Giáo dục đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên ở huyện cô tô, tỉnh quảng ninh hiện nay

1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH
QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

PHẠM THỊ THANH HÀ

GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG CHO ĐỘI NGŨ
CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN Ở HUYỆN CÔ TÔ
TỈNH QUẢNG NINH HIỆN NAY
Ngành

: Chính trị học

Chun ngành: Cơng tác tư tưởng
Mã số

: 60310201

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS, TS. Trương Ngọc Nam

HÀ NỘI - 2012

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

2

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình do chính tơi thực hiện, các số liệu
trong luận văn là hồn tồn trung thực. Luận văn khơng sao chép dưới bất kỳ
hình thức nào. Tơi hồn tồn chịu trách nhiệm trước những lời cam đoan trên.
Hà Nội, tháng 12 năm 2012
Tác giả

Phạm Thị Thanh Hà

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


3

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................................4
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC
CÁCH MẠNG CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN ..................................11
1.1. Đạo đức cách mạng và giáo dục đạo đức cách mạng ................................. 11
1.2. Tầm quan trọng của công tác giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ,
đảng viên............................................................................................. 22
Chương 2: THỰC TRẠNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐÚC CÁCH MẠNG CHO
CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN Ở HUYỆN CÔ TÔ TỈNH QUẢNG NINH..................36
2.1. Những nhân tổ ảnh hưởng đến công tác giáo dục đạo đức cách mạng
cho cán bộ, đảng viên ở huyện Cô Tô tỉnh Quảng Ninh hiện nay .............. 36
2.2. Thực trạng giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên của
huyện Cô Tô tỉnh Quảng Ninh ............................................................... 48
Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHẤP CƠ BẢN NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ

GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG CHO CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN Ở
HUYỆN CÔ TÔ TỈNH QUẢNG NINH HIỆN NAY..........................................66
3.1.Tăng cường tuyên truyền để nâng cao nhận thức của các cấp ủy đảng, chính
quyển, đồn thể về giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên......... 66
3.2. Đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục đạo đức cách mạng
cho cán bộ, đảng viên ........................................................................... 67
3.3. Kết hợp công tác tư tưởng với công tác kiểm tra, giám sát trong việc đấu
tranh chống biểu hiện tiêu cực, suy thoái về đạo đức, lối sống của cán
bộ đảng viên ........................................................................................ 72
3.4. Giáo dục tính tích cực tự giác, phát huy tính tiên phong gương mẫu của
người cán bộ, đảng viên trong việc rèn luyện đạo đức cách mạng ............. 73
3.5. Hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật; phát triển kinh tế, nâng cao
đời sống vật chất, tinh thần tạo điểu kiện thuận lợi cho việc rèn luyện tu
dưỡng đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên .................................... 75
KẾT LUẬN ..........................................................................................................82
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................84
PHỤ LỤC ..................................................................................................... 88

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


4

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đất nước ta đang tiến hành sự nghiệp đổi mới đẩy mạnh cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa và đã đạt được những thành tựu rất to lớn. Một trong những
nhân tố quyết định sự thành cơng đó là vai trị lãnh đạo của Đảng, sự quản lý
và điều hành của Nhà nước, sự tham gia ủng hộ tích cực của các đồn thể xã
hội, của cán bộ, đảng viên và nhân dân nhằm đưa các chủ trương, chính sách

của Đảng đi vào cuộc sống. Trong đó, đội ngũ cán bộ, đảng viên là nịng cốt
đi đầu trong quá trình tổ chức, thực hiện các nhiệm vụ chính trị của đất nước.
Vì thế, có thể khẳng định, chất lượng của đội ngũ cán bộ, đảng viên đặc biệt
là về đạo đức, lối sống có vị trí vơ cùng quan trọng trong tồn bộ sự nghiệp
cách mạng nước ta.
Ngay từ khi thành lập, Đảng ta đã rất quan tâm tới việc giáo dục đạo
đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên. Chính vì vậy, chúng ta đã xây dựng
được đội ngũ cán bộ cách mạng nòng cốt có bản lĩnh chính trị vững vàng thực
sự là chỗ dựa, là tấm gương đi đầu trong tất cả các thời kỳ cách mạng, đưa
cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Sinh thời, Chủ
tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến việc giáo dục đạo đức cách mạng cho cán
bộ, đảng viên. Người thường nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải luôn luôn trau
dồi, nâng cao phẩm chất đạo đức cách mạng. Trong giai đoạn hiện nay, việc
giáo dục nhằm nâng cao đạo đức cách mạng đối với cán bộ, đảng viên là một
vấn đề cấp thiết, tiếp tục được Đảng và Nhà nước ta quan tâm sâu sắc.
Bên cạnh những thành tựu to lớn đã đạt được trên nhiều lĩnh vực kinh
tế - xã hội, nền kinh tế thị trường với mặt trái của nó cũng đưa lại một số vấn
đề bức xúc về đạo đức, lối sống. Một số nơi, các cấp ủy Đảng chưa thực sự
quan tâm, coi trọng thậm chí cịn bng lỏng cơng tác giáo dục đạo đức cách
mạng nên tình trạng suy thối về tư tưởng, đạo đức, lối sống của một bộ phận

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


5

khơng nhỏ cán bộ, đảng viên có xu hướng ngày càng gia tăng; tệ quan liêu,
tham nhũng, chủ nghĩa cá nhân ngày càng trỗi dậy. Tình hình đạo đức của đội
ngũ cán bộ, đảng viên ở Huyện Cô Tô tỉnh Quảng Ninh cũng khơng nằm
ngồi thực trạng chung đó.

Trong mấy năm vừa qua mặc dù cán bộ, đảng viên ở các ban ngành đã
có nhiều tiến bộ rõ rệt trong việc định hướng đúng tư tưởng lãnh đạo của
Đảng, tuy nhiên bên cạnh đó một số cán bộ đảng viên có tư tưởng lệch lạc,
ảnh hưởng khơng nhỏ đến mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của Huyện. Bởi
vậy Huyện ủy Cô Tô tỉnh Quảng Ninh và các cấp ủy Đảng đã thấy đây là một
căn bệnh hết sức nguy hiểm vì nó làm cho Đảng trở nên quan liêu, xa rời quần
chúng, làm cho Đảng suy yếu từ bên trong, làm giảm niềm tin của nhân dân
vào Đảng và Nhà nước.
Có nhiều nhân tố tác động tới việc hình thành và phát huy yếu tố đạo
đức trong mỗi con người. Trong đó, cơng tác tư tưởng có vị trí và vai trị quan
trọng. Do đó việc phát huy vai trị của cơng tác tư tưởng trong giáo dục đạo
đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên là vồ cùng cần thiết. Nếu cán bộ, đảng
viên khơng có lý tưởng, khơng có đạo đức cách mạng thì khơng thể thực hiện
được bất kỳ việc gì. Bởi như Bác Hồ đã nói: “cán bộ là cái gốc của mọi cơng
việc. Công việc thành công hay thất bại là do cán bộ là do cán bộ tốt hay
kém". Vì vậy, đề tài “Giáo dục đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ,
đảng viên ở Huyện Cô Tô tỉnh Quảng Ninh hiện nay” vừa mang ý nghĩa lý
luận vừa mang ý nghĩa thực tiễn cấp bách.
2. Lịch sử nghiên cứu đề tài
Vấn đề đạo đức đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của
Đảng đặc biệt quan tâm trong quá trình đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ
cán bộ, đảng viên. Nhiều bài viết, bài nói của Người đã trở thành những cơng
trình nghiên cứu về đạo đức cách mạng như:
- "Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng", Nxb Sự thật, Hà Nội 1976

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


6

- "Chủ tịch Hồ Chí Minh với vấn đề đạo đức cách mạng", Nxb Thông
tin lý luận, Hà Nội, 1986.
- "Hồ Chí Minh về đạo đức", Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1993.
Tư tưởng đạo đức của Hồ Chí Minh đã được một số tác giả nghiên cứu
trên cơ sở học tập đạo đức, phong cách làm việc của Người, đề xuất các giải
pháp xây dựng đạo đức mới:
- "Học tập đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh", Nxb Thông tấn, Hà Nội, 2004.
- "Đạo đức, phong cách, lề lối làm việc của cơng chức theo tư tưởng Hồ
Chí Minh", Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội 1998 - Thang Văn Phúc chủ biên.
- Giáo trình: "Đạo đức học Mác - Lênin" GS, TS Nguyễn Ngọc Long
và PGS.TS Nguyễn Thế Kiệt (Chủ biên) - Học viện chính trị Quốc gia Hồ Chí
Minh - Viện triết học - Nxb Lý luận chính trị Hà Nội 2004.
- "Kết hợp chặt chẽ giáo dục lý luận với xây dựng đạo đức mới của
người cán bộ, lãnh đạo quản lý", GS.TS Nguyễn Ngọc Long, tạp chí lý luận
chính trị, số 4-2001.
Một số tác giả có các bài viết về mối quan hệ giữa kinh tế và đạo đức
đồng thời khẳng định các giá trị đạo đức luôn chịu tác động hai mặt từ mơi
trường kinh tế. Qua đó các tác giả cũng đã chỉ ra sự phức tạp của các vấn đề đạo
đức xã hội; đạo đức mới vừa phải đấu tranh với các hệ thống đạo đức khác, vừa
phải đấu tranh tự đổi mới trong điều kiện nền kinh tế thị trường hiện nay.
- "Quan hệ kinh tế và đạo đức trong việc định hướng các giá trị đạo đức
hiện nay". Nguyễn Thế Kiệt, Tạp chí Triết học, tháng 6/1996.
- "Sự tác động hai mặt của cơ chế thị trường đối với đạo đức người cán
bộ quản lý". Nguyễn Tĩnh Gia, Tạp chí Nghiên cứu lý luận, tháng 2/1997.
- "Sự biến đổi của thang giá trị đạo đức trong nền kinh tế thị trường với
việc xây dựng đạo đức mới cho cán bộ quản lý ở nước ta hiện nay", Nguyễn
Chí Mỳ (Chủ biên) Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1999.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

7

- "Nhân tố tác động và xu hướng biến đổi đạo đức, lối sống trong cán
bộ đảng viên", Tô Huy Rứa, Tạp Chí cộng sản, số 33, (11-2003).
- "Tiêu chuẩn của người cán bộ lãnh đạo chính trị hiện nay", Trần Văn
Phịng, Tạp chí Lý luận chính trị, số 5-2003.
Dưới tác động của nền kinh tế thị trường, có ảnh hưởng rất lớn tới đạo
đức cán bộ lãnh đạo quản lý. Bởi vậy, trong những năm gần đây có nhiều tác
giả đi vào nghiên cứu vấn đề đạo đức, đạo đức của người cán bộ trong điều kiện
kinh tế thị trường (thông qua các luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ triết học).
- "Xây dựng đạo đức mới cho cán bộ, lãnh đạo quản lý trong điều kiện
kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay" (Qua thực tế ở tỉnh Kiên Giang),
Nguyễn Văn Quyết, Luận án Tiến sĩ triết học, Hà Nội, 2000.
- "Vấn đề đạo đức cách mạng của người cán bộ hậu cần quân đội nhân
dân Việt Nam trong điều kiện hiện nay", Hà Nguyên Cát, Luận án Tiến sĩ triết
học, Hà Nội, 2000.
- "Vấn đề đạo đức cách mạng cho người cán bộ chủ chốt ở tỉnh Đắk
Lak trong điều kiện kinh tế thị trường hiện nay", Nguyễn Tuyền Quang, Luận
văn triết học, Hà Nội 2003.
- "Vấn đề đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong điều kiện
kinh tế thị trường hiện nay" (Qua thực tế ở tỉnh Hưng Yên), Bùi Văn Hà,
Luận văn Thạc sĩ triết học, Hà Nội, 2004.
- "Vấn đề đạo đức cách mạng của cán bộ - Đảng viên hiện nay" (Qua
thực tế ở tỉnh Thanh Hóa), Đỗ Thị Tốn, Luận văn triết học, Hà Nội, 2006...
Trong các cơng trình này, các tác giả đã đưa ra những chuẩn mực đạo
đức, những nguyên tắc và yêu cầu đạo đức cách mạng của cán bộ, lãnh đạo
quản lý. Các tác giả cũng thống nhất khi luận giải việc giáo dục đạo đức nói
chung và giáo dục đạo đức cách mạng nói riêng phải trên cơ sở của mơi
trường kinh tế, văn hóa xã hội nhất định. Từ đó đưa ra những giải pháp chủ

yếu nhằm nâng cao đạo đức cách mạng cho cán bộ đảng viên hiện nay.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


8

Trên thực tế, ở huyện Cô Tô, Quảng Ninh trong những năm qua cùng
với sự hội nhập, phát triển kinh tế của cả nước, Đảng bộ và nhân dân Cô Tô đã
gặt hái được những thành tựu đáng kể trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn
hóa xã hội. Hiện thực đó đã được thơng qua các văn bản, đánh giá tổng kết của
Huyện Cô Tô được Tỉnh Quảng Ninh và được Đảng, Nhà nước công nhận.
Song, thực tế cho thấy tình trạng suy thối đạo đức, lối sống của một bộ
phận cán bộ, đảng viên Huyện Cô Tô nói riêng và cả nước nói chung trong những
năm qua không giảm. Vấn đề đặt ra là: Nguyên nhân sâu xa nào khiến cho những
giải pháp của chúng ta đề ra chưa được thực hiện một cách có hiệu quả.
Cho nên việc nghiên cứu vấn đề đạo đức, xây dựng đạo đức cách mạng
cho cán bộ, đảng viên nói chung, ở Huyện Cơ Tơ nói riêng cần tiếp tục làm
sáng tỏ thêm. Từ đó có những giải pháp chủ yếu để xây dựng đạo đức cách
mạng cho đội ngũ cán bộ này.
3.Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
- Luận văn góp phần làm rõ hơn về mặt lý luận và thực tiễn vấn đề đạo
đức cách mạng của đội ngũ cán bộ, đảng viên và vai trị quan trọng của cơng
tác tư tưởng với vấn đề giáo dục đạo đức cách mạng. Trên cơ sở đó phân tích
thực trạng và đề xuất và một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả
công tác tư tưởng trong việc giáo dục đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ,
đảng ở Huyện Cô Tô tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Xuất phát từ mục đích đã nêu trên, Luận văn có nhiệm vụ:

- Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về giáo dục đạo đức và vai trị của
cơng tác tư tưởng trong việc giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng
viên hiện nay.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


9

- Phân tích đánh giá thực trạng cơng tác giáo dục đạo đức cách mạng
cho cán bộ, đảng viên ở Huyện Cơ Tơ tỉnh Quảng Ninh - nhìn từ góc độ công
tác tư tưởng.
Bước đầu đề xuất một số và giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả
công tác tư tưởng trong việc giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, đảng
viên ở Huyện Cô Tô tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ, đảng viên của huyện Cô Tô,
tỉnh Quảng Ninh trong điều kiện nền kinh tế thị trường hiện nay.
Luận văn nghiên cứu về thực trạng và vấn đề giáo dục đạo đức cách
mạng cho cán bộ, đảng viên các ban ngành của Huyện Cô tô, Tỉnh Quảng
Ninh.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Đề tài được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận Chủ nghĩa Mác – Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Đồng thời, kế thừa các thành quả của các cơng trình khoa học khác có liên
quan đến đề tài.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng các phương pháp: Phân tích và tổng hợp; lịch sử và
logic, quan sát, thống kê, điều tra xã hội học…

6. Cái mới của luận văn
- Làm rõ yêu cầu đạo đức cách mạng của cán bộ , đảng viên trong điều
kiện kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


10

- Làm rõ thực trạng đạo đức của cán bộ, đảng viên của huyện Cô Tô,
Tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn hiện nay.
- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao đạo đức cách mạng
của cán bộ, đảng viên hiện nay.
7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Góp phần vào việc nghiên cứu những vấn đề lý luận về đạo đức, đạo
đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên, bổ sung thêm những cơ sở khoa
học có thể tham khảo cho việc hoạch định chiến lược và chính sách cụ thể
liên quan đến vấn đề đạo đức của cán bộ, đảng viên của huyện Cơ Tơ, tỉnh
Quảng Ninh.
Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu, giảng dạy
môn: Triết học; Kinh tế chính trị; Đạo đức; Văn hóa xã hội trong Trường Chính
trị tỉnh; Đại học Sư phạm; Trung học chuyên nghiệp ở tỉnh Quảng Ninh.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, phần nội dung
chính của Luận văn được kết cấu gồm 3 chương, 9 tiết.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


11

Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG
CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN

1.1. Đạo đức cách mạng và giáo dục đạo đức cách mạng
1.1.1. Khái niệm
1.1.1.1. Khái niệm đạo đức
Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội được hình thành từ rất sớm
trong lịch sử phát triển nhân loại và được mọi xã hội, mọi giai cấp, mọi thời
đại quan tâm. Từ khi con người xuất hiện trên trái đất, không thể tránh khỏi
một quy luật tất yếu là họ phải có quan hệ trực tiếp hay gián tiếp với nhau để
sinh tồn và phát triển. Từ những quan hệ ban đầu rất đơn giản giữa con người
với con người, khi họ phải chật vật lắm mới kiếm nổi thức ăn trong giới tự
nhiên để ni sống mình tiến tới xã hội ngày càng phát triển bắt đầu có của dư
thừa thì quan hệ giữa con người với con người, giữa cá nhân với cộng đồng
ngày càng phức tạp đòi hỏi mỗi cá nhân phải lựa chọn cách giao tiếp, ứng xử
cho phù hợp với lợi ích chung của mọi người, của cộng đồng, của xã hội.
Trong trường hợp đó, cá nhân được tập thể cộng đồng coi là người có đạo
đức. Ngược lại, có những cá nhân biểu hiện thái độ, hành vi của mình chỉ vì
lợi ích của bản thân làm phương hại tới lợi ích của người khác, của cộng đồng
bị xã hội chê trách thì cá nhân đó bị coi là thiếu đạo đức.
Danh từ đạo đức bắt nguồn từ tiếng Latinh là “moris” - lề thói. Khi nói
đến đạo đức tức là nói đến những lề thói và tập tục biểu hiện mối quan hệ
nhất định giữa người với người trong sự giao tiếp với nhau hàng ngày.
Ở phương Đông, các học thuyết về đạo đức của người Trung Quốc cổ
đại xuất hiện sớm, được biểu hiện trong quan niệm về đạo đức của họ. Đạo lý

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

12

là một trong những phạm trù quan trọng nhất của triết học Trung Quốc cổ đại.
Đạo có nghĩa là con đường, đường đi, về sau khái niệm đạo được vận dụng
trong triết học để chỉ con đường của tự nhiên. Đạo cịn có nghĩa là đường
sống của con người trong xã hội. Khái niệm đạo đức lần đầu tiên xuất hiện
trong Kim văn đời nhà Chu và từ đó trở đi nó được người Trung Quốc cổ đại
sử dụng nhiều. Đức dùng để nóỉ đến nhân đức, đức tính và nhìn chung đức là
biểu hiện của đạo, là đạo nghĩa, là nguyên tắc luân lý. Như vậy có thể nói đạo
đức của người Trung Quốc cổ đại chính là những yêu cầu những nguyên tắc
của cuộc sống đặt ra mà mỗi người phải tuân theo.
Ngày nay đạo đức được định nghĩa như sau: Đạo đức là một hình thái ý
thức xã hội, là tập hợp những nguyên tắc, quy tắc chuẩn mực xã hội, nhằm
điều chỉnh và đánh giá cách ứng xử của con người trong quan hệ với nhau và
quan hệ với xã hội, chúng được thực bởi niềm tin cá nhân, bởi truyền thống
và sức mạnh của dư luận xã hội .
Để duy trì sự tồn tại và phát triển, mỗi xã hội đều phải xây dựng những
nguyên tắc, chuẩn mực sống trên cơ sở đó mỗi con người tự ý thức, tự giác
tuân theo. Song đạo đức phản ánh tồn tại xã hội, do vậy nó biến đổi cùng với
biến đổi của tồn tại xã hội, trước hết là sự biến đổi của cơ sở kinh tế, xã hội.
Cùng với sự xuất hiện của giai cấp trong xã hội, đạo đức cũng có những biến
đổi theo, nó phản ánh lợi ích của mỗi giai cấp và phục vụ cho cuộc đấu tranh
giai cấp. Ph.Ăngghen chỉ rõ: chung quy lại thì mọi thuyết đạo đức đã có từ
trước tới nay đều là sản phẩm của tình hình kinh tế - xã hội lúc bấy giờ... đạo
đức luôn là đạo đức của giai cấp.
1.1.1.2. Khái niệm đạo đức cách mạng
Đạo đức cách mạng là những chuẩn mực của người cộng sản về cái
chân, cái thiện, cái mỹ nhằm điều chỉnh hành vi ứng xử của họ với nhau, với
Tổ quốc và với nhân dân.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


13

Trong sự nghiệp cách mạng do Đảng ta lãnh đạo Chủ tịch Hồ Chí Minh
rất coi trong đạo đức và giáo dục đạo đức cho cán bộ cách mạng. Người viết:
cũng như sơng thì có nguồn mới có nước, khơng có nguồn thì cạn cây phải có
gốc, khơng có gốc thì cây héo; người cách mạng phải có đạo đức, khơng có
đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng khơng lãnh đạo được nhân dân. Hồ Chí Minh
ln coi đạo đức là nền tảng của người cách mạng, giống như gốc của cây,
ngọn nguồn của sơng suối... Chính vì vậy, trong mối quan hệ giữa đức và tài
của cán bộ, Người ln nhấn mạnh đức là gốc. Do đó, Người luôn chăm lo
xây dựng nền tảng đạo đức cách mạng của Đảng. Người kết hợp nhuần
nhuyễn những giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc với quan niệm đạo đức
Mácxít, xây dựng nền đạo đức cách mạng Việt Nam. Nội dung đạo đức cách
mạng mà người nêu lên rất phong phú, trong đó Người coi giá trị đạo đức cao
nhất là trung với nước, với Đảng, hiếu với dân, hết lòng, hết sức phục vụ Tổ
quốc, phục vụ Đảng, phục vụ nhân dân. Nhờ có nên tảng đạo đức cách mạng
vững chắc và trí tuệ sáng suốt, Đảng ta đã lãnh đạo Cách mạng Tháng tám
thành công, lãnh đạo hai cuộc kháng chiến vĩ đại chống xâm lược đi đến
thắng lợi giành độc lập, thống nhất cho Tổ quốc.
Những chuẩn mực cơ bản về đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên
đã được Chủ tịch Hổ Chí Minh chỉ rõ:
- Đạo đức cách mạng là tuyệt đối trung thành với Đảng với nhân dân,
suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng và vơ luận trong hồn cảnh nào,
người đảng viên cũng phải đặt lợi ích của Đảng lên trên hết. Vì lợi ích của
Đảng thực chất là lợi ích của giai cấp cơng nhân và nhân dân lao động.
Đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên là thống nhất giữa tư tưởng

và hành động. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: Nếu đảng viên tư tưởng và
hành động khơng nhất trí, thì khác nào một mớ cắt rời “trống đánh xuôi, kèn
thổi ngược ”, không thể lãnh đạo được quần chúng, không thể làm cách mạng.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


14

Đạo đức cách mạng là nói phải đi đơi với làm. Và dù khó khăn đến mấy
cũng kiên quyết làm đúng chính sách và Nghị quyết của Đảng. Nếu nói khơng
đi đơi với làm, nói một đằng làm một nẻo, khơng làm đúng Nghị quyết của
Đảng, đúng chính sách của Nhà nước thì khơng thể hồn thành nhiệm vụ của
cách mạng, không vận động được quần chúng làm theo. Đảng lãnh đạo cách
mạng khơng chỉ bằng đường lối, chính sách, mà còn bằng tuyên truyền, giáo
dục, thuyết phục và nêu gương. Muốn hướng dẫn nhân dân, để nhân dân làm
theo cán bộ, đảng viên phải làm trước và làm tốt.
Đạo đức cách mạng là hịa mình với quần chúng thành một khối, tin
quần chúng, hiểu quần chúng, lắng nghe ý kiến của quần chúng, thơng qua lời
nói việc làm của cán bộ, đảng viên “làm cho dân yêu, dân phục, dân tin” động
viên quần chúng thực hiện tốt Nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của
Nhà nước.
Đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên còn được thể hiện ở
“cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư”. Đây chính là phẩm chất đạo đức của
người cán bộ, đảng viên.
Quan niệm về đạo đức và đạo đức cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí
Minh hồn tồn khác với đạo đức của phong kiến, tư sản, và mọi thứ tôn giáo
khác. Đạo đức mới, đạo đức cách mạng mà Hồ Chí Minh quan niệm khơng
phải là tu thân kiểu Nho giáo, Phong kiến hay chủ nghĩa cá nhân của tư sản
mà là đạo đức được thể hiện qua hoạt động, qua lối sống, đề cao tính tập thể,

tính cộng đồng xã hội, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao.
Đạo đức của người cộng sản Việt Nam là biểu hiện những phẩm chất
cao đẹp của giai cấp công nhân và dân tộc Việt Nam, nó kiên quyết đấu tranh
chống những tàn dư đạo đức cũ, kìm hãm con người trong lợi ích cục bộ, nhỏ
nhen, cá nhân chủ nghĩa. Đồng thời, đạo đức cách mạng của những người
cộng sản Việt Nam phải được hình thành và phát triển trên cơ sở chủ nghĩa

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


15

Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và truyền thống tốt đẹp của đạo đức dân
tộc mà Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương tiêu biểu.
1.1.1.3. Đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên
Xuất phát từ cơ chế tổng thể của Nhà nước ta là Đảng lãnh đạo, Nhà
nước quản lý, nhân dân làm chủ cho nên hệ thống chính trị của nước ta là sự
thống nhất giữa sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước và sự tham
gia quản lý của các tổ chức xã hội đối với toàn bộ hoạt động kinh tế - xã hội
của đất nước. Tham gia vào hệ thống chính trị đó là đội ngũ cán bộ, công
chức, viên chức... Thuật ngữ cán bộ được dùng để chỉ những người được bầu
cử, bổ nhiệm hoặc điều động để làm việc trong bộ máy của các tổ chức chính
trị, tổ chức chính trị xã hội cùng với bộ máy hành chính thực hiện chủ trương,
đường lối của Đảng trong hệ thống chính trị thống nhất.
Cán bộ là yếu tố quyết định sự thành bại cũng như hiệu quả hoạt động
của Nhà nước. Theo sách Từ điển Tiếng Việt, cán bộ có hai nghĩa:
1. Người làm cơng tác cổ nghiệp vụ chuyên môn trong cơ quan nhà nước.
2. Người làm cơng tác có chức vụ trong một cơ quan, một tổ chức,
phân biệt với người thường, khơng có chức vụ
Nội hàm của định nghĩa này với nghĩa thứ nhất: Cán bộ là người làm

cơng tác có nghiệp vụ chun mơn trong cơ quan nhà nước, trong cả hệ thống
chính trị, có trình độ từ cao đẳng, đại học trở lên và được hình thành thơng
qua đào tạo tại trường. Số người có trình độ thấp hơn (trung cấp, sơ cấp) gọi
là nhân viên.
Với nghĩa thứ hai: Cán bộ là những người làm cơng tác có chức vụ
trong một cơ quan, một tổ chức, kể cả cán bộ trong hệ thống chính trị thơng
qua con đường bầu cử, đề bạt, bổ nhiệm... còn gọi là cán bộ lãnh đạo.
Cán bộ trong khóa luận này được hiểu theo cả hai nghĩa trên.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


16

Trong tác phẩm sửa đổi lối làm việc, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: Cán
bộ là những người đem chính sách của Đảng, của Chính phủ giải thích cho
dân chúng hiểu rõ và thi hành. Đồng thời đem tình hình của dân chúng báo
cáo cho Đảng, cho Chính phủ hiểu rõ, để đặt chính sách cho đúng.
Đảng Cộng sản Việt Nam là một tổ chức chặt chẽ, là Đảng cầm quyền,
Đảng lãnh đạo Nhà nước và toàn xã hội bằng Cương lĩnh, đường lối, bằng
công tác tổ chức cán bộ và bằng sự gương mẫu của đội ngũ đảng viên. Đường
lối thực hiện đạt hiệu quả cao hay thấp phụ thuộc rất nhiều vào vai ít trị tích
cực của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Điều 1 Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam
chỉ rõ:
Đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam là chiến sỹ cách mạng trong đội
ngữ tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, suốt đời phấn đấu cho mục
đích, lý tưởng của Đảng, đặt lợi ích của tổ quốc, của giai cấp công nhân và
nhân dân lao động lên trên lợi ích cá nhân, chấp hành nghiêm chỉnh Cương
lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, cấc Nghị Quyết của Đảng và pháp ỉuật của Nhà
nước; có lao động, khơng bóc lột, hồn thành tốt nhiệm vụ được giao; có đạo

đức và lối sống lành mạnh; gắn bó mật thiết với nhân dân; phục từng tổ chức,
kỷ luật của Đảng, giữ gìn đồn kết thống nhất trong Đảng.
Cán bộ, đảng viên là lực lượng nòng cốt trong toàn bộ sự nghiệp cách
mạng của Đảng, của dân tộc, của hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa
phương. Họ có mặt ở tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, trong bộ máy
của các cấp, các ngành, có thể là cán bộ trong các cơ quan Đảng, Nhà nước,
đồn thể quần chúng, có thể là cơng an, quân đội, văn nghệ sĩ; có thể là thanh
niên, phụ nữ, người cao tuổi, cựu chiến binh...
Cán bộ, đảng viên là cái gốc của cách mạng, là đội ngũ nòng cốt trong
bộ máy nhà nước, các cơ quan Đảng, đoàn thể trong xã hội, là cầu nối giữa
Đảng và nhân dân, cơ sở để tạo ra sự gắn kết giữa Đảng, Nhà nước và nhân

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


17

dân. Có thể nói, cán bộ, đảng viên là lực lượng có ý nghĩa quan trọng, ảnh
hưởng trực tiếp đến sự thành bại của cách mạng nói chung và cơng cuộc đổi
mới đất nước nói riêng. Bởi vậy, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có đức,
có tài: “vừa hồng, vừa chuyên" là vấn đề có ý nghĩa quan trọng hàng đầu, bảo
đảm sự vững mạnh của Đảng, hiệu quả của bộ máy cơng quyền nước nhà.
Như vậy, có thể thấy rằng, “đội ngũ cán bộ, đảng viên là lực lượng hiện
đang giữ những vị trí quan trọng trong bộ máy của Đảng, Nhà nước và các
đoàn thể quần chúng... Họ công tác, làm việc ở tất cả các lĩnh vực của đời
sông xã hội được quy định theo những văn bản phấp quy của Đảng, pháp luật
của Nhà nước. Những phạm vi này quy định đến đặc điểm đối với đạo đức,
lối sống của cán bộ, đảng viên trong quá trình hoạt động của họ.
1.1.2. Tiêu chuẩn đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên
Theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng, tiêu

chuẩn về đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên hiện nay được xác định cụ
thể trong Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ ba khoá VIII về chiến lược
cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hố, hiện đại hố đất nước. Có thể
cụ thể hoá bằng các tiêu chuẩn sau:
Một là, cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh đây là tiêu chuẩn hàng đầu và xem như là
đương nhiên phải có của người cán bộ cách mạng. Xuất phát từ quan điểm
Thiên - Địa - Nhân của Triết học Phương Đơng Hồ Chí Minh đặt bốn đức của
con người ngang với trời đất. Người nói:
Trời có bốn mùa: Xn, Hạ, Thu, Đơng
Đất có bốn phương: Đơng, Tây, Nam, Bắc
Người có bốn đức: Cần, Kiệm, Liêm, Chính
Và Người nhấn mạnh: Thiếu một mùa thì khơng thành trời, thiếu một
phương thì khơng thành đất, thiếu một đức thì khơng thành người, Người cán

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


18

bộ cách mạng nếu khơng có các đức đó thì dễ trở nên hủ bại, biến thành sâu
mọt của dân.
Cần, là siêng năng, chăm chỉ, cần mẫn, đạt năng suất cao trong lao
động sản xuất, công tác và học tập. Chuyên cần của người cán bộ, đảng viên
phải được thể hiện “đối với công việc phải tận tuỵ ”, không ngại khó, khơng
ngại khổ, ln ln đi sâu đi sát vào quần chúng, bám sát thực tiễn.
Trước yêu cầu cao của cơng cuộc đổi mới cơng nghiệp hố, hiện đại hoá
đất nước hiện nay người cán bộ, đảng viên phải từng bước nắm vững kiến thức
khoa học hiện đại trước hết là trong lĩnh vực mình hoạt động, khơng ngừng
nâng cao trình độ chun mơn nghiệp vụ, đổi mới tư duy, biết vận dụng sáng

tạo chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước vào
thực tiễn cuộc sống. Đảng ta khẳng định “học tập là nghĩa vụ” bắt buộc đối với
mọi cán bộ, đảng viên, lười học, lười suy nghĩ, không thường xuyên tiếp cận
những thông tin mới, những hiểu biết mới cũng là điều kiện của suy thoái ”.
Kiệm, là biết sử dụng sức người, tiền của, thời gian... trong mọi lĩnh
vực họat động sao cho hợp lý nhất, có lợi nhất, khơng để lãng phí, mất mát,
gây tổn thất cho Đảng và Nhà nước, xã hội và nhân dân. Thực hiện phương
châm tiết kiệm là quốc sách hàng đầu, mỗi người dân đều phải thực hành tiết
kiệm nhưng đối với người cán bộ, đảng viên họ phải là tấm gương đi đầu
trong thực hành tiết kiệm. Tiết kiệm ở người cán bộ, đảng viên khơng phải chỉ
cho bản thân mình, gia đình mình mà còn phải tiết kiệm cho dân, cho nước.
Hiện nay, ở nhiều cơ sở tình trạng lãng phí của cơng diễn ra ở nhiều nơi và
khá phổ biến trên nhiều mặt. Là cán bộ, đảng viên thì khơng chỉ ủng hộ phong
trào tiết kiệm mà cần phải biết lên án mạnh mẽ những hiện tượng lãng phí
đồng thời phải suy nghĩ tìm mọi cách tạo ra nhiều cơng ăn việc làm cho người
dân để tránh lãng phí sức người, sức của.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


19

Liêm, là liêm khiết, thanh liêm, giữ mình trong sạch, không tham ô, tư
lợi, tôn trọng và bảo vệ của cơng, khơng vì lợi ích của mình mà xâm phạm đến
lợi ích của người khác. Đây là thuộc tính, bản chất quan trọng nhất của người
cộng sản. Trong mối quan hệ với Đảng, với nhân dân chữ liêm bị đánh mất thì
người cán bộ, đảng viên sẽ trở thành những kẻ thực dụng, cơ hội, thối hố
biến chất, tham ơ, tham nhũng, chống lại Đảng, đi ngược lại lợi ích của nhân
dân, làm suy giảm lòng tin của quần chúng đối với Đảng, với người cán bộ của
Đảng. Vì vậy, việc thường xuyên rèn luyện phẩm chất liêm khiết trước Đảng,

nhân dân của người cán bộ, đảng viên là vô cùng cần thiết và quan trọng.
Chính, là ngay thẳng, thật thà, không a dua xu nịnh, không khuất phục
trước bất cứ ai làm những việc bất công, phi pháp, phi đạo lý để bảo vệ lẽ
phải, bảo vệ sự công bằng xã hội và phẩm giá con người.
Người cán bộ, đảng viên thực hiện đức chính phải tồn diện khơng phải
chỉ nỗ lực rèn luyện mình theo chính nghĩa cách mạng mà còn phải đấu tranh
chống lại các biểu hiện tiêu cực, khơng chân chính trong xã hội. Xây dựng
cho mình phẩm chất chính trực “phú giữ bất năng dâm, bần tiện bất năng di,
cám dỗ bất năng khuất” chính là điều kiện để người cán bộ, đảng viên hoàn
thành nhiệm vụ của mình trước Đảng, trước nhân dân, được nhân dân tín
nhiệm, tin tưởng.
Chí cơng vơ tư, là chuẩn mực đạo đức bắt buộc đối với người cán bộ,
đảng viên. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy “đã là người cán bộ cách mạng thì
phải chí cơng vơ tư, khơng có đức tính này thì khơng cịn là người cách
mạng” Chí cơng vơ tư là phẩm chất cao đẹp của đạo đức để phân biệt đối với
người bình thường. Thực hiện phẩm chất chí cơng vơ tư người cán bộ, đảng
viên phải biết hy sinh lợi ích riêng của mình “lo trước thiên hạ, vui sau thiên
hạ”, “khơng kèn cựa về mặt hưởng thụ”, mình vì mọi người, đặt lợi ích của
cách mạng, của Đảng, của nhân dân lên trên, trước hết.

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


20

Hai là, không tham nhũng và kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng.
Thực tế trong điều kiện kinh tế thị trường hiện nay bên cạnh những tác
động tích cực của nền kinh tế thị trường là nâng cao đời sống vật chất tinh
thần cho người dân, làm cho bộ mặt của từng địa phương hàng ngày hàng giờ
đổi mới thì mặt tiêu cực của nó cũng ngày càng bộc lộ trong đó tệ nạn tham

nhũng là vấn đề nhức nhối nhất hiện nay.
Tệ nạn tham nhũng, tiêu cực diễn ra ở khắp mọi nơi trong đó đội ngũ
cán bộ, đảng viên hiện nay là những người đi đầu kiên quyết chống tham
nhũng thì chính trong số họ lại có một số người có chức có quyền lại mắc vào
tệ nạn này. Các vụ án tham nhũng tiêu biểu trong thời gian gần đây như vụ
Tân Trường Sanh, Lã Thị Kim Oanh, Năm Cam... là minh chứng cho saỉ lầm
của nhiều cán bộ, đảng viên bị đồng tiền làm hoa mắt dẫn đến tha hoá, biến
chất, đánh giá trị, phẩm chất đạo đức của người cán bộ cách mạng.
Bởi vậy, tiêu chuẩn không tham nhũng và đấu tranh chống tham nhũng
mà Đảng đã quy định đối với cán bộ, đảng viên phải đặt lên hàng đầu, khắc
phục tư tưởng làm giàu bằng bất cứ giá nào. Hiện nay, việc phát hiện cán bộ,
đảng viên tham nhũng hầu hết là do quần chúng nhân dân còn trong nội bộ
của một số tổ chức cơ sở Đảng thì rất ít khi phát hiện được. Từ thực tế này đòi
hỏi mỗi cán bộ, đảng viên phải tự suy nghĩ và có hành động thiết thực hơn đối
với tệ tham nhũng.
Ba là, có ý thức tổ chức kỷ luật.
Đội ngũ cán bộ, đảng viên phải là người đi đầu trong việc thực hiện ý
thức tổ chức kỷ luật. Bởi vì nếu mỗi cán bộ, đảng viên coi thường kỷ cương
phép nước thì sẽ dẫn đến những hậu quả khơn lường. Trong thực tế đã có một
số cán bộ, đảng viên nói năng tuỳ tiện, làm việc vô ý thức tổ chức kỷ luật, sai
phạm hành chính nhiều, ra quyết định tuỳ tiện, cảm tính... gây ra nhiều khiếu

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


21

kiện, làm giảm lòng tin của quần chúng nhân dân đối với người cán bộ, đối
với sự lãnh đạo của Đảng.
Do đó, mỗi cán bộ, đảng viên phải tự rèn luyện mình, nâng cao ý thức

tổ chức kỷ luật, nâng cao uy tín trước quần chúng nhân dân.
Bốn là, trung thực, khơng cơ hội, gắn bó mật thiết với nhân dân, được
nhân dân tín nhiệm.
Mỗi cán bộ, đảng viên phải nêu cao tính trung thực tránh bệnh thành
tích “làm thì láo báo cáo thì hay”, dám thành thực nhận khuyết điém của
mình trước Đảng, trước nhân dân để sửa chữa. Người cán bộ, đảng viên
không cơ hội, không chạy chức, chạy quyền, chạy lợi; phải gắn bó mật thiết
với nhân dân, được nhân dân tín nhiệm. Ở nhiều địa phương cịn tình trạng
một số cán bộ, đảng viên xa rời quần chúng nhân dân, quan liêu hách dịch,
không hiểu được tâm tư nguyện vọng, nỗi khổ của dân do đó làm mất uy tín
trước dân, làm giảm lịng tin của nhân dân đối với người cán bộ lãnh đạo. Vì
vậy, phẩm chất đạo đức trung thực, không cơ hội, gắn bó mật thiết với nhân
dân, được nhân dân tín nhiệm phải luôn được mỗi cán bộ, đảng viên trau
dồi, vận dụng vào trong thực tiễn công tác ở địa phương để đạt hiệu quả cao
trong công tác lãnh đạo quần chúng.
Các yêu cầu, chuẩn mực đạo đức cách mạng đối với người cán bộ, đảng
viên là một chỉnh thể thống nhất, do đó việc giáo dục đạo đức cách mạng cho
đội ngũ cán bộ, đảng viên hiện nay phải được tiến hành một cách đồng bộ trên
cơ sở nhận thức một cách chính xác, đầy đủ thực trạng đạo đức, những
nguyên nhân, những yếu tố ảnh hưởng đến việc giáo dục đạo đức cho đối
tượng, từ đó tìm ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác giáo dục
đạo đức cách mạng

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


22

1.2. Tầm quan trọng của công tác giáo dục đạo đức cách mạng cho
cán bộ, đảng viên

1.2.1. Khái niệm, nội dung, phương thức giáo dục đạo đức cách mạng
Xã hội lồi người đã trải qua năm hình thái ý thức xã hội đó là: Cộng
sản ngun thuỷ, Chiếm hữu nơ lệ, Chế độ Phong kiến, Tư bản chủ nghĩa,
Xã hội chủ nghĩa. Trong đó con người là động lực thúc đẩy sự phát triển của
xã hội. Cách mạng xã hội chủ nghĩa và sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội
ngày nay thực chất là nhằm giải phóng hồn tồn và triệt để con người, vì
hạnh phúc của con người. Nhưng khơng phải chỉ có cách mạng xã hội chủ
nghĩa mới làm vấn đề trên mà khát vọng giải phóng con người đã ra đời
ngay từ buổi bình minh của lịch sử và chỉ có như vậy mới thúc đẩy được sự
phát triển của xã hội chủ nghĩa. Trong giai đoạn tiền chủ nghĩa tư bản đã
xuất hiện chủ nghĩa xã hội không tưởng. Kế thừa các tư tưởng tiến bộ của
thời đại, chủ nghĩa Mác - Lênin đã tìm ra giải pháp mang tính khoa học và
cách mạng. Và trong thực tế đã thực hiện được lý tưởng giải phóng con
người qua các cuộc cách mạng đánh đổ ách áp bức bóc lột, đưa người lao
động làm chủ xã hội, làm chủ bản thân mình xây dựng một xã hội bình đẳng,
văn minh và hạnh phúc.
Con người là sự tổng hoà các mối quan hệ xã hội, bởi vậy khơng thể có
con người trừu tượng, con người tách khỏi cộng đồng xã hội, tách khỏi tự
nhiên. Muốn triệt để cách mạng giải phóng con người là phải tiến hành làm
các cuộc cách mạng xã hội. Do đó, trong Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản,
Mác - Ăngghen đã khẳng định: Sự phát triển tự do của mỗi người là điều kiện
cho sự phát triển tự do của tất cả mọi người. Thực tiễn hơn một nửa thế kỷ
qua cho thấy từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đã lãnh đạo cách mạng
Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác trong đó vấn đề giải phóng
con người, đấu tranh cho lợi ích của con người, chăm lo xây dựng con người

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


23

mới luôn là những vấn đề được Đảng và Bác Hồ đặt lên hàng đầu. Thơng qua
hàng loạt các chính sách, chủ trương bám sát thực tiễn của cuộc cách mạng do
đó được nhân dân ủng hộ, làm theo, đưa cuộc cách mạng giải phóng dân tộc
gắn liền với chủ nghĩa xã hội đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Chủ tịch
Hồ Chí Minh cho rằng trong điều kiện của nước ta, từ một xuất phát điểm về
trình độ kinh tế - xã hội thấp kém, tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội dân tộc
ta đã phải phát huy đến mức cao nhất ý thức tự giác của con người chúng ta
dám chiến đấu, hy sinh tự vươn lên khẳng định mình để hồn thành thắng lợi
các cuộc cách mạng nêu trên. Hồ Chí Minh khẳng định: “muốn có chủ nghĩa
xã hội phải có con người xã hội chủ nghĩa.
Ngày nay, trong công cuộc đổi mới đất nước của Đảng và Nhà nước ta
luôn coi trọng nhân tố con người trong lĩnh vực của đời sống xã hội con người
vừa là mục tiêu, vừa là động lực, vừa là sự điều tiết của sự phát triển kinh tế xã hội.
Trong cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, do điều kiện chiến tranh, đất
nước ta còn nghèo, điều kiện kinh tế gặp nhiều khó khăn vì vậy chúng ta chưa
có nhiều khả năng để chăm lo cho con người, nhất là về phương diện đời sống
vật chất.
Hiện nay, trong điều kiện đất nước ta được hồ bình, cả nước tiến lên
xây dựng chủ nghĩa xã hội bước đầu chúng ta đã chăm lo đến đời sống vật
chất cũng như tinh thần cho nhân dân nhất là điều kiện ăn, ở, sinh hoạt đảm
bảo cho con người được hưởng nhiều quyền lợi về chăm sóc y tế, giáo dục,
tạo điều kiện cho mỗi con người phát huy hết khả năng của mình, tự do phát
triển về mọi mặt; tạo điều kiện để họ phấn đấu vươn lên xây dựng một cuộc
sống ấm no, hạnh phúc theo mục tiêu mà Đảng và Nhà nước đã đề ra “xây
dựng xã hội dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ văn minh. Cương
lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội đã viết “con

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

24

người mới là con người có ỷ thức làm chủ, ý thức trách nhiệm cơng dân, có tri
thức, sức khoẻ và lao động giỏi, sống có văn hóa và tình nghĩa, giàu lòng yêu
nước và tinh thần quốc tế chân chính”.
Vấn đề giáo dục đạo đức cách mạng đã được C.Mác, Ph.Ăngghen,
V.I.Lênin và Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập đến trong các tác phẩm của mình
với đối tượng chung là các chiến sỹ và cán bộ cách mạng mà ngày nay chủ
yếu là đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin luôn đặt cơng tác giáo
dục lý luận chính trị tư tưởng là công tác hàng đầu trong cuộc đấu tranh cách
mạng. Trong tư tưởng của các ông vấn đề giáo dục lý luận chính trị gắn liền
với giáo dục đạo đức cách mạng. Và do đó nó cũng chính là giáo dục đạo đức
cách mạng - đạo đức vô sản, trước hết là giáo dục lý luận chính trị - giáo dục
đạo đức vô sản cho đội ngũ cán bộ cách mạng.
“Khơng có lý luận cách mạng thì khơng có phong trào cách mạng. Tư
tưởng đó nhắc đi nhắc lại bao nhiêu vẫn khơng đủ”. Đó là tư tưởng xun
suốt của các lãnh tụ trong phong trào cách mạng vô sản. Theo Mác: “vũ khí
phê phán khơng thể thay thế được sự phê phán bằng vũ khí; lực lượng vật chất
chỉ có bị đánh bại bởi lực lượng vật chất. Nhưng khi lý luận xâm nhập được
vào quần chúng thì sẽ biến thành lực lượng vật chất đặc biệt”. Vì vậy, Mác
viết cho các lãnh tụ của Đảng: nếu thực sự cần phải liên hợp, thì cứ ký kết
những điều nhằm đạt những mục tiêu thực tiễn của phong trào, nhưng chớ
đem những nguyên tắc ra mà mặc cả, chớ có “nhân nhượng " về lý luận.
Phát triển tư tưởng của Mác - Ăngghen về vai trị của cơng tác tư tưởng
đối với việc hình thành và phát huy đạo đức cách mạng, V.I.Lênin đã nói rõ
hơn là phải lấy các yếu tố trong đạo đức chính trị, phải nhận định chính trị từ
góc độ của điều thiện và lẽ cơng bằng. Nghĩa vụ đạo đức là sự thúc đẩy của

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com


25

họat động chính trị, nhưng đồng thịi bản thân nó lại chịu ảnh hưởng của
những tiêu chuẩn chính trị.
Ở Lênin, vấn đề giáo dục lý luận chính trị hồn tồn không tách khỏi
vấn đề đạo đức cách mạng. Sự thống nhất của hai vấn đề này chính là sứ
mệnh lịch sử của giai cấp vô sản trong cuộc đấu tranh xố bỏ chế độ bóc lột
và xây dựng xã hội mới khơng cịn áp bức bóc lột. Theo Lênin “đạo đức cộng
sản của chúng ta cũng phải phụ thuộc vào nhiệm vụ này " . Và người khẳng
định rằng: “đạo đức đó là những gì góp phần phả huỷ xã hội cũ của bọn bóc
lột và góp phần đồn kết tất cả những người lao động chung quanh giai cấp vô
sản đang sáng tạo ra xã hội mới của những người cộng sản”.
Theo tư tưởng của Lênin thì cơ sở của đạo đức cộng sản là cuộc đấu
tranh để củng cố và hồn thành cơng cuộc xây dựng chủ nghĩa cộng sản.
Đó cũng là cơ sở của việc huấn luyện, học tập và giáo dục cộng sản. Từ đó
V.I.Lênin yêu cầu “đối với những người cách mạng, nhiệm vụ của họ là
phải học tập ngày càng nhiều hơn về những vấn đề lý luận, phải tự giải
thoát ngày càng nhiều hơn khỏi ảnh hưởng của những câu cổ truyền của thế
giới quan cũ, và không bao giờ được quên rằng chủ nghĩa xã hội, từ khi trở
thành một khoa học thì nó địi hỏi phải được coi như một khoa học, nghĩa
là phải được nghiên cứu”.
Tư tưởng quan trọng số một của các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác
Lênin trong quá trình rèn luyện đạo đức cách mạng là học tập phải đi đôi với
hành, gắn lý luận với thực tiễn. Bởi vì chỉ có trong q trình thực tiễn cách
mạng vô sản, người đảng viên cộng sản, người cán bộ cách mạng mới nhận
thức được sâu sắc, sinh động thực tiễn của lý luận cách mạng, mới cải tạo
được tư tưởng cũ còn rơi rớt lại, mới thấy hết được sự phản khoa học, phản

cách mạng của các lý luận chính trị tư sản, qua đó mà rèn luyện và phát huy
đạo đức cách mạng để khắc phục đạo đức phản cách mạng. V.I. Lênin đã

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com