van

KIỂM RA BÀI CŨ
1. Thế nào là văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng,
đạo lí?
2. Muốn làm tốt bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng,
đạo lí ta cần chú ý điều gì?


•
•
•
•
•
•
•

Trong các đề sau, đề không thuộc loại nghị luận về một sự việc, hiện tượng
đời sống và nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí là:
- Đề 1 : Bàn về tranh giành và nhường nhịn.
- Đề 2 : Đất nước ta có nhiều tấm gương học sinh nghèo vượt khó, học giỏi. Em
hãy trình bày một số tấm gương đó và nêu suy nghó của mình.
- Đề 3 : Suy nghó về thân phận Thuý Kiều trong đoạn trích “Mã Giám Sinh mua
Kiều” của Nguyễn Du.
- Đề 4 : Suy nghó từ câu ca dao :
“Công cha như núi Thái Sơn
Nghóa mẹ như nước trong nguồn chaûy ra.”


Tiết 123

NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHẨM TRUYỆN

(HOẶC ĐOẠN TRÍCH)


I.Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)
1. Ví dụ: văn bản (sgk/161,162)

Gấp lại truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”, lòng ta cứ xao xuyến vấn vương
trước vẻ đẹp của những con người, trước những tình cảm chân tình, nồng hậu
trong một cuộc sống đầy tin yêu. Viết về một mảng hiện thực trên miền đất Sa
Pa trong giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội và chống chiến tranh phá hoại của
Đế quốc Mĩ, thiên truyện muốn nói với ta rằng: Bên trong vẻ lặng lẽ của núi
rừng, cuộc sống ở đây chứa bao vẻ đẹp đáng u, đang có khơng ít sự hy sinh
thầm lặng. Dù được miêu tả nhiều hay ít, trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào cả
Lặng lẽ Sa pa cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục. Trong đó anh
thanh niên làm cơng tác khí tượng kiêm vậ lí địa cầu- nhân vật chính của tác
phẩm- đã để lại cho chúng ta nhiều án tương khó phai mờ.
Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời , yêu nghề,
ở tinh thần trách nhiệm cao với cơng việc lắm gian khổ của mình. Trong lời giới
thiệu với ông họa sĩ già và cô gái, bác lái xe gọi anh là “người cô độc nhất thế
gian”.Đã mấy năm nay, anh sống một mình trên đỉnh Yên Sơn cao hai nghìn sáu
trăm mét bốn bề chỉ có cỏ mây và mây mù lạnh lẽo. Cơng viêc hằng ngày của
anh là đo gió, đo nhiệt độ , đo mưa, đo nắng rồi ghi chép, rồi gọi v ề máy bộ
đàm


I.Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)
1. Ví dụ: văn bản (sgk/161,162)

Vấn đề nghị luận của văn bản trên là gì?
Hãy đặt một nhan đề thích hợp cho văn bản.

Những phẩm chất,đức tính đẹp đẽ của nhân vật anh thanh niên
trong truyện Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long.
Vẻ đẹp lặng lẽ nơi Sa Pa
Một bức chân dung
Vẻ đẹp đáng yêu của anh thanh niên trong Lặng lẽ
Sa Pa


Thảo luận nhóm ( 2 phút)
Vấn đề nghị luận được người viết triển khai qua những luận điểm nào?
Tìm những câu nêu lên hoặc cô đúc luận điểm của văn bản?

- Nhóm 1 : đoạn văn 1
- Nhóm 2 : đoạn văn 2.
- Nhóm 3 : đoạn văn 3,4
- Nhóm 4 : đoạn văn 5.


- Đoạn 1 : Dù đượ
un
hay
trực tiế
Các cmiê
câuutảnênhiề
u vấ
đềít,nghị
luậpnhay gián tiếp,
nhân vật nào của “Lặng lẽ Sa Pa” cũng hiện lên với nét cao q
(Nhận xét, đánh giá về nhân vật)
đáng khâm phục. Trong đó

, anh thanh niên làm công tác khí tượng

kiêm vật lí địa cầu – nhân vật chính của tác phẩm – đã để lại cho
chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ.
- Đoạn 2 : Trước tiê
n,unhâ
n vậ
nm
này đẹp ở tấm lòng
Câ
chủ
đềt anh
nêuthanh
luậnniê
điể
yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm
(Nhận xét, đánh giá về nhân vật)

gian khổ của mình.
- Đoạn 3 : Nhưng anh
nàuy luậ
thậtnđá
ngm
yêu ở nỗi “thèm
Câuthanh
chủ niê
đềnnê
điể
người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người


(Nhận xét, đánh giá về nhân vật)
khác một cách chu đáo.
- Đoạn 4 : Công việ
cu
vấchủ
t vả,đề
có nhữ
đónngđiể
góm
p quan trọng cho đất
Câ
nêungluậ
nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại
(Nhận xét, đánh giá về nhân vật)

rất khiêm tốn.
- Đoạn 5 : Cuộc sống của chúng ta được làm nên từ bao phấn đấu,
hi sinh lớn lao Cá
và thầ
mulặcô
ng?đú
Nhữ
ngncon
n nmẫn, nhiệt
c câ
c vấ
đềngườ
nghịi cầ
luậ
thành như anh thanh niên ấy thậ(Nhậ

t đánngxé
trât,nđá
trọ
thậ
t đá
ngntin
nhng,
giá
về
nhâ
vậtyê
) u.


Để khẳng định các luận điểm,người viết đã lập luận (dẫn
dắt,phân tích,chứng minh) như thế nào?Tìm luận cứ của bài
văn.


Đoạn 2 : Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm
lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công
việc lắm gian khổ của mình.
… đối chọi với gió tuyết
Luận cứ 1 - Lí lẽ
Luận điểm
và lặng im.
- Dẫn chứng  … sống một mình … đo
gió, đo mưa …

Luận cứ

Luận cứ 2

Luận cứ 3

- Lí lẽ

 … anh rất yêu công việc …

- Dẫn chứng  … ta với công việc là đôi …
- Lí lẽ

 … tổ chức cuộc sống riêng …
 … nuôi gà, trồng hoa, đọc
- Dẫn chứng sách …

Luận điểm rõ ràng, ngắn gọn; luận cứ xác đáng, sinh ñoäng.


Tìm bố cục của bài văn và nhận xét bố cục đó?
Mở bài

Các câu nêu vấn đề nghị luận

Câu chủ đề nêu luận điểm

Thân
bài

Kết bài


Câu chủ đề nêu luận điểm

Câu chủ đề nêu luận điểm

Các câu cô đúc vấn đề nghị luận


•
•
•
•
•
•

Các câu nêu vấn đề nghị luận (đoạn 1: )
(nhận xét, đánh giá về nhân vật)

Câu chủ đề nêu luận điểm (đoạn 2)
 (nt)
Câu chủ đề nêu luận điểm (đoạn 3)
 ( nt )
Câu chủ đề nêu luận điểm (đoạn 4)
 ( nt )
Các câu cô đúc vấn đề nghị luận (đoạn 5:)


cao vấn đề.

Bố cục chặt chẽ.
Nêu vấn đề  phân tích, diễn giải  nâng


GHI NHỚ
1.
2.

Thế nào là nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)?
( trình bày những nhận xét, đánh giá về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay
nghệ thuật …)

Căn cứ vào đâu để nêu nhận xét, đánh giá về một tác phẩm truyện
(hoặc đoạn trích)?
( Căn cứ vào ý nghóa cốt truyện, tính cách, số

phận và nghệ thuật …)

3.

Cần chú ý điều gì về luận điểm và luận cứ?
( Luận điểm ngắn gọn, rõ ràng; luận cứ xác đáng, thuyết phục.)

4.

Lời văn và bố cục như thế nào?
 Lời văn chuẩn xác, gợi cảm; bố cục mạch lạc, chặt chẽ.


II.

Luyện tập:

-Vấn đề nghị luận của đoạn văn là gì?
-Đoạn văn nêu lên những ý kiến chính nào?
-Các ý kiến ấy giúp ta hiểu thêm gì về nhân vật
lão Hạc?


•
•
•
•
•
•

Vấn đề nghị luận của đoạn văn: Việc giải quyết giữa cái sống và cái
chết của lão Hạc trong truyện cùng tên của Nam Cao.
Những ý kiến chính :
- Đó là việc giải quyết giữa cái sống và cái chết
- Lão chọn cái chết trong còn hơn phải sống khổ, sống nhục
-Đó là một lựa chọn tận cùng đau đớn của thân phận con người.
Những ý kiến chính đó giúp ta hiểu thêm :vẻ đẹp tâm hồn của người nông
dân trong xã hội cũ.


HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Đọc lại nội dung bài học.
- Nắm nội dung kiến thức vừa học.
- Học thuộc ghi nhớ sgk/ 63.

- Chuẩn bị bài mới :
Cách làm bài văn nghị luận về tác phẩm
truyện hoặc đoạn trích.
+ Tìm hiểu đặc điểm đề bài nghị luận
này
+ Tìm hiểu các bước làm bài
+ Thực hiện theo yêu cầu của sgk
+Đọc ghi nhớ
+Xem trước bài tập phần luyện tập