NGẮM TRĂNG - ĐI ĐƯỜNG CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH

NGẮM TRĂNG, ĐI ĐƯỜNG
I/ Tìm hiểu chung:
1/ Tác giả :
- Hồ Chí Minh ( 1890 – 1969 ),
quê ở Nam Đàn, Nghệ An.
- Là vị lãnh tụ thiên tài của dân
tộc, nhà văn, nhà thơ lớn của đất
nước.
- Là chiến sĩ cộng sản quốc tế.
- Là Danh nhân văn hoá thế giới.






2/ Tác phẩm :
a. Hoàn cảnh ra đời tập Nhật kí trong tù
Hai bài thơ này trích trong tập thơ Nhật kí trong tù
( gờm 133 bài thơ chữ Hán ) được Bác sáng tác trong
thời gian Người bị bắt giam và giải qua hơn 30 nhà lao
của 13 huyện thuộc tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc suốt
14 tháng ( từ tháng 8/1942 – 9/1943 ).



b. Đọc – chú thích:
-Đọc kĩ phần phiên âm, dịch nghĩa, dịch thơ
để giải chữ Hán.
c. Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt
-Kết cấu: Khai – thừa – chuyển – hợp.

-Vần: chữ cuối câu 1, 2, 4 hiệp vần với nhau.




II/ Tìm hiểu văn bản :
A/ Bài Ngắm trăng ( Vọng nguyệt )



1/ Hai câu đầu :
Ngục trung vô tửu diệc vô hoa
Đối thử lương tiêu nại nhược hà ?
( Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ )
- Thi nhân xưa khi gặp cảnh trăng đẹp thường lấy rượu ra
uống trước hoa để thưởng trăng. Còn Bác thì ngắm trăng
trong hoàn cảnh đặc biệt : ngắm trong tù.
-Trước cảnh trăng đẹp quá, Bác khao khát được ngắm
trăng một cách trọn vẹn nên lấy làm tiếc vì không có rượu
và hoa để thưởng trăng.


2/ Hai câu cuối :
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt
Nguyệt tòng song khích khán thi gia.
( Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ. )
Với phép nhân hóa: nhòm, ngắm, đối lập và điệp ngữ,
trăng đã trở thành người bạn thân thiết của Bác. Cả hai

đã vượt qua song sắt nhà tù để chủ động tìm đến với
nhau, chiêm ngưỡng nhau.


Qua bài thơ, ta thấy Bác là người như thế
nào ?
Qua bài thơ, ta thấy Bác vừa là người
rất yêu thiên nhiên, vừa là người chiến sĩ
với chất thép sáng ngời, một phong thái ung
dung tự tại, vượt lên trên sự khắc nghiệt
của nhà tù.


Nhà phê bình văn học Hoài Thanh nhận xét :
Thơ của Bác đầy trăng. Hãy sưu tầm một số
bài thơ của Bác viết về trăng mà em biết.
-

Trung thu
Đêm lạnh
Đêm thu
Cảnh khuya
Rằm tháng giêng
Tin thắng trận
Đi thuyền trên sông Đáy
……


Ý nghĩa văn bản :
Tác phẩm thể hiện sự tôn vinh cái đẹp của tự

nhiên, của tâm hồn con người bất chấp hoàn
cảnh ngục tù.
Tổng kết : Ghi nhớ SGK/ 38


B/ Bài Đi đường ( Tẩu lộ )


1/ Hai câu đầu :
Tẩu lộ tài tri tẩu lộ nan,

Trùng san chi ngoại hựu trùng san
( Đi đường mới biết gian lao,
Núi cao rồi lại núi cao trập trùng )
-

Câu đầu ( khai ) : nói về nỗi gian lao của người đi
đường. Chỉ có ai đã trải qua mới thấu hiểu đầy đủ
và thấm thía nỗi gian lao đó.

-

Câu thứ hai ( thừa ) : nói đến gian lao chồng chất

gian lao, vừa đi hết lớp núi này đến lớp núi khác.


2/ Hai câu cuối :
Trùng san đăng đáo cao phong hậu,
Vạn lí dư đồ cố miện gian.

( Núi cao lên đến tận cùng,
Thu vào tầm mắt muôn trùng nước non. )
Câu thứ ba ( chuyển ) : Mọi gian lao đã kết thúc,
người đi đường đã lên đến đỉnh cao nhất.
- Câu thứ tư ( hợp ) : Niềm vui sướng, phần thưởng
quí giá cho con người đã vượt qua gian lao, nay
trở thành người khách ngắm nhìn phong cảnh
đẹp.
-


CÂU HỎI
Bài thơ có mấy lớp nghĩa ?
Đó là những nghĩa nào ?
Hãy nêu rõ những nghĩa đó ?
Bài thơ có hai lớp nghĩa : nghĩa đen, nghĩa bóng.
- Nghĩa đen : nói về việc đi đường núi vất vả.
- Nghĩa bóng : ngụ ý nói về con đường cách mạng,
đường đời.


3/ Ý nghĩa văn bản :
Bài thơ viết về việc đi đường gian lao, từ đó
nêu lên triết lí về bài học đường đời, đường cách
mạng : vượt qua gian lao sẽ tới thắng lợi vẻ vang.


P
Ậ
T

BÀI
M
Ệ
I
H
G
N
C
TRẮ
Ý nào không đúng về bài thơ Đi đường ?

Bài thơ đơn thuần tả và kể chuyện đi đường.

Đ
A

Nguyên bản bài thơ viết theo thể tứ tuyệt.

B

Bài thơ vừa có nghĩa đen, vừa có nghĩa bóng.

C

Bài thơ trích trong tập Nhật kí trong tù.

D


DẶN DO

-

-

Về học thuộc lòng phiên âm và dịch thơ hai
bài thơ Ngắm trăng và Đi đường.
Nắm nội dung chính của hai bài thơ.
Tìm đọc một bài thơ chữ Hán của Bác viết
về việc rèn luyện đạo đức cách mạng trong
tập thơ Nhật kí trong tù.
Về soạn bài Chiếu dời đô. ( Thiên đô chiếu )
Đọc kĩ văn bản và trả lời các câu hỏi trong
SGK/ 51.


Lê Phơng Lan
Trờng THCS Hồng Phong

CHUC QUí THY Cễ
V CAC EM KHỎE