Luận văn tốt nghiệp nghiên cứu các phương pháp bảo quản tài liệu nghe nhìn tại trung tâm lưu giữ quốc gia III

Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

LI NểI U
1. Lý do chọn đề tài:

Tài liệu nghe - nhìn là một loại hình tài liệu có ý nghĩa quan trọng
trong Phơng Lưu trữ Quốc gia Việt Nam. Tài liệu nghe - nhìn chiếm khối
lượng lớn trong tồn bộ khối lượng trong Phơng Lưu trữ Quốc Gia Việt Nam.
Chính vì vậy, đây là loại hình tài liệu phản ánh các mặt đời sống chính trị, văn
hố, tinh thần bằng hình ảnh động, hình tượng âm thanh, nên nó tác động trực
tiếp và nhanh chóng đến thế giới quan của con người. Những âm thanh và
hình ảnh của sự kiện được phản ánh trong tài liệu đúng thời điểm mà sự kiện
diễn ra nên thời gian qua đi khi nghe và xem lại các hình ảnh, âm thanh về các
sự kiện đó, ta vẫn hình dung được khơng khí ấy, con người ấy, sự kiện ấy như
đang diễn ra trước mắt. Việc ghi lại những hình ảnh, âm thanh về các sự kiện
như nó đang diễn ra là ưu điểm nổi trội mà tài liệu giấy khơng thể có được.

1


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

Ti liu nghe - nhìn được sản sinh ra trong hoạt động của các cơ
quan văn hố, thơng tin, tun truyền, các cơ quan quản lý Nhà nước, các cơ
quan nghiên cứu khoa học và những người chụp ảnh, quay phim và ghi âm,
ghi hình nghiệp dư có giá trị khoa học, lịch sử và thực tiễn không kể thời
gian, địa điểm sản sinh và trên những vật liệu gì mà nó mang tin, được nộp
lưu và các kho (viện) Lưu trữ Nhà nước theo các chế độ nhất định.

Do tính chất và tầm quan trọng của tài liệu nghe - nhìn được Nhà
nước khẳng định như vậy, nên bảo quản an toàn, kéo dài tuổi thọ cho tài liệu
lưu trữ quốc gia nói chung và tài liệu nghe-nhìn nói riêng đã, đang và sẽ mãi
mãi là một trong những nhiệm vụ khó khăn, nặng nề, phức tạp của tồn ngành
lưu trữ. Vì muốn gìn giữ tài liệu lâu dài, vĩnh viễn để phục vụ các mục đích
phát triển xã hội thì cần có những biện pháp bảo quản an toàn tài liệu khỏi sự
phá hoại do tự nhiên hoặc do con người gây ra. Đặc biệt, vị trí nước ta lại nằm
trong khu vực nhiệt đới nóng ẩm, gió mùa nên tài liệu lưu trữ bị lão hoá và hư

2


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

hng rt nhanh. Nu khơng có biện pháp bảo quản tốt thì tài liệu lưu trữ có
thể sẽ bị mất mát, hư hỏng tồn bộ.

Thành tựu của các ngành khoa học hiện nay đang được ứng dụng
vào cơng tác bảo quản an tồn cho tài liệu. Muốn bảo quản an toàn những tài
liệu quý giá của đất nước, ngành lưu trữ còn rất nhiều việc phải làm như: Xây
dựng các tiêu chuẩn, chế độ bảo quản cho các kho lưu trữ. Do vậy, muốn lưu
giữ hàng trăm năm và lâu hơn thế nữa tài liệu lưu trữ nguồn di sản văn hoá
quý báu của Đảng và Nhà nước, ngoài việc áp dụng các biện pháp khoa học
kỹ thuật tiên tiến, còn phải khai thác cả các kinh nghiệm cổ truyền của ông
cha ta để lại.

Nhiều năm qua, Nhà nước ta đã chi hàng chục tỉ đồng cho cơng tác
bảo quản an tồn tài liệu như: Đầu tư xây dựng mới Trung tâm Lưu trữ Quốc
gia I, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III ở Hà Nội, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia

II ở Thành phố Hồ Chí Minh và Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV ở Đà Lạt và

3


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

hng chc Trung tõm Lưu trữ tỉnh như Hà Tây, Hà Tĩnh, Trà Vinh...Nhà nước
cũng đã cho phép Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước mời các chuyên gia hàng
đầu thế giới về bảo quản tài liệu lưu trữ của Anh, Nhật Bản đến Việt Nam tập
huấn cho cán bộ lưu trữ của chúng ta về nghiệp vụ bảo quản tài liệu. Đồng
thời, cử nhiều đoàn cán bộ lưu trữ Việt Nam đi các nước để khảo sát, học tập
kinh nghiệm. Hơn thế nữa, khơng ít cán bộ nghiệp vụ của Việt Nam cử sang
Nhật Bản, Malaysia, Cộng hoà Pháp... để thực tập, tu nghiệp dài ngày về
chuyên đề công tác bảo quản tài liệu.

Mặc dù vậy, tài liệu lưu trữ vẫn đang hàng ngày, hàng giờ bị lão
hoá, bị hư hỏng. Nhiều tài liệu lưu trữ thuộc danh mục tài liệu đặc biệt quý,
hiếm đã bị ố vàng, giòn, mờ, cong, mối, mọt.. Trước tình hình đó, phải nghiên
cứu những phương pháp bảo quản cụ thể để khắc phục, đặc biệt là tài liệu
nghe – nhìn, do được cấu tạo bằng những vật liệu đặc biệt, nên chế độ bảo
quản cũng khác so với tài liệu chữ viết.

4


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

Qua nghiờn cu, kho sát thực tế tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia
III, cho thấy cơng tác lưu trữ ở đây nói chung và cơng tác bảo quản tài liệu
nói riêng cịn hạn chế. Mặc dù được sự quan tâm đầu tư của Nhà nước, Trung
tâm Lưu trữ Quốc gia III chỉ mới xử lý được một số khối và phông tài liệu
quan trọng cịn trong tình trạng lộn xộn, chưa được phân loại, chỉnh lý, xác
định, giá trị và bị hư hỏng đã tồn đọng nhiều năm qua. Số tài liệu còn lại, do
những nguyên nhân như chiến tranh, thiên tai, môi trường, khí hậu khắc
nghiệt, điều kiện bảo quản khơng đáp ứng yêu cầu... nên phần lớn tài liệu
nghe – nhìn cũng bị xuống cấp nghiêm trọng, một bộ phận đáng kể đã bị hư
hỏng hoặc đang bị hư hỏng ở các mức độ khác nhau.

Từ những lý do trên, với mong muốn góp phần hồn thiện cơng tác
bảo quản tài liệu nghe – nhìn ở Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III chúng tôi đã
chọn đề tài: “Nghiên cứu các phương pháp bảo quản tài liệu nghe – nhìn
tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III” làm khoá luận tốt nghiệp của mình.

5


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

Vi ti ny, vì thời gian có hạn nên chúng tơi chỉ tập trung vào
việc nghiên cứu các giải pháp nhằm hoàn thiện cơng tác bảo quản đối với loại
hình tài liệu ảnh, phim điện ảnh và ghi âm được bảo quản tại Trung tâm Lưu
trữ Quốc gia III do Phòng Phim-Ảnh-Ghi âm đang trực tiếp quản lý.

2. Mục đích nghiên cứu:

Nghiên cứu những giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác bảo quản tài

liệu nghe – nhìn tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III. Cụ thể, với đề tài này
chúng tôi hướng đến những mục đích cơ bản sau:

- Giới thiệu khái quát thành phần, nội dung tài liệu nghe – nhìn hiện
đang được bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III; qua đó thấy được
tình trạng tài liệu nghe-nhìn bị hư hỏng, mất mát và tìm ra nguyên nhân gây
hư hỏng đó;

6


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

- Tỡm hiu tỡnh hình bảo quản tài liệu nghe – nhìn tại Trung tâm
Lưu trữ Quốc gia III;

- Nghiên cứu và đưa ra các phương pháp bảo quản tài liệu nghe –
nhìn với mục đích nhằm hồn thiện cơng tác bảo quản tài liệu nghe - nhìn tại
Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III;

- Mục đích cuối cùng mà tác giả muốn đề cập là thông qua đề tài
này sẽ được bồi dưỡng thêm kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ về công tác
lưu trữ nói chung và cơng tác bảo quản tài liệu nghe – nhìn nói riêng.

3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề:

Cơng tác lưu trữ tài liệu nghe – nhìn nói chung và cơng tác bảo
quản tài liệu nghe – nhìn nói riêng có ý nghĩa rất quan trọng. Cơng tác bảo
quản làm tốt sẽ góp phần nâng cao nhận thức của người dân về ý nghĩa và tầm

quan trọng của tài liệu lưu trữ, một nguồn di sản văn hóa của dân tộc. Do vậy,

7


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

t trc n nay đã có rất nhiều đề tài nghiên cứu khoa học, bài viết đăng trên
tạp chí ngành, các luận văn thạc sĩ và khố luận tốt nghiệp, giáo trình giảng
dạy, tập bài giảng ở bậc đại học chuyên ngành lưu trữ đã đề cập cả phương
diện lý luận và thực tiễn. Cụ thể:

Về mặt lý luận: Công tác bảo quản đã được đề cập trong các sách
chuyên khảo, giáo trình như: “Công tác Lưu trữ Việt Nam” của Cục Lưu trữ
Nhà nước và Vũ Dương Hoan làm chủ biên, năm 1987 của Nhà xuất bản
Khoa học xã hội Hà Nội; “Lý luận và thực tiễn công tác lưu trữ” của các tác
giả Đào Xuân Chúc - Nguyễn Văn Hàm - Vương Đình Quyền - Nguyễn Văn
Thâm, năm 1990 của Nhà xuất bản Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp Hà
Nội; “Lưu trữ tài liệu nghe – nhìn” Tập bài giảng của PGS.TS Đào Xuân
Chúc; tư liệu Khoa lưu trữ học và Quản trị văn phịng. Qua giáo trình và tập
bài giảng đã cung cấp những cơ sở lý luận chung nhất về công tác bảo quản
tài liệu lưu trữ cũng như cơng tác bảo quản tài liệu nghe – nhìn.

8


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

Bờn cnh ú, v mặt thực tiễn các luận văn thạc sĩ và khoá luận tốt
nghiệp của sinh viên Khoa Lưu trữ học và Quản trị Văn phòng đã đề cập và
nghiên cứu với một số đề tài liên quan đến lưu trữ tài liệu nghe - nhìn như:
Luận văn Thạc sĩ “Cơng tác lưu trữ tài liệu nghe nhìn ở các Đài Truyền hình
- Thực trạng và giải pháp” của Nguyễn Thị Thuý Bình năm 2002, “Ứng
dụng chương trình photoshop để xử lý tài liệu ảnh lưu trữ bị hư hỏng” của
Dương Mạnh Hùng năm 2004, “Tổ chức khoa học tài liệu ảnh tại Trung tâm
Lưu trữ Quốc gia III” của Nguyễn Minh Sơn năm 2003; khoá luận tốt
nghiệp: “Tổ chức và quản lý tài liệu phim, ảnh, ghi âm ở nước ta hiện nay”
của sinh viên Lê Thị Vân Anh, “Công tác lưu trữ tài liệu nghe – nhìn ở
Trung tâm Nghe nhìn thơng tấn xã Việt Nam-Thực trạng và giải pháp” của
sinh viên Nguyễn Thị Việt Hoa, “Công tác lưu trữ tài liệu ghi âm ở Trung
tâm Lưu trữ Quốc gia III - Thực trạng và giải pháp” của sinh viên Nguyễn
Lan Phương, “Bước đầu tìm hiểu về tài liệu ghi âm và quá trình ứng dụng

9


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

cụng ngh thụng tin tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III” của sinh viên Đỗ Thị
Thơm, “Bước đầu xây dựng những nguồn tài liệu ảnh cần giao nộp vào Kho
Lưu trữ Trung ương” của sinh viên Nguyễn Thị Bích Vi. Các đề tài của các
tác giả trên chủ yếu tập trung nghiên cứu, tìm hiểu và đánh giá về tổ chức
khoa học lưu trữ tài liệu nghe – nhìn, ứng dụng cơng nghệ thơng tin trong tài
liệu nghe – nhìn. Đối với cơng tác bảo quản tài liệu nghe – nhìn có một đề tài
cũng đề cập một phần nhỏ trong đề tài nghiên cứu của mình, cịn tìm hiểu sâu
về vấn đề này thì có ít tác giả nghiên cứu.

Ngồi ra, trên Tạp chí Văn thư Lưu trữ Việt Nam cịn có một số bài
viết, bài nghiên cứu của một số tác giả đề cập cũng liên quan ít nhiều tới nội
dung của khố luận tốt nghiệp như: “Cơng tác bảo quản và phục vụ khai
thác băng ghi âm từ tính” của tác giả Đặng Anh Đào, Tạp chí Văn thư – Lưu
trữ số 01/1978; “Bảo quản phim điện ảnh” của tác giả Xuân Lâm, Tạp chí
Văn thư – Lưu trữ số 3/1979; “Cần quan tâm hơn nữa đến công tác lưu trữ

10


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

ti liu nh, phim điện ảnh và ghi âm” của tác giả Đào Xuân Chúc, Tạp chí
Văn thư – Lưu trữ số 3/1983; “Một số lưu ý trong việc bảo quản các tư liệu
ảnh” của Joref Hanus do Nguyễn Ngọc Hường dịch theo Tạp chí ATLANTI
số 5, được đăng trên Tạp chí Lưu trữ Việt Nam số 2/1998... Những bài viết,
bài nghiên cứu của các tác giả được đăng trên tạp chí ngành đã góp phần
khẳng định cơng tác bảo quản tài liệu nghe – nhìn có vị trí rất quan trọng
trong việc bảo quản an toàn và sử dụng tài liệu lưu trữ có hiệu quả.

Cơng tác bảo quản tài liệu nghe – nhìn của nước ta hiện nay vẫn
cịn nhiều vấn đề cần được quan tâm, nghiên cứu. Những cơng trình và các
bài viết chỉ giải quyết từng vấn đề cụ thể. Chính vì vậy, để có cái nhìn tồn
diện hơn về lĩnh vực bảo quản, chúng tôi đã nghiên cứu các giải pháp nhằm
hồn thiện cơng tác bảo quản tài liệu nghe – nhìn tại Trung tâm Lưu trữ Quốc
gia III.

4. Nguồn tài liệu tham khảo và phương pháp nghiên cứu:

11


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

Do ti liu nghe – nhìn có giá trị đặc biệt về nội dung nên bảo quản
và phát huy giá trị của loại hình tài liệu này là rất quan trọng. Tuy nhiên,
nguồn tài liệu để phục vụ cho đề tài nghiên cứu còn chưa nhiều, nên q trình
viết khố luận, chúng tơi chỉ tập trung vào những nguồn tài liệu tham khảo
sau:

- Các văn bản của Đảng và Nhà nước về công tác lưu trữ;

- Các văn bản hướng dẫn nghiệp vụ của Cục Văn thư Lưu trữ nhà
nước;

- Tài liệu giảng dạy của lớp tập huấn về bảo quản và tu bổ tài liệu
của Cục Lưu trữ nhà nước năm 1995;

- Luận văn thạc sĩ, khoá luận tốt nghiệp liên quan đến tài liệu nghe
– nhìn

- Tạp chí Văn thư Lưu trữ Việt Nam;

12


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

- T liu kho sát thực tế ở Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Để nghiên cứu đề tài này, chúng tôi đã vận dụng nhiều phương pháp
nghiên cứu khác nhau như: Chúng tôi dựa trên cơ sở phương pháp luận của
chủ nghĩa Mác – Lê Nin và phương pháp luận của Lưu trữ học, phương pháp
phân tích tổng hợp, phương pháp phỏng vấn và phương pháp điều tra, khảo
sát để nắm được số lượng, thành phần, nội dung của tài liệu nghe – nhìn cũng
như tình trạng vật lý của tài liệu nghe – nhìn hiện đang bảo quản tại Trung
tâm Lưu trữ Quốc gia III.

5. Bố cục khố luận:

Khố luận ngồi phần lời nói đầu và kết luận, phần nội dung chính
được chia thành 3 chương:

Chương 1: Tình hình tài liệu nghe-nhìn tại Trung tâm Lưu trữ
Quốc gia III

13


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

Chng ny s tp trung trình bày tình hình tài liệu nghe-nhìn tại
Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III, cụ thể là tìm hiểu thành phần, nội dung; đặc
điểm của tài liệu nghe-nhìn; tình trạng vật lý của tài liệu nghe-nhìn hiện đang
bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III; từ đó tìm ra nguyên nhân gây hư
hỏng, xuống cấp tài liệu nghe-nhìn và đưa ra những nhận xét về tình hình tài

liệu nghe – nhìn tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Chương 2: Thực trạng bảo quản tài liệu nghe-nhìn tại Trung
tâm Lưu trữ Quốc gia III

Chương này, chúng tôi tập trung nêu tình hình bảo quản tài liệu
nghe – nhìn tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III, cụ thể là nghiên cứu tìm hiểu
các văn bản về chế độ bảo quản, kho bảo quản, trang thiết bị phục vụ cho
công tác bảo quản, thực hiện các biện pháp kỹ thuật bảo quản, hệ thống thiết
bị chống cháy... Chính vì vậy, chương này chính là cơ sở để đưa ra những giải

14


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

phỏp nhm hon thin cơng tác bảo quản tài liệu nghe – nhìn tại Trung tâm
Lưu trữ Quốc gia III.

Chương 3: Những giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác bảo quản
tài liệu nghe – nhìn tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III

Đây là chương quan trọng nhất mà khoá luận hướng tới, trong
chương này, chúng tơi tập trung trình bày các phương pháp bảo quản tài liệu
nghe – nhìn nhằm mục đích hồn thiện cơng tác bảo quản tài liệu nghe – nhìn
tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III. Để đưa ra những phương pháp bảo quản
đối với tài liệu nghe – nhìn, chúng tơi đã nghiên cứu, tìm hiểu tình hình thực
tế và cùng một số kinh nghiệm của các chuyên gia bảo quản, các nước trên
thế giới...Từ đó đưa ra những kiến nghị về công tác bảo quản để công tác lưu

trữ nói chung và cơng tác bảo quản tài liệu nghe – nhìn nói riêng ngày càng
hồn thiện và phát triển.

15


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

Trong quỏ trỡnh hon thành khoá luận, do hạn chế về mặt thời gian
và nhận thức, khóa luận khơng tránh khỏi những sai sót nhất định, chúng tơi
mong nhận được những ý kiến đóng góp của thầy cơ và các bạn. Thực hiện đề
tài này, ngoài sự cố gắng, nỗ lực của bản thân, tác giả cịn nhận được sự giúp
đỡ nhiệt tình của các cô, chú trong Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III. Qua đây
tôi xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới các cô, chú trong Trung tâm Lưu trữ
Quốc gia III, các thầy cô giáo trong Khoa Lưu trữ học và Quản trị văn phòng
và đặc biệt cảm ơn PGS.TS Đào Xuân Chúc - Người thầy đã tận tình hướng
dẫn và định hướng cho tơi làm khố luận này.

Tơi xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày 20 tháng 10 năm
2007

Sinh viên

16


Khoá luận tốt nghiệp

Trần Thị Thu Hà

Trn Th Thu H

CHNG 1
TÌNH HÌNH TÀI LIỆU NGHE – NHÌN
TẠI TRUNG TÂM LƯU TRỮ QUỐC GIA III

1.1. Chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Trung tâm Lưu
trữ Quốc gia III:
Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III được thành lập theo Quyết định số
118/TCCB-TC ngày 10 tháng 6 năm 1995 của Bộ trưởng - Trưởng Ban Tổ
chức Cán bộ Chính Phủ (nay là Bộ Nội vụ).
Tại Quyết định số 35/QĐ-VTLTNN ngày 06/4/2004 của Cục Văn
thư và Lưu trữ nhà nước quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu
tổ chức của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III như sau:
1.1.1. Chức năng, nhiệm vụ:
Về chức năng:
Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III là tổ chức sự nghiệp của Cục Văn
thư và Lưu trữ nhà nước có chức năng sưu tầm, thu thập, bổ sung; bảo quản
an toàn và tổ chức sử dụng tài liệu, tư liệu lưu trữ của các cơ quan, tổ chức
Trung ương; các nhân vật lịch sử, cá nhân, gia đình và dịng họ tiêu biểu của
nước Việt Nam dân chủ cộng hoà và Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt nam có
trụ sở đóng trên lãnh thổ từ tỉnh Quảng Bình trở ra phía Bắc; các cơ quan, tổ

17


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

chc cp k, cp liên khu, cấp khu của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà từ
năm 1945 đến năm 1976; hồ sơ địa giới hành chính, bản đồ địa giới và mốc
địa giới hành chính các cấp theo quy định của pháp luật.
Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III có trụ sở tại Hà Nội, có tư cách
pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng.
Về nhiệm vụ:
- Thu thập, bổ sung tài liệu, tư liệu lưu trữ của các cơ quan, tổ chức
và cá nhân ở trong nước và ngoài nước thuộc thẩm quyền được giao;
- Kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn các cơ quan, tổ chức và cá nhân
thuộc nguồn nộp lưu chuẩn bị hồ sơ tài liệu nộp vào Trung tâm Lưu trữ Quốc
gia III;
- Phân loại, chỉnh lý, xác định giá trị, bảo vệ, bảo quản tài liệu, tư
liệu lưu trữ đã nộp vào Trung tâm;
- Phối hợp với Trung tâm Bảo hiểm tài liệu lưu trữ quốc gia lập bản
sao bảo hiểm đối với tài liệu lưu trữ đặc biệt quý, hiếm thuộc phạm vi quản lý
của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III;
- Phối hợp với Trung tâm Tu bổ phục chế tài liệu lưu trữ thuộc Cục
Văn thư và Lưu trữ nhà nước để thực hiện việc tu bổ, phục chế và khử nấm
mốc, khử trùng, khử axít đối với tài liệu lưu trữ bảo quản ở Trung tâm Lưu trữ
Quốc gia III;
- Xây dựng và quản lý hệ thống công cụ thống kê, tra cứu tài liệu,
tư liệu lưu trữ; thực hiện thống kê và báo cáo thống kê lưu trữ lên Cục Văn
thư và Lưu trữ nhà nước;

18


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

- Thc hin vic thông báo, giới thiệu, công bố và phục vụ sử dụng
tài liệu, tư liệu lưu trữ thuộc phạm vi quản lý của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia
III;
- Tổ chức nghiên cứu khoa học, áp dụng những thành tựu khoa học
và công nghệ, công nghệ thông tin vào thực tiễn công tác của Trung tâm Lưu
trữ Quốc gia III;
- Quản lý tổ chức, biên chế, cơ sở vật chất kỹ thuật, vật tư, tài sản
và kinh phí của Trung tâm theo quy định của pháp luật và quy định phân cấp
của Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước.
1.1.2. Cơ cấu tổ chức:
Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III có Giám đốc và các Phó Giám đốc
do Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước bổ nhiệm.
Cơ cấu tổ chức gồm:
- Phòng Thu thập, Bổ sung tài liệu;
- Phòng Chỉnh lý tài liệu;
- Phòng Tin học và Cơng cụ tra cứu;
- Phịng Bảo quản tài liệu;
- Phòng Tổ chức sử dụng tài liệu;
- Phòng Phim, Ảnh, Ghi âm;
- Phịng Hành chính - Tổ chức
Tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của các đơn vị thuộc Trung tâm Lưu
trữ Quốc gia III được qui định tại Quyết định số 69/QĐ-TTIII ngày 28/5/2004
của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III qui định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn
và cơ cấu tổ chức của các đơn vị thuộc Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.
1.2. Thành phần, nội dung tài liệu nghe – nhìn hiện đang bảo
quản tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III:
Qua nghiên cứu, khảo sát tình hình thực tế tại Trung tâm Lưu trữ
Quốc gia III hiện đang bảo quản hơn 6.000 mét giá tài liệu với bốn loại hình

19


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

ti liu chớnh l: Tài liệu quản lý hành chính với khoảng 145 phơng của các cơ
quan trung ương và cơ quan địa phương; tài liệu khoa học kỹ thuật của hơn 60
cơng trình trọng điểm quốc gia; tài liệu văn học - nghệ thuật của gần 50 văn
nghệ sĩ, các nhà khoa học tiêu biểu; tài liệu phim, ảnh, ghi âm và ghi hình.
Qua tài liệu nghe – nhìn chúng ta thấy được một cách tổng thể những hình
ảnh, âm thanh sống động và chân thực về nhiều sự kiện lịch sử quan trọng;
phản ánh tinh thần anh dũng, quật cường của nhân dân ta trong chiến đấu;
phản ánh đời sống văn hoá tinh thần của nhân dân ta…
1.2.1. Thành phần, nội dung tài liệu ảnh:
Theo báo cáo số liệu thống kê của năm 2006 đến nay, Trung tâm
Lưu trữ Quốc gia III đang bảo quản tài liệu ảnh với tổng số ảnh là 111.463
tấm trong đó đã thống kê biên mục 25.205 tấm ảnh; tổng số phim âm bản là
53.891 chiếc trong đó đã thống kê biên mục 12.150. Khối tài liệu ảnh này
được chia thành hai thời kỳ: Trước Cách mạng và sau Cách mạng tháng Tám
1945. Khối tài liệu ảnh này rất đa dạng về thành phần và phong phú về nội
dung. Tài liệu ảnh được phân thành 3 thể loại chính:
- Ảnh sự kiện;
- Ảnh chân dung;
- Ảnh phong cảnh.
Nội dung chính của khối tài liệu ảnh phản ánh những hoạt động của
Đảng, Quốc hội, Chính phủ; phản ánh các cuộc đấu tranh xây dựng và bảo vệ
tổ quốc của nhân ta; trong đó đáng chú ý là khối tài liệu ảnh thể hiện những
ngày lịch sử của Cách mạng tháng Tám 1945 như: Lễ Tuyên ngôn độc lập 2-

20


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

9-1945 Vn hoa Ba Đình - Hà Nội; nhân dân cả nước đi bầu cử Quốc
Hội; những bức ảnh ghi lại Kỳ họp thứ I Quốc hội khoá I năm 1946 tại Nhà
hát Lớn Hà Nội; những hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ đón
tiếp phái đồn thanh niên Nam Bộ tại Việt Bắc năm 1949; ảnh về Đại hội
Đảng Lao động Việt Nam lần thứ III năm 1960 tại Hà Nội; khối ảnh về Khu
Tự trị Việt Bắc như các Hội nghị Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân, các
hội nghị nông nghiệp, công nghiệp, giáo dục…
Ảnh về những ngày tồn quốc kháng chiến năm 1946 với những
hình ảnh oai hùng của tinh thần quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh.
Ảnh về hoạt động quân sự với nhiều chiến dịch quân sự quan trọng
ở miền Nam đã được các phóng viên chiến tranh ghi lại như chiến dịch Giòng
Dứa (Mỹ Tho), chiến dịch Trà Vinh năm 1949, chiến dịch Sóc Trăng năm
1950; ảnh của các nhà máy quân giới trong các vùng giải phóng như Nhà máy
Cơ Khí Trần Hưng Đạo, cảnh Đại hội Uỷ ban Kháng chiến Nam Bộ; những
bức ảnh của Chủ tịch Hồ Chí Minh-vị Tổng Tư lệnh các lực lượng vũ trang
cùng với các đồng chí Trường Chinh, Phạm Văn Đồng…[66]
Ảnh về hoạt động Ngoại giao - Hợp tác quốc tế bao gồm những bức
ảnh nói về hoạt động đối ngoại trong nước và nước ngoài như: Hoạt động của
lãnh đạo các nước tại Việt Nam; tiếp đón các đồn đại biểu Quốc hội các
nước; tiếp các vị Đại sứ, đại diện các tổ chức quốc tế; hoạt động của đại sứ

21

Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

quỏn, tng lónh s quán nước ngoài tại Việt Nam; hội nghị quốc tế tại Việt
Nam...
Ảnh về hoạt động kinh tế, văn hoá-xã hội với những bức ảnh như
phong trào Bình dân học vụ(1945-1946); những tấm ảnh ghi lại Hội diễn
Nghệ thuật sân khấu chèo, cải lương, kịch nói chun nghiệp tồn quốc từ
năm 1980 diễn ra tại Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phịng; hoạt động
của đồn nghệ thuật nước ngồi…
Ngồi ra cịn hàng nghìn tấm ảnh thể hiện sự giúp đỡ, ủng hộ của
bạn bè quốc tế đối với nhân dân Việt Nam trong hai cuộc kháng chiến; ảnh thể
hiện tấm lòng của đồng bào cả nước và bạn bè khắp năm châu với Chủ tịch
Hồ Chí Minh.
Bên cạnh những khối ảnh trên, chúng ta không thể không kể đến là
khối ảnh về phong cảnh đất nước và con người Việt Nam, về các loại đình
chùa, lễ hội truyền thống, tập quán sinh hoạt, sắc phục của đồng bào các dân
tộc; ảnh về các hoạt động văn hoá, thể thao và một số cơng trình xây dựng
lớn...
1.2.2. Thành phần, nội dung của tài liệu phim điện ảnh:
Hiện nay, Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III đang bảo quản tài liệu
phim điện ảnh với số lượng gồm 96 bộ phim (gần 377 cuộn phim), 290 cuộn
băng video và 7 đĩa đều được quy ra 500 giờ chiếu trong đó thống kê, biên

22


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

mc 100 gi chiu. Tài liệu phim điện ảnh Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III thu
được chủ là phim thời sự - tài liệu – khoa học do Xưởng phim Tài liệu và
Khoa học Trung ương và Xưởng phim Quân đội nhân dân sản xuất và một số
các bộ, ban ngành. Ngoài ra cịn có một số phim thời sự - tài liệu của các hãng
phim nước ngoài như Nhật, Pháp, CHDC Đức, Cu ba...
Nội dung chính của các bộ phim là tố cáo tội ác chiến tranh mà đế
quốc Mỹ đã gây ra ở hai miền Nam - Bắc Việt Nam, đồng thời phản ánh tinh
thần lao động cần cù và ý chí đấu tranh anh dũng của nhân dân ta trong cuộc
kháng chiến chống Mỹ cứu nước và xây dựng Chủ nghĩa xã hội. Nhiều phim
còn phản ánh sự ủng hộ và đồng tình của nhân dân Việt Nam. Có thể nói, đây
là những thước phim hết sức quý giá, thể hiện bằng chứng sinh động cho các
thế hệ tương lai nghiên cứu và thấy được toàn cảnh cuộc chiến tranh khốc liệt
ở Việt Nam.
Một số phim tài liệu - thời sự phản ánh công cuộc sản xuất và đời
sống sinh hoạt của nhân dân ta ở Khu Tự trị Việt Bắc – căn cứ địa của cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp và cũng là An toàn khu, hậu phương của
thời kỳ chiến tranh chống Mỹ.
Bên cạnh những thước phim tài liệu - thời sự nói trên cịn có hàng
trăm băng hình nghệ thuật (video) của ngành sân khấu. Đó là những băng
hình ghi lại các cuộc hội diễn, liên hoan sân khấu, hội thi tài năng sân khấu

23


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

ton quc... õy l những băng ghi hình rất có giá trị, vì nội dung của chúng
phản ánh cả một nền sân khấu nước nhà trong một số thời điểm nhất định. Có
nhiều băng ghi trọn vẹn các vở diễn đạt giải cao với hình ảnh những nghệ sĩ,

đạo diễn có tên tuổi đã từng đạt nhiệt danh hiệu vinh dự cao quý của Nhà
nước.
1.2.3. Thành phần, nội dung của tài liệu ghi âm:
Tài liệu ghi âm là loại hình tài liệu có nội dung rất phong phú và đa
dạng, phản ánh các mặt đời sống chính trị, văn hố, tinh thần bằng hình tượng
âm thanh một cách sinh động.
Qua khảo sát thực tế và theo báo cáo số liệu thông kê năm 2006
hiện nay Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III đang bảo quản gần 5.000 cuốn băng
tương đương 3.000 giờ băng, trên 2.000 băng cassette về các kỳ họp của Quốc
hội, 115 đĩa ghi âm. Nguồn thu chủ yếu là Văn phòng Quốc hội, Bộ Văn hố
thơng tin, Đài Tiếng nói Việt Nam…
Thành phần chủ yếu của tài liệu ghi âm là những băng ghi âm sự
kiện, bao gồm những loại băng sau:
- Băng ghi âm từ tính;
- Băng ghi âm cassette;
- Đĩa ghi âm;
- Đĩa CD.

24


Khoá luận tốt nghiệp
Trần Thị Thu Hà

Khi ti liu ghi âm có nội dung nói về những sự kiện lịch sử quan
trọng của đất nước, những chương trình liên hoan ca múa nhạc toàn quốc. Tài
liệu ghi âm được chia thành 02 khối: Tài liệu ghi âm sự kiện và tài liệu ghi âm
nghệ thuật.
* Khối tài liệu ghi âm sự kiện bao gồm các nhóm tài liệu sau:
- Tài liệu ghi âm tiếng nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Đây là băng

ghi âm các bài phát biểu của Hồ Chủ tịch tại các sự kiện trọng đại của đất
nước như: Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tun ngơn độc lập ngày 2/9/1945, đọc
lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến ngày 19/12/1945 và đọc lời chúc mừng
năm mới từ năm 1955-1969; bài nói chuyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh với
Đồn đại biểu Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam do bác sỹ Phùng Văn
Cung dẫn đầu ra thăm miền Bắc ngày 28/2/1969. Ngồi ra, có nhiều tài liệu
ghi âm khác của Chủ tịch Hồ Chí Minh như trong các kỳ họp Quốc hội, Đại
hội Đảng…Đặc biệt khối tài liệu ghi âm tiếng nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh
có những bài nói với nhân dân nước ngồi bằng những ngơn ngữ khác nhau
tiếng Anh, Pháp, Nga.
Có thể nói, nhóm tài liệu này tuy khơng nhiều, về mặt nội dung còn
chưa đầy đủ nhưng cũng đã phản ảnh những hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí
Minh, đây cũng là nguồn tư liệu giúp cho những nhà nghiên cứu khi tìm hiểu
một phần về thân thế sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

25