LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU

TIẾT 114: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I.Nhận xét chung:
1.Tìm hiểu ví dụ/sgk trang 110, 111
2.Nhận xét:



HOẠT ĐỢNG 1

Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi.


Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi.
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay
xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất
bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí
trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước
và dây thừng.
Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn
khàn của người hút nhiều xái cũ:
- Thằng kia ! Ơng tưởng mày chết đêm qua,cịn sống đấy
à? Nộp tiền sưu ! Mau!

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)


TIẾT 114: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I.Nhận xét chung:
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét:

Gợi ý trả lời câu hỏi 1/SGK
Thay đổi trật tự từ trong câu "Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ
thét bằng giọng khàn khàn khàn của người hút nhiều xái
cũ." bằng nhiều cách khác nhau mà không thay đổi nghĩa cơ
bản của câu.
. Gõ đầu roi xuống đất
. cai lệ
. thét
. bằng
. giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ
Hãy sắp xếp những cụm từ trên thành những câu văn
đồng nghĩa với câu in đậm.




LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I.Nhận xét chung
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
- có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa
cơ bản của câu:
1. Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của
người hút nhiều xái cũ.
2. Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ,gõ
đầu roi xuống đất.
3. Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ
đầu roi xuống đất.
4. Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu
roi xuống đất,thét.

5. Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi
xuống đất,cai lệ thét.
6. Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút
nhiều xái cũ, cai lệ thét.


TIẾT 114: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I.Nhận xét chung:
1.Tìm hiểu ví dụ/sgk trang 110, 111
2.Nhận xét:
HOẠT ĐỢNG 1



Trả lời câu hỏi câu hỏi 2 SGK/ trang 111.
2. Vì sao tác giả chọn trật tự từ như trong
đoạn trích?
( Gợi ý tìm tác dụng của việc sắp xếp trên)


Hãy chỉ rõ hiệu quả của câu in đậm trong đoạn trích
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay
xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất
bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người
nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song,
tay thước và dây thừng.
Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn
khàn của người hút nhiều xái cũ:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,cịn
sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!

(Ngơ Tất Tố, Tắt đèn)
=>Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn
mạnh sự hung hãn của cai lệ.


TIẾT 114: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I.Nhận xét chung
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
- Có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi
nghĩa cơ bản của câu.
- Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự
hung hãn của cai lệ.




TIẾT 114: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I.Nhận xét chung:
1.Tìm hiểu ví dụ/sgk trang 110, 111
2.Nhận xét:
HOẠT ĐỢNG 1



Trả lời câu hỏi câu hỏi 3 SGK/ trang 111.
3. Hãy thử chọn một trật tự từ khác và nhận
xét về tác dụng của sự thay đổi ấy.
( Gợi ý: Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các

câu vừa sắp xếp được và nhận xét tác dụng của
sự thay đổi ấy. )


Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp
được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy.

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống
tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run
rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ
và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với
những roi song, tay thước và dây thừng.
(1) Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng
khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:
-Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn
sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
-> Chủ yếu liên kết câu trước với câu sau


Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa
sắp xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay
đổi ấy.
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể
oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa
ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề
vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã
sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước
và dây thừng.
(2) Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người
hút nhiều xái cũ,gõ đầu roi xuống đất:

- Thằng kia ! Ơng tưởng mày chết đêm qua,cịn
sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ Chỉ liên kết với câu trước.


Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp
xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy.
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay
xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy
cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và
người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi
song, tay thước và dây thừng.
(3)Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái
cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống
đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!

→ Nhấn mạnh sự hung hãn


Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa
sắp xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay
đổi ấy.
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống
tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run
rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ
và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với
những roi song, tay thước và dây thừng.
(4)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái
cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất,thét:

- Thằng kia! Ơng tưởng mày chết đêm qua,cịn
sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!

→ Chỉ liên kết với câu sau


Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp
xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy.
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống
tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run
rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ
và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với
những roi song, tay thước và dây thừng.
(5)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái
cũ, gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét.
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn
sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!

→ Chỉ liên kết với câu sau


Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp
xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy.
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống
tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run
rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ
và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với
những roi song, tay thước và dây thừng.
(6)Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn
của người hút nhiều xái cũ,

cai lệ thét.
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn
sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!

→ Nhấn mạnh sự hung hãn và liên kết với câu sau


LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I.Nhận xét chung
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
- có 6 cách thay đởi trật tự từ mà không làm thay
đổi nghĩa cơ bản của câu.
 Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn
mạnh sự hung hãn của cai lệ và để liên kết
câu.
 Trật tự từ sắp xếp khác nhau tạo ra những sắc
thái nghĩa khác nhau.




Kết thúc hoạt động 1
2. Nhận xét

- Trong một câu có thể có nhiều
cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách
đem lại hiệu quả diễn đạt riêng.
- Người nói (người viết) cần biết
lựa chọn trật tự từ thích hợp với

yêu cầu giao tiếp.
Ghi nhớ SGK/111


TIẾT 114: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II. Một số tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ:
1.Tìm hiểu ví dụ/sgk trang 111
2.Nhận xét:



HOẠT ĐỢNG 2

Mợt số tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ.
Trả lời câu hỏi 1.a.(sgk/111)


I. Nhận xét chung.
*. Ghi nhớ 1: (SGK- 111)
II. Một số tác dụng của sự
sắp xếp trật tự từ
1. Ví dụ 1:

a.1
- Thể hiện thứ tự trước sau
các hoạt động của tên cai lệ.

a.2
- Thể hiện thứ tự trước sau
các hoạt động của chị Dậu.

1. Trật tự từ trong những
bộ phận câu in đậm dưới
đây thể hiện điều gì ?
a. Người nhà lí trưởng hình
như khơng dám hành hạ một
người ốm nặng, sợ hoặc xảy
ra sự gì, hắn cứ lóng ngóng
ngơ ngác, muốn nói mà khơng
dám nói. Đùng đùng, cai lệ
giật phắt cái thừng trong tay
anh này và chạy sầm sập
đến chỗ anh Dậu.
Chị Dậu xám mặt, vội
vàng đặt con xuống đất,
chạy đến đỡ lấy tay hắn.
(Ngô Tất Tố - Tắt đèn)


I. Nhận xét chung.
*. Ghi nhớ 1: (SGK- 111)
II. Một số tác dụng của sự
sắp xếp trật tự từ

1.b.1
Ví dụ 1.b:
- Thể hiện thứ bậc cao thấp của
nhân vật, cũng có thể phản ánh
thứ tự xuất hiện của các nhân vật.
- b.2

Thể hiện thứ tự trước sau của
các vật dụng theo sự quan sát của
người nói.

1. Trật tự từ trong
những bộ phận câu in
đậm dưới đây thể hiện
điều gì ?
b. Anh Dậu uốn vai ngáp
dài một tiếng. Uể oải, chống
tay xuống phản, anh vừa
rên vừa ngỏng đầu lên. Run
rẩy cất bát cháo, anh mới
kề vào đến miệng, cai lệ và
người nhà lí trưởng đã
sầm sập tiến vào với những
roi song, tay thước và dây
thừng.
(Ngô Tất Tố - Tắt đèn)


I. Nhận xét chung.
*. Ghi nhớ 1: (SGK111)
II. Một số tác dụng
của sự sắp xếp trật tự
từ
2. Ví dụ 2:

2. So sánh tác dụng của những cách
sắp xếp trật tự từ trong các bộ phận câu

in đậm dưới đây :
a. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép
của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng,
đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái
nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hy sinh
để bảo vệ con người.
(Thép Mới - Cây tre Việt Nam)
b. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép
của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng,
đại bác. Tre giữ mái nhà tranh, giữ đồng
lúa chín, giữ làng, giữ nước. Tre hy sinh
để bảo vệ con người.
c. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép
của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng,
đại bác. Tre giữ làng, giữ mái nhà tranh,
giữ đồng lúa chín, giữ nước. Tre hy sinh
để bảo vệ con người.


2/ So sánh tác dụng của những cách sắp xếp trật
tự từ trong các bộ phận câu in đạm dưới đây:
a/ …Tre giữ làng,giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ
đồng lúa chín.
( Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
b/ … Tre giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ
làng, giữ nước.
c/ … Tre giữ làng, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa
chín, giữ nước.
=> Cách viết a( của tác giả) hay hơn vì có sự hài
hồ về mặt ngữ âm

LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I.Nhận xét chung
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
Ví dụ 1
a. Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt
động
b. Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật
và thứ tự xuất hiện của các nhân vật
Ví dụ 2:
cách viết a( của tác giả) hay hơn vì có sự hài hồ về
mặt ngữ âm






2. Nhận xét:
* Trật tự từ trong câu có thể:
- Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng,
hoạt động, đặc điểm (như thứ bậc quan trọng của sự
vật, thứ tự trước sau của hoạt đợng, trình tự quan
sát của người nói…).
- Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện

tượng.
- Liên kết câu với những câu khác trong văn bản.
- Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói.
Ghi nhớ SGK/112


HS đánh dấu vào bài tập SGK
Câu

Hiệu quả diễn đạt

a. ...Bà Trưng, Bà Triệu, Trần
Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang
Trung…

Thể hiện thứ tự trước
sau của các vị anh hùng
dân tộc trong lịch sử .

b. Đẹp vô cùng Tổ Quốc ta
ơi!
hò ô tiếng hát

Nhấn mạnh vẻ đẹp của
Tổ Quốc.
- Đảm bảo hài hịa về
mặt ngữ âm

c. Mật thám tơi cũng chả sợ, Lặp lại cụm từ đã xuất
đội con gái tôi cũng chả cần. hiện câu trước, tạo sự

liên kết giữa câu với câu
trong văn bản