Tài liệu MÔ HÌNH CANH TÁC SẮN TRÊN ĐẤT DỐC BÌNH ĐỊNH doc

MÔ HÌNH CANH TÁC SN BN VNG TRÊN T DC TNH BÌNH NH

TS. Nguyn Thanh Phng,
KS.  Thành Nhân, KS. Nguyn Quc Hi
Vin KHKT Nông nghip Duyên Hi Nam Trung B
(Email: ; D: 0913 483646)
1. t vn 
Ngày nay, mt phn ca tình trng thoái hoá t là do iu kin khí hu, a hình c trng
ca vùng, mt phn là do áp dng bin pháp k thut canh tác c, c bit là nông dân min núi ã
phát rng làm ry vn din ra.
Mt khác, dân s ngày mt tng dn n thiu t sn xut, nông dân min núi phi canh tác
trên t có dc cao hn 25
0
và thng là trng c canh cây nông nghip ngn ngày (sn, lúa ry )
nên hin tng thoái hoá t din ra càng nhanh hn. Vi  dc cao nh vy, s thoái hóa t xy
ra rt nhanh và thi gian canh tác hiu qu là rt ngn, thng ch c 2 -3 v cây lng thc ngn
ngày, sau ó phi b hóa t, c bit nguy hi m là hin nay nông dân min núi vn áp dng
phng pháp d!n sch c di và t trc khi gieo trng. Vi cách làm này, dòng chy b mt
thng rt ln, lng t b mt b r"a trôi nhiu. Khi tài nguyên rng b mt, din tích t trng i
núi tr!c ngày càng tng, hin tng l lt xy ra nhiu và ln hn. Do ó, nng sut cây trng ngày
càng gim nu không c u t và áp dng bin pháp k thut mi nh#m gim tình trng xói mòn
t i núi.
$ng thi do nh h%ng ca tp quán canh tác và iu kin kinh t nhân dân vùng núi vic
u t và tip cn tin b khoa h!c k thut mi trong nông nghip còn nhiu hn ch. Khi không
c u t úng m&c thì nng sut ca cây trng cha phát huy ht tim nng nng sut và cht
lng.
Nm 2007, din tích sn ca tnh Bình $nh là 13.160 ha, tng 0,2% so vi nm 2006, nng
sut 190,4 t/ha (tng 4,7%), sn lng 250.511 tn. Nm 2008, din tích sn s' gi( m&c )n nh
12.500 ha, nng sut 210 t/ha, sn lng 262.500 tn,  nguyên liu cung cp cho nhà máy ch
bin tinh bt sn. $ gii quyt vn  thoái hoá và hoang mc hoá t i núi và tng hiu qu kinh
t trên mt n v din tích, ci thin i sng, gim tình trng cht phá rng làm ry, thì cn phi

canh tác bn v(ng cây sn trên t dc.

2. Kt qu nghiên cu mô hình trng u xanh xen sn trên t i núi tnh Bình nh.

Bng 1. c im sinh trng và phát trin ca ging sn KM94


Ch
 ti
êu

Công thc
T
 l ny mm/ mc
chi (%)
S
c sinh tr

ng ban
u
ô 
ng u

(im 1-5)
1. Sn trng thun 98 Khá 5
2. Sn có xen u xanh 98 Khá 5

Bng 2. Nng sut và các yu t cu thành nng sut ca ging sn KM94

Ch

 ti
êu

Công thc
S
 khóm thc
thu/ m
2
P c
/ khóm

(kg)
P c
 thc thu/
5m
2
(kg)

Nng sut (tn/ha)

1. Sn trng thun 1,50 1,74 13,03 26,05
2. Sn có xen u xanh 1,50 2,10 15,75 31,50

Kt qu bng 1 và 2 cho ta thy: Trong giai on u sinh tr%ng ging sn KM94 cha có
bi u hin khác bit gi(a hai bin pháp canh tác trng xen và trng thun. Nhng xét v ch tiêu nng



sut và các yu t cu thành nng sut thì khi áp dng bin pháp trng xen vi cây u xanh thì nng
sut ging sn KM94 u tng so vi trng thun: S c/khóm tng 20,69%; nng sut là 31,50

tn/ha, tng 20,92% so vi trng sn thun.
Bng 3. c im sinh trng và nng sut ging u xanh V94-208

Ch tiêu

Công thc
Chi
u
cao cây
(cm)
S qu/
cây (qu)
S ht/ qu
(ht)
Nng sut/
5m
2
(Kg/5m
2
)

Nng sut

(t/ha)
1. u xanh xen sn có
bón phân
53,73 12,60 9,60 0,520 10,40
2. u xanh thun
không bón phân
41,73 9,83 9,50 0,323 6,46

S liu bng 3 cho thy, ngoi tr ch tiêu s ht/ qu mang c i m riêng ca ging nên
không có s sai khác gi(a các công th&c có bón phân và không bón phân. Các ch tiêu chiu cao cây
và s qu/ cây % mô hình có bón phân tng rõ rt so vi công th&c không bón phân: chiu cao cây %
công th&c có bón phân tng 28,76% kéo theo s qu/ cây cng tng lên 28,18% so vi công th&c
không bón phân. S qu/ cây tng nên nng sut ca ging u xanh V94 - 208 % mô hình có bón
phân là 10,40 t/ha, tng 60,99% so vi mô hình không bón phân.

Bng 4. ánh giá hiu qu kinh t ca mô hình trng u xanh xen sn trên 1 ha/v
n v: ng
Hng mc Sn trng thun


u xanh xen
sn không bón
phân

u xanh xen
sn có bón
phân
I. T
ng chi

7.600.00
0

11.240.000

12.660.000

1. Gi
ng

600.000

840.000

840.000

2. Phân bón và thuc BVTV 1.000.000

1.000.000

1.820.000

3. Công 6.000.000

9.400.000

10.000.000

3.1. Công làm 
t

2.000.000

2.000.000

2.000.000

3.2. Công trng 1.000.000

1.600.000

1.600.000

3.3. Công chm sóc 1.500.000

2.900.000

3.200.000

3.4. Công thu ho
ch

1.500.000

2.900.000

3.200.000

II. T
ng thu

13.025.000

19.485.000

26.150.000

1. Sn 13.025.000

13.025.000

15.750.000

2. 
u xanh

0

6.460.000

10.400.000

III. Lãi thu
n

5.425.000

8.145.000

13.490.000

Chênh lch lãi khi áp dng k thut so vi sn
trng thun

-

2.720.000

8.065.000

Chênh lch lãi khi áp dng k thut so vi sn
xen u xanh không bón phân

-

-

5.245.000

T l % lãi so vi sn trng thun
100,0

150,1

248,7

T sut li nhun (ln)
0,71

0,73

1,07


Hiu qu kinh t ca mô hình trng u xanh xen sn c th hin trong bng 4, mc dù mô
hình u xanh xen sn có t)ng chi phí ln hn sn trng thun, nhng t)ng thu ca mô hình sn xen
u xanh (26.150.000 /ha) cao hn rt nhiu so vi sn trng thun (13.025.000 /ha). Vi t)ng lãi

thun ca mô hình u xanh xen sn là 13.490.000 /ha cao hn gp 2,49 ln so vi trng sn thun
(7.805.000 /ha); t* sut li nhun là 1,07 ln (u xanh xen sn) và 0,71 ln (sn trng thun).
Lãi ròng ca mô hình trng u xanh xen sn có bón phân tng hn trng sn xen u xanh
không bón phân là 5.245.000 /ha (tng gp 1,64 ln). Trong iu kin ngi dân ít vn, không u
t phân bón nhng vi mô hình u xanh xen sn vn cho lãi ròng gp 1,50 ln so vi trng thun



sn. Nh vy, nên áp dng mô hình trng u xanh xen sn có và không có bón phân thì cho hiu
qu kinh t cao hn c.

Ghi chú (giá vào thi i m 6 tháng u nm 2007):
1. Giá sn ging: 500 ng/kg 2. Giá u xanh ging 12.000 ng/kg
3. Giá phân Urê: 5.000 ng/kg 4. Giá phân Lân: 1.500 ng/kg
5. Giá phân Kali: 4.200 ng/kg 6. Giá sn c thng ph+m: 500 ng/kg
7. Giá u xanh thng ph+m: 10.000 ng/kg 8. Giá công lao ng: 30.000 ng/công

3. ánh giá hiu qu môi tr ng ca mô hình thí nghim:
So sánh lng t mt i do xói mòn gi(a hai mô hình sn trng thun và mô hình trng u
xanh xen sn: vi lng t mt i 6.550,0 kg/ha mô hình sn trng thun có lng t xói mòn cao
nht; ng thi kéo theo lng cht dinh d,ng N,P,K và lng phân bón tng &ng mt i cng
cao nht. Mô hình sn có trng xen cây u xanh thì lng t xói mòn và dinh d,ng tng &ng s'
gim c i 14,42%. Ngoài ra, r cây u xanh có nt sn c nh m khí tri nên ít ly m ca
t, ng thi thân lá cây u xanh c tr li cho t.

Bng 5. ánh giá thit h!i kinh t do xói mòn t!i các mô hình canh tác trên t dc nm t!i xã
V"nh Thun, huyn V"nh Th!nh, Bình nh nm 2007

Tên mô hình
Lng

t xói
mòn
(kg/ha)
So vi
i
chng
%
Lng dinh dng mt
i (kg/ha/v)
Lng phân bón tng
ng mt i (kg/ha/v)
Thành
tin
(ng)
N P
2
O
5
K
2
O Urê
Lân
Super
Kali
clorua
1. S
n trng
thun
6.550,0

100,0
6,55 12,45
311.744
14,24 77,81 29,48
311.744

2. 
u xanh
xen sn
5.605,0

85,6
5,61 10,65
266.732
12,20 66,56 25,22
266.732


Do phân tích hàm lng dinh d,ng t trc khi tri n khai mô hình nên ã xác nh c
t)n tht thành tin do xói mòn t. Mô hình trng sn thun b thit hi kinh t do xói mòn là
311.744 /ha/nm, vt hn mô hình trng u xanh xen sn là 45.012 /ha/nm (14,4%). Tuy
nhiên, nu tính toán hiu qu kinh t ca mô hình thì lng N,P,K mt i trên ha trong mt v là
không ln nhng xét v t)ng din tích trng sn hàng nm ca tnh ã tác ng n môi trng thì
lng t mt i và thit hi v kinh t là rt ln khó có th bù p li c.
4. Kt lun,  ngh
+ Mô hình trng u xanh xen sn có nng sut 31,5 tn/ha và tng 20,92% so vi sn trng
thun. Lãi ròng ca mô hình trng u xanh xen sn có bón phân tng hn trng sn xen u xanh
không bón phân là 5.245.000 /ha (tng gp 1,64 ln). Trong iu kin ngi dân ít vn, không u
t phân bón nhng vi mô hình u xanh xen sn vn cho lãi ròng gp 1,50 ln so vi trng thun
sn.

+ Khi áp dng bin pháp trng u xanh xen sn u có lng t mt i gim hn so vi
sn trng thun 14,42%.
+ $ ngh áp dng mô hình u xanh xen sn có iu kin tng t % các vùng t dc trong
tnh.






TÀI LI#U THAM KH$O
1. B Nông nghip và PTNT (2002), Nông nghip vùng cao thc trng và gii pháp (Bài vit ch!n
l!c ti Hi tho Quc gia v nghiên c&u và phát tri n nông nghip bn v(ng vùng cao, Yên Bái 6 -
8/11/2002),
2. B Nông nghip và PTNT (2003), Xây dng cánh ng 50 triu ng/ha và h nông dân thu
nhp 50 triu ng/nm, NXB NN, Hà Ni, 9/2003.
3. B Nông nghip và PTNT (2005), Báo cáo Din àn chuyn giao KHCN NN và PTNT vùng
DHNTB, vùng ông Nam B và Tây Nguyên, tháng 4 và tháng 5/2005.
4. Cc Khuyn nông - Khuyn lâm (1999), Cây h u c nh m trong canh tác t dc, NXB NN,
Hà Ni, 1999.
5. Lê Quc Doanh, Hà $ình Tun, Andre Chanbanne (2005), Canh tác t dc bn vng, NXB
Nông nghip, Hà Ni, 2005.
6. Trn $&c (1998), Mt s loi cây trng tham gia vào các mô hình trang tri vùng i núi  Vit
Nam, Hà Ni, NXB NN, 1998.
7. Trnh Th Phng Loan (2007), Kt qu nghiên c&u ch!n ging sn và k thut canh tác sn bn
v(ng % min Bc Vit Nam, Tp chí Khoa h!c và Công ngh Nông nghip Vit Nam, s 3 (4) 2007.
8. Nguyn Thanh Phng (2004) Mt s mô hình canh tác iu NLKH ti vùng DHNTB, (Báo cáo
khoa h!c).
9. Nguyn Thanh Phng (2006), Nghiên cu mô hình sn xut nông nghip bn vng ti tnh Bình
nh, Gia Lai, Tha Thiên – Hu, (Báo cáo khoa h!c).

10. Nguyn T" Siêm, Thái Phiên (1999), t i núi Vit Nam – Thoái hoá và phc hi, NXB Nông
nghip, Hà Ni, 1999.
11. Nguyn H(u Tng và CTV (2003), Bo v môi trng và phát trin bn vng  Vit Nam, NXB
Chính tr Quc gia, Hà Ni, 2003.
12. T)ng cc Thng kê (2008), Niên giám thng kê nm 2007, Hà Ni, 2008.
13. Trình Công T (2007), Nghiên c&u mt s bin pháp k thut canh tác sn ti Dak Lak và Dak
Nông, Tp chí Khoa h!c và Công ngh Nông nghip Vit Nam, s 4 (5) 2007.
14. Vin Nghiên c&u chin lc và chính sách KHCN (2002), Mô hình phát trin bn vng vùng gò
i Bc Trung B, NXB NN, Hà Ni, 2002.
15. Vin KHKT Nông nghip Vit Nam (2003), Hng dn ging và quy trình k thut mt s cây
trng, Hà Ni 2003.
16. Vin KHKT Nông nghip DHNTB (2006), Xây dng mt s mô hình canh tác bn vmg trên
t i gò vùng DHMT và Tây Nguyên, Báo cáo khoa h!c ca Vin KHKT Nông nghip DHNTB,
t nm 2000 - 2006.






MÔ HÌNH TR%NG &U XANH XEN SN TRÊN T %I NÚI TNH BÌNH NH

