Thiên nhiên liều thuốc nhiệm màu

TableofContents
LỜIGIỚITHIỆU
BUCKYTHÂNU
CHÀNGAH-NULDDŨNGMÃNH
CHINHPHỤCĐỈNHCAO
BĂNGTAN
NÂNGNIUSỰSỐNG
LIỀUTHUỐCTINHTHẦN
HỒNƯỚCNHIỆMMÀU
HYVỌNGCỦAĐỜITƠI
SĨIĐỒNGCỎ
MỘTNỖIĐAMMÊ
HÀNHTRÌNHMƠƯỚC
TẤMCHĂNTINHKHIẾT
NHỮNGTÂMHỒNĐỒNGĐIỆU
DỊNGTỘCLINHCẨU
SỐNGKIỂUALASKA
ĐIỂMCÂUCÁLỊCHSỬ
VƯỜNCỦACHA
MỘTKHỞIĐẦUMỚI
BÌNHNTRONGNỖISỢHÃI
BÍQUYẾTCÂUCÁ
THANHÂMQUENTHUỘC
ĐIHÁITHỤCQUỲ
NỮKỴSĨTÀIBA
MỤCLỤC

LỜIGIỚITHIỆU
iađìnhtơiquảnlýmộttrangtrạichănnibịsữatạivùngđồngbằngMinnesota–nơicó
G
nhữngđồngcỏbạtngànvànhữnghốcđáthiêntạo.Trongkýứctơi,hìnhảnhđồngruộng
lngắnliềnvớinhữngbãiđấtẩmđượcbaoquanhbằngnhữngdãyhàngràogỗ.Mỗikhicó

dịp,tơilạilangthangngaodukhắpnơi,từnhữnghangđáẩmướtchođếndãyhàngràokhơ
congdướinắng,vàvàocảtrongrừngsâuđểkhámphánhữngđiềuthúvịcủathiênnhiên.Và
tấtnhiênlàchuyếnthámhiểmnàocũngrấttuyệt.
Mộtngàyvàonămtơi11tuổi,tronglúcđanglàmviệctrongchuồngbịcủatrangtrạithìtơi
nhìnthấytrênbầutrờixuấthiệnmộtdảichimtrắngbaytừphươngbắcđếnvàđápxuống

cánh đồng vừa gặt ngay đằng sau nhà kho. Hình ảnh đàn chim nổi bật trên nền trời bao la
khơngmộtgợnmâytrởthànhhìnhảnhkỳdiệunhấtmàtơitừngthấy.Nhưngchỉmộtlúcsau,
mộttiếngđộngvanglênkhiếnđànchimgiậtmình,bayvútlênkhơngtrungvàcuốicùngmất
húttrêntầngtrờicao.Tơiđứngngẩnngơ,tựhỏichúnglàlồichimgì,đếntừđâu,đangbayđi
đâuvàtạisaolạidừnglạiởđâyvàolúcnày.
Việctìnhcờpháthiệnbầychimtrongkhoảnhkhắcấyđãkíchthíchtrítịmịcủatơivàthơi
thúctơisaymêkhámpháthiênnhiên.Lầnđầutiêntơicảmnhậnđượcrằngmảnhđấttơiđang
sốngchỉlàmộtphầnnhỏbétrongcảthếgiớirộnglớn.Hìnhảnhnhữngbầychimxuấthiện
theomùachotơihiểurằngvạnvậtsinhsốngtrêntráiđấtnàyđềucómốiliênkếtchặtchẽvới
nhaunhưnhữngđườngchỉtrênmộtbứctranhthêukhổnglồ.Tơicũngbiếtrằngnhậnthứccủa
mìnhđãthayđổivànóđãtạonênmốiliênkếtvơhìnhgiữatơivớithiênnhiênchođếntậnbây
giờ.Vớitơi,“thiênnhiên”khơngcịnđơngiảnlàmộtdanhtừchungmànóđãtrởthànhmột
sinhthểđặcbiệt.
Hầuhếtnhữngngườiuthiênnhiênđềutrảiquasựbiếnđổitrongcảmxúcnhưtơi.Tơigọi
đólà“sựtrảinghiệm”-khoảnhkhắctakhámpháranhữngvẻđẹpkỳdiệucủathiênnhiên.Mọi
ngườisẽđồngývớitơirằngnhữngtrảinghiệmđóđềucómộtđiểmchung:chúngkhơngcó
trongtivi,trongtrịchơiđiệntửhaythậmchítronglớphọc;chúngchỉdiễnraởthếgiớirộng
lớnngồikia,nơitồntạicủachimmng,câycỏ.
Mỗichúngtađềulàmộtphầncủathếgiới.Vìthế,bêntrongmỗingườilntồntạiyếutố
thơithúctatìmvềvớitựnhiên.Làmộtnhàhoạtđộngmơitrường,tơilntinrằngbảnthân
mỗingườisẽhồnthiệnhơnnếutabiếtdànhthờigianđểhịamìnhvàothếgiớithiênnhiên.
Đốivớinhiềungười,nhucầutậnhưởngthiênnhiênđãtrởthànhngunnhânthơithúchọ
tìmhiểuvàbảovệnó.Cácthànhviêntronghộibảovệmơitrườngthườngnóivớitơirằng


chínhnhữngtrảinghiệmdândãđãtạonênsợidâykếtnốihọvớitựnhiên.Nhữngtrảinghiệm
đócóthểlàlớnlênởmộtvùngqnàođó;thamgianhữngbuổicắmtrạivớigiađình,bạnbè;
đạpxe;câucá...Đólànhữngtrảinghiệmđầycảmxúc,vàchínhnóđãđóngvaitrịvơcùng
quantrọngtrongviệckhuyếnkhíchconngườibiếttrântrọngvàgìngiữthếgiớitựnhiên.
Chúngtơi-nhữngnhàbảovệmơitrường,thườngcóxuhướngnghĩđếnnhữngcơngviệc

mangtầmvĩmơvàquantâmđếnnhữnghệsinhtháirộnglớnnhưvùngBắcCựchayvùng
Everglades.Tuynhiên,cómộtmụctiêukháccũnglớnlaokhơngkémmàchúngtacầnchúý,
đóchínhlàbảovệmơitrườngngaychínhngơinhà,khoảngsânvườnhayvùngđấtnơitađang
sống.
Dùchỉlànhữngviệclàmhếtsứcbìnhthườngnhưdựngchuồngtrại,nichim,trồnghoa,đi
dạotrongvườnhaytrongcơngviênnhưngđólạilànhữngviệclàmđơngiảnnhấtgópphần
bảovệhànhtinhchúngta.Cóthểbạnthamgiavàonhữnghoạtđộngnàychỉvớimụcđíchtìm
kiếmniềmvuinhưngkhiđóbạnđãthậtsựhịamìnhvàothiênnhiên.Ngồira,bạncũngcó
thểthamgiavàonhữnghoạtđộngbảovệmơitrườngtựnhiêncủađịaphươnghoặcbảovệ
thiênnhiênngaytạisânvườnnhàmìnhbằngviệcloạitrừcỏdại,trồngcây,sửdụngcácthiết
bịtiếtkiệmnănglượng...
Khilàmnhữngviệcnày,bạnkhơngchỉhưởngthụnhữngmónqcủatựnhiênbantặngmà
cịngópphầnbảovệthiênnhiêntheocáchđơngiảnvàhiệuquảnhất.Mỗiviệclàm,dùnhỏbé
nhất,cũngsẽgópphầnbảovệvàcảithiệnmơitrườngsốngxungquanhchúngta.
Hầunhưmỗingườiđềumuốnđónggópchohoạtđộngbảovệmơitrườngnếuhọbiếtmình
nênbắtđầutừđâu.Câutrảlờithựcrarấtđơngiản.Bạnchỉcầnbướcrangồi,trảilịngmình
vớithiênnhiên,thảlỏngcơthể,thưgiãnvàsauđóhãytìmhiểuthêmvềnó.Hoặcbạncũngcó
thểlàmmộtsốviệcđơngiảnkhácnhưđọcnhữngcuốnsáchviếtvềthiênnhiên,chẳnghạn
nhưcuốnsáchnày,tìmhiểutrangwebcủacáctổchứcbảovệmơitrường.Khiđó,bạnsẽtìm
thấynhữngthơngtinbổíchvàcầnthiếtchomình.Vàsaucùng,hãyhànhđộng!
Đâylàhànhtinhcủachúngta,vàchúngtaphảicónhiệmvụbảovệnó.
-JohnFlicker
GiámđốcNationalAudubonSociety






BUCKYTHÂNU

“Tơikhơngchỉsốngchoriêngbảnthânmìnhbởitơilàmộtphầncủathếgiớinày.”
-LordByron
ộtconnaicủaanhchịđãbịxecán.–Giọngngườiđànơngvanglênởđầudâybênkia
khiếntơichồngtỉnh.Haiconmắtcịnngáingủcủatơimởtohếtcỡ.Tơinhìnđồnghồ,
mới2giờ7phútsáng.
–Tainạnxảyraởđâu?–TơihỏitrongkhiđưatayđánhthứcJohn,chồngtơi,dậy.
–Chịmauchóngđếnđâyđi.–Ngườiđànơngnói.–Đoạnđườngmớirảinhựa,ngaygiaolộ
trướckhirẽvàođườngcaotốc,phíabênphải.
Điệnthoạingắt.Tơichưakịpnhậnraaivừabáohungtinchomình.
–Anhơi,dậymaulên!–TơilaymạnhJohn.
–Ừ…Ừ…–Johnlẩmbẩm.–Cóchuyệngìvậyem?
–Mộtngườinàođóvừagọiđếnbáotinlàmộttrongnhữngconnainhàmìnhbịxehơicán.–
Tơibướcxuốnggiường,lịngđauthắt.
–Aigọi?Ởđâu?
–Ngườigọiđiệnkhơngxưngtênnênemkhơngbiếtđólàai.Anhtacúpmáyđộtngộtq.
LúcnàyJohnđãtỉnhngủhẳnvàbậtdậy.
–Nócịnsốngkhơngem?
–Emcũngkhơngbiếtnữa.–Tơiđáp.–Giánhưngườitathơngbáocụthểhơn.
Chúngtơicấptốcthayquầnáo.Johnnhanhchónggomnhữngvậtdụngcầnthiết:vàitấm
chănmỏng,hộpdụngcụytế,đènpinvàkhẩusúngtrườngphịngkhiphảidùngđến.Tơiđánh
thứcđứacontrailớncủamìnhvànóichonóbiếtchúngtơisẽđiđâu.
–ConhyvọngđókhơngphảilàconYodanhàmình.–Johnnythìthào,giọngnóbộclộsựlo
lắngdùvẫncịnngáingủ.
–Mẹcũngmonglàvậy.
Nămngốichúngtơiđãphóngthíchnămchúnaicon,trongđócóYoda.Yodalàchúnaisống
trongtrạichúngtơilâunhấtnêntìnhcảmchúngtơidànhchonócũngsâuđậmnhất.Nólàthủ
lĩnhcủabầythúmồcơiđượcchúngtơinhậnvềnitrongtrại.Tấtnhiênlàtơikhơngmuốn
bấtkỳconnainàocủamìnhgặptainạn,Yodalạicàngkhơng.
John và tơi ra khỏi nhà chỉ vài phút sau khi nhận được điện thoại. Đoạn đường đến hiện

M


trườngtainạnkhơngxalắmnhưngnóđủđểtơinghĩđếnmộtchúnaikháccủamìnhcũngbị
xehơicánnhiềunămtrước.
Buckylàconnaiđầutiênđượctrạichúngtơinhậnni.Chínhvìthế,chúngtơikhálúngtúng
trongviệctiếpcậnnóvàcũngchẳngbiếtnênchuẩnbịnhữnggìchoviệcninấngnóvềsau.
ChúngtơidựngchoBuckymộtcáichuồngvàqyhàngràoquanhchỗnóở.Ngaykhinhìn
thấyBucky,cảgiađìnhtơiđềucócảmtìnhvớichúnaiconcóbộlơngnhungmềmmạiđiểm
nhữngchấmlốmđốmvơcùngđánguđó.Buckyđãlớnlêntrongtìnhthươnguvàsựchăm
sócchuđáocủacảgiađìnhtơi.
–Connaicủanhàchúngtơiđấy.–Johnthườngtựhàokhoevớimọingười.
–Làchúnaicủaconnữa.–Jesse,cậucontrainhỏcủatơicũngmuốnkhẳngđịnhphầncơng
laocủamình.
Tuymớinhậnninailầnđầunhưngchúngtơibiếtrằngnhữngchúnaiconsẽpháttriểntốt
hơnkhiđượcsốngchungvớibầyđàn.Vìthế,chúngtơicốgắngtìmthêmnhữngchúnaimồcơi
khácđểBuckycóthêmbạnvàsẽthảtấtcảcùnglúckhichúngđãtrưởngthành.Chúngtơigọi
điệnđếnnhữngtrạibảotồnđộngvậthoangdãvàhọđãhứasẽgọichochúngtơinếutìmthấy
những chú nai con mồ cơi. Thế nhưng chẳng có bất kỳ cuộc gọi nào sau đó. Về phía mình,
chúngtơicũngkhơngchắcliệumìnhcóđủhàophóngđểđemBuckychomộttrạinàođóni
haykhơng.CảnhàtơiđềunghĩBuckythuộcquyềnsởhữucủamìnhrồi.
Mộtlần,chúnaiSpikehơnmộtnămtuổiđượcnhốtchungchuồngvớiBuckytrongkhoảng
mộtgiờđồnghồ.Spikeđãđượcnhữngnhàchứctráchthuộcbanbảovệđộngvậttìmthấy
trongmộtkhothóccủangườinàođóđangcốgắngtìmcáchthuầnhóanó.Spikelàmộtchúnai
thíchsốngđộclập,khábướngbỉnhvàđãđủtuổiđểtựchọncáchsốngriêngcủamình.Cậuta
khơngmuốnsinhhoạtchungvớiBucky.NhờvậyBuckykhơngcócảmgiáchụthẫngkhingười
bạnkhơngmấylịchlãmcủamìnhnhảyvọtquahàngràocaogần2métđểkếtbạnvớitựdo.
SangthángChín,Buckyđượcthảvềrừngnhưngcậuvẫnchọnởlạitrạicủachúngtơi.Mỗi
ngày,nóchạytheoJohnnyratrạmxebt.
–Trờiơi,nhìnkìa.–NhữngđứabạncủaJohnnytỏrahếtsứcthíchthúngắmnhìnBucky

đanglữngthữngđicạnhJohnny.Chúngthườngthốtlên:“Chà,tuyệtthật!”hay“Nhìn kìa! Nó
đẹpq!”.
Cuốimùađơng,Buckythườngthathẩnkhámphákhắpnơiquanhvùng.Cólẽcảmthấymình
khơngthểhịahợpvớicuộcsốnghoangdãcùngbầyđànnênvàomỗibuổichiềutối,Bucky
đềuquaytrởvềtrạiđểnằmngủcạnhdãyhàngràosắtbaoquanhcũichócủagiađìnhtơi.Max,
conchólớnthuộcgiốngLabrador,cũngthườngrờikhỏicáichuồngấmcúngcủamìnhđểđến
nằmcạnhBucky,dùgiữachúnglncómộtdãyhàngrào.Maxmuốntruyềnhơiấmsangcho
Buckyvàcảhaisẽsưởiấmchonhau.
Vàomộtbuổichiềulộnggió,tơibáovớiJohnlàBuckyvẫnchưavềnhà.
–Linnày,bâygiờBuckyđãlàmộtchúnaitrưởngthànhrồi.–Johnđáp.–Mộtngàynàođó
chàngtraicủachúngtasẽkhơngvềnhànữa.Nósẽởlạitrongrừngvàlàmnhữnggìnóthích.
–Emhiểu,nhưngemlolắnglắm.–Tơiđáp.–Emlinhcảmcóđiềuchẳnglànhđãxảyra.
–Hãychờđếnsángmai,Linạ.Buckysẽquayvềđểchénnhữngquảtáonhưmọikhithơi.–
Johntrấnantơi.
NhưngsánghơmsauBuckyvẫnkhơngvề,vàcảhơmsaunữacũngvậy.Chúngtơiđếnnhững
nơiBuckythườngđếnnhấtđểtìmnó.HaivợchồngtơigiảithíchvớibọntrẻrằngcólẽBucky
đangđicùngvớimộtchúnaikhácđểbọntrẻkhơngthắcmắcvềviệcvắngmặtcủaBucky.Đây
làlýdoduynhấtmàbọntrẻcóthểhiểuvàchấpnhậnđược.
–Nósẽkhơngquaylạinữa.–TơinóivớiJohnbằnggiọngbìnhthản,chấpnhậnthựctếrằng
mìnhđãhồnthànhcơngviệcnidưỡngvàphóngthíchđộngvậthoangdã.Thếnhưng,việc


đểBuckyquaylạicuộcsốngtựdonhưnhữngconvậtkhácthậtsựlàđiềurấtkhókhănvới
chúngtơi.Khirađi,Buckyđãmangtheomộtphầncủatráitimtơi.Vàtơivẫnphảitiếptụcgiải
thíchchocáccontraitơivềsựvắngmặtcủanó.
Đếnmùasănbắn,Johnvàtơitreonhữngtấmbảngtocóhàngchữmàuvàngcamnổibậttừ
xa:“Cấmsănbắn!”.Đâylàcơngviệcchúngtơivẫnlàmhằngnăm.Nhưngnămnay,chúngtơi
xinphépnhữngngườihàngxómđểđượctreobảngcấmnàytrongvùngđấtcủahọvớihyvọng
sẽbảovệđượcBuckynếunóvẫncịnquanhquẩntrongvùngnày.
Thếrồimộtngày,tạigócđườnggiápvớichỗrẽvàokhurừng,Johnvàtơinhìnthấyxácmột

conthúcon.Thânnóbịnhữngbụicâycaochekhuấtvànónằmquaymặtvềhướngnhàchúng
tơi.Nóđãbịxehơicánvàaiđóđãmangnókhỏiđườngcaotốcvàđặtởđây.
LàBucky.
–Khơngphảinhưvậychứ!–Tơigàolên,khóctứctưởikhiquỳxuốngbêncạnhxácconvật.
“Tạisaolạinhưvậy?Trờiơi!Tơibiếtnóithếnàovớicáccontơiđây?”
Tơikhơngkìmđượcnướcmắttrướcsựthậtđauđớnnàyvàcảmthấycămgiậnkẻláixebất
cẩnnàođóđãhạichếtBuckycủachúngtơi.
–Emsẽkhơngbaogiờnimộtconnainàonữa.–TơinghẹnngàonóivớiJohn.–Làmsao
emcóthểchịuđựngđượcnếuchuyệnnàylạixảyralầnnữa.Ơitrờiơi!Nhìnnhữngvếtthương
củanónày.
JohnnhẹnhànglấyđấtvàlácâykhơxungquanhphủlênxáccủaBucky.Chúngtơiđứnglặng
mộthồilâutrướcsựthậtphũphàngnàyvàcầumongsẽkhơngphảichịuthêmbấtkỳnỗiđau
nàonhưthếnữa.
Cơngiólạnhthốcvàongườikéotơitrởvềvớithựctạikhihaivợchồngnhảyxuốngkhỏixe
tải.Tơichạyvộiđếnchỗchúnaiconđangnằmbấtđộng,lấyđènpinsoivàothânthểnó.
–Tạơntrời.ĐókhơngphảilàYoda.
Nhữngtianắngđầutiêncủangàymớimangđếncâutrảlờirõràngchochúngtơi.Johnvàtơi
mangxácconvậtmàchúngtơikhơngbiếttênvàosâutrongrừng,đặtnóvàomộtchỗtrũng
rồikhỏađấtlấplại.
Khichoxerẽvàođườngvềnhà,chúngtơinhìnthấyJesseđangxịetayđưachochúnaiu
qcủamình–Yoda–mộtquảtáo.ÁnhmắtYodanhìnJesseđầytincậyvànhẹnhàngđớplấy
tráitáotừtayJesse.NódụidụimặtvàođơibàntaymanggăngấmápcủaJesse.Johnvàtơi
nhìnnhaumỉmcười.Chúnaixấusốnọđãthổibùngngọnlửatìnhuthươngdànhchonhững
sinhvậtcủathếgiớihoangdãtrongchúngtơivàtiếpsứcchochúngtơithựchiệntốtcơngviệc
củamình.
ChúngtơithểhiệnlịngtiếcthươngdànhchoBuckybằngcáchtiếptụcchămsócvàni
dưỡngthêmnhiềuchúnaimớimỗikhixnvề.Tuynhiên,dùrấtnhiềuchúnaiđãlớnlên
trongtrangtrạicủachúngtơinhưngtơivẫnkhơngbaogiờqnnhữngkỷniệmgắnliềnvới
chúnaiđầutiên.
-LindaMihatov

CHÀNGAH-NULDDŨNGMÃNH

ơi giữ chức vụ trưởng đồn dịch vụ du lịch sinh thái tại Costa Rica đã mười năm nay.
T
Nhữngchuyếnđinàymangđếnchotơicơhộiđượcnhìnthấyvàtiếpxúcvớinhiềuloạithú
hoangdãnhưkhỉđột,báođốm...Tuyvậy,cómộtchuyếnđikhiếntơinhớmãivìlầnđó,cả

đồncủatơiđãcódịpchứngkiếnmộtsựkiệnđặcbiệtấntượng.
Các thành viên tham dự chuyến đi lần ấy đều là những người rất đam mê tìm hiểu thiên
nhiênhoangdã,trongđócóJimvàcontraiơng,Andy-đangởtuổithiếuniên.HaichaconJim
khơngphảilàkháchhàngthườngxuncủahãngdulịchchúngtơi.Jimkhoảng50tuổivàlà
mộtcựuqnnhân.Cólẽvìnhiềunămhoạtđộngtrongqnđộinêntínhtìnhcủaơngkhá
lạnhlùng.TơinhậnthấymốiquanhệgiữaơngvàAndykhơngđượchịathuậncholắm.Andy
tỏrarấtnhiệttìnhvàhăngháithamgiamọihoạtđộngcủađồntrongkhichacậu,vớinhững
nguntắccứngnhắc,lntìmcáchkiểmsốtgắtgaocontrai.Mộtlần,tơithấyJimxửsựkhá
thơbạovớiAndy.ƠngtúmmạnhvàlơiAndyđikhicậubébịtụtlạiphíasauvìmảitìmcách
bắtmộtconếchcóbộdalấmchấmxanhvàđỏxenkẽ.Đólàmộtlồiếchđộc.Cólẽơngấy
muốnbảovệcậucontraimìnhtheocáchcủariêngơng.Dùtrongđồnkhơngainóilờinào
nhưngsauđó,mọingườiđềucóvẻgiữkhoảngcáchvớiAndynhưsợmìnhsẽmangđếncho
cậubénhiềuphiềntối.
TơithườngtrịchuyệnvớiAndytrongnhữngphútrảnhrỗi,vớihyvọngcậubébớtcơđơn
hơn.Andytâmsựvớitơirằngcậurấtmongđượcnhìnthấymộtconbáođốm.Mộttốinọ,sau
khi mọi người đã ngủ say, chúng tơi trốn ra khỏi trại để tìm những chú ếch đủ màu sắc và
nhiều sinh vật hoạt động về đêm khác. Khi đến địa phận khá vắng vẻ của vườn quốc gia

Corcovado,chúngtơipháthiệnramộtđànkhỉgồm20conkhỉmặttrắngCapuchin.Cảhaihiếu
kỳdừnglạiquansátchúng.Capuchinlàlồikhỉkháhiềnlành,dễgầnnhưngrấtthơngminhvà
hànhđộnggiốngconngười.Tơiđểýthấycómộtconkhỉđựcđầuđànlntỏrahunghãnkhác
thường.
Trưa hơm sau, khi đang đi tham quan rừng quốc gia Corcovado thì đồn chúng tơi được
chứng kiến một vài cuộc tranh chấp giữa con khi đầu đàn đó với một vài con khỉ đực khác
trongđàn.Bấtkỳconkhỉđựcnàobénmảngđếngầncácconkhỉcáithìnólaovào,nherăngđe
dọavàthỉnhthoảngcịndànhtặngnhữngkẻgâyrốikiamộtcúđấmtrờigiáng.Đồnchúngtơi
đặtbiệtdanhchochúkhỉnàylàChàngAh-nulddũngmãnh-nhạitheovaidiễncủanamdiễn
viêngạocộiArnoldSchwarzenegger.
Đồnchúngtơitheodõihoạtđộngcủađànkhỉnàynhưngvẫncốgắnggiữmộtkhoảngcách
antồnvớichúng.Chúngđikhắprừngđểtìmkiếmthứcănvàđicuốiđànlàmộtconkhỉcon
caochưađến25cm.Trướcđó,conkhỉmẹđãdạychonócáchleocâyvàcáchbámtheođànđể
khơngbịlạc.Khỉmẹcịnhuấnluyệnchoconcáchnhảyphốctừmặtđấtlênthâncâyrồiđu
sangmộtnhánhcâykhácởxahơn.Đâylàbàihọckhónhấtmàchúkhỉconphảihọc.Nhiềulần,
tơithấychúkhỉcondừnglại,rênrỉchừngkhơngmuốnhọctiếp.Thếnhưng,chỉmộtlúcsau,nó
đãtìmmộtcáicâykhácđểtậpchođếnkhinhảyvọtlênđượcthâncây.
Trongchuyếnđitìmmồihơmđó,chúkhỉconthấmmệtvàbắtđầutụtlạiphíasau.Càngcách


xakhỉmẹ,chúcàngrênrỉ,thankhóctohơn.Khỉmẹdừnglạiđợichúđilênchứnhấtquyết
khơngquaylạiđónchú.Thếrồi,khiđếnmộtthâncâyqto,chúkhỉconkhơngthểơmxuể
nênđãkêukhóchếtsứcthảmthiết.Tiếngkêugàocủachúđãgâynáoloạncảđànvàkhiếncon
khỉđựcđầuđàn-chàngAh-nulddũngmãnh-chúýđến.Nónherăngrahămdọavàrítlêngiận
dữ rồi lao đến chỗ khỉ mẹ đang cõng khỉ con với ánh mắt hằn học. Trong khi đó, khỉ mẹ vì
muốnbảovệconnêncũnggầmgừchuẩnbịtưthếsẵnsàngchiếnđấu.Tấtcảchúngtơiđềunín
thởchờđợi,lolắngkhơngbiếtchàngAhnuldnàyđịnhlàmgì.
KhiAh-nuldđếncạnhchỗkhỉmẹvàkhỉcon,gươngmặtđangcaucócủanóbỗngnhiêngiãn
ravàvẻhunghăngbiếnmất.Nónhìnthẳngvàogươngmặtcủakhỉconnhưthểđâylàlầnđầu
tiênnónhìnthấyconmình.ThếrồichàngAh-nuldđưataysờgươngmặtđangkhiếpđảmcủa

khỉconvànhẹnhàngđặtlênđómộtnụhơn.Chúkhỉconnínkhócngaylậptức.Ah-nuldbếcon
vàolịng,đểđầucontựavàongựcmìnhvàdùngrăngkhẽchảibộlơngchocon.
Cảđồnchúngtơithởphàonhẹnhõmvàthậtsựxúcđộngtrướcnhữnggìvừachứngkiến.
Lúcđó,tơiđểýthấyJim-chàngAh-nuldcủađồnchúngtơi-đanglặnglẽkhóc.Tơiimlặng
nhìnJimvìkhơngbiếtnênnóivớiơngđiềugì.
Cảđồnchúngtơivuivẻquaytrởlạitrạinghỉ.Saubữatối,tơi,Jimvàmộtvàingườikhác
ngồidướimáihiênlắngnghetiếngmưađêm.Giaiđiệucủamưalúcêmđềm,lúcréorắttựa
nhưmộtbảnhịatấutuyệtdiệucủatựnhiên.
BầukhơngkhínbìnhbỗngbịphávỡkhiAndybướcrakhỏimáihiên,Jimchộpmạnhlấy
cánhtaycontrai.Andycựlạibố.Tơithóttimlosợcuộcxungđộtgiữahaichaconsẽdiễnra.
NhữngánhmắtkháccũngđổdồnvềphíaJimvàAndy.
Thếnhưng,tráivớimọidựđốn,JimkéoAndyvàolịngvànói:
-Bốrấtvuivìhaibốcontacùngnhauthamgiachuyếnđinày.Lúcnàobốcũngmongcon
đượctrảinghiệmđiềuthúvịvàbổíchcủacuộcsống,Andyạ!Cólẽlàbốđãkhơngthươngu
contheocáchmàconmongđợinhưngconhãytinrằngbốlnucon.
Andyngạcnhiênđếnmứccứđứngntrongvịngtaybố.Mộtthốngbốirối,cậuơmchặt
lấybốvànói:
-Bố!Concũngrấtubố.
-JoshCohen






CHINHPHỤCĐỈNHCAO
“Bấtcứaichinhphụcđượcđỉnhnúisẽnhậnđượcnhữngmónqvơgiádosơnthầnban
tặng.”
-SirFrancisYounghusband
ăm1989,tơilênkếhoạchthựchiệnmộtchuyếnthámhiểmchâuPhivàchinhphụcđỉnh

Kilimanjaro(1)-đỉnhnúicaonhấtcủachâulụcnày.Ngunnhânkhiếntơiháohứcđến
vớimáinhàcủalụcđịađenlàvìtơithựcsựbịnềnvănhóađộcđáocủaxứsởnàycuốnhút–từ
cuộcsốngconngườichođếnthếgiớiđộngvậthoangdã.
ÝtưởngvềchuyếnthámhiểmchâuPhicủatơiđượcnhennhómtừchuyếndulịchđếnNepal.
Trongsuốtsáutuầnlưulạiđấtnướcnày,bànchântơiđãindấutrênnhữngconđườngmịn
hiếm người qua lại dẫn đến nơi sinh sống của các bộ lạc ít người dưới chân ngọn
Kangchenjunga(2)–đỉnhnúicaothứbatrênthếgiới.Tơisaymêvẻđẹphùngvĩcùngnhững
vách đá cheo leo hiểm trở nơi đây. Tôi yêu cả những bản làng hẻo lánh, nơi mà mỗi khi đi
ngangqua,bạnsẽđượctrẻcontronglàngchàođónbằngnhữngbàiháttiếngđịaphương.Bạn
cũngcóthểbắtgặpnụcườithânthiệntỏasángtrênnhữnggươngmặtnhemnhuốc.Những
phongtụctậpqnởđâythuhútđượcsựchúýcủatơibởichúngrấtkhácbiệtvớinềnvăn
hóaTâyphươnghiệnđạimàtơiđượctiếpxúctừbé.TrướckhirờiNepal,tơicảmthấymuốn
đượckhámpháthêmnhiềuvùngđấtkhác,đếnthămnhiềuthơnlàng,đượcnghenhiềungơn
ngữ,vàmuốnđượcthấynhữngnụcườihiềnhậucủanhữngnềnvănhóakhácnhau.Tơibỗng
nhậnrarằngviệckhámphánhữngngọnnúicaođãtrởthànhmộttrongnhữngmụctiêucủa
cuộcđờitơi.
Cóthểnhiềungườichorằngtơiqthamvọngnhưngtơivẫnquyếttâmchinhphụcsáutrên
bảyđỉnhnúicaonhấtthếgiới.Nhưngchínhquyếttâmnàysẽgiúptơicócơhộiđượctậnmắt
chiêmngưỡngvẻđẹpcủanhữngvùngđấtthuộcchâuPhi,Alaska,NewZealand,Argentinavà
Antarctica.
ChinhphụcKilimanjarolàcuộchànhtrìnhnhiềugiantrnchứkhơngđơngiảnchỉlàmột
chuyếnleonúingắmcảnhđơnthuần.Ngọnnúinàylàsựlựachọnđầutiêntrongdanhsách
nhữngđịadanhtơimuốnđặtchânđến.Khibắtđầuchuẩnbịchochuyếnđi,tơinhớđếnbàcủa
mình–ngườicónhiềuảnhhưởngđếncuộcđờitơi.Bàcũnglàmộtngườirấtthíchđidulịch
nhưnglạikhơngcóđiềukiệnđểlàmđiềuđó.Bàquađờitrongkhidanhsáchướcmuốncủabà
vẫnchưađượcthựchiệnbaonhiêu.Tơisẽnỗlựchếtmìnhđểkhơngbướctheolốimịnấycủa
bà.
Thếnhưng,vàolúctơiđangtràntrềhyvọngnhấtthìmộtchuyệnkhơngmayđãxảyđến.Hai
tuầntrướckỳnghỉGiángsinhnăm1989,cácbácsĩchẩnđốntơiđãbịungthưtuyếnvúvà
khốiuđãlansangcảhệbạchcầu.Họnóivớitơirằngtơichỉcóthểsốngtrongvịngtừbađến

nămnămnữa.Chỉtrongvàitiếngđồnghồ,tơitừmộtngườiđangrấtuđời,bỗngbiếnthành

N


kẻsốngtrongsợhãivàthấtvọngtộtđộ.
Saukhitrảiquanhiềucuộcxétnghiệm,tơiquyếtđịnhsẽđểcácbácsĩtiếnhànhđiềutrịlâm
sàng-phươngphápcóthểgiúptơikéodàicuộcsốngcủamìnhthêmmộtthờigiannữa.Ba
thángđầutiêntơichỉđếnbệnhviệntheođịnhkỳđểtruyềnhóachất.Bảytuầntiếptheotơi
đượcđiềutrịbằngtiaphóngxạ.Haithángsauđó,tơinhậpviệnđểtậptrungđiềutrịbằnghóa
chấtvàphẫuthuậtcấyghéptủy.
Vàotháng3năm1990,tơiđượcchuyểnđếnbệnhviệnPacificPresbyterian.Suốtbảytuầnlễ,
tơinằmtrongmộtcănphịngvơtrùngcódiệntíchrấtnhỏ.Thứcănđượcđưavàocơthểtơi
thơngquanhữngốngdẫn,vàbàitậpvậnđộngduynhấtcủatơilàbướcđếnchiếcchậucạnh
giườngkhibuồnnơn.Sứckhỏecủatơimỗilúcmộtyếudần.Nằmtrêngiườngbệnh,tơichỉcó
thểđưamắtnhìnrakhucơngviênbênngồithơngquaơcửasổnhỏ.Ướcmuốnduynhấtcủa
tơikhiấylàđượcđidạotrênnhữngconđườngmịntrongcơngviênđómàthơi.
Tơiuốngmộtviênthuốcanthầnrồithiếpđi.Trongkhimêman,tơithấymìnhđangđứng
trênđỉnhKilimanjaro,McKinleyvàmộtsốđỉnhnúikhácmàtơikhơngbiếttên.Nhưngcũng
tronggiấcmơđó,cáccơbắptơicorútlại,cơthểkhơngcịnsứcđềkhángcủatơinóngranlên
vìsốtcao.Tơicócảmgiácnhưcánhcửacủathầnchếtđangmởrộngchàođóntơi.Tuynhiên,
tơivẫnkhơngngừngcầunguyệnvàhyvọngmộtngàynàođómìnhsẽđượcxuấtviệnvàsống
mộtcuộcđờihữuích.
Cuốicùng,điềukỳdiệuđãxảyra.Tơihếtsốtvàcóthểtựdođilại.Việcđầutiêntơimuốn
làmlàđidạokhắpcơngviên.Việcđiquabốndãynhàngắntrongbệnhviệndườngnhưđãrút
cạnchútsứccuốicùngtrongngườitơi.Thếnhưngtơilạicảmthấyrấthãnhdiệnvìđếnbâygiờ
mìnhvẫncịnsống.Mỗingàyquađi,qngđườngtơiđiđượclạidàihơnmộtchút.Sứckhỏe
củatơidầnhồiphụcnhưngtấtnhiên,tơivẫnphảichịuđựngsựhànhhạcủanhữngcơnđau.
Ngaykhicảmthấykháhơn,tơilạinghĩđếnướcmơchưađượchồnthànhcủamình-chuyến
dulịchchâuPhivàchinhphụcđỉnhKilimanjaro.

Saukhiđiềutrịđượcmộtnăm,tơileolênđỉnhBaldy–mộtngọnnúituyếtnơitơiđangsống.
Saubốngiờkiềmchếcơnđau,cuốicùngtơicũngđặtchânlênđếnđỉnhnúi.Trongkhoảnh
khắcđặcbiệtđó,tơiquyếttâmsẽphảiđếnchâuPhibằngmọigiá.
Mộtlầnnữa,tơilạilậpkếhoạchchohànhtrìnhdàicủamình.Sauđó,tơicóthêmvàilầntrở
lạiđỉnhBaldyvàtiêmchủngmộtdanhsáchcácbệnhcầnphịngtránhtrướcchuyếnđikhám
pháchâuPhi.TơibayđếnNairobitrongtâmtrạngvừahồihộp,vừalolắng.Thậtkhótinrằng
cuộcphiêulưumàtơimongđợibấylâunaysắptrởthànhhiệnthực.
TơikhởihànhtừSerengetiPlains,mảnhđấtkhơcằnvớirấtnhiềusưtử,báoPhichâuvà
nhữngđànvoirừng.Tâmtrạngtơitrởnênphấnkhíchđặcbiệttrướckhungcảnhhoangsơở
đây.Trongbangày,đồncủatơigồmchínngười,bắtđầuchuyếnthámhiểmhứahẹnbiếtbao
điềukỳthú.
ĐêmtrướckhirờikhỏiTanzaniađểchuẩnbịchinhphụcđỉnhKilimanjaro,chúngtơiđược
thamdựvũhộicủathổdânMasai.Đêmđó,chúngtơiqyquầnbênnhauvàlắngnghecác
chiếnbinhcủabộlạchátnhữnglờitụngca.Tốcđộvàcườngđộcủanhữngbướcchânquanh
tơimỗilúcmộttăng.Tơihầunhưkhơngcịnnhìnthấyrõhìnhdángngườimàchỉcịnnghe
thấyâmthanhbàihátcủahọ.Nhữngbướcnhảyvàgiaiđiệubàiháthịahợpvớinhautạonên
mộtsứcquyếnrũđầymêhoặckhơngsaolýgiảiđược.
Tơichămchúquansátcáchhọthểhiệnquyếttâmvàtậptrungsứclựcvàotừngđộngtác.
Tơihiểurằngbảnthântơicũngphảilàmnhưvậynếumuốnchiếnthắngbệnhtậtvàchinh
phụcđỉnhKilimanjaro.CũnggiốngnhưcácthổdânMasaiởđây,tơisẽphảihuyđộngtấtcảnội
lựccủamìnhđểchốngchọivớikhơngkhílạnhvàápsuấtkhơngkhíthấpkhiởtrêncao.
Sánghơmsau,chúngtơibắtđầuleonúi.Conđườngđếnvới“đỉnhvinhquang”lnchứa
đựngrấtnhiềugiankhổ.Trongbốnngàyđầu,chúngtơiđitheonhữngconđườngquanhco
trongcáccánhrừngnhiệtđớiđầyrêuxanhvàhoadại.Thựcphẩmlạkhiếnchohệthốngmiễn


dịchvừamớiphụchồiphầnnàocủatơigặptrụctrặcvàtơibịtiêuchảytrongsuốthànhtrình.
Tuyvậy,theomỗibướcchân,khoảngcáchgiữachúngtơivớiđỉnhnúicàngđượcthungắnlại.
Mỗikhiđuốisức,tơithườnglẩmnhẩmcâu:“HakunaMatata,HakunaMatata”màtheotiếng
Swahilicónghĩalà:“Khơngsaođâu,đừngsờnlịng!”.Vàongàythứnămcủacuộchànhtrình,

chúngtơibắtđầutiếnlênđỉnh.Vàokhoảngthờigiannàycủahainămtrước,tơiđangnằmtrên
giườngbệnh,thoithópthởvàhyvọngsốngsótlàrấtmongmanh.Vậymàgiờđây,tơiđãkhỏe
mạnhtrởlạivàcịnthựchiệnđượcướcmơtưởngnhưđãdangdởcủamình.
Khiđặtchânđếnvànhđaicủamiệngnúilửaởđộcao5.791mét,tơisungsướngđếnmức
khơnggiữđượcbìnhtĩnh.Tơinhảycẫnglên,vungmạnhnắmđấmvàokhơngkhí,giốngphong
cáchtrìnhdiễncủacáccasĩnhạcRockmỗikhikếtthúcbàihátđểchúcmừngthànhcơngcủa
mình.
ĐứngtrênnócnhàcủachâuPhivàđượchítthởbầukhơngkhítronglànhnơiđây,lầnđầu
tiêntơihiểurằngnhữngvếtthươngtrênthânthểcóthểđượcchữalànhnếutinhthầncon
ngườilnkhỏemạnh.Trênđỉnhnúinày,tronggiâyphútấy,tơicảmthấymìnhlàngườimay
mắnnhấtthếgiới.Tơimuốnchiasẻvớitấtcảmọingườiniềmhânhoanvơbờcủamình.
Sauhainămrưỡilàmviệccậtlực,tơicùngvới17bệnhnhânsốngsótsaukhiđiềutrịung
thưvúleolênđỉnhAconcaguacóđộcao6.962méttạiArgentina.Chúngtơiđặttênchochuyến
đicủamìnhlà“Chinhphụcđỉnhcao”.Hànhtrìnhcủachúngtơinhậnđượcrấtnhiềusựquan
tâmcủagiớitruyềnthơngvàmụcđíchcủachúngtơitrongchuyếnđinàylàkêugọisựquan
tâmcủacộngđồngvớinhữngbệnhnhânungthưvú.Tơilàmộttrongbangườiđầutiênchinh
phụcđượcđỉnhAconcagua.Tuynhiên,mộtngườibạnđồnghànhcủatơi-chịNancyKnobleđãnhậnxétrằng:“Chúngtachinhphụcđỉnhcaonàytrướchếtlàđểchiếnthắngchínhmình”.
Saulầnđó,tơidànhthờigianđểđidulịchvịngquanhthếgiớivàrấthãnhdiệnvìmìnhđã
đứngtrênnămđỉnhnúicaonhấtcủanămchâulục.Chỉcầnđiềukiệnsứckhỏechophép,tơisẽ
tiếptụcthựchiệnướcmơchinhphụcđỉnhcaocủamình.Càngngàybảngdanhsáchướcmơ
củatơicàngđượcthungắnlại.Tơiđánhdấunhữngđiềumìnhđãđạtđượcvàchắcchắnsẽnỗ
lựchếtmìnhđểhồnthànhtấtcảchúng.
-LauraEvans

BĂNGTAN
“Sựbấtổncủadịngnướckhơngnằmởbảnthânnómàdotâmtrạngcủaconngười.”
-TanakaShozo
ơithứcgiấckhitrờivừatảngsángvàbắtđầuliệtkênhữngviệccầnlàmđểsửasanglại
ngơinhàtồitànmàmìnhvừadọnđến.Nỗichánchườngtràodângtronglịngkhiếntơi
chẳng thèm quan tâm đến điều gì, ngay cả việc con chó Teco làm rơi sợi dây xích lên chân
mình.Tơiđãđánhmấtqnhiềuthứ:ngơinhàcũthânuvàcuộchơnnhâncủamình.
TơimởcửasổrachàođónmộtngàythángBatrongxanhvàấmáp.Rađếnsânbónggầnnhà,
tơiđãtrútbỏđượcvẻmặtcaucóvàmởdâyxíchthảconTecođượctựdo.
TơivàTecochơibóngvớinhau.Tơinémquảbóngxốpmềmđượclàmtừnhữngđụntuyết
cuốimùachoTeco.Nóbắtđượcvànuốtchửng.Chúngtơiđibộrấtlâudọctheodịngsơng
Souheganđãđóngbăng.Xungquanhcũngchẳngcógìthuhútđượctơi.Chotayvàochiếctúi
áokhốcchođỡlạnh,tơilữngthữngvịngtrởlạivàngồinghỉtrênchiếcthềmgỗcũnátcủa
ngơinhà.Tơiđưamắtnhìnxuốngmặtbăngvàthấynóđãchuyểnsangmàutrắngđụcnhưmột
cốcsữa.
Tơiphamộttáchtràquảmơvànhấmnháptừngngụmnhỏ.Teconằmbêncạnhvàđangnhai
món Milk Bone quen thuộc của nó. Mặt trời lên cao, ánh nắng chói chang xua tan cái lạnh,
khơngkhítrởnênấmápbáohiệumùađơngđãthựcsựquađi.
Khiđanguểoảichângáclênthanhchắncủathềmnhà,mắtđămđămnhìnvềmộtkhoảng
khơngvơđịnhthìcómộttiếngđộngrấttokhiếntơigiậtnảymình.Âmthanhầmvangnhư
tiếngsúngkéotơivềvớithựctại.Thoạtđầu,tơiđốnlàtiếnglốpxenổnhưngsauđó,tơilại
nghethêmmộtvàitiếngnổnữa.Vàmộttràngâmthanhnổilênliêntiếp.Tơiđứngbậtdậy,tự
hỏikhơngbiếtnhữngâmthanhấyphátratừđâu.Bêncạnhtơi,Tecothumìnhlại,vểnhtai
nghengóngvànghếchmũiđánhhơi.Cólẽnónghĩcótaihọagìđóđangxảyra.
Tơiquansátxungquanhthìpháthiệnmặtbăngđangphunnước.Tiếpđó,nótốcrathành
nhiềumảngtựanhưcómộtgãkhổnglồvơhìnhnàođóđangnhúnnhảyphíatrên.Nhữngtảng
băngvỡrớtxuốnglịngsơngvàtrơiđirấtnhanh.Tơithấynhữngtảngbăngliêntiếpvavào
nhaukếtthànhtừngcụmnổilềnhbềnhtrênmặtnước.
Theođàđó,nhiềutảngbăngkháccũnglaonhanhxuốngdịngsơng.Tơinghethấytiếngthác

nướcgàothétkhicảnướcvàbăngđuanhauchảytrànquacácmỏmđá.
Chínhvàokhoảnhkhắcchứngkiếncảnhbăngtan,điềukỳdiệuđãđếnvớitơi.Nhữngnỗi
phiềnmuộntrongtơibỗngdưngtanbiến.Mộtcảmgiácnhẹnhõm,thanhthảntrànngậptâm
hồnvàtơibiếtmìnhđãđủsứcchochặngđườngdàigiankhósắptới.
TơivàTecolặngngắmconsơngchođếnkhinóđượcthơngdịng.Nướcvẫnchảynhanhvà
mạnhnhưnggiaiđiệucủanólúcnàytựanhưmộtkhúchátchứkhơngcịngàothétnhưban
nãy.Phảichăngtơicócảmnhậnnhưvậylàvìtâmtrạngtơiđãthayđổi?Dịngnướcxanhtrong

T


khiếntơicócảmgiácmìnhcóthểnhìnthấycảlớpcátmịnởđáysơng.Tơimỉmcườinhìndịng
sơngvànhắmmắtlạiđểtậnhưởngcáicảmgiácnhưmìnhđangbơilộitronglànnướcmát
lạnhấy.
-JuneLemen






NÂNGNIUSỰSỐNG
“Đếnmộtlúcnàođóbạnvàtơisẽbiếtđượcrằngđiềunhữngcáicâymuốnnóivớichúngtalà
sựtồntạicủamộtsựvậtdùnhỏbéthếnàocũnglnmangýnghĩariêngcủanó.”
-JohnAshbery

N

hiềunămtrướckhicódịpdulịchđếnHispaniola(1),tơitìnhcờxembứcảnhmộthịnđảo
chụptừtrêncao,nóđượcđăngtrêntờtạpchíĐịalýQuốcgia.Trongbứcảnh,mộtnửahịn

đảo được bao phủ bởi màu xanh ngút ngàn của cây cối cịn nửa kia chỉ tồn những bãi đất
trống,đồitrọc.Điểmgiaonhaucủahainửahịnđảoấytạothànhđườngbiêngiớicủanước
CộnghịaDânchủDominicavànướcCộnghịaHaiti.
PhầnlớncưdânHaitiđềuphảiđirấtxakhudâncưmớitìmđượccủikhơđểđunnấu.Họ
khơngđủtiềnmualoạichấtđốtđangđượcxuấtkhẩubởinómangvềlợinhuậnrấtcaovàđảm
bảođờisốngkinhtếcủahọ.TrongsuốtthờigianlưulạiHaiti,tơithườngngồitrênbờbiển
nhìntừngđồntàubạcphếchnặngnềđiqua.Nhữngchuyếntàunàychởđầynhữngbaotải
đựngthanđốt.Theolờidânđịaphương,đểcóđượcmộtbaothan,họphảiđốtkhánhiềucây
gỗđộvàinămtuổi.Vàtơiđãnhìnthấyhàngtrămbaotảinhưvậytrênnhữngchuyếntàuchở
hàngchạyquakhunhànghỉbênbờbiểnđểtiếnsangbờbênkia.
Trongsuốthainămqua,bệnhviệnnơitơiđangsốngvàlàmviệcởHaitithựchiệnkếhoạch
trồngrừngvớimụcđíchgópphầncảithiệntìnhhìnhđấtđaiđangbịhoanghóanơiđây.Chúng
tơichọnnhữngcâythuộchọkeo,xồivàhạtdẻđểươmmầm.
Vào một buổi chiều, tơi cùng một nhóm sinh viên của trường đại học địa phương đi lên
nhữngngọnđồitrongvùngtrồngcây.Chúngtơivừađichântrầnvừahátvangnhữngkhúchát
vuinhộnbằngngơnngữđịaphươngphalẫnđơicâutiếngAnhtrênconđườngđầysỏi.Đấtở
đâykhơcằnkhiếnchúngtơihếtsứcvấtvảđểđàohố.Tuyvậy,trướckhimặttrờixuốngnúi,
chúngtơiđãkịptrồngtấtcảsốcâyconmangtheo.
Mộtnămsau,tơicódịplênnhữngngọnđồimìnhđãtrồngcâycùngvớimộtnữkỹsưnơng
nghiệptrẻđangchịutráchnhiệmgiámsátviệctáisinhrừngởđây.Lúcđó,tơipháthiệnchỉcó
10câytrongsố200câyconchúngtơiđãtrồngnămngốisốngsót.Rấtnhiềucâyđãchếtdưới
ánhnắngmặttrờichóichangvànhữngcâycịnsốngchẳnglớnhơnlúcchúngđượctrồngbao
nhiêu.Bêncạnhđó,nhiềucâyconkhácđãtrởthànhnguồnthứcănchogiasúc,đặcbiệtlà
nhữngchúdêmàdântrongvùngthảrong.Tơithậtsựđaulịngtrướcthựctrạngđángbuồnđó
vàtựhỏilàmthếnàođểduytrìsựsốngcủacáccâyconnày.
MỗikhicódịpleolênngọnnúicaonhấtởHaiti,tơithườngnóivớicácbạnđồngnghiệpcủa
mìnhlàtơiđangđiđến“lãnhđịacủahaicáicây”vàmọingườiđềuhiểutơisẽđiđếnnơinào.
Trongsốtấtcảcácngọnnúibaoquanhlàng,chỉcóduynhấtmộtnơicóhaicáicâymọccạnh
vàcaolớnnhưnhau.Ngàytrước,haicâynàythườngcungcấpchấtđốtchodânlàngvàlànơi
đểmọingườidừngchânnghỉmáttrongnhữngbuổitrưanắngnóng.Vàdùbâygiờmộttrong

haicâyđãchếtnhưngmọingườitronglàngvẫngọinơiđólà“lãnhđịacủahaicáicây”.


Mộtngàynọ,tơicùngmộtngườibạnđanglêbướctrênconđườngđầybụi.Chúngtơiđãđi
nhưvậynhiềugiờliềndướicáinắnggaygắtcủamùahè.Vàkhiđiqua“lãnhđịacủahaicái
cây”,chúngtơinhìnthấyhaingườiphụnữtrongnhữngchiếcváyđãbạcmàuđangđiphía
trước.Họgánhtrênvainhữngvịnướcnặngmàtheotơibiết,nơilấynướcgầnnhấtcũngcách
đâyvàikilơmét.Họbướctừngbướcchậmchạpnhưngdườngnhưđãqquenvớicơngviệc
vấtvảnàynênhọvẫnthảnnhiêndướicáinóngcháyngười.Tơinhìnthấyđơichântrầncủahọ
cónhiềuvếtnứtnẻrấtsâu.
Khiđivịngquamộtkhúccuagầnđỉnhnúithìchúngtơinhìnthấynhiềuhangđấtbêntrên.
Phíatrướcmỗicáihangcónămhịnđátrịnmàutrắngđượcsắpđặttheotrậttựrấtkỳlạ.Trí
tịmịtrỗidậy,chúngtơitiếptụcđitheohaingườiphụnữkiavàtựhỏinhữngviênđánàycó
tácdụngnhưthếnào.Nhữngchiếchangấythốngẩnthốnghiện,lúcthìmấthút,lúclạixuất
hiệnngaytrongtầmmắtmỗikhichúngtơileolênđỉnhdốchoặcđivịngquanhữngkhúccua.
Càngđếngần,chúngtơicàngcảmthấytịmịvàhồihộp.
Nhữngchiếchangnàyrộnghơnchúngtơinghĩ.Thoạtnhìn,chúngtơichorằngchúngđược
sửdụngđểcấttrữhạtgiốnghoặccóthểđâylàhệthốnghứngnướcmưacủadânđịaphương.
Nhưmộtđứatrẻ,tơiháohứcđếnmứcqncảcơnkhátcháycổ,laothẳngđếnmiệnghanggần
nhất.Tơinhìnquathànhcủachiếchangđầutiênđãbạcphếchvìánhnắngmặttrờivàtrịn
mắtngạcnhiêntrướcnhữnggìmìnhchứngkiến.Tơivộivàngnhìnsangbốnchiếchangnhỏ
quanhđóvànhậnracảnămchiếchangnàyđượclàmvìcùngmộtmụcđích.
Trongmỗichiếchanglàmộtcâynonđanglớn,khỏemạnhvàcăngtrànsứcsống.Tơimỉm
cười.Cuốicùngthìtơicũngđãnhìnthấymàuxanhtrênđỉnhnúikhơcằnnày.Chúnglàminh
chứng thuyết phục cho sự cần cù lao động và niềm hy vọng của con người trong mọi hồn
cảnh.Vậylàtơiđãbiếtcáchlàmthếnàođểtrồngđượcmộtcáicâytrênđỉnhnúi.
-KarenLynnWilliams

LIỀUTHUỐCTINHTHẦN
“Cácbácsĩkhunrằngđidạongồitrờirấttốtchosứckhỏecủabạn.
Cịnnhữngngườiuthiênnhiênsẽnóirằngđidạocũngrấttốtchotinhthầncủabạn.”
-ShannonSankar
ọichuyệnxảyravàomộtbuổisángtháng1năm1975.Saumộtđêmtrằntrọc,tơithức
dậytừsớmtinhmơvànghĩngayđếnnhữngconđườngmịntĩnhlặngtrongcơngviênBig
Creek.Cólẽvìmuốnnhanhchóngthốtkhỏinhữngnỗiphiềnmuộnđangchấtchứatronglịng
nêntơiquyếtđịnhsẽchạybộgiữamùađơngrétbuốt.Xỏđơiủngvào,tơitiếnthẳngđếnmột
trongnhữnglốiđimàtơiuthíchnhất–Hemlock.
Nhữngbơngtuyếtlớnbaylàlàtrênkhơngtrungrồichậmrãiđápxuốngmặtđất.Tráivới
mongmuốncủatơi,thờitiếtlạnhlẽocàngkhiếntơichìmđắmtrongtâmtrạnguuất.Bước
tronglớptuyếtdàyđến10cmbaophủmặtđất,tơilạimiênmannghĩvềgiấcngủchậpchờn
đêmqua.
Emily-congáihaituổicủatơi-vừathốtkhỏibàntaycủatửthầnsaunhiềucaphẫuthuật.
Vậylàcuốicùngconbécũngđượctrởvềnhà,dùcáiđầubéxíutrọclóccủanóvẫnphảiquấn
băngxungquanh.Nụcườicủaconbélànguồnsốngcủatơi.
Emilysinhthiếuthángvàcácbácsĩchorằngconbéchỉsốngquacuộcphẫuthuậtđầutiên.
MộtkhốiuđượchìnhthànhphíanãosaucủaEmilyngaytronglúcbàothaipháttriển.Khốiu
đóđãlớndầnlênvàcànglúccànglấnátbộnãobénhỏcủacontơi.
-Ởđâychúngtơichỉmớigặphaitrườnghợptươngtựnhưcongáichị.-Vịbácsĩtrầmngâm
nói.-Vàcảhaiembénàyđềuđãkhơngquakhỏi.CólẽEmilycũngkhólịngvượtquarấtnhiều
cuộcphẫuthuậtmàchúngtơibuộcphảitiếnhànhđểloạibỏkhốiutrongnãocủacháu.Nếu
phépmàuxảyra,Emilysẽsốngnhưngnósẽđểlạinhữngdichứngnặngnề.Cólẽcháunósẽ
trởthànhmộtngườithiểunăngvềtrítuệvàsẽgặpnhiềukhókhăntrongsinhhoạtvềsau.
Tơithathẩnbướctrênconđườngmịndẫnvàorừng.

Nhữngthâncâykhẳngkhiuhồntồntrụilágợitơinghĩđếnhìnhảnhnhữngsinhlinhyếu
ớt, tựa như Emily. Tơi cũng đã đi dạo trên con đường này trong suốt thời gian mang thai
Emily,nhưnggiờđâytơikhơngdámmơmộtngàynàođósẽcùngconbésánhbướctrênlốiđi
này.Nhữnggiànnhotrơcànhdọclốiđikhiếntơinghĩđếnhìnhảnhcănphịngtrongbệnhviện
Rainbowvớihàngtánhữngsợidâycùngốngdẫnđượcgắnchặtvàongườicongáitơitrong
khinóvẫnnằmtrêngiường,xanhxaovàmêsảng.
Saubốnthángđằngđẵngchờđợitrongtâmtrạngcăngthẳng,mệtmỏi,cuốicùngtìnhtrạng
sứckhỏecủaEmilycũngtiếntriểntheochiềuhướngtíchcực.Điềunàychứngminhrằngchẩn
đốncủacácbácsĩđãsai,nóiđúnghơnlàkhơnghồntồnchínhxác.Thiênthầnbénhỏchỉ
cânnặnghơn2kgcủatơivẫnsống.Tơikhơngthểnhớconbéđãphảitrảiquabaonhiêucuộc
phẫuthuật.Từkhilọtlịng,đâylàlầnđầutiênconbéđượcvềnhà.

M


Cuộcđidạotrênnhữngconđườngmịntrongrừngđãgiúptơigiảitỏahếtmọiưuphiền.
Khungcảnhdọcđườngđiđãgiúptơicóthêmsứcmạnhđươngđầuvớinhữngbiếncốcủacuộc
sống.Khibắtđầuhànhtrìnhtrởvềnhà,tơilạinhớđếnmónqqgiámàcuộcsốngđãban
tặngchotơi–Emily.Conbéđãchiếnđấurấtngoancườngvàđãdũngcảmthốtkhỏibàntay
củatửthần.Giờthìconbéđangởnhà,ấmáptrongchănvàmơnhữnggiấcmơđẹp.
Nămhọclớp5,Emilyđãchứngtỏrằngconbékhơnghềgặpbấtkỳkhókhănnàotrongnhận
thứcnhưmọingườivẫnnghĩ.Suốtnhiềunămsauđó,haimẹcontơiđãcùngnhauđidạotrên
những con đường mịn qua rừng. Và bây giờ, con gái tôi đang làm việc tại khu bảo tồn tài
nguyênthiênnhiênquốcgiaParksDistrict.
-SharonR.Haynes

HỒNƯỚCNHIỆMMÀU
“Hãytưởngtượngcảmgiácnướclướtnhẹdướichânbạn.Hãytưởngtượngdịngchảymát
lạnhấyphunlênđầugối,chạydọctheosốnglưngvàtnvàođơimơiđanghémởcủabạn.Hãy
dừnglại,lắngnghevàtậnhưởngnhữngkhoảnhkhắctuyệtvờiđó.”
-CarlaGreen
rongsuynghĩcủatơi,thiênđườngkhơngphảilànơicónhữnglốiđilátgạchvàng.Vớitơi,
thiênđườnglàhìnhảnhhồnướcdậysóngởLouisiana–nơimàmặtnướcđụcngầuđãtrở
thànhtấmmànbảovệchonhữngsinhvậtsinhsốngbêndưới.Thếnhưng,vàonhữngbuổi
chiều,khiánhnắngrựcrỡchiếuxunquađámrongrêu,tacóthểnhìnrõcáclồicáđang
tungtăngbơitronglịnghồ.
Ngaytừkhicịnbé,tơiđãrấtthíchđượcđùanghịchvớinước.Lênbốntuổi,tơiđãcóthểlặn
ởnhữngvùngnướckhásâu.Anhtraitơithườngrủtơithamgianhữngtrịchơiliênquanđến
nước.Vàvớinhữngngườithíchsơngnướcnhưanhemtơi,cáchduynhấtđểthốtkhỏitiết
trờinóngnựclàngâmmìnhtrongnước.Nếucóhồnướcnàoquanhnơiởcủamình,tơisẽcố
gắngtìmchobằngđược.Đốivớitơi,khơnggìvuibằngđượcbơivàchơiđùatrongnước.Cùng
với Gail, một người bạn thân của mình, tơi thường dành trọn những ngày cuối tuần hoặc
nhữngngàynghỉlễđểđicắmtrạivàcâucá.
Hầunhưcuộcsốngcủatơikhơngbaogiờtáchrờinhucầuđượchịamìnhtrongnước.Ngay
khinhậnđượcthánglươngđầutiên,tơiđãmuangaymộtchiếcthuyềndùtrướcđó,tơibăn
khoăntựhỏiliệuchiếcxehơihay“giởchứng”củamìnhcóđủsứcchởtheochiếcthuyềnđó
haykhơng.Vậylàgiờđây,tơicóthểrahồbấtcứkhinàotơimuốn.
Khiđãtrưởngthành,tơivẫnrấtđammênhữngmơnthểthaongồitrời.Tơithíchtấtcảcác
mơnthểthao,từquầnvợt,xeđạpđịahình,bóngném,chèothuyền,bơilộichođếntrượttuyết.
Vàmộtsởthíchđặcbiệtkháccủatơichínhlàmơntrượtvánnước.
Bướcsangtuổi31,tơitìmđượcngườitâmđầuýhợpđểcùngchiasẻniềmđammêdànhcho
cácmơnthểthaongồitrời.TênanhlàRonnie.Bathángsaukhichúngtơitổchứclễcưới,các
bácsĩchẩnđốntơicómộtkhốiutrongnão.Nhờđiềutrịbằnghóachấtnênphầnlớnkhốiu
đãbịloạibỏvàsứckhỏecủatơihồiphụcdần.Tơicóthểquaytrởlạilàmviệcvàtậnhưởng
nhữngthángngàyvuivẻ,hạnhphúcbêncạnhRonnie.

Sautámnămchungsống,chúngtơiđãcómộtcậucontraikháukhỉnh.Thếnhưngmộtngày
nọ,bệnhtìnhcủatơilạitáiphát.Lầnnàycácbácsĩbắtbuộcphảicanthiệpbằngphẫuthuật.
Trong suốt q trình chữa trị, tôi phải trải qua rất nhiều cơn đau khủng khiếp. Mặc dù sức
khỏecủatơiphụchồikhánhanh,songtơiphảixuấtviệnvớimộtcánhtaybịliệtvàchântrái
gặpnhiềutrởngạitrongviệcdichuyển.Tấtnhiên,bấtcứailâmvàohồncảnhcủatơicũng
đềuphảiđốimặtvớirấtnhiềuvấnđềkhókhăntrongcuộcsống.Vớiriêngtơi,mọichuyệncịn
trởnêntồitệhơnbởitơithấymìnhbịtổnthươngsâusắckhikhơngcịnđượcthamgianhững
mơnthểthaongồitrờimàmìnhuthích.

T


Dầndần,tơiđãđilạiđượcnhưngcánhtaytráicủatơithìkhơngbaogiờbìnhphụcđượcnhư
trước.Nhữnglờianủicủamọingườinhư:“Chấp nhận thơi!” hay “Cốgắngthíchnghi” càng
khiếntơiđaukhổ.Mặcdùthỉnhthoảngtơivẫnđượcngườithânvàbạnbèchởtrênnhững
chiếcthuyềnđểngắmcảnhnhưngnókhơngthểnàothaythếđượccảmgiáclướtbăngbăng
trênmặtnước.Tơiquyếttâmsẽtìmmọicáchđểcóthểchơitrượtvánnướctrởlại.
Saumộtthờigiantìmhiểu,tơitìmthấymộttổchứctrượtvánnướcdànhchongườikhuyết
tật.DenisevàBill,haithànhviênrấttíchcựccủahội,đãđồngýdạytơicáchsửdụngmộtloại
vántrượtdànhchongườichỉsửdụngđượcmộttay.Vàchúngtơihẹnsẽgặpnhautạisơng
Mississippi.
Tơiđếnđiểmhẹntrongtâmtrạngvừathíchthúvừahồihộp.Saukhiđãcốđịnhcánhtaybị
liệtbằngnhữngsợidâychắcchắn,tơinhảyxuốngnướcvàbắtđầuhànhtrìnhchinhphụcmặt
hồ.Trướckhigiữđượcthăngbằng,tơiđãbịchìmvàuốngrấtnhiềunước.DenisevàBillđưa
đếnchotơimộtcặpốngthởtrongkhiRonniethìkhơngngừngđộngviêntơitiếptụccốgắng.
Mỗikhinghethấytiếngđộngcơlaođến,tơirụtcổlại,hítmộthơithậtsâuvàchuẩnbịtinh
thầnbịsặcnướcvàomũilầnnữa.Cánhtaycịnlànhlặncủatơihoảnghốtbámchặtvàotay
cầmcịnđơichânrunrẩythìcốtrụvữngtrênvántrượt.Mỗilầnthấtbại,mọingườilạikéotơi
lênkhỏimặtnước.Vàsaumỗilầnnhưthế,tơilạiquyếtchíluyệntậpđểđượctrượtvántrởlại.
Vìtìnhusâusắcdànhchothiênnhiên,tơiquyếtkhơngbỏcuộc.

Phảiđếnhàngtrămlầnthửsức,tơimớicóthểđứngvữngtrênvántrượt.Mặcdùsauđólại
mấtthăngbằngvàtiếptụcngãnhưngtơivẫncảmthấyrấtthoảimáibởitơibiếtrằngmình
hồntồncóthểlàmlại.Tiếngreomừngcủamọingườitrênthuyềnkhiếntơihạnhphúcđến
tràonướcmắt.Dùchỉcóvàigiâyngắnngủilướtnhẹtrênmặtnướcnhưngđólàcảmộtchặng
đườngcốgắngkhơngngừngnghỉcủatơi.Tơicócảmgiácmìnhgiốngnhữngtayđuaxechạy
nướcrúttrongchặngcuốivàtrởthànhngườivềđíchđầutiên.Đãrấtlâurồitơimớicólạicảm
giáctuyệtvờiấy.Vậylàcuốicùngtơiđãtrởlạichinhphụcđượcmặtnước.
Chúngtơiravềtrongcảmgiáctràntrềhyvọng.Vềđếnnhà,Ronnietìmkiếmnhữngthiếtbị
cầnthiếtđểhỗtrợchocánhtaytráicủatơikhitrượtván.Nhữnggìđãtrảiquagiúptơihiểu
đượckhókhăncủangườikhuyếttậtkhichơithểthao.Đốivớitơibâygiờ,hồLouisianađã
khơngcịntĩnhlặngnhưlúctrướcnữa.
Dùkhơnghềdễdàngnhưngtơilncảmthấyhếtsứcthíchthúmỗikhiđượcđếnvùnghồ
tậpluyệncùngchồngconvànhữngngườibạnthânthiếtcủamình.Cácthànhviêntronggia
đìnhlnkiênnhẫnvànhẹnhàngdùngthuyềnkéotơiđikhắphồchođếnkhitơicóthểlướtđi
trênsóng.Nhữngchuyếnphiêulưutrênmặtnướckhiếntơicảmthấynhưmìnhđangsốnglại
cảmgiáclầnđầutậptrượtván.Đólàcảmgiácvừalosợ,vừathíchthúkhicảmnhậnmìnhđang
lướtbăngbăngtrênnướcvớivậntốcrấtcao.Niềmvuitrongtrẻoấytrởthànhđộnglựcgiúp
tơi rèn luyện mơn trượt ván cũng như động viên tôi vượt qua bệnh tật và nỗi mặc cảm về
khiếmkhuyếtcủacơthểmình.Tơiđãthamgiamọihoạtđộngsinhhoạt,vuichơicủagiađình
vàbèbạnvớitưcáchlàmộtngườichơithựcthụchứkhơngphảichỉlàmộtkẻquansát.Vẻđẹp
vàsựnbìnhcủahồnướcnhưmộtthơngđiệpnhắcnhởtơiphảibiếtơnnhữnggìmìnhcó
đượchơmnay.Mộtlầnnữa,nướclạitrởthànhmộtliệuphápkỳdiệugiúptơichữalànhmọi
vếtthương.
Nhiềuthángsau,vớitơi,cụmtừ“hồnướcnhiệmmàu”mangmộtýnghĩahồntồnmớibởi
việctrượtvánđãgiúpbênchânbịtêliệtcủatơitrướcđâyđilạibìnhthường.Nhờtrượtván
nước,tơikhơngnhữngđượchịamìnhvớithếgiớibênngồi,sứckhỏeđượccảithiệnmàtinh
thầncũngtrởnênphấnchấnhơnrấtnhiều.Trượtvánđãgiúptơiduytrìđượcniềmtinvào
nhữngđiềukỳdiệucủacuộcsống.
-JaniceDuvall

HYVỌNGCỦAĐỜITƠI
“Tìnhulàmạchnguồnbấttậncủasựsống.”
-HentyWardBeecher
rẻvịthànhniênthườngphảiđốimặtvớirấtnhiềurắcrốivềtâmsinhlý.Peter–cậucon
traimườihaituổicủatơi,chiềucaonhỉnhhơncácbạncùngtuổikhoảng10phân,máitóc
quăngợnsóngcắtngắn,chiếckínhcậngọngbằngkimloại–cũngkhơngngoạilệ.Thằngbé
muốnđánhdấucộtmốcquantrọngtrongqtrìnhtrưởngthànhcủamìnhbằngmộtchuyến
phiêulưubằngthuyềnkayak(1).Vàhaimẹcontơiquyếtđịnhsẽcùngthamgiamộtchuyến
phiêulưukhámpháthếgiớihoangdã.
Peterlàđứaconduynhấtcủatơi.VợchồngtơichiataykhiPeterđượcnămtuổi.Chúngtơi
đãkhơnglàmtrịntráchnhiệmlàmchalàmmẹđốivớiPeter.Chồngcũcủatơihiệnđangsống
ởmộtnơicáchchỗởcủamẹcontơihàngtrămdặmvàanhchỉghéthămcontraimỗikhicó
dịpthuậntiện.Bảnthântơi,từkhiPeterchàođờitơilnmongmuốnmanglạichocontrai
mìnhmộtmáiấmhạnhphúcthậtsựnhưbaođứatrẻkhác.Thếnhưngtơiđãkhơnglàmđược,
vàđiềuđótrởthànhnỗitrăntrởlớnnhấtđờitơi.Saukhilyhơn,tơithấymìnhlàmộtkẻchiến
bạitrêncảhaiphươngdiện:làmvợvàlàmmẹ.KhicơgiáocủaPeterđềnghịtơinênquantâm
đếnthằngbénhiềuhơn,tơihiểurằngthấtbạicủamìnhđãảnhhưởngkhơngtốtđếnsựtrưởng
thànhcủaPeter.
Thếnhưng,trongkhitơicốgắngxâydựnglạicuộcsốngcủahaimẹconthìPeterlạicốsức
đánhđổchúng.Tơibiếtthằngbécầnthờigianđểlấylạisựcânbằngvềtâmlý.Dầndà,tơihọc
đượccáchtintưởngvàonhữngquyếtđịnhcủabảnthân.Tơibắtđầutinrằngkhơngphảitấtcả
mọisựđổvỡđềutồitệbởivìđơikhiđólàđiềucầnthiếtđểthayđổicuộcsốngcủamình.
Tuyvậy,họccáchđứngdậyvàbướctiếpsaukhiđãvấpngãlàmộtviệcrấtkhókhăn,đặcbiệt
làkhibạnđangnidạymộtcậunhócđangởtuổivịthànhniên.Khinhậnratrọngtráchcủa
mìnhđốivớiPeter,tơihiểumìnhcầnphảilàmđiềugìđóđểthayđổicuộcsốngcủacảhai.

Trongbangàythamgiachuyếnđi,haimẹconthườngngủnướngtrongchiếclềumàuvàng
nhạttrênmộthịnđảonhỏởTanny,NaUy.Tơidầnquenvớiánhmặttrờichiếusángsuốt
nhữngđêmhètrênhịnđảonày.Ánhnắngđặcbiệtấykhiếnchongườicậucontraiuq
củatơicómộtmùihươngtổnghợp–mùikhóicủanhữngđêmlửatrạilêntóc,mùikemchống
muỗitrênda,mùimồhơihịaquyệnvớimùicủanhữngbộquầnáochưakịpgiặt.
Vàolúcsángsớm,bóngrâmcủangọnnúitrướcmặtgiúpchúngtơitránhđượcánhnắng
chiếuthẳngtừphíađơng.Thếnhưngkhimặttrờiđãlênqđỉnhnúi,lềucủachúngtơitrởnên
nóngvàngộtngạtđếnmứckhơngthểchịuđựngđược.Khơngaibảoai,cảhaimẹcontơiđều
vớitayđếncáikhóalềucùngmộtlúc.
-Mẹđểconkéocho.-Peternói.
Chiếckhóabịkẹt,Peterlúngtúngxoayxởmộthồivẫnkhơngmởđượckhóa.Tơiđềnghị
đượcgiúpthằngbémộttaybởitơiđãqquenvớiviệcxửlýnhữngcáikhóakéonhưthếnày.

T


Chỉvàiphútsau,cảhaimẹconđượcgiảithốtkhỏichiếclềuvàkhoankhốihítthởbầukhơng
khítronglànhbuổisáng.
Ngồihaimẹcontơi,đồncịncóhaitrưởngđồn–TimvàLena–cùngvớibảythànhviên
khác.Chúngtơicùngchiêmngưỡng,traođổivớinhauvềvẻđẹpcủanhữngvùngđất,bãibiển
cịnngunnéthoangsơ.Khichèothuyền,cảđồnthườnglặngngắmnhữngđỉnhnúicaobao
quanhbờbiển,màuxanhnoncủacâycốihaynhữngbãibiểnhẹpuốnlượnxungquanh.Những
ngàylặnggió,cảđồnchúngtơinhẹnhàngsảitaychèođưathuyềnbồngbềnhtrơigiữamàu
xanhngútngàncủađạidươngbaola.Mộtngày,TimrủPetercùngđivớianhtrênchiếckayak
dànhchohaingườichèo.Thếnhưngđếnlúckhởihành,Timtuyếnbố:
-Peter!Hơmnaycháusẽchèomộtmình.Hãychuẩnbịsẵnsàngmọithứđi.Cháuláichiếc
kayakmàuvàngnhé.
Peternhanhchóngbắttayvàoviệc.Nógỡtấmchắnbằngcaosumàuxanhrakhỏikhoang
chiếckayakvàmặcáophaovàongười.Tơibướcvềphíatrước,lặnglẽquansátcon.Trướckhi
bướclênthuyền,Peternhìntơivàhỏi:

-Mẹcóthểcầmgiúpconnhữngthứnàykhơng?
Peterđưachotơimộtnắmsịbiểnmàutrắng,mộtvàiviênsỏimàuđentrơnbóngvàmột
chiếclơngvũmàunâucủaconchimbiểnnàođó.Tơinắmchặtkhobáucủathằngbétrongtay
mình.
Petersẽmấtkhoảngmộtgiờđểthựchiệnchuyếnthámhiểmđầutiênquanhhịnđảonơi
chúng tơi đang hạ trại. Cả nhóm sẽ ngồi chờ Peter, Tim cùng hai người đàn ơng khác chèo
thuyềnkayakquanhđảotrởvề.Đếntối,chúngtơisẽcùngnhaukhámphángọnhảiđăngtrên
đảo.
TimgiúpPeterkéochiếckayakrakhỏibãiđậuthuyền.Petertỏrarấtthậntrọngkhikhởi
đầu.Thằngbéchothuyềnlùilại,chuyểnhướngvàtiếnthẳngrabiển.Dướichiếcmũrộngvành
bằngvảibạt,nókínđáophóngtầmmắtquansátxungquanh.
Mọithứdườngnhưhơiqkhổđốivớithằngbé.Ốngtayáođượctúmlạiởcổtaycùngvới
chiếcáophaomàuvàngcamtophồngơmchặtlấythânngườikhiếnthằngbélùnhơnbình
thường.Tơinhữngmuốndặncon:“Cẩnthậnnhécon.Rángbắtkịpthuyềncủacácchú!”,nhưng
lạithơi.Saunhữngngàysốngởđây,tơiđãhồntồntintưởngởcontraimình.Nhấtđịnh
thằngbésẽxửlýtốtmọiviệc.
TơinhìnPeter,mỉmcười.
Thằngbécũngcườiđáplại.
Nhữngmáichèomàutrắngđượcđưalên,hạxuốngrấtnhịpnhàng.Nhìnxa,chúngtrơngnhư
nhữngcánhchimhảiâuchậpchờntrênsóng.Cảbốnchiếcthuyềntừtừrờikhỏikhuvựcan
tồnvàkhuấtgiócủavịnh.Tơiđứngnhìntheo,nhưngPeterkhơngquayđầunhìnlại.
ChiếckayakcủaPeterđãrađếncửabiểnvàrẽsangphải.
Tơivẫnđứngđấy,nhìntheo.
Lúcđó,chiếcmũrộngvànhtrênchiếcthuyềncómàuvàngnâunhưmàulơngvịtbỗngnhiên
tăngtốc.Chỉtrongphútchốc,nóđãbiếnmấtkhỏitầmmắttơi.
Dướichântơi,nhữngconsóngvẫnnhẹnhàngvỗvềbờcátrồilạitrởvềkhơixa.Tơiđứng
mộtmìnhtrướcbiển,tayvẫnnắmchặtkhobáuPeternhờtơigiữhộ-nhữngconsịbiển,vài
viênsỏivàchiếclơngvũ.Chưabaogiờtơithấymìnhhạnhphúcnhưlúcnày.Vậylàcuốicùng
tơicũngđãhọcđượccáchmỉmcườitrướcnhữngđaukhổvàthấtbại,mỉmcườivìlịngdũng
cảmcủacậucontraivàcủacảchínhtơi.Đãcólúc,mẹcontơisốngkhépkíntrongthếgiới

riêngcủamỗingười…Nhưnggiờđây,đólàchuyệnđãqua!
-JenniferOlsson






SĨIĐỒNGCỎ
“Hãyrộnglịnguthươngthếgiớinàyvàbạnsẽhiểuđượcngơnngữcủavạnvật.”
-LãoTử
ơibànghồngbậtdậylúcnửađêmvìmộttiếnghúkhủngkhiếpvàkỳqiđếnrợnngười.
Chuỗiâmthanhmandạiấynghenhưtiếngrênrỉcủanhữngtộiđồđangbịhànhhìnhmột
cáchdãman.
TrạichănnigiasúccủagiađìnhtơithuộchạtArizona.Baonămnay,tơiđãqquenvới
tiếngcúkêu,mèotruhaytiếngdơiđậpcánhnhốnnháovàobanđêm.Thếnhưngkhơngcóâm
thanhnàođángsợnhưtiếnghúkỳqimàtơiđangnghe.Chuỗiâmthanhdaidẳngđólúcto,
lúcnhỏ,lúcthốngthiết,lúcrềnrĩ.Đóđíchthịlàtiếngtrucủanhữngconsóiđồngcỏ.
Sóiđồngcỏlàmốiđedọađốivớivậtnitrongtrại.Vìthế,việcchỉcómộtconsóilẻbầy
xuấthiệnởđâyđãlàmộtđiềumaymắnvớichúngtơi.Lồithúnàynổitiếngthậntrọngvà
cảnhgiác.Chúngthườngẩnnáutrongnhữngbụicâymesquite(1)ởsamạc.
Thếrồichuỗiâmthanhthảmthiếtkiabỗngdưngimbặt.Tơinhìnracửasổ,nhữngtưởngsẽ
chứngkiếnmộtcuộcẩuđảlớn.Thếnhưng,sựthậtlàtơichỉthấymộtnhúmlơngthỏbaylảtả
nhưnhữngcánhhoabồcơnganhtronggió.
TơinhìnsangphíaBillđangđiềukhiểnxeủi.Ánhđènphasángrựcvìmànsươngmùbuổi
sớmvẫncịnlenlỏitrêncánhđồnglinhlăngthơmngát.Hơmqua,anhđãtradầuvàsửachữa
lạilưỡiháicủachiếcmáyủiđểcắtnhữngvạtcỏrộngtrênđồng.
KhitơibắttaychuẩnbịbữasángchoBeckyvàJaymeethìnỗiámảnhvềtiếngsóiđêmqua
khơngcịnnữa.BeckynămnaymườihaituổicịnJaymeethìlênchín.Mỗisáng,trướckhiđến
trường,cảhaisẽchonhữngconbịcáinilấysữavàbọnthỏăn.Thếrồiđộtnhiên,Jaymee

laovàophịngvớivẻmặthoảnghốt:
-Mẹơi!-Conbéthétlênthấtthanh.-Bốvừamớigiếtmộtconsóiđồngcỏngồiruộng.Con
nhìnthấynóbịhấtvănglênkhơngtrung.
Billkhơngbaogiờkhoannhượngvớibấtkỳconvậtnàoxuấthiệntrướcchiếcxeủicủaanh.
Tuynhiên,saukhiJaymeevàBeckytìmthấyxácmộtchúvịtnằmtrênđườngđicủaxeủi,Bill
trởnênthậntrọnghơn.Mỗilầnanhchuẩnbịlàmđồnglàbọntrẻlạinhắcnhở:
-Bốơi!Coichừngcótổchimcút-Beckynóito-cảmèomẹvàlũmèoconnghebố.
-Bốđừngqnlũthỏconnữa.-Jaymeenóithêm.
-Nhưngbọnchúngănhếtmùavụcủachúngtamất.–Billtrảlời.–Bốchỉmuốnđàngiasúc
nhàtađượcănuốngđầyđủthơi,cịnlũchimnonvàđámthỏconvơdụngkiathìbốkhơng
quantâm.
Nhưngthậtmaymắnlàchođếnnay,chúvịtxấusốnọmớilànạnnhânđầutiênvàduynhất.

T


KhiBillvàonhàđểdùngđiểmtâm,anhtreochiếcnónướtmồhơilênmócvàthảngườitrên
chiếcghếđặttrướclịsưởi.Anhnói:
-Anhđãhạgụcmộtconsóiđồngcỏ.
-Embiết,emcóngheJaymeenóivàemcũngthấyviệcđókhiếnconbéhoảngsợđếnmức
nào.
-Vàingàytrước,anhthấymộtconsóiđồngcỏđứngnhìnanhtừphíabênkiacánhđồng.Nó
trơnggầygịvàhìnhnhưđangbịthương.Từkínhchiếuhậucủaxeủi,anhcịnthấyảsóiđó
bắtchuộtsaunhữngkiệnrơm.Lúcđótrơngnóchẳngcóvẻgìlàsợanhcả.Bâygiờthìchắc
chắnlànóbiếtsợrồi.–Anhimlặngmộtthống.–Cólẽnóđãtựlếtđivàbỏxácđâuđógiữa
cánhđồng.
-Làmsaoanhbiếtđólàmộtconsóicái?
-Bụngnórấtto.-Anhđáprồithởdài.-Hìnhnhưnóđangmangthai.
Tơirùngmình.
–Vậymàanhchorằngmìnhchỉgiếtchếtmộtconsóimẹthơiư?

Tơinhìnanhbằngánhmắtnghiêmkhắc.
–Cólẽnósẽchết.Việcchúngtacóthểlàmbâygiờlàchờxemlũdiềuhâusẽtậptrungởkhu
vựcnàomàthơi.
Tuynhiên,chúngtơichờmãimàkhơngthấylũchimchunănxácchếtấyxuấthiện.Như
vậy,cókhảnănglàconsóimẹvẫnconsốngvàđanglẩntrốnđâuđóđểdưỡngthương.Hình
ảnhconsóiđồngcỏtộinghiệpđóvẫnkhơngngừngámảnhtâmtrítơi.
Trờisangthuvàcâuchuyệnvềconsóitrongmùahècũngdầnngingoai.Mùađơngrét
mướtđangđếnrấtgần.Vàomùanày,nhữngconthúhoangsinhsốngtrongcácsamạcquanh
hạtArizonaphảichiếnđấuvớinạnđói.Khiđitìmthứcăn,chúngthườngbénmảngđếngần
khutrạicủachúngtơi.Nhờcóánhsánglờmờcủanhữngvìsao,tơiđãtừngnhìnthấynhững
consóchơi,chuộtđisócthuộchọgấutrúcBắcMỹhoặcnhữngconnhímđangnhặtnhạnh
nhữnghạtbắpcịnvươngvãitrêncánhđồng.
Tháng Giêng là thời điểm những cơn gió cắt da cắt thịt hồnh hành. Những cái đèn nhiệt
sưởiấmcholũgàmái,nhữngtấmchănđắpcholũngựađượcsửdụngtrởlại.Đócũnglàthời
kỳnhữngconsóiđồngcỏxuấthiện.Vàomộtđêmkhuya,tơinghethấytiếngkêuthấtthanhvà
nhữngtiếnghúphátlêntừphíachuồnggà.Tơivộivàngmặcthêmáoấmvàorồilaongayra
ngồi.Trướcmặttơi,mộtconsóiđồngcỏvớibachânđangđứngcạnhchuồnggà.Chânsau
bêntráicủanóbịcụtđếndướigối.Consóinàygầyđếnmứcchỉcịndabọcxươngvàbộlơng
nó trơng xác xơ đến tội nghiệp. Tơi nhìn nó, khơng sợ hãi cũng khơng ngạc nhiên, chỉ thấy
thươngvơhạn.ĐâychắcchắnlàconsóiđãbịkẹtvàoxecắtcỏcủaBill.
“VậylàxecắtcỏcủaBillđãcắtmấtmộtchâncủanó.”-Tơinghĩ.-“Làmsaonócóthểsốngsót
được?Liệunócịncóthểbắtmộtconthỏđểănkhơng?”.
“Cịnnhữngđứaconnhỏcủanóthìsao?”-Tơitựhỏivàđưamắtnhìnquanh.Khơngcócon
sóiconnàocả!Haichiếctairộngơmsátvàogươngmặtgầynhomcủanó.Đơimắtmàuhổ
pháchcủanócómộtlớpmàngmâybaophủánhlênnhưnhữngtiasángxanhnhỏbé.“Tộicho
màyq!”.GiờtơiđãhiểulýdovìsaonóbịxecủaBillcánphải.Nóbịmù.
Nhưthểđọcđượcnỗibănkhoăncủatơi,consóinhenhữngchiếcrăngnanhsángbóng,gầm
gừnhìnvềphíatơi.Nhưvậylànóvẫnnhìnthấymờmờ.Nókhơngbỏchạymàphảnứngnhư
mộtngườimẹđangmuốnbảovệconmình.Cólẽnhữngchúsóiconđangởgầnđây.
Haichúngtơicùngđứngbấtđộngvànhìnchằmchằmvàonhaunhưthế.Mộtlúcsau,cóvẻ

cơnàngđãnhậnrarằngtơikhơnghềcóýtấncơng.Tơivớitaytắtđènđểkhơngaipháthiệnra
mộtconsóiđồngcỏđangđứngdướiánhtrăngmờảo.


Trongphútchốc,tơinhậnranhữngkhókhănmàconsóinàyđangphảiđốimặt.Sóiđồngcỏ
làđộngvậtănthịt,chúngthườngtìmbắtchim,hảily,thỏvàcácloạicơntrùngđểăn.Hoaquả
cũnglàmónkhốikhẩucủachúng.Nhưngconsóimẹtrướcmặttơiđangsắpchếtvìđói.Có
thểnósẽănthứcănmàchúngtơidànhchoconchóDuke.
TơitựhỏichúchóDukenhàtơisẽphảnứngnhưthếnàokhibiếtcókẻtranhgiànhphần
thứcăncủamình.Dukethuộcgiốngchólớntaicụpnặnggần100kilơgamnhưngrấthiềnlành.
Cáchđâyvàitháng,saukhiănno,Dukeđánhmộtgiấcsaysưangayngồimáihiênmàkhơng
hềhaybiếtviệcmộtconthỏbịgiếtcáchchúchỉvàibướcchân.ThỉnhthoảngDukechophép
nhữngconmèohoangtrongkhothócxửlýnốtphầnthứcănthừacủachú.NhưngliệuDukecó
đồngýchiasẻthứcăncủamìnhvớimộtconsóihoangkhơng?“Phảithửmớibiết!”-Tơinghĩ
vàquyếtđịnhchuẩnbịbữaănchungđầutiênchocảhai.
Saukhitrởlạigiường,tơinghethấytiếngđộnglạngồihiên.Tơiliếcnhìnrangồithìthấy
giữaconthúhoangvàconthúnicủamìnhđangxảyrachiếntranh.Lơngcủacảhaiđều
dựngđứnglên,haitaicụpchặtlại.Mỗiconđềucốthủbên“phầnsânnhà”củamình,ởgiữa
“chiếntrường”làtơthứcăn.Consóiđồngcỏthópbụng,khommìnhlấyđàvàtrulênkhiêu
chiếntrongkhichàngDukethìrunrẩyvàchỉphátratiếnggầmgừyếuớt.Cuốicùng,Dukelủi
thủibướcrasânvàvềlạichỗnằmquenthuộccủamình.Cáiđầutocủanóđặtlênhaichân
trước.TrongkhiDukerênưửthìsóimẹtiếnvềphíatơcơmvàchénngonlành.
KhitơikểvớiBillchuyệnnày,anhlắcđầu.
-Chúngtakhơngnêncanthiệpvàochuyệnnày.-Anhnói.-Đólàmộtconthúhoangkhơng
thểtựduytrìsựtồntạicủamình.Emcứđểmọichuyệndiễnramộtcáchtựnhiên.Đừngtựý
xenvàođờisốngcủađộngvậthoangdã,emạ.
-Nhưngnóđãtựxoayxởđểsốngsótsaumộtthờigiandài.-Tơiphảnđối.-Nếusựsốngsót
chỉdànhchonhữngaidũngcảmthìtheoem,consóimẹnàylàsinhvậtxứngđángnhất.Sự
giúpđỡcủachúngtathậtrakhơngđángkểđâu,Billạ.
Mộtthángsau,consóiquaylạinơngtrạichúngtơimộtvàilần.Tronglúcnóăntơcơmcủa

Duke,tơilnnghethấymộttiếngtrubuồnthảmvọngđếntừvùngđồngbằngcằncỗi,đầysỏi
đáphíaBắc.Tơitựhỏiđólàtiếngnhữngchúsóicongọimẹhaylàtiếngtrucủasóibố.Sói
đồngcỏchỉcómộtngườibạnđờitrongsuốtcuộcđời,vàtiếngtrunãonềngồikiahẳnchính
làbằngchứngchomốiràngbuộcsâusắcđó.
TámtuầnsaubữaănchungđầutiêngiữasóiđồngcỏvàDuke,tơinhậnthấycómộtvệtmàu
đỏnâunhạtphalẫnmàuđenxuấthiệntrênbộlơngvốnchỉcómàuxámánhbạccủanó.Vậylà
nóđãmậpmạphơn.Mộthơm,tơinóivớiBecky,congáitơi:
-Consóiđồngcỏnomđãkhỏehơnrồi.Mẹnghĩlànónhấtđịnhsẽquaytrởlại.
-Thậthảmẹ?-Beckyhỏilại.
-Thật.Mẹtinlàvậy.-Tơiđáp,haingóntaybắtchéonhau.
Jaymeerấtthíchđặttênchocácconvậtnivàmọiconvậttrongnơngtrạicủachúngtơi
đềuđượcconbéđặtchomộtcáitên.Conbénhìntơi,mỉmcười:
-Thậtlàtuyệt!ChúngtahãygọiconsóiđồngcỏnàylàLờiHứamẹnhé.
Khơngkhíấmápcủamùaxnkhiếnchonhữngđànbọcánhcứng,bướmđêmvàruồibám
chặtvàocánhcửathơng.Billquyếtđịnhlắpmộtlướiđiệnđiềukhiểntừxađểtiêudiệtcơn
trùng.Nhữnglồicơntrùngkiasẽbịthiêucháykhivaphảimạnglướiđiệnđó.Trongcuộc
“điệntáng”này,mỗinạnnhânsẽbiếnthànhmộtđốmsángkèmtheotiếngxèoxèophátra,sau
đóthìtấtcảrơixuốngsànnhàbằngbê-tơng.Nhữngchúmèohoangtrongnhàkhothườngkéo
raxơitáimónănmớilạnày.
Vàomộtbuổichiềunọ,tơinghethấytiếngtruquenthuộctừxavọnglại.Tơivàhaiconnhìn
rangồicửasổphịngkháchthìthấyLờiHứađangháohứcđớplấynhữngconbọbịcháyxém