch lạc

2
2

hiện các BP
Số trẻ
Tỉ lệ

Phát âm câu phức

3 Hứng thú tham gia đọc
3

thơ diễn cảm

Sau khi thực
hiện các BP
Số trẻ
Tỉ lệ

So sánh
Tăng

20/40

50%

39/40

17/40

42,5%

38/40

95%

52,5%

19/40

47,5%

38/40

95%

47,5%

20/40

50%

37/40

Giảm

97,5 % 47,5%

Biết thể hiện cử chỉ,
4 điệu bộ theo nhịp điệu,
4

vần thơ, nhân vật trong

92,5 % 42,5%

các tác phẩm thơ
PHẦN IV: CAM KẾT
Tôi xin cam kết toàn bộ nội dung trong đề tài đã được triển khai thực
hiện tại đơn vị trường mầm non Tân Thịnh nơi tôi đang công tác và các
minh chứng về sự tiến bộ của trẻ là đúng sự thật.
16

Trên đây là bản báo cáo “Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi phát triển
kĩ năng đọc thơ diễn cảm thông qua hoạt động làm quen với văn học”, rất
mong nhận được sự đóng góp các cấp lãnh đạo để tơi hồn thiện bản báo
cáo này và áp dụng bản báo cao có hiệu quả hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
Tân Thịnh, ngày 09 tháng 11 năm 2020
Người báo cáo

17