Tài liệu Tập làm văn - CỐT TRUYỆN doc

1


Tập làm văn
CỐT TRUYỆN

I/ Mục đích, yêu cầu :

1. Nắm được thế nào là cốt truyện và ba phần cơ bản của cốt truyện ( mở
đầu, diễn biến, kết thúc )
2. Bước đầu biết vận dụng kiến thức đã học để sắp xếp lại các sự việc chính
của một câu chuyện tạo thành cốt truyện
3. Giáo dục các em tình yêu thương đoàn kết với anh em trong gia đình

II Tài liệu và phương tiện :

- Bảng phụ ghi yêu cầu của bài tập 1, khoảng trống để viết bài.
- 6 băng giấy viết 6 sự việc chính của truyện cổ tích cây khế phần luyện tập.

III/ Các hoạt động dạy – học:

Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh
A. Kiểm tra bài cũ :
- Yêu cầu HS lên bảng trả lời câu hỏi ?
1. Một bức thư gồm những phần nào ?
2. Em hãy nêu những bộ phận chính của mỗi
phần của một bức thư ?
3. Yêu cầu 1 số em đọc bức thư các em viết
gửi cho một bạn ở trường khác
B. Dạy bài mới
1. Giới thiệu bài : Các em đã tìm hiểu cách

- HS trả lời







2

xây dựng nhân vật trong bài kể chuyện. Ngoài
yếu tố trên trong văn kể chuyện còn có một
yếu tố quan trọng khác là cốt truyện. Bài học
hôm nay sẽ giúp các em hiểu thế nào là cốt
truyện.
2. Phần nhận xét
Bài tập 1 , 2
- Yêu cầu HS đọc yêu cầu bài tập 1,2
- GV giao việc cho nhóm
- GV yêu cầu : Ghi ngắn gọn các ý.
- Trọng tài của lớp chốt lại lời giải đúng.

Bài tập 1 :
Sự việc 1

Sự việc 2

Sự việc 3


Sự việc 4



Sự việc 5

- Dế Mèn gặp nhà trò đang
gục đầu khóc bên tảng đá
- Dế Mèn gặn hỏi : Nhà trò
kể lại tình cảnh khốn khó bị
bọn nhện ức hiếp và đòi ăn
thịt.
- Dế Mèn phẫn nộ cùng nhà
trò đi đến chỗ mai phục của
bọn nhện
- Gặp lại bọn nhện. Dế Mèn
ra oai lên án sự nhẫn tâm
của chúng, bắt chúng phá
vòng vây hãm nhà trò.
- Bộn nhện sợ hãi nghe theo

Bài tập 2 : Cốt truyện là một chuỗi các sự việc
làm nòng cốt cho diễn biến của cốt truyện.

- Hoạt động nhóm
- Các nhóm mở truyện Dế Mèn
bênh vực bạn yếu ( 2 phần ) ghi
lại những sự việc chính trong
truyện.

- Đại diện các nhóm trình bày
kết quả thảo luận nhóm của
mình.
- Các nhóm khác nhận xét, bổ
sung











3

Bài tập 3
- Yêu cầu HS đọc yêu cầu bài tập 3

- Yêu cầu HS trả lời câu hỏi
- HS và GV chốt lại : cốt truyện thường gồm 2
phần.
* Mở đầu



* Diến biến









* Kết thúc
- Sự việc khởi nguồn cho
các sự việc khác . ( Dế Mèn
bắt gặp nhà trò ngồi khóc
bên tảng đá.
- Các sự việc chính kế tiếp
theo nhau nói lên tính cách
nhân vật . Ý nghĩa của
truyện ( Dế Mèn nghe nhà
trò kể tình cảnh của mình/
Dế Mèn phẫn nộ đến chỗ
bọn nhện/ Dế Mèn ra oai ,
lên án bọn nhện, bắt chúng

phải phá vòng vây , trả tự
do cho nhà trò.
Kết quả của các sự việc ở
phần mở đầu và phần chính
( bọn nhện phải vâng lệnh
Dế Mèn, nhà trò được cứu
thoát )

3. Ghi nhớ
- Yêu cầu 3 HS đọc nội dung SGK
4. Luyện tập
Bài tập 1
- Gọi 1 HS đọc yêu cầu của bài tập.

- HS nhắc lại
- HS nhắc lại


- HS nhắc lại
- HS nhắc lại

4

- GV giải thích thêm : Truyện cây khế gồm 6
sự việc chính : thứ tự các sự việc được sắp xếp
đúng. Các em cần sắp xếp lại sao cho sự việc
diễn ra trước trình bày trước. Sự việc diễn ra
sau trình bày sau cho thành cốt truyện. Khi sắp
xếp chỉ cần ghi số thứ tự đúng của sự việc.
- Yêu cầu HS đọc thầm các sự việc
- GV yêu cầu HS làm việc theo cặp

- HS và GV chốt lại thứ tự đúng cốt truyện
phải là b- d- a- c- e- g.
- Yêu cầu HS viết thứ tự đúng vào vở.
Bài tập 2 : Yêu cầu HS đọc yêu cầu dựa vào 6
sự việc đã được sắp xếp ở vở bài tập kể lại câu
chuyện theo thứ tự 1 trong 2 cách

- HS và GV kết luận theo 2 cách kể
Cách 1
1b

2a


3a


4c


5e

Cha mẹ chết, người anh chia gia tài ,
người em chỉ được cây khế
Cây khế có quả chim đến ăn người
em phàn nàn và chim hẹn trả ơn
bằng vàng.
Chim chở người em bay ra đảo lấy
vàng. Nhờ thế người em trỏ nên giàu
có.
Người anh biết chuyện đổi gia tài
của mình lấy cây khế , người em
bằng lòng.
Chim lại đến ăn, mọi chuyện diễn ra
như cũ nhưng người anh mang túi

- HS đọc thầm các sự việc
- HS làm việc trao đổi . Săpó
xếp lại các sự việc cho đúng thứ
tự .
- Các nhóm trình bày kết quả .
Lớp nhận xét
- HS ghi vào vở.
- HS đọc yêu cầu bài tập

- HS kể theo cách 1
- HS kể. Lớp nhận xét










5

6g


1b




2d









3a






4c

quá to và lấy quá nhiều vàng.
Người anh bị rơi xuống bển và chết.
Cách 2 : HS kể phong phú thêm sự
việc
Xưa có hai anh em sau khi nố mẹ
mất . Người anh lấy tất cả tài sản, chỉ
cho người em một cây khế. Người
em nhẫn nhịn hằng ngày chăm sóc
cây khế mong cây khế sớm ra quả.
Đến mùa cây khế cho rất nhiều quả
to, chín vàng. Một hôm có một con
chim phượng hoàng rất lớn và từ đâu
bay đến đậu trên cành cây, ăn hết
quả này đến quả khác. Người em
buồn rau bảo chim “ Chim ăn hết
khế ta lấy gì mà sống đây ? “ nghe
vậy, Phượng hoàng đáp : “ ăn một
quả trả cục vàng, may túi ba gang
mang di màđựng ? rồi bay đi.
Người em lấy vải may một cái túi
nhỏ . Vài ngày sau, phượng hoàng
đến chở người em bay ra một hòn
đảo có rất nhiều vàng bạc. Người em
lấy vàng bỏ túi rồi cưỡi lưung chim
bay về. từ đó người em trở nên giàu
có.
Ít lâu sau, người anh đến chơi thấy
em giàu có thì hết sức ngạc nhiên,
người am thành thực kể lại câu
chuyện. Người anh thấy vậy đòi đổi

- 2 -3 em trình bày trước lớp.

6



5e







6g


gia tai của mình lấy cây khế . Người
em bằng lòng .
Ngừơi anh ngày đêm chực sẵn bên
cây khế. Phượng hoàng lại đến
người anh giả vờ phàn nàn. chim
cũng hẹn sẽ đưa anh ta đi lấy vàng.
Người anh may sẵn một cái túi thật
to. Khi chim đưa anh ra đảo, anh ta
nhặt vàng đầy túi lạ còn giắt vàng
khắp người.
Phượng hoàng còng ngưòi anh và túi
vàng bay về. Nhứng túi vàng to và
nặng quá. Đến giữa chim kiệt sức
nghiêng cánh . Thế là người anh và
cả túi vàng rơi xuống biển.

5. Củng cố- Dặn dò
- GV nhận xét tiết học
- Về nhà đọc lại nôi dung ghi nhớ và ghi lại
những sự việc chính đã học
* Bài sau : Luyện tập xây dựng cốt truyện




















- 3 HS nhắc lại

7


Tập làm văn
LUYỆN TẬP XÂY DỰNG CÔT TRUYỆN

I/ Mục đích, yêu cầu :

1. Thực hành tưởng tượng và tạo lập một cốt truyện đơn giản theo gợi ý khi
đã cho sẵn nhân vật, chủ đề câu chuyện.
2. Giáo dục lòng kính yêu với những người sinh thành ra ta.

II Tài liệu và phương tiện :

- Tranh minh hoạ cốt truyện nói về lòng hiếu thảo của người con khi mẹ ốm.
- Bảng phụ viết sẵn đề bài để GV phân tích.

III/ Các hoạt động dạy – học:

Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh
A. Kiểm tra bài cũ
- yêu cầu HS trả lời.
1. Nói lại ghi nhớ của bài cốt truyện.
2. Em hãy kể lại câu chuyện cây khế
dựa vào cốt truyện đã có.
B. Dạy bài mới

1. Giới thiệu bài : Tiết học hôm nay
giúp các em thực hành tưởng tượng và
tạo lập một cốt truyện đơn giản theo
gợi ý khi đã cho sẵn nhân vật hoặc chủ
đề của câu chuyện.
2. Hướng dẫn HS xây dựng cốt

- HS trả lời.










8

truyện
a. Xác định yêu cầu của đề bài :
- Yêu cầu 1 em đọc yêu cầu của đề bài
- GV cùng HS phân tích đề, gạch chân
và kể lại vắn tắt một câu chuyện có 3
nhân vật : bà mẹ ốm, người con bằng
tuỏi em và bà tiên.
- GV nhắc HS
+ Để xây dựng được cốt truyệnvới
những điều kiện đã cho ( có 3 nhân vật

: bà mẹ ốm, người con, bà tiên ) em
phải tưởng tượng để hình dung điều gì
sẻ xảy ra, diễn biến câu chuyện.
+ Vì là xây dựng cốt truyện ( bộ khung
cho câu chuyện ) em chỉ kể vắn tắt
không cần kể chi tiết.
b. Lựa chọn chủ đề của câu chuyện
- Yêu cầu 2 HS nối tiếp nhau và đọc
gợi ý 1 và 2
- Yêu cầu vài HS nối tiếp nhau nói chủ
đề câuc huyện em lựa chọn . em kể câu
chuyện về sự hiếu thảo hay về tính
trung thực.
- GV nhắc HS từ đề bài đã cho các em
có thể tưởng tượng ra những cốt truyện
khác nhau. SGK gợi ý 2 chủ đề ( Sự
hiếu thảo, tính trung thực ) để các em
có thể tưởng tượng xây dựng cốt
truyện theo 1 trong 2 hướng đó.
c. Thực hành xây dựng cốt truyện


- 1 em đọc đề bài

- 2 em đọc. Lớp theo dõi SGK












9

- Yêu cầu HS làm việc cá nhân
Hỏi bài tập a
+ Người mẹ ốm như thế nào ?
+ Người con chăm sóc mẹ như thế nào


+ Để chữa khỏi bệnh cho mẹ, ngưòi
con gặp khó khăn gì ?

+ Bà tiên giúp đỡ hai mẹ con như thế
nào ?

- Yêu cầu vài HS nhắc lại
Bài tập b : Yêu cầu HS kể câu chuyện
về tính trung thực cần tưởng tượng và
trả lời câu hỏi.
+ Người mẹ ốm như thế nào ?


+Để chữa khỏi bệnh cho mẹ, ngưòi
con gặp khó khăn gì ?
+ Bà tiên cảm động trước tình cảm
hiếu thảo của người con nhưng muốn
thử thách lòng trung thực của người
con như thế nào ?


- HS làm việc cá nhân đọc thầm và trả
lời câu hỏi.
- Ốm rất nặng
- Người con thương mẹ, chăm sóc mẹ
tận tuỵ ngày đêm.
- Phải tìm 1 loại thuốc rất hiếm ( hoặc
phải tìm bà tiên sống trên ngọn núi rất

cao, đường đi lắm gian truân )
- Người con lặn lộ trong rừng sâu gai
cào, đói ăn, nhiều rắn rết vẫn không
sờn lòng quyết tâm tìm bằng được cây
thuốc quý.
- Bà tiên cảm động về tính yêu
thương, lòng hiếu thảo của người con
đã hiện ra giúp.
- HS nhắc lại

- HS tưởng tượng và trả lời câu hỏi

- Ốm rất nặng
- Người con thương mẹ, chăm sóc mẹ
tận tụy ngày đêm.
- Nhà nghèo không có tiền chữ bệnh

- Người con vừa đi vừa lo không đủ
tiền mua thuốc cho mẹ thì thấy bên lề
đường có vật gì như chiếc tay nải ai bỏ
quên. Chiếc tay nải hở miệng, ngưòi
con nhìn thấy bên trong có những thỏi
vàng lấp lánh, phía trước có một bà cụ
10



+ Bà tiên giúp đỡ người con trung thực
như thế nào ?

- Yêu cầu từng cặp HS kể vắn tắt câu
chuyện tưởng tượng theo đề tài đã
chọn.
- Yêu cầu HS thi kể trước lớp.
- HS và GV chọn bạn kể chuyện sinh
động hấp dẫn
- Yêu cầu HS viết vắn tắt vào vở cốt
truyện của mình
5/ Củng cố- dặn dò :
- Yêu cầu HS nói cách xây dựng cốt
truyện.
- Về nhà kể lại câu chuyện tưởng
tượng của mình cho người thân nghe.
- Chuẩn bị phong bì, giấy viết, tem thư
nghĩ đến đối twongj em sẽ viết thư để
làm tốt bài kiểm tra viết thư

đang đi. Người con đoán đó là chiếc
tay nải của bà cụ bèn chạy theo gọi.
- Bà cụ quay lại mỉm cười nói với
người con : con rất trung thực, thật thà
ta muốn thử lòng con vờ quên chiếc
tay nải. Nó là phần thưởng ta tặng con
để con mua thuốc chữa ệnh cho mẹ
con.
- HS kể từng cặp

- HS thi kể trước lớp.Lớp nhận xét





- HS ghi cột truyện.

- Hình dung được : các nhân vật của
câu chuyện, chủ đề của câu chuyện.
Diễn biến của câu chuyện cần hợp lý
tạo nên một cốt truyện có ý nghĩa.





11