Tài liệu Bệnh tự miễn chung (Phần 3) docx

Bệnh tự miễn chung
(Phần 3)

Kháng nguyên
Tế bào B là loại tế bào chính yếu của tế bào hệ miễn dịch. Các tế bào B tham
gia loại trừ các kháng nguyên lạ khỏi cơ thể. Đó là nhờ bề mặt phân tử gắn với kháng
nguyên hoặc nhờ tạo ra các kháng thể đặc hỉệu để truy tìm và tiêu diệt các kháng
nguyên lạ đặc hiệu. Tuy nhiên tế bào B chỉ có thể tạo ra kháng thể khi được nhận tín
hiệu ra lệnh thích hợp từ tế bào T. Tế bào T đưa ra tín hiệu cho tế bào B bằng một loại
cytokine, cytokine này đóng vai trò của phân tử thông tin. Khi nhận được tín hiệu, tế
bào B sản xuất ra loại kháng thể đặc hiệu có thể tấn công đến loại kháng nguyên đặc
biệt.
Tự kháng thể
Trong một số bệnh tự miễn, tế bào B tạo ra các kháng thể sai lầm thay vì tấn
công các kháng thể lạ thì các kháng thể này chống lại các mô trong cơ thể (tự kháng
thể) . Thông thường các tự kháng thể gây rối loạn chức năng bình thường của mô hoặc
bắt đầu hủy mô. Những người bệnh nhược cơ bị yếu các cơ vì các tự kháng thể tấn
công vào phần dây thần kinh có nhiệm vụ kích hoạt các cơ vận động. Bệnh da liễu
pemphigus vugaris thì có các tự kháng thể tấn công sai vào các tế bào da. Các tế bào
kháng thể tích tụ lại ở da sẽ kích hoạt các phân tử và tế bào khác để phá hủy da, hậu
quả tạo nên các bóng nước trên da.
Các phức hợp miễn dịch và hệ bổ thể.
Khi trong dòng máu có nhiều kháng thể bao lấy kháng nguyên, các phức hợp
này tạo thành hệ thống rào cản rộng lớn gọi là phức hợp miễn dịch. Các phức hợp
miễn dịch trở nên gây hại khi chúng tụ lại và khởi phát viêm trong các mạch máu nhỏ
nuôi mô. Các phức hợp miễn dịch, tế bào tự miễn và phân tử viêm làm tắc nghẽn dòng
máu và huỷ các mô vĩnh viển như mô thận. Hiện tượng này xảy ra ở những người bị
lupus ban đỏ hệ thống.
Kháng thể
Kháng nguyên
Một phức hợp miễn dịch lớn.

Nếu các phức hợp miễn dịch tích tụ ở thận, chúng thúc đẩy các tế bào và phân
tử gây viêm khác di chuyển đến thận
Phức hợp miễn dịch
Đơn vị lọc cầu thận
Một nhóm các phân tử được biệt hóa tạo thành hệ thống bổ thể giúp loại trừ các
phức hợp miễn dịch. Các dạng phân tử khác nhau của hệ bổ thể trong dòng máu và
trên bề mặt tế bào giúp các phức hợp miễn dịch dễ hòa tan. Các phân tử bổ thể làm
giảm kích thức của các phức hợp miễn dịch hay thậm chí còn ngăn cản sự tạo thành
phức hợp này, nhờ đó các phức hợp miễn dịch không tích tụ tại các vị trí sai trật (mô,
tế bào của cơ thể). Hiếm gặp hơn là một số người nhận bộ gen bị khiếm khuyết từ bố
mẹ nên tạo ra các bổ thể bất toàn. Do những người này không thể sản xuất được đúng
số lượng hoặc chất lượng bổ thể nên hệ miễn dịch không thể ngăn các phức hợp miễn
dịch lắng tụ ở các vị trí trong mô và cơ quan. Những người này bị các bệnh lý không
phải do tự kháng thể trừ bệnh giống lupus ban đỏ.
Các yếu tố di truyền
Yếu tố di truyền chi phối hệ miễn dịch và cách đáp ứng của hệ này với các dị
nguyên. Các gen quyết định sự đa dạng của các phân tử MCH trên các tế bào của
người ấy. Các gen cũng ảnh hưởng đến sự sắp xếp tiềm ẩn của các thụ thể tế bào T đại
diện trên tế bào T. Thực tế là một số gene MCH có liên quan đến các bệnh tự miễn.
Tuy nhiên, các gen không phải là yếu tố duy nhất đóng vai trò quyết định sự nhạy cảm
của một người đối với bệnh tự miễn. Ví dụ như một số người mang tế bào có phân tử
MHC liên quan đến bệnh lại không mắc bệnh tự miễn.
Chẩn đoán bệnh tự miễn bằng cách nào?
Chẩn đoán bệnh tự miễn dựa trên các triệu chứng cơ năng, các phát hiện qua
thăm khám lâm sàng và các kết quả xét nghiệm. Rất khó chẩn đoán bệnh tự miễn, đặc
biệt là trong giai đoạn sớm của bệnh. Các triệu chứng cơ năng của nhiều bệnh tự miễn
thường không điển hình, như mệt chẳng hạn. Các kết quả xét nghiệm có thể giúp ích
chẩn đoán tuy nhiên chúng thường không đủ để chẩn đoán xác định. Nếu một người có
các triệu chứng về xương như đau khớp và một cận lâm sàng dương tính nhưng không

đặc hiệu sẽ được chẩn đoán bằng một bệnh mơ hồ trong giai đoạn sớm hay ‘chẩn đoán
không phân biệt’ là bệnh tạo keo. Trong trường hợp đó, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân tái
khám thường xuyên để theo dõi. Giai đoạn sớm của bệnh là thời gian đáng nản lòng
cho cả bác sĩ lẫn bệnh nhân. Một mặt khác thì các triệu chứng lại xảy ra rất ngắn, các
xét nghiệm lập lờ lại không giúp kết luận được, trong khi thực tế lại đang bị mắc một
bệnh lý nặng.
Trong một số trường hợp có thể chẩn đoán ra bệnh đặc hiệu. Một chẩn đoán
sớm sau thời gian ngắn khởi phát triệu chứng sẽ cho phép điều trị tấn công sớm, và
một số bệnh nhân sẽ đáp ứng điều trị hoàn toàn nếu các triệu chứng ấy được phát hiện
trong giai đoạn sớm của bệnh.
Dù tự miễn gồm các bệnh mạn tính nhưng không thể tiên đoán được diễn tiến
bệnh. Bác sĩ không thể tiên lượng những điều sẽ xảy đến cho bệnh nhân dựa vào cách
phát bệnh. Bệnh nhân cần được bác sĩ theo dõi sát để các yếu tố môi trường hay các
yếu tố khởi phát không làm bệnh nặng hơn, cũng cần thảo luận và tránh các yếu tố ấy,
áp dụng các điều trị mới càng sớm càng tốt. Đến khám bệnh thường xuyên là điều
quan trọng để giúp bác sĩ quản lý các biện pháp điều trị và theo dõi các tác dụng phụ
của thuốc.