Bài giảng rối loạn trí nhớ trí tuệ môn tâm thần

RỐI LOẠN TRÍ NHỚ-TRÍ TUỆ

Mục tiêu bài giảng :
Sau khi học xong bài này các học viên sẽ
1. Trình bày được khái niệm về trí nhớ -trí tuệ
2. Trình bày được các triệu chứng lâm sàng của rối loạn trí nhớ
3. Mô tả được cách khám đánh giá một bệnh nhân có rối loạn trí
nhớ - trí tuệ


I. Khái niệm tâm lý học :
*Trí nhớ là qúa trình tâm lý phản ánh những kinh
nghiệm,tri thức của con người bằng khả năng ghi
nhận- bảo tồn và tái hiện những tri thức cũ dưới
dạng biểu tượng ,ý niệm và ý tưởng
Như vậy trí nhớ khơng khơng phản ánh những cái
đang tác động mà là những cái đã qua ,đã trở thành
kinh nghiệm ,kiến thức
*Trí tuệ được xem như là tổng hợp nhiều mặt
khác nhau của các quá trình hoạt động nhận thức
của con người


1. Quá trình ghi nhận :
Là khả năng tiếp nhận và ghi lại những thơng tin nhờ q trình
hưng phấn ở những vùng tương ứng của vỏ não
Trong lúc ghi nhận phải có q trình tri giác tham gia
Tri giác + Tình cảm cảm xúc
ấn tượng
Trí nhớ
Q trình ghi nhận có thể là chủ động, tích cực có thể là không

chủ định,không cố ý


2.Quá trình bảo tồn (Lưu trữ ):
Qúa trình bảo tồn là quá trình hình thành những đường
liên hệ tạm thời duy trì dấu vết của những kích thích
đã tác động vào vỏ não
- Các kích thích trên sẽ hình thành nên những đường liên
hệ tạm thời trên võ não hay cịn gọi là tạo vết
- Các kích thích càng mạnh và được lặp đi lặp lại nhiều lần
(còn gọi là củng cố vết) thì sự bảo tồn càng bền vững
(duy trì vết)


3.Q trình tái hiện :
• Là sự tái hiện (nhớ lại) các kiến thức đã có
- Sự tái hiện này có thể là tự nhiên tái hiện khơng cần
thơng qua giác quan mà chỉ cần hiện lại ,tưởng
tượng lại hình ảnh tan đọng .Vdụ : hiện lại khuôn
mặt người đã mất
- Hoặc là sự nhớ lại (nhận lại) này xày ra khi có đối
tượng xuất hiện đang trực tiếp tác động vào các giác
quan


4.Phân loại trí nhớ
- Phân loại theo q trình tri giác : Tùy theo giác quan thu
nhận thông tin để nhớ .vd trí nhớ thị giác ,trí nhớ thính
giác
- Phân loại theo trí nhớ trực tiếp – gián tiếp

+Trực tiếp : phải nhìn thấy đối tượng
+Gián tiếp : qua mơ tả ,qua từ ngữ
- Phân loại theo trí nhớ máy móc ,trí nhớ logic
- Phân loại theo thời gian : Trí nhớ lập tức ,trí nhớ gần ,trí
nhớ xa


II. Các rối loạn trí nhớ :
1.Giảm nhớ : là sự suy yếu các q trình của trí nhớ .Thường
những sự việc mới xãy ra khó nhớ hơn các sự việc cũ .Biểu
hiện sớm nhất là hiện tượng suy yếu khả năng tái hiện gặp
trong loạn thần tuổi già ,suy nhược thần kinh …
2.Tăng nhớ : Nhớ những sự việc cũ dù khơng có ý nghĩa nhưng
bệnh nhân vẫn nhớ .Ở đây chủ yếu là nhớ theo kiểu liên hệ máy
móc.Thường gặp trong bệnh nhân hưngcảm ,sốt nhiễm khuẩn...
3.Mất nhớ (Quên):


Rối loạn trí nhớ (tt )
3.1.Quên theo sự việc :
+Quên toàn bộ mọi sự việc (mất nhớ toàn bộ )
+Quên từng phần : quên một số sự kiện, một số sự
việc mà thôi
3.2.Quên theo thời gian :
+ Quên thuận chiều : quên những sự việc mới xãy ra
ngay sau khi bị bệnh
+ Quên ngược chiều : quên những sự việc xãy ra
trước khi bị bệnh ,quên xãy ra ngay khi bị bệnh

4. Loạn nhớ :
4.1.Nhớ giả : còn gọi là ảo tưởng trí nhớ. Những sự
việc của thời gian khơng gian này lại nhớ vào thời
gian và không gian khác hoặc lẫn lộn sự việc này
với sự việc nọ
4.2.Nhớ bịa (Bịa chuyện)cịn gọi là ảo giác trí nhớ :
Khơng có sự kiện nào xãy ra vào thời điểm đó
nhưng bệnh nhân bịa ra sự kiện đó nhưng bản thân
bệnh nhân khơng hề biết mình bịa ra và khẳng định
những sự việc ấy là có thật
- Bịa chuyện xuất hiện khi bệnh nhân không nhớ sự
kiện đã xãy ra nên bịa chuyện cho phù hợp


4.3.Nhớ nhầm :
- Nhớ vơ vào mình : những điều nghe người khác kể
hoặc thấy ở đâu đấy ,hay những ý nghĩ ,sáng kiến của
người khác lại nhớ là của mình ,mình đã trãi qua
- Nhớ việc mình thành việc người ; sự việc ,ý nghĩ của
mình lại nhớ ra là của người khác hay đã đọc ,đã thấy ở
đâu đó
- Nhớ đang sống trong dĩ vãng : kết hợp với quên tiến
triển . BN tưởng mình đang sống trong dĩ vãng (10-20
năm trước)


• Hội chứng Korsacov : Được Korsacov miêu tả năm
1887 ở bệnh nhân nghiện rượu mạn tính có viêm đa
dây thần kinh , gồm có :
- Quên thuận chiều : Bn mất định hướng và quên tất cả

những sự việc vừa xãy ra ( do khả năng ghi nhận
kém )
- Loạn nhớ : có thể nhớ giả và bịa chuyện
- Còn nhớ tốt các sự việc cũ :


III.Cách khám đánh giá RLTN :
Khám đánh giá rối loạn trí nhớ địi hỏi tốn nhiều thời gian
nên ngồi cách khám thông thường qua việc hỏi bệnh
để khách quan hơn người ta thường sử dụng bộ test
công cụ sàng lọc đánh giá tình trạng tâm thần tối thiểu
(Mini Mental Status Examination) có bảng phụ lục đi
kèm


Cách khám RLTN (tt)
* Trong khám đánh giá rối loạn trí nhớ người ta
thường dùng các thuật ngữ : Vong ngôn ,Vong
hành ,Vong tri để xác định mức độ của sự suy
giảm nhận thức của bệnh nhân
* Vong ngôn : bệnh nhân có lời nói mơ hồ,nói lặp từ
,nói định hình . Bn rất khó khăn trong việc tìm từ ,gọi
tên đồ vật .Bn biết công dụng của đồ vật nhưng
khơng thể goi tên nó


*Vong tri : Giảm hoặc mất khả năng nhận biết,gọi tên
đồ vật,đối tựợng
* Vong hành : Rối loạn khả năng hoạt động .Bệnh nhân
không làm được những công việc thông thường như

chải tóc mặc quần áo ,khơng xếp được ,khơng vẽ
được một hình theo yêu cầu