ngu van

TRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO Q THẦY CƠ GIÁO
VỀ DỰ GIỜ HỘI GIẢNG


KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Tố cáo tội ác của giặc và tâm trạng của Trần Quốc Tuấn?
2. Nêu nôi dung và nghệ thuật của tác phẩm “Tinh thần yêu
nước của nhân dân ta” ?


Tiết 82

B.

CÂU ĐẶC BIỆT

I. Thế nào là câu đặc biệt?


* Ví dụ: sgk/27
Cho ba câu sau:
Ơi, em Thủy! Tiếng kêu sửng sốt của cơ giáo làm tơi giật mình.
Em tơi bước vào lớp.
( Khánh Hồi )


-> Khơng xác định được CN và VN.

a. Ơi, em Thủy !

b. Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm tơi giật mình.

C
c. Em tơi bước vào lớp.
C

V

V


* Ví dụ: sgk/27
Cho ba câu sau:
Ơi, em Thủy! Tiếng kêu sửng sốt của cơ giáo làm tơi giật mình.
Em tơi bước vào lớp.
( Khánh Hồi )
Câu in đậm có cấu tạo như thế nào? Hãy lựa chọn câu trả lời
đúng:
A.Đó là câu bình thường có đủ chủ ngữ và vị ngữ.
B.Đó là một câu rút gọn, lược bỏ cả chủ ngữ lẫn vị ngữ.
C. Đó là một câu khơng thể có chủ ngữ và vị ngữ.


Tiết 82

B.

CÂU ĐẶC BIỆT

I.Thế nào là câu đặc biệt?
Câu đặc biệt là loại câu khơng cấu tạo theo mơ hình chủ
ngữ - vị ngữ.

• BÀI TẬP NHANH:
Các câu in đậm dưới đây thuộc các kiểu câu nào? Vì sao?

1. Mùa xuân đã về.
-> Câu đơn bình thường: Có đầy đủ chủ ngữ và vị ngữ
2. Học ăn, học nói, học gói, học mở.
-> Câu rút gọn:Lược bỏ chủ ngữ
Khôi phục:
Chúng ta học ăn học nói, học gói, học mở.
3. Mùa xuân.
-> Câu đặc biệt: Khơng cấu tạo theo mơ hình chủ ngữ - vị ngữ.


Tiết 82

B.

CÂU ĐẶC BIỆT

I. Thế nào là câu đặc biệt?
II. Tác dụng của câu đặc biệt.


Tác dụng
Câu đặc biệt

Bộc lộ

cảm
xúc

Liệt kê, thông
báo về sự tồn tại
của sự vật, hiện
tượng

Một đêm mùa xn. Trên dịng
sơng êm ả, cái đị cũ của bác tài
Phán từ từ trơi. (Nguyên Hồng)

An gào lên:
- Sơn! Em Sơn! Sơn ơi!
- Chị An ơi!
Sơn đã nhìn thấy chị.
(Nguyễn Đình Thi)

Gọi đáp



Đồn người nhốn nháo lên.
Tiếng reo. Tiếng vỗ tay.
(Nam Cao)
“Trời ơi!”, cô giáo tái mặt và
nước mắt giàn giụa. Lũ nhỏ cũng
khóc mỗi lúc một to hơn.
(Khánh Hoài)

Xác định
thời gian,
nơi chốn






Tiết 82

B.

CÂU ĐẶC BIỆT

I. Thế nào là câu đặc biệt ?
II. Tác dụng của câu đặc biệt.
Câu đặc biệt thường dùng để:
-Nêu lên thời gian, nơi chốn diễn ra sự việc được nói đến
trong đoạn;
-Liệt kê, thơng báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng;
-Bộc lộ cảm xúc;
- Gọi đáp.



Tiết 82

B.

CÂU ĐẶC BIỆT

So sánh và chỉ ra điểm giống và khác nhau giữa câu đặc biệt
và câu rút gọn?
CÂU ĐẶC BIỆT
GIỐNG
NHAU
KHÁC
NHAU

CÂU RÚT GỌN

Có cấu tạo gồm một từ hoặc một cụm từ.
Khơng cấu tạo theo mơ
hình chủ ngữ- vị ngữ
Từ hoặc cụm từ trong câu
đặc biệt làm trung tâm cú
pháp của câu. Khơng thể
xác định từ hoặc cụm từ
đó làm thành phần nào
trong câu.
Ví dụ:
Trời ơi!

Câu rút gọn là câu đơn hai
thành phần được cấu tạo
theo mơ hình CN - VN
Dựa vào hồn cảnh sử dụng,
có thể xác định được thành
phần bị rút gọn và khôi phục

lại thành phần đó.
Ví dụ:
Học, học nữa, học mãi


Tiết 82

B.

CÂU ĐẶC BIỆT

I. Thế nào là câu đặc biệt ?
II. Tác dụng của câu đặt biệt.
III. Luyện tập:


Bài tập 1,2sgk /29: Tìm trong các ví dụ dưới đây những câu đặc
biệt và câu rút gọn, nêu tác dụng của chúng.
a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của q. Có khi được trưng bày trong
tủ
kính,
rõ ràng
thấy.
cũng có
khicó
cấtkhi
giấu
trong
tủ trong
kính, bình

trongpha
bìnhlê,pha
lê, rõdễ
ràng
dễ Nhưng
thấy. Nhưng
cũng
cấtkín
đáo
rương,
hịm.
Bổnhịm
phận của chúng ta là làm cho những của
giấutrong
kín đáo
trongtrong
rương,
trong
quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải
ra sức
giải thích,
Nghĩa
là phải
ra sức
tuyên
truyền,
tổ chức,
lãnh
đạo, làm
tinh

thần
cả mọi
giải thích,
tuyên
truyền,
tổ chức,
lãnhcho
đạo,
làm
choyêu
tinhnước
thầncủa
yêutất
nước
của
người
đều người
được thực
hành vào
việc kháng
chiến.
tất cả mọi
đều được
thựccơng
hànhviệc
vào u
cơngnước,
việc cơng
u nước,
cơng việc

( Hồ Chí Minh )
kháng chiến
b) Đứng trước tổ dế, ong xanh khẽ vỗ cánh, uốn mình, giương cặp răng rộng
và nhọn như đơi giọng kìm, rồi thoắt cái lao nhanh xuống hang sâu. Ba
giây…Bốn giây…Năm giây…Lâu quá!
( Vũ Tú Nam)
c) Sóng ầm ầm đập vào những tảng đá lớn ven bờ. Gió biển thổi lồng lộng.
Ngoài kia là ánh đèn sáng rọi của một con tàu. Một hồi cịi.
cịi
( Nguyễn Trí Hn)
d) Chim
lá:cuộc đời của bạn cho tơi nghe đi!
Hãyhỏi
kểchiếc
chuyện
Lá ơi!sâu
- Bình
Lá ơi!Hãy
chuyện
củakể
bạn
cho tơi nghe đi!
thườngkể
lắm,
chẳngcuộc
có gìđời
đáng
đâu.
- Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu. ( Trần Hoài Dương)

Bài tập 3 sgk/29: Viết một đoạn văn ngắn( khoảng 5 – 7 câu) tả
cảnh quê hương em, trong đó có một vài câu đặc biệt.


Bài tập:

CỦNG
CỐdưới đây và cho biết tác dụng
• Tìm câu đặc biệt trong
đoạn trích
của chúng:
a. Trời ơi! Cơ giáo tái mặt và nước mắt giàn giụa. Lũ nhỏ cũng
khóc mỗi lúc một to hơn.
( Hà Ánh Minh )
b. Một ngôi sao. Hai ngôi sao. Sao lấp lánh. Sao như nhớ thương.
( Lê Phan Quỳnh)
c. Anh ơi! Bao giờ áo anh có rách, anh tìm về chỗ em, em vá cho,
anh nhé…
( Khánh Hoài)
d. Mùa xuân! Mỗi khi họa mi tung ra những tiếng hót vang lừng,
mọi vật như có sự thay đổi kỳ diệu.
( Vỏ Quảng)


Bài tập:
* Câu đặc biệt và tác dụng
a. Trời ơi!  bộc lộ cảm xúc
b. Một ngôi sao. Hai ngôi sao. liệt kê, thông báo về sự tồn tại
của sự vật hiện tượng.

c. Anh ơi!  gọi đáp
d. Mùa xuân!  xác định thời gian