Tài liệu Thoái hóa khớp bàn tay - Bệnh thường gặp ở người cao tuổi docx

Thoái hóa khớp bàn tay - Bệnh thường
gặp ở người cao tuổi

Thoái hóa khớp bàn tay gây đau ở người cao tuổi.
Bàn tay con người là một sản phẩm vĩ đại của sự tiến hóa. Người xưa
có câu “Giàu hai con mắt, khó hai bàn tay”. Khi con người đứng thẳng trên
đôi chân, hai chi trên được giải phóng. Bàn tay rất khéo léo, linh hoạt và là
một công cụ lao động vô cùng hiệu quả. Tuy nhiên, thoái hoá khớp (THK)
bàn tay là một trong các bệnh khớp thường gặp ở người có tuổi, gây đau, ảnh
hưởng nhiều đến chức năng vận động và đời sống sinh hoạt hàng ngày của
bệnh nhân. Ở Việt Nam, THK bàn tay chiếm tỷ lệ 14%, đứng hàng thứ tư
trong các vị trí THK thường gặp.
Ai hay bị THK bàn tay?
Đầu tiên, THK thường đi kèm với người cao tuổi. Tuổi trung bình của bệnh
nhân THK bàn tay là 60 - 65 tuổi. Tuy nhiên từ độ tuổi 55 đã bắt đầu xuất hiện các
biểu hiện của THK bàn tay. Tỷ lệ THK tăng dần theo tuổi, cao hơn ở nhóm tuổi từ
60 trở lên và cao nhất ở nhóm 70 - 79 tuổi. Tuổi cao là yếu tố nguy cơ cao nhất
của THK, có thể nói rằng tuổi càng cao, lượng máu đến nuôi dưỡng vùng khớp bị
giảm sút, sự lão hoá sụn càng rõ, làm cho sụn kém chịu đựng được các yếu tố tác
động có hại lên khớp. Ngoài ra, người già vẫn phải làm việc để kiếm sống, chăm
lo các công việc trong gia đình như giặt giũ, bế cháu, các công việc nội trợ khác,
họ lao động chân tay là chủ yếu, tạo điều kiện cho THK phát triển. Thứ hai, bệnh
cũng thường gặp ở nữ giới (75%). Số lượng bệnh nhân nữ mắc THK bàn tay nhiều
gấp 3 lần so với nam giới. Nguyên nhân có thể là do sự thay đổi hormon như
estrogen dẫn đến thay đổi tế bào sụn khớp. Thứ ba, những người béo phì cũng dễ
bị THK bàn tay. Có tới 1/3 bệnh nhân THK bàn tay bị béo phì. Thứ tư là THK bàn
tay thường xuất hiện sau một số bệnh lý bàn tay như sau chấn thương, gãy xương
khớp, hoại tử xương, viêm khớp dạng
thấp, gút mạn tính, đái tháo đường

Nhận biết THK bàn tay

Bàn tay phải hay bị thoái hóa hơn vì đa số trong chúng ta đều thuận tay
phải, dùng nhiều tay phải hơn trong cuộc sống, lao động và sinh hoạt. Trong số 5
ngón tay thì các ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa (ngón I, II, III) hay bị thoái hóa nhất
do các ngón này phải hoạt động tích cực nhất khi cầm, nắm, mang, vác hay xách
đồ vật. Còn trong các vị trí khớp của từng ngón tay thì khớp ngón xa hay khớp
ngón gần, khớp gốc ngón tay cái hay bị THK nhất, liên quan đến việc sử dụng các
khớp này nhiều nhất khi cầm nắm đồ vật. Đặc biệt, khớp gốc ngón tay cái có hình
yên ngựa, đảm nhiệm chức năng cầm, nắm đồ vật của bàn tay, do đó dễ bị tổn
thương hơn. Hiện nay người ta đã chứng minh vai trò chắc chắn của yếu tố nghề
nghiệp trong THK gốc ngón tay cái ở phụ nữ. Người bệnh than phiền đau khớp
bàn tay 1 bên hoặc cả 2 bên, đau kiểu cơ học, tức là đau khi vận động và giảm khi
nghỉ ngơi. Đau tăng lên khi mặc quần áo, khi cài khuy áo; đau khi nắm bàn tay
lại, đau khi rót nước vào ly và đỡ đau khi nghỉ ngơi. Đau thường chỉ ở mức độ
nhẹ và trung bình. Vào buổi sáng, khi thức dậy, người bệnh thấy khớp bị cứng,
khó cử động, kéo dài từ 15 - 30 phút. Cứng khớp sau khi nghỉ ngơi cũng thường
gặp. Đó là dấu hiệu phá rỉ khớp. Dần dần bàn tay trở nên khó làm các động tác
sinh hoạt thường ngày hơn, phát tiếng lạo xạo khi cử động, các cơ bàn tay teo nhỏ.
Ở các giai đoạn muộn, có 1/3 bệnh nhân có các ngón tay bị biến dạng. Đó là do sự
có mặt của các chồi xương, mọc ở khớp ngón xa (hạt Heberden) hay ở khớp ngón
gần (hạt Bouchad), gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Có khoảng 50% số bệnh nhân
THK bàn tay gặp khó khăn khi thực hiện các công việc tự chăm sóc bản thân, nội
trợ và các công việc trong sinh hoạt hằng ngày khác như chải đầu, giặt giũ, mặc
quần áo, ăn uống, chăm sóc con cháu, bế cháu. Các xét nghiệm máu thường bình
thường. Có thể sử dụng thêm chụp Xquang bàn tay để chẩn đoán THK bàn tay.
Đây là kỹ thuật đơn giản, ít tốn kém, được sử dụng để đánh giá mức độ tổn thương
của THK trong nhiều năm nay. Có 4 dấu hiệu cơ bản của THK bàn tay là gai
xương, hẹp khe khớp, đặc xương dưới sụn, hốc xương.

Phòng tránh THK bàn tay
Tránh lao động, mang vác nặng. Không nên sử dụng đôi tay trong thời

gian liên tục, quá dài. Các thành viên trong gia đình và cộng đồng xã hội nên
quan tâm, chia sẻ bớt gánh nặng của người cao tuổi. Tăng cường việc sử dụng
máy móc hỗ trợ cho lao động và sinh hoạt nếu có thể. Việc phát hiện sớm THK
bàn tay là cần thiết vì sẽ giúp điều trị sớm, giảm thiểu các hậu quả của bệnh. Khi
có các dấu hiệu như đau khớp bàn tay, biến dạng khớp hay cứng khớp buổi sáng,
hạn chế vận động bàn tay thì nên đến khám chuyên khoa xương khớp để được tư
vấn và điều trị kịp thời.