Trình bày tư duy của Đảng về kinh tế thị trường trong thời kỳ đổi mới. Liên hệ thực tiễn sự phát triển của thành phần kinh tế tư nhân ở nước ta hiện nay?

Câu hỏi tiểu luận: “Trình bày tư duy của Đảng về kinh tế thị trường
trong thời kỳ đổi mới. Liên hệ thực tiễn sự phát triển của thành phần kinh
tế tư nhân ở nước ta hiện nay? ”


MỤC LỤC
MỞĐẦU…………………………………………………………...…………1
NỘI DUNG …………………………………………..………………….…..2
I.Trình bày tư duy của Đảng về kinh tế thị trường trong thời kỳ đổi mới
………………………………………………….…………………………….2
1. Tư duy của Đảng về kinh tế thị trường từ Đại hội VI đến Đại hội
VIII………………………………………………………………………...…2
2 Tư duy của Đảng về kinh tế thị trường từ Đại hội IX đến Đại hội XI...4
II.Liên hệ thực tiễn sự phát triển của thành phần kinh tế tư nhân ở nước ta
hiện nay?.........................................................................................7
1. Vai trò của khu vực tư nhân trong nền kinh tế……………………….7
2. Một số tồn tại, hạn chế………………………………………………….8
3. Để kinh tế tư nhân phát triển nhanh, bền vững………………………9
KẾT LUẬN………………………………………………...……………….11

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.Bộ Giáo dục và Đào tạo (2009, 2011, 2021), Giáo trình tư tưởng Hồ
Chí Minh, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
2. />3. />


Mở đầ u
Kinh tế thị trường phát triển đã góp phần khẳng định: Con đường đi
lên chủ nghĩa xã hội là phù hợp với thực tiễn của Việt Nam và xu thế
phát triển của lịch sử. Thành tựu và những kinh nghiệm, bài học đúc kết
từ thực tiễn tạo tiền đề, nền tảng quan trọng đất nước ta tiếp tục đổi mới

và phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới
Kinh tế nhà nước được xác định có vai trị chủ đạo, cùng với kinh tế tập
thể từng bước trở thành nền tảng của nền kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa; đồng thời, Đảng yêu cầu phải tăng cường quản lý tài
sản công, các nguồn lực nhà nước (đất đai, tài nguyên, vốn nhà nước);
cơ cấu lại, nâng cao hiệu quả đầu tư công và đẩy mạnh sắp xếp lại, đổi
mới, nâng cao hiệu quả các doanh nghiệp nhà nước. Doanh nghiệp nhà
nước được yêu cầu sắp xếp lại, đổi mới bằng việc cho giải thể, phá sản,
bán lại tài sản đối với các doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, ở những lĩnh vực
khơng cần thiết phải có doanh nghiệp nhà nước; thoái vốn khỏi những
ngành, lĩnh vực có hiệu quả thấp, khơng phải là lĩnh vực kinh doanh
chính của doanh nghiệp; chuyển doanh nghiệp nhà nước thành các công
ty trách nhiệm hữu hạn và nhất là đẩy mạnh cổ phần hóa để trở thành
các cơng ty cổ phần có vốn nhà nước. Doanh nghiệp nhà nước, nhất là
các tập đồn, tổng cơng ty nhà nước, trong những năm gần đây, được cơ
cấu lại, định hướng tập trung vào các ngành, lĩnh vực then chốt, thiết
yếu, những địa bàn quan trọng và quốc phòng, an ninh. Tổ chức bộ máy
và phương thức quản lý, quản trị doanh nghiệp được đổi mới phù hợp
với cơ chế thị trường, các thông lệ, chuẩn mực quốc tế. Tách bạch nhiệm
vụ sản xuất kinh doanh và nhiệm vụ chính trị cơng ích.
Đối với kinh tế tư nhân, từ chủ trương phát triển kinh tế hộ gia đình
trong nơng nghiệp, Đảng ta thừa nhận sự tồn tại lâu dài, khuyến khích
phát triển kinh tế tư nhân trong các lĩnh vực, các ngành kinh tế, rồi đi tới
xác định kinh tế tư nhân có vai trò quan trọng, là một động lực của nền
kinh tế. Hiện nay, kinh tế tư nhân được xác định là một động lực quan
trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Doanh
4


nghiệp tư nhân được kinh doanh ở mọi ngành, lĩnh vực mà pháp luật

không cấm. Nhà nước tạo điều kiện, khuyến khích hình thành, phát triển
các tập đồn kinh tế tư nhân và tư nhân góp vốn, mua cổ phần của các
tập đoàn kinh tế nhà nước. Cùng với phát triển kinh tế tư nhân trong
nước, Đảng chủ trương thu hút mạnh đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI),
thu hút vốn, công nghệ, phương pháp quản lý hiện đại, mở rộng thị
trường xuất, nhập khẩu để phát triển kinh tế. Trong những năm gần đây,
việc thu hút đầu tư nước ngoài yêu cầu phải được chọn lọc, ưu tiên thu
hút những dự án đầu tư có trình độ cơng nghệ cao, thân thiện với mơi
trường, có liên kết, chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp trong
nước, tạo cơ hội cho doanh nghiệp trong nước th am gia vào các chuỗi
giá trị tồn cầu.

NỘI DUNG
I.Trình bày tư duy của Đảng về kinh tế thị trường trong thời kỳ đổi
mới
1. Tư duy của Đảng về kinh tế thị trường từ Đại hội VI đến Đại hội
VIII
So với thời kỳ trước đổi mới, nhận thức về kinh tế thị trường trong
giai đoạn này có sự thay đổi căn bản và sâu sắc.
Một là kinh tế thị trường khơng phải là cái riêng có của chủ nghĩa tư bản
mà là thành tựu phát triển chung của nhân loại.
Lịch sử phát triển nền sản xuất xã hội cho thấy, sản xuất và trao đổi hàng
hóa là tiền đề quan trọng cho sự ra đời và phát triển của kinh tế thị
trường. Trong quá trình sản xuất và trao đổi, các yếu tố thị trường như
cung, cầu, giá cả có tác động điều tiết q trình sản xuất hàng hóa, phân
bổ các nguồn lực kinh tế và tài nguyên thiên nhiên như vốn, tư liệu sản
xuất, sức lao động… phục vụ cho sản xuất và lưu thông. Thị trường giữ
5

vai trị là một cơng cụ phân bổ các nguồn lực kinh tế. Trong một nền
kinh tế, khi các nguồn lực kinh tế, được phân bổ bằng nguyên tắc thị
trường thì người ta gọi đó là kinh tế thị trường.
Kinh tế thị trường đã có mầm mống từ trong xã hội nơ lệ, hình thành
trong xã hội phong kiến và phát triển cao trong xã hội tư bản chủ nghĩa.
Kinh tế thị trường và kinh tế hàng hóa có cùng bản chất là đều nhằm sản
xuất ra để bán, đều nhằm mục đích giá trị và đều trao đổi thơng qua quan
hệ hàng hóa — tiền tệ. Kinh tế hàng hóa và kinh tế thị trường đều dựa
trên cơ sở phân cơng lao động xã hội và các hình thức sở hữu khác nhau
về tư liệu sản xuất, làm cho những người sản xuất vừa độc lập, vừa phụ
thuộc vào nhau. Trao đổi mua bán hàng hóa là phương thức giải quyết
mâu thuẫn trên. Tuy nhiên, kinh tế hàng hóa và kinh tế thị trường có sự
khác nhau về trình độ phát triển. Kinh tế hàng hóa ra đời từ kinh tế tự
nhiên, nhưng cịn ở trình độ thấp, chủ yếu là sản xuất hàng hóa với quy
mơ nhỏ bé, kỹ thuật thủ cơng, năng suất thấp. Cịn kinh tế thị trường là
kinh tế hàng hóa phát triển cao, đạt đến trình độ thị trường trở thành yếu
tố quyết định sự tồn tại hay không tồn tại của người sản xuất hàng hóa.
Kinh tế thị trường lấy khoa học, cơng nghệ hiện đại làm cơ sở và nền
sản xuất xã hội hóa cao.
Kinh tế thị trường có lịch sử phát triển lâu dài, nhưng cho đến nay nó
mới biểu hiện rõ rệt nhất trong chủ nghĩa tư bản. Nếu trước chủ nghĩa tư
bản, kinh tế thị trường còn ở thời kỳ manh nha, trình độ thấp thì trong
chủ nghĩa tư bản nó đạt đến trình độ cao đến mức chi phối toàn bộ cuộc
sống của con người trong xã hội đó. Điều đó khiến cho khơng ít người
nghĩ rằng, kinh tế thị trường là sản phẩm riêng của chủ nghĩa tư bản.
Chủ nghĩa tư bản không sản sinh ra kinh tế hàng hóa, do đó, kinh tế thị
trường với tư cách là kinh tế hàng hóa ở trình độ cao không phải là sản
phẩm riêng của chủ nghĩa tư bản mà là thành tựu phát triển chung của
nhân loại. Chỉ có thể chế kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa hay cách
thức sử dụng kinh tế thị trường theo lợi nhuận tối đa của chủ nghĩa tư

bản mới là sản phẩm của chủ nghĩa tư bản.
6


Hai là, kinh tế thị trường còn tồn tại khách quan trong thời kỳ quá độ lên
chủ nghĩa xã hội.
Kinh tế thị trường xét dưới góc độ “một kiểu tổ chức kinh tế” là phương
thức tổ chức, vận hành nền kinh tế, là phương tiện điều tiết kinh tế lấy
cơ chế thị trường làm cơ sở để phân bổ các nguồn lực kinh tế và điều tiết
tốt mối quan hệ giữa người với người. Kinh tế thị trường chỉ đối lập với
kinh tế tự nhiên, tự cấp, tự túc, chứ không đối lập với các chế độ xã hội.
Bản thân kinh tế thị trường không phải là đặc trưng bản chất cho chế độ
kinh tế cơ bản của xã hội. Là thành tựu chung của văn minh nhân loại,
kinh tế thị trường tồn tại và phát triển ở nhiều phương thức sản xuất
khác nhau. Kinh tế thị trường vừa có thể liên hệ với chế độ tư hữu, vừa
có thể liên hệ với chế độ công hữu và phục vụ cho chúng. Vì vậy, kinh tế
thị trường tồn tại khách quan trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Xây dựng và phát triển kinh tế thị trường không phải là phát triển tư bản
chủ nghĩa hoặc đi theo con đường tư bản chủ nghĩa và tất nhiên, xây
dựng kinh tế xã hội chủ nghĩa cũng không dẫn đến phủ định kinh tế thị
trường.
Đại hội VII của Đảng (tháng 6-1991) trong khi khẳng định chủ trương
tiếp tục xây dựng nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, phát huy thế
mạnh của các thành phần kinh tế vừa cạnh tranh vừa hợp tác, bổ sung
cho nhau trong nền kinh tế quốc dân thống nhất, đã đưa ra kết luận quan
trọng rằng sản xuất hàng hóa khơng đối lập với chủ nghĩa xã hội, nó tồn
tại khách quan và cần thiết cho xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đại hội cũng
xác định cơ chế vận hành của nước ta là “cơ chế thị trường có sự quản lý
của Nhà nước” bằng pháp luật, kế hoạch, chính sách và các cơng cụ
khác. Trong cơ chế kinh tế đó, các đơn vị kinh tế có quyền tự chủ sản

xuất, kinh doanh, quan hệ bình đẳng, cạnh tranh hợp pháp, hợp tác và
liên doanh tự nguyện; thị trường có vai trị trực tiếp hướng dẫn các đơn
vị kinh tế lựa chọn lĩnh vực hoạt động và phương án tổ chức sản xuất,
kinh doanh có hiệu quả; Nhà nước quàn lý nền kinh tế đế định hướng,
dẫn dắt các thành phần kinh tế, tạo điều kiện và môi trường thuận lợi
cho sản xuất, kinh doanh theo cơ chế thị trường, kiểm soát và xử lý các
7


vi phạm trong hoạt động kinh tế, bảo đảm hài hòa giữa phát triển kinh tế
với phát triển xã hội.
Tiếp tục đường lối trên, Đại hội VIII của Đảng (tháng 6-1996) đề ra
nhiệm vụ đẩy mạnh cơng cuộc đổi mói toàn diện và đồng bộ, tiếp tục
phát triển nền kinh tế nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường
có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Ba là, có thể và cần thiết sử dụng kinh tế thị trường để xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở nước ta.
Kinh tế thị trường tồn tại khách quan trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa
xã hội. Vì vậy, có thể cần thiết sử dụng kinh tế thị trường để xây dựng
chủ nghĩa xã hội ở nước ta.
Ở bất kỳ xã hội nào, khi lấy thị trường làm phương tiện có tính cơ sở để
phân bổ các nguồn lực kinh tế, thì kinh tế thị trường cũng có những đặc
điểm chủ yếu sau:
– Các chủ thể kinh tế có tính độc lập, nghĩa là có quyền tự chủ trong sản
xuất, kinh doanh- lỗ, lãi tự chịu.
– Giá cả cơ bản do cung cầu điều tiết, hệ thống thị trường
phát triển đồng bộ và hoàn hảo.
– Nền kinh tế có tính mở cao và vận hành theo quy luật vốn có của kinh
tế thị trường như quy luật giá trị, quy luật cung cầu, quy luật cạnh tranh.
– Có hệ thống pháp quy kiện tồn và sự quản lý vĩ mô của Nhà nước.

Với nhũng đặc điểm trên, kinh tế thị trường có vai trị rất lớn đối với sự
phát triển kinh tế – xã hội.
Trước đổi mới, do chưa thừa nhận trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã
hội còn tồn tại sản xuất hàng hóa và cơ chế trị trường nên chúng ta đã
xem kế hoạch đặc trưng quan trọng nhất của kinh tế xã hội chủ nghĩa, đã
8


thực hiện phân bổ mọi nguồn lực theo kế hoạch là chủ yếu. Còn thị
trường chỉ được coi là một công cụ thứ yếu bổ sung cho kế hoạch, đo đó
khơng cần thiết sử dụng kinh tế thị trường để xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Vào thời kỳ đổi mới, chúng ta ngày càng nhận rõ có thể dùng cơ chế thị
trường làm cơ sở phân bổ các nguồn lực kinh tế, dùng tín hiệu giá cả để
điều tiết chủng loại và số lượng hàng hóa, điều hịa quan hệ cung cầu,
điều tiết tỷ lệ sản xuất thông qua cơ chế cạnh tranh, thúc đẩy cái tiến bộ,
đào thải cái lạc hậu, yếu kém.
Thực tế cho thấy, chủ nghĩa tư bản không sinh ra kinh tế thị trường
nhưng đã biết thừa kế và khai thác có hiệu quả các lợi thế của kinh tế thị
trường để phát triển. Thực tiễn đổi mới ở nước ta cũng đã chứng minh
sự cần thiết và hiệu quả của việc sử dụng kinh tế thị trường làm phương
tiện xây dựng chủ nghĩa xã hội.
2. Tư duy của Đảng về kinh tế thị trường từ Đại hội IX đến Đại hội
XI.
Đại hội IX của Đảng (tháng 4-2001) xác định nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa là mơ hình kinh tế tổng quát của nước ta trong
thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội. Đó là nền kinh tế hàng hóa nhiều
thành phần vận hành theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước
theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Đây là bước chuyển quan trọng từ
nhận thức kinh tế thị trường chỉ như một công cụ, một cơ chế quản lý,
đến nhận thức coi kinh tế thị trường như một chính thể, là cơ sở kinh tế

của sự phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Vậy thế nào là kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa? Đại hội
IX xác định, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là “một kiểu
tổ chức kinh tế vừa tuân theo quy luật của kinh tế thị trường vừa dựa
trên cơ sở và chịu sự dẫn dắt chi phối bởi các nguyên tắc và bản chất của
chủ nghĩa xã hội”. Trong nền kinh tế đó, các thế mạnh của “thị trường”
được sử dụng để “phát triển lực lượng sản xuất, phát triển kinh tế để xây
dựng cơ sở vật chất – kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, nâng cao đời sống
nhân dân”!, còn tính “định hướng xã hội chủ nghĩa” được thể hiện trên
9


cả ba mặt của quan hệ sản xuất: sở hữu, tổ chức quản lý và phân phối,
nhằm mục đích cuối cùng là “dân giàu, nước mạnh, tiến lên hiện đại
trong một xã hội do nhân dân làm chủ, nhân ái, có văn hóa, có kỷ cương,
xóa bỏ áp bức và bất cơng, tạo điều kiện cho mọi người có cuộc sống ấm
no, tự do, hạnh, phúc”.
Nói kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thì trước hết, đó
khơng phải là kinh tế kế hoạch hóa tập trung, cũng không phải là kinh tế
thị trường tư bản chủ nghĩa và cũng chưa hoàn toàn là kinh tế thị trường
xã hội chủ nghĩa, vì chưa có đầy đủ các yếu tố xã hội chủ nghĩa. Tính
“định hướng xã hội chủ nghĩa” làm cho mơ hình kinh tế thị trường ở
nước ta khác với kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa.
Kế thừa tư duy của Đại hội IX, Đại hội X và XI đã làm sáng tỏ thêm nội
dung cơ bản của định hướng xã hội chủ nghĩa trong phát triển kinh tế thị
trường ở nước ta, thể hiện ở bốn tiêu chí là:
Về mục đích phát triển: Mục tiêu của kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa ở nước ta nhằm thực hiện “dân giàu, nước mạnh, dân chủ,
cơng bàng, văn minh” giải phóng mạnh mẽ lực lượng sản xuất và không
ngừng nâng cao đời sống nhân dân; đẩy mạnh xóa đói, giảm nghèo,

khuyến khích mọi người vươn lên làm giàu chính đáng, giúp đỡ người
khác thốt nghèo và từng bước khá giả hơn.
Mục tiêu trên thể hiện rõ mục đích phát triển kinh tế vì con người, giải
phóng lực lượng sản xuất, phát triển kinh tế để nâng cao đời sống cho
mọi người, mọi người đều được hưởng những thành quả phát triển, ở
đây thể hiện sự khác biệt với mục đích tất cả vì lợi nhuận phục vụ lợi ích
của các nhà tư bản, bảo vệ và phát triển chủ nghĩa tư bản.
Về phương hướng phát triển: phát triển nền kinh tế với nhiều hình thức
sở hữu, nhiều thành phần kinh tế nhằm giải phóng mọi tiềm năng trong
mọi thành phần kinh tế, trong mỗi cá nhân và mọi vùng miền… phát huy
tối đa nội lực để phát triển nhanh nền kinh tế. Trong nền kinh tế nhiều
thành phần, kinh tế nhà nước giữ vai trị chủ đạo, là cơng cụ chủ yếu để
nhà nước điều tiết nền kinh tế, định hướng cho sự phát triển vì mục tiêu
10


dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Để giữ vai trò chủ
đạo, kinh tế nhà nước phải nắm được các vị trí then chốt của nền kinh tế
bằng trình độ khoa học, cơng nghệ tiên tiến, hiệu quả sản xuất kinh
doanh cao chứ không phải dựa vào bao cấp, cơ chế xin – cho hay độc
quyền kinh doanh. Mặt khác, tiến lên chủ nghĩa xã hội đặt ra yêu cầu
nền kinh tế phải đuợc dựa trên nền tảng của sở hữu toàn dân về các tư
liệu sản xuất chủ yếu.
Về định hướng xã hội và phân phối: Thực hiện tiến bộ và công bằng xã
hội ngay trong từng bước và từng chính sách phát triển; tăng trưởng kinh
tế gắn kết chặt chẽ và đồng bộ với phát triển xã hội, văn hóa, giáo dục và
đào tạo, giải quyết tốt các vấn đề xã hội vì mục tiêu phát triển con người.
Hạn chế tác động tiêu cực của kinh tế thị trường.
Trong lĩnh vực phân phối, định hướng xã hội chủ nghĩa được thể hiện
qua chế độ phân phối chủ yếu theo kết quả lao động, hiệu quả kinh tế, hệ

thống an sinh xã hội, phúc lợi xã hội. Đồng thời, để huy động mọi nguồn
lực kinh tế cho sự phát triển chúng ta còn thực hiện phân phối theo mức
đóng góp vốn và các nguồn lực khác.
Về quản lý: Phát huy vai trò làm chủ xã hội của nhân dân, bảo đảm vai
trò quản lý, điều tiết nền kinh tế của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa dưới sự lãnh đạo của Đảng. Tiêu chí này thể hiện sự khác biệt cơ
bản giữa kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa với kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa nhằm phát huy mặt tích cực, hạn chế mặt tiêu
cực của kinh té thị trường, đảm bảo quyền lợi chính đáng của mọi người.
Hồn thiện nhận thức và chủ chương về nền kinh tế nhiều thành phần,
đại hội X khẳng định: “Trên cơ sở ba chế độ sở hữu (tồn dân, tập thể, tư
nhân), hình thành nhiều hình thức sở hữu và nhiều thành phần kinh tế:
Kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân (cá thế, tiểu chủ, tư
bản tư nhân), kinh tế tư bản nhà nước, kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài.
Các thành phần kinh tế hoạt động theo pháp luật đều là bộ phận hợp
thành quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa, bình đẳng trước pháp luật, cùng phát triển lâu dài, hợp tác và cạnh
tranh lành mạnh. Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, là lực lượng vật
11


chất quan trọng để Nhà nước định hướng và điều tiết nền kinh tế, tạo
môi trường và điều kiện thúc đẩy các thành phần kinh tế cùng phát triển.
Kinh tế nhà nước cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng
vừng chắc của nền kinh tế quốc dân. Kinh tế tư nhân có vai trị quan
trọng, là một trong những động lực của nền kinh tế”. Trên cơ sở phát lý
luận và tổng kết thực thể không ngừng được củng cố và phát triển, về
lâu dài, kinh tế nhà nước cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành
nền tảng vững chấc của nền kinh tế quốc dân. Trong 5, 10 năm tới,
không xác định thành phần kinh tế nào đóng vai trị nền tảng. Kinh tế tư

nhân là một trong những động lực của nền kinh tế. Kinh tế có vốn đầu tư
nước ngồi được khuyến khích phát triển. Các hình thức sở hữu hỗn hợp
và đan kết với nhau hình thành các tổ chức kinh tế đa dạng, ngày càng
phát triển.
II. Thực tiễn sự phát triển của thành phần kinh tế tư nhân ở nước ta
hiện nay
Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành Trung ương Đảng (Khóa XII) ban
hành Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 3/6/2017 về “Phát triển kinh tế tư
nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa”, là một bước tiến mới, tạo động lực thúc đẩy
phát triển khu vực kinh tế tư nhân và toàn bộ nền kinh tế, thể hiện sự
tiếp tục đổi mới tư duy kinh tế của Đảng để phù hợp với thực tiễn phát
triển của nền kinh tế sau 30 năm đổi mới.
- Cơ sở lý luận và thực tiễn phát triển kinh tế tư nhân ở Việt

Nam
- Phát triển kinh tế tư nhân: Nếu lạc nhịp sẽ không thể thành
công
- Phát triển kinh tế tư nhân để tạo nguồn lực tăng trưởng
- Phát triển kinh tế tư nhân ở Việt Nam dưới tác động của việc
cải thiện môi trường pháp lý
Kinh tế tư nhân ở nước ta hoạt động trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa
xã hội, chịu sự chi phối, điều tiết của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ
12


nghĩa, có trách nhiệm tham gia xây dựng thành cơng chủ nghĩa xã hội và
bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Theo quan điểm Đại hội XIII của Đảng,vai trò, vị thế của kinh tế tư nhân
ở nước ta đã được nâng lên, coi đó là động lực của nền kinh tế. Cần tiếp

tục hoàn thiện về thể chế, nhất là chỉ đạo tổ chức thực tiễn để thực hiện
đúng đường lối, chính sách, phát huy hơn nữa tiềm năng của kinh tế tư
nhân.
Đầu tư cho kinh tế tư nhân phát triển không phải là mục tiêu đạt tới, mà
là phương tiện để phát triển kinh tế - xã hội và con người, góp phần xây
dựng thành công chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
Chủ trương, chính sách đã có, vấn đề quan tâm hiện nay là làm thế nào
để kinh tế tư nhân vượt qua các rào cản, phát huy được hết tiềm năng để
thực sự đóng vai trị là động lực quan trọng của nền kinh tế?
1. Vai trò của khu vực tư nhân trong nền kinh tế
Kinh tế tư nhân (KTTN) tồn tại dưới các hình thức như: Doanh nghiệp
tư nhân (DNTN), cơng ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần và hộ
kinh doanh cá thể. Quan niệm KTTN là “một động lực quan trọng của
nền kinh tế” tại Đại hội XII cho thấy, bước đột phá về nhận thức của
Đảng ta so với giai đoạn trước, khi chỉ coi KTTN là một trong những
động lực của nền kinh tế. Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành Trung
ương Đảng (Khóa XII) đã ban hành Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày
3/6/2017 về phát triển KTTN trở thành một động lực quan trọng của nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN). Nghị quyết đề
ra mục tiêu phát triển KTTN trở thành động lực quan trọng trong kinh tế
thị trường định hướng XHCN, phát triển KTTN nhanh, bền vững với tốc
độ tăng trưởng cao cả về số lượng, quy mô, chất lượng và tỷ trọng trong
tổng sản phẩm nội địa (GDP). Nghị quyết là một bước tiến mới, tạo
động lực thúc đẩy phát triển khu vực KTTN và toàn bộ nền kinh tế, đồng
thời, thể hiện sự đổi mới tư duy kinh tế của Đảng để phù hợp với thực
tiễn phát triển của nền kinh tế sau 30 năm đổi mới.

13

Việt Nam hiện có khoảng 600 nghìn DN, trong đó có trên 500 nghìn DN
tư nhân (DNTN). Trong số này có tới hơn 96% là DN nhỏ và vừa, 2%
DN quy mô vừa và 2% DN lớn. DNTN tạo ra khoảng 1,2 triệu việc làm,
đóng góp hơn 40% GDP mỗi năm. Phát triển KTTN là nhân tố không
chỉ bảo đảm cho việc duy trì tốc độ tăng trưởng GDP, tạo nguồn thu cho
ngân sách nhà nước mà còn tham gia vào giải quyết hàng loạt những vấn
đề xã hội như: Tạo việc làm, xóa đói giảm nghèo, phát triển nguồn nhân
lực… KTTN liên tục duy trì tốc độ tăng trưởng khá, chiếm tỷ trọng từ
40-43%; thu hút khoảng 85% lực lượng lao động. Đóng góp của khu vực
KTTN trong cơ cấu GDP luôn ở mức trên 43% GDP (so với khu vực
kinh tế nhà nước 28,9% GDP và khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước
ngồi (FDI) là 18% GDP). Thương hiệu của khu vực tư nhân đã không
chỉ được ghi nhận ở thị trường trong nước mà cả ở thị trường khu vực và
quốc tế; đã xuất hiện những tập đồn KTTN có quy mơ lớn cả về vốn và
công nghệ cao.
2. Một số tồn tại, hạn chế
KTTN ở nước ta ngày càng phát triển và đóng vai trò quan trọng, tuy
nhiên thực tế cho thấy, tốc độ tăng trưởng của KTTN đang có xu hướng
giảm; KTTN chưa đáp ứng được vai trò động lực quan trọng của nền
kinh tế; vẫn còn một số tồn tại, hạn chế ảnh hưởng đến sự phát triển của
KTTN ở nước ta hiện nay, cụ thể:
Một là, môi trường pháp lý đối với khu vực KTTN chưa hoàn thiện,
nhiều quy định chưa đầy đủ, chưa rõ ràng, thiếu nhất quán và chồng
chéo. Những năm qua, môi trường kinh doanh ở nước ta đã được cải
thiện nhiều, song vẫn chưa thực sự tạo điều kiện thuận lợi cho khu vực
KTTN phát triển mạnh...
Hai là, các DNTN cịn bị đối xử chưa cơng bằng so với các đối tượng
DN khác. Một số chính sách quy định chỉ đề cập đến DN nhà nước
(DNNN) mà chưa đề cập đến DNTN. Nhiều DN phải trả các chi phí
“khơng chính thức” để giải quyết cơng việc… Những bất cập này càng

khiến cho khu vực KTTN đã nhỏ lại kém phát triển. Vì vậy, để KTTN có
14


điều kiện phát triển, cần tập trung giải quyết vấn đề bình đẳng thật sự
giữa các chủ thể kinh doanh, giữa KTTN và DNNN.
Ba là, năng lực sản xuất công nghiệp của khu vực KTTN còn yếu, mới
chỉ ở giai đoạn đầu của thời kỳ phát triển. Phần lớn sản xuất công nghiệp
của các DNTN là gia công lắp ráp, sử dụng máy móc, thiết bị và nguyên
liệu nhập khẩu. Các công đoạn sản xuất đưa lại giá trị gia tăng cao như
thiết kế, tạo kiểu dáng, marketing... phần lớn được thực hiện bởi đối tác
nước ngoài. Sự phân tầng trình độ cơng nghệ đang diễn ra trong từng
ngành và trong nhiều DN; cơng nghệ lạc hậu, trung bình và tiên tiến
cùng đan xen tồn tại; công nghệ tiên tiến, hiện đại chỉ tập trung ở một số
ít DNTN, ở một số ít lĩnh vực. Do trình độ cơng nghệ thấp, các DNTN
khơng có khả năng kết nối cũng như tham gia ngành công nghiệp hỗ trợ
cho các DN lớn, nhất là không thể tận dụng được hiệu ứng lan tỏa từ các
DN FDI đang tăng trưởng nhanh.
Bốn là, các DNTN phần lớn vẫn hoạt động ở thị trường trong nước, rất ít
DNTN vươn được ra thị trường nước ngồi. Ngay cả ở thị trường trong
nước, dưới sức ép cạnh tranh gay gắt, các DNTN lớn có xu hướng rút
khỏi các ngành sản xuất công nghiệp, nhường lại sân chơi cho các DN
nước ngoài. Sự rút lui này cũng diễn ra trong một số lĩnh vực dịch vụ
như phân phối, bán lẻ được ưu tiên và có nhiều tiềm năng của nền kinh
tế.
Năm là, thiếu thị trường, thiếu mặt bằng sản xuất kinh doanh là trở ngại
lớn nhất đối với các DNTN. Việc giải quyết những rào cản về thủ tục
hành chính là bắt buộc, nhưng để DN có thể phát triển thì vấn đề “thị
trường”, vấn đề đầu ra và hình thành nơi trao đổi bn bán, hình thành
trục liên kết... giúp các DN phát triển đột phá là rất quan trọng. Để

DNTN là động lực phát triển kinh tế cần thúc đẩy hoàn thiện thể chế thị
trường đầy đủ, bởi thị trường là cơ hội tiếp cận kinh doanh, cơ hội tiếp
cận đất đai, tiếp cận thông tin, chính sách, quy hoạch...là sự liên kết giữa
các DN nhỏ với các tập đoàn lớn để tiêu thụ sản phẩm, tạo ra chuỗi giá
trị.
3. Để kinh tế tư nhân phát triển nhanh, bền vững
15


Việt Nam đặt mục tiêu phấn đấu có 1 triệu DN (năm 2020), hơn 1,5 triệu
DN (năm 2025) và có ít nhất 2 triệu DN (năm 2030). Tốc độ tăng trưởng
của KTTN cao hơn tốc độ tăng trưởng chung của nền kinh tế; Phấn đấu
tăng tỷ trọng đóng góp của khu vực KTTN đạt khoảng 50% GDP (năm
2020), khoảng 55% GDP (năm 2025) và 60 - 65% GDP (năm 2030). Để
đạt được mục tiêu đặt ra cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho khu vực
KTTN trở thành động lực quan trọng trong phát triển kinh tế, bài viết
khuyến nghị một số giải pháp sau:
Thứ nhất, xây dựng, hoàn thiện khung pháp lý tạo điều kiện thuận lợi và
bình đẳng hơn cho KTTN phát triển.
Theo đó, Nhà nước cần tăng cường nâng cao năng lực xây dựng và tổ
chức thực hiện có hiệu quả chính sách, tạo mơi trường đầu tư kinh doanh
thuận lợi, an toàn cho KTTN phát triển lành mạnh, đúng định hướng.
Tăng cường hiệu quả công tác giám sát, kiểm tra, trách nhiệm giải trình
của chính quyền địa phương các cấp đối với việc chấp hành chủ trương
của Đảng, pháp luật của Nhà nước về phát triển KTTN. Xử lý nghiêm
minh các hành vi vi phạm pháp luật, làm ảnh hưởng đến hoạt động sản
xuất kinh doanh của DN. Tăng cường cơ chế đối thoại có hiệu quả giữa
cơ quan quản lý nhà nước với DN nhằm nắm bắt và xử lý kịp thời các
vướng mắc liên quan đến phát triển KTTN.
Thứ hai, có chính sách khuyến khích, hỗ trợ KTTN đổi mới sáng tạo,

hiện đại hóa cơng nghệ. Nhà nước cần tăng cường khuyến khích, hỗ trợ
KTTN đầu tư vào các hoạt động nghiên cứu và phát triển; chuyển giao
công nghệ tiên tiến. Bảo đảm thực thi hiệu quả pháp luật về sở hữu trí
tuệ. Phát triển các quỹ hỗ trợ đổi mới sáng tạo và ứng dụng cơng nghệ.
Áp dụng chính sách thuế, hỗ trợ tài chính, tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi
phù hợp với hoạt động nghiên cứu, đổi mới, hiện đại hóa công nghệ.
Nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, đặc biệt là đào tạo nghề, nguồn
nhân lực chất lượng cao để đáp ứng đủ nhu cầu số lượng và chất lượng
nhân lực cho phát triển KTTN. Tăng cường hợp tác, liên kết giữa DN và
cơ sở đào tạo. Thứ ba, các DNTN cần chủ động xây dựng chiến lược
quy hoạch hợp lý trên cơ sở hoàn thiện bộ máy tổ chức quản lý, đẩy
mạnh hoạt động marketing, thực hành các biện pháp giảm thiểu rủi ro
16


trong kinh doanh cùng nhiều biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động
khác. Để chiến lược kinh doanh mang tính khả thi cao, các DNTN cần
nghiên cứu kỹ mục tiêu kinh tế - xã hội của đất nước, chiến lược phát
triển ngành, nghề; đồng thời, nắm bắt khả năng của mình để xây dựng
chiến lược cho tương lai. Mỗi DN cần xây dựng chiến lược riêng, phù
hợp với khả năng về vốn, năng lực nhân sự, mục tiêu phát triển, ngành
hàng tham gia kinh doanh... Để hoạt động kinh doanh mang lại hiệu quả
như mong muốn, các DNTN cần coi trọng yếu tố công nghệ trong bối
cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng vào khu vực và thế giới, với
tự do hóa mạnh mẽ cùng những chuẩn mực mới tạo nhiều cơ hội cho
việc mở rộng thị trường, tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Các DNTN
cần nghiên cứu kỹ và chuẩn bị một lộ trình thích hợp, không loại trừ
việc liên doanh, liên kết với các DN khác cũng như tranh thủ các cơ hội
từ phía Nhà nước.
Thứ tư, hoàn thiện bộ máy tổ chức quản lý và phát triển nguồn nhân lực,

nâng cao năng suất lao động.

Kết luận
Thực tiễn qua 35 năm đổi mới đã khẳng định đất nước ta đạt được
những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử trong phát triển kinh tế - xã
hội; đã chứng minh và khẳng định sự đúng đắn, khoa học, hiệu quả của
việc sử dụng KTTT định hướng XHCN làm “phương tiện” và “mục
đích” để xây dựng CNXH ở Việt Nam trên cả phương diện lý luận và
thực tiễn. Những thành tựu này tạo tiền đề, điều kiện, nền tảng quan
trọng để nước ta tiếp tục công cuộc đổi mới và phát triển trong thời gian
tới; càng khẳng định chủ trương, quan điểm, nhận thức về phát triển nền
KTTT định hướng XHCN ở Việt Nam, đặc biệt là những điểm mới trong
Văn kiện Đại hội XIII, thể hiện nhất quán, sáng tạo ba nguyên tắc cơ bản
trong xây dựng các văn kiện của Đảng là: kế thừa và phát triển, kiên
định và đổi mới, kết hợp nhuần nhuyễn thực tiễn và lý luận phù hợp với
thực tiễn Việt Nam và xu thế phát triển của thời đại mới.
17


Tơi đã từng đọc qua một câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Tun
truyền là đem một việc gì đó nói cho dân hiểu, dân nhớ, dân theo, dân
làm. Nếu khơng đạt mục đích đó, là tun truyền thất bại”. Trong mục
tiêu xây dựng và phát triển kinh tế tư nhân, cơng tác tun truyền vận
động giữ vai trị hết sức quan trọng trong trong nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế ngày càng rõ hơn. Mục
đích là nhằm truyền bá những tri thức, giá trị tinh thần, tư tưởng đến đối
tượng, biến những kiến thức, giá trị tinh thần đó thành nhận thức, niềm
tin, tình cảm của đối tượng, thơi thúc đối tượng hành động theo những
định hướng, những mục tiêu do chủ thể tuyên truyền đặt ra.
Tuy nhiên cũng cần đổi mới và đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền,

vận động đối với doanh nghiệp và phù hợp với từng loại hình doanh
nghiệp. Chú trọng những hình thức tuyên truyền vận động phù hợp, có
ảnh hưởng sâu sắc. Có thể thấy rằng nhờ vào việc tuyên truyền, kinh tế
tư nhân đã phát triển trên nhiều phương diện, được tự do kinh doanh và
đối xử bình đẳng hơn với các thành phần kinh tế khác, nhất là trong tiếp
cận các yếu tố sản xuất và các loại thị trường; hiệu quả, sức cạnh tranh
dần được nâng lên; hoạt động đa dạng ở hầu hết các ngành, lĩnh vực và
các vùng, miền; bước đầu đã hình thành được một số tập đồn kinh tế tư
nhân có quy mơ lớn, hoạt động đa ngành, có khả năng cạnh tranh trên thị
trường trong nước và quốc tế.

18