The duc 6

PHẦN I: MỞ ĐẦU
Môn Cờ vua là một môn thể thao có lịch sử phát triển lâu đời, nó phổ biến
trong cả nước nói riêng và trên tồn thế giới nói chung , được mọi người u
thích và hàng triệu người tham gia chơi cờ thường xuyên. Nó là một mơn thể
thao trí tuệ, có tác dụng phát triển tư duy logic, luyện trí thơng minh, giáo dục
những phẩm chất tốt đẹp như tính tổ chức kỷ luật, kiên cường, bình tĩnh, luyện
mưu trí, óc sáng tạo, luyện cách nhìn xa trơng rộng, biết phân tích, tổng hợp tình
hình một cách khách quan khoa học, rèn luyện cách làm việc có kế hoạch, tính
quyết đốn và táo bạo trong xử lý tình huống. Chơi cờ là một thú vui tao nhã và
đầy hầp dẫn vì cờ vua là mơn thể thao trí tuệ kết hợp trong mình 3 yếu tố: thể
thao - khoa học –nghệ thuật, ngồi trước bàn cờ con người tha hồ phát huy trí
tưởng tượng, khả năng sáng tạo, thử thách ý chí, rèn luyện phương pháp tư duy
khoa học, phát triển các đức tính tốt đẹp: tự tin, kiên trì, … Phần lớn các thế cờ
xuất phát đều mang tính tình huống riêng biệt, nghĩa là khơng thể tìm ra một lời
giải duy nhất tuyệt đối đúng. Do vậy người chơi ln rơi vào tình huống phải
thay đổi liên tục, đòi hỏi phải tập trung tư duy sáng tạo để giải quyết hợp lý như
trường hợp giải các bài toán khác nhau.
Giáo dục thể chất là một trong những nội dung cơ bản của giáo dục tồn
diện học sinh đó là: “ trí lực và thể lực” góp phần giáo dục tố chất vận động,
nhân cách, đạo đức lối sống, tác phong làm việc, ý thức tổ chức kỉ luật. Do vậy
bồi dưỡng sức khỏe cho học sinh hiện nay, làm nền tảng sau này đó là trách
nhiệm chung của toàn xã hội, giáo viên chuyên ngành giáo dục thể chất.
Là giáo viên giảng dạy môn thể dục của nhà trường, việc phát triển tố chất
thể lực cho học sinh, tìm kiếm và phát huy năng khiếu xây dựng đội tuyển Cờ
vua cho nhà trường để chuẩn bị cho HKPĐ cấp huyện trong thời gian tới là điều
tôi rất quan tâm và cũng là nhiệm vụ mà Ban giám hiệu nhà trường giao phó.
Muốn có được một đội tuyển Cờ vua chuyên nghiệp, mạnh, duy trì và phát
triển chúng ta cần phải nên kê hoạch tuyển chọn vận động viên, chương trình


huấn luyện, có kế hoạch tập dần một cách hết sức kiên trì mà con người gọi là “

khổ luyện”, mới đem lại sự thành công. Tuy nhiên việc thành lập được một đội
tuyển cờ vua cịn rất khó khăn, và các học sinh khơng có nhiều thời gian, thời
gian học tại trường, ngoài giờ học, các học sinh cũng phải đi học them và quan
trọng nhất là chưa có sự đầu tư của nhà trường và gia đình về mặt vật chất và
tinh thần.
Việc thành lập đội tuyển TDTT tham gia thi đấu môn cờ vua là mục tiêu
trước mắt cũng như lâu dài. Đó là lý do tơi chọn đề tài: “MỘT SỐ PHƯƠNG
PHÁP TUYỂN CHỌN VÀ HUẤN LUYỆN BỘ MÔN CỜ VUA NĂM HỌC
2018-2019 TRƯỜNG THCS NGUYỄN VĂN CỪ”


1. MỤC ĐÍCH CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Muốn con thơng minh, hãy cho chúng chơi cờ vua. Các chuyên gia dạy cờ
đã phát hiện trò chơi thể thao này giúp trẻ cư xử thông minh hơn, tập trung tốt
hơn và có tư duy logic. Nó cũng đặc biệt tốt với trẻ tự kỷ hay rối loạn hành vi.
Khi thầy dạy cờ Charles Wood bước vào một lớp học trong thành phố
Bradford, Anh, ông chuẩn bị cho một cuộc chiến. "Tôi hỏi bọn trẻ 'Các em nghĩ
cờ vua thế nào?', Thông thường, chúng sẽ nói 'Nó thật chán, dành cho những
người lập dị'. Tơi bảo chúng 'Khơng. Đó là một cuộc chiến tranh'. Tơi mơ tả
những tịa lâu đài, những người lính gác, và các cuộc chiến...". Chỉ sau 15 phút,
Wood cho biết ơng có thể lơi kéo các học sinh vào một ván cờ mà ơng tin rằng
nó có thể làm thay đổi cuộc đời hay thái độ hung hăng thành những cuộc cạnh
tranh lành mạnh, ứng xử thông minh và làm tăng khả năng tự tin ở trẻ.
Trong năm qua, nhà cựu kinh doanh này đã thuyết phục được 800 trẻ em ở
80 trường học tham gia chơi cờ, trong một kế hoạch nhắm đến những em nhỏ
kém triển vọng nhất. Với những trẻ bị rối loạn phát triển, cờ vua thường chứng
tỏ một trí thơng minh đặc biệt nào đó. Trẻ tự kỷ thường giỏi hơn bạn cùng lứa
trong mơn thể thao này, cịn những trẻ bị các trục trặc hành vi như rối loạn tăng
hoạt động giảm chú ý thì nhờ cờ vua mà cải thiện khả năng tập trung. "Cờ vua
có những quy tắc và nghi thức, chẳng hạn trẻ phải đợi đến lượt mình. Cờ vua

dạy trẻ điều đó, và chúng học để áp dụng vào phần cịn lại của đời sống",Wood
nói.
Nghiên cứu trên các trẻ em học tiểu học được thực hiện bởi Đại học
Aberdeen, đã tìm thấy cờ vua có thể cải thiện kỹ năng hiểu, học toán và làm tăng
mức độ linh hoạt. Wood tin rằng nó có thể làm nhiều hơn thế:"Đây khơng phải
là việc dạy đánh cờ, nó là việc dạy trẻ học cách đánh. Nó là lịch sử, tốn học,
logic, và cũng là cách kể chuyện".
Cậu bé Kieran Barrass, 9 tuổi, từng vật lộn để ra khỏi vị trí bét lớp ở trường
Southmere khi Wood bắt đầu lớp học buổi trưa của mình. "Thằng bé tràn đầy
năng lượng, trong khi lại quá thiếu sự tập trung", chị Catherine, mẹ cậu, cho
biết. Chị và chồng đã sửng sốt khi Kieran cho biết cậu sẽ gia nhập câu lạc bộ cờ


vua. Kể từ đó, họ tự hào chứng kiến Kieran chiến thắng qua các cuộc thi đấu,
đồng thời cải thiện đáng kể khả năng tập trung, từ đó xuất sắc cải thiện việc học
ở trường. Cậu bé không ngồi yên bao giờ nay có thể ngồi suốt 4 tiếng để tính
tốn một nước đi, Catherine kể. Kieran cũng vui vẻ giải thích tại sao cậu u cờ
vua đến thế: "Nó thực sự thú vị và khiến cháu thông minh hơn. Giờ cháu đã luôn
đứng trong top đầu ở mọi lĩnh vực".
2. ĐÓNG GÓP CỦA SKKN ĐỐI VỚI VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
QUẢN LÍ DẠY VÀ HỌC CỦA NGÀNH GIÁO DỤC NÓI CHUNG VÀ NHÀ
TRƯỜNG NÓI RIÊNG:
Sau khi một số nghiên cứu khơng chính thức đã được thực hiện trong đầu thế
kỷ 20 về ảnh hưởng của cờ vua đối với tư duy logic và 1 số chức năng khác.
Một kết luận ban đầu chỉ ra rằng, cờ khơng chỉ địi hỏi các tố chất cần thiết mà
còn giúp phát triển các tố chất chất đó. Trong “Cờ vua và giáo dục” John
Artise đã viết “Sự kích thích vào thị giác có xu hướng cải thiện bộ nhớ nhiều
hơn bất kỳ sự kích thích nào khác; Cờ vua thực sự là bài tập tuyệt vời để luyện
trí nhớ và ở bất cứ cơng việc nào cần đến trí nhớ thì nó cũng đóng một vai trị
quan trọng.”

Việc cải thiện bộ nhớ chỉ là đỉnh của tảng băng trôi này. Các báo cáo từ các
sinh viên, các thầy cô giáo, các bậc phụ huynh đã cho thấy các lợi ích có tính
học thuật của môn cờ vua như các kỹ năng giải quyết vấn đề toán học, khả năng
đọc hiểu, tư duy logic, sự quan sát, nhận diện, phân tích, sáng tạo, tập trung, bền
bỉ, tự kiểm soát, tinh thần thể thao, tinh thần trách nhiệm, sự tôn trọng người
khác, sự tự tôn cũng như sự thất vọng và các ảnh hưởng khác mà khó định
lượng/ đo lường nhưng có thể phân biệt như quan điểm, động cơ thúc đẩy và
thành tích của sinh viên.
Với những hiệu quả thực sự như vậy, năm 1992 Hoa Kỹ đã ban hành luật
thúc đẩy và khuyến khích sự kết hợp của mơn cờ vua với các chương trình học
tại các trường.
Nhờ có sự kết hợp giữa giáo dục và cờ vua, cùng với sự ghi nhận về hiệu
quả học tập của các học sinh tham gia chơi cờ vua, đã có sự bùng nổ về số lượng


trẻ em tham gia học cờ và chơi cờ tại Hoa Kỳ. Sự phổ biến của nó có thể được
nhìn thấy khi ký lục về số lượng các vận động viên cờ vua tham gia cạnh tranh
trong các sự kiện nổi bật về giáo dục của quốc gia. Số lượng các thành viên nhí
tham ra chơi cờ tăng nhanh hơn so với số lượng những người trưởng thành tham
gia rất nhiều. Liên đoàn cờ vua Hoa Kỳ ngày nay đại diện cho hơn 50% tổng số
các thành viên. Hàng năm có khoảng 250,000 trẻ em ở Hoa Kỳ được giảng dạy
và giới thiệu những nguyên lý cơ bản về cờ vua trong hệ thống các trường tiểu
học. Số lượng trẻ em chơi cờ phát triển rất nhanh, và lúc này thật sự cần có
những nghiên cứu để xác định ảnh hưởng của cờ vua đối với trẻ em như thế nào.
May mắn thay, các nghiên cứu này đã được thực hiện để xác nhận giả thuyết
rằng cờ vua làm tăng chất lượng học sinh tại các trường tiểu học; hơn những
gì tơi đã nêu ra ở đây, tơi đã tiến hành nghiên cứu kỹ lưỡng các vấn đề liên quan
và tất cả đều có kết quả tương tự.
Theo báo cáo trong “Phát triển tư duy Phản biện Thông qua Cờ vua”, Tiến sĩ
Robert Ferguson thử nghiệm học sinh từ lớp 7 đến lớp 9 trong những năm 19791983, đây được coi như là một phần của ESEA IV-C trong chương trình khám

phá. Ơng thấy rằng những học sinh khơng chơi cờ vua tăng kỹ năng tư duy
phản biện của họ trung bình 4,6% mỗi năm, trong khi những học sinh là thành
viên của một câu lạc bộ cờ vua đã được cải thiện kỹ năng phân tích của họ trung
bình 17,3% / năm. Ba nghiên cứu riêng biệt để xác định cách cờ vua ảnh hưởng
thế nào đến tư duy sáng tạo cũng đã được thực hiện như một phần của cuộc
nghiên cứu tương tự. Nó kết luận rằng trung bình những học sinh được chơi và
học cờ thường xuyên có khả năng cải tạo tư duy sáng tạo nhanh hơn 2-3 lần so
với những học sinh không chơi cờ.
Các nghiên cứu tiếp theo của Tiến sĩ Ferguson tiếp tục hỗ trợ các kết luận
ban đầu. Trong nghiên cứu thí điểm tại trường Tri-State Area thực hiện vào năm
1986 và “Sự phát triển của lý luận và trí nhớ qua cờ vua” (1987-88) học sinh
chơi cờ cho thấy họ có sự phát triển rất tốt về khả năng ghi nhớ, óc tổ chức và
tư duy logic.


Nghiên cứu “Cờ vua và năng khiếu” được tiến hành bởi Tiến sĩ Albert Frank
tại trường Uni Protestant, trong năm học 1973-1974. Nghiên cứu đã sử dụng
nhóm lớn để thí điểm và thành lập nhóm kiểm sốt, Tiến sĩ Frank muốn xác
nhận chắc chắn rằng liệu có phải để có thể chơi cờ giỏi người ta phải có năng
khiếu hay ít ra cũng phải có 1 số khả năng nhất định như đã nêu ở trên. Ông
cũng muốn biết liệu việc học cờ có thể phát triển những khả năng đó hay khơng?
Kết quả của ơng rất đáng kinh ngạc, nhưng có thể dự đốn được. Có một mối
tương quan đáng kể giữa khả năng chơi cờ tốt và không gian, số, hành chính, và
khả năng về cơng việc giấy tờ. Nó cho thấy các khả năng có được khi chơi cờ
không chỉ là một hay hai khả năng mà là rất nhiều khả năng được phát triển
cùng 1 lúc khi chơi cờ.Các kết luận của ông chỉ ra rằng những học sinh tham
gia các khóa học cờ vua đánh dấu sự phát triển các năng khiếu của mình bằng
lời nói và những con số. Hơn nữa điều này được nhận thấy ở hầu hết những
người chơi cờ chứ không chỉ ở những người chơi cờ giỏi.
Một nghiên cứu tiến hành ở bốn trường tiểu học lớn ở Texas vào năm 1997

tiếp tục chứng minh các lợi ích của cờ vua. Đánh giá thông qua các tiểu bang
Texas của Học Viện Kỹ năng (TAAS), nghiên cứu này được thực hiện để kiểm
tra sự khác biệt mà câu lạc bộ cờ vua đã có trên các thử nghiệm có tính chuẩn
hóa. Các trường học đã được lựa chọn phải đưa cờ vua vào giảng dạy tối thiểu là
2 năm. Các câu lạc bộ cờ đào tạo một tiếng đồng hồ sau giờ học một ngày mỗi
tuần. Từ một vài nghìn học sinh đã kiểm tra và tất cả các loại học sinh được
kiểm tra từ học sinh giáo dục đặc biệt cho các học sinh năng khiếu và tài năng,
những mẫu thí nghiêm lớn và đa dạng, đủ để tạo ra một kết luận cụ thể. Có
những cải tiến đáng kể trong cả hai mơn học là đọc hiểu và tốn học cho tất cả
các cấp lớp và tất cả các trình độ của học sinh (thường xun, có năng khiếu và
tài năng, thuộc diện giáo dục đặc biệt, học tập thể, vv). Thông qua chỉ số về học
tập của bang Texas, nó đã được xác định rằng trung bình những học sinh chơi cờ
vua được cải thiện về khả năng đọc hiểu và toán học nhanh gấp 1.5-2 lần so
với những học sinh không chơi cờ.


Nghiên cứu của Tiến sĩ Stuart Margulies từ năm 1991 đã nghiên cứu về sự
phát triển ngôn từ trong cờ vua. Nghiên cứu đã chứng minh rằng những học sinh
được học cờ đã gia tăng khả năng đọc hiểu của mình khá tốt. "Nghiên cứu của
Margulies là một trong những luận cứ mạnh nhất để chứng minh rằng điều cuối
cùng mà tất cả các giáo viên cần phải biết là - cờ vua là một cơng cụ học tập
hữu ích. (Inside Chess, tháng 2 năm 1994).
"Liệu cờ vua có thể giúp phát triển trí tuệ sớm" là câu hỏi đặt ra trong
nghiên cứu “Cờ vua và phát triển nhận thức” của Johan Christiaen từ những năm
1974-1976 tại Bỉ. Các kết quả một lần nữa khẳng định rõ ràng rằng các nhóm
học sinh chơi cờ vua có những tiến bộ vượt bậc so với nhóm học sinh khơng
chơi cờ vua. Năm 1982, Tiến sĩ Gerard Dullea đề cập đến nghiên cứu này và
tuyên bố "... chúng ta có những bằng chứng khoa học để chứng minh điều
mà chúng ta tin tưởng - cờ vua làm cho trẻ thông minh hơn!" (Chess Life,
tháng 11 năm 1982) Trong một nghiên cứu tương tự được thực hiện trong một

loạt thử nghiệm ở New Brunswick , Canada được gọi là Thách thức toán học,
các chương trình giảng dạy tốn học cờ vua được sử dụng để dạy logic từ lớp 2
đến lớp 7. Điểm số trung bình của mơn giải quyết vấn đề trong tỉnh đó tăng từ
62% đến 81%.. Trong “Chơi Cờ vua” – Một nghiên cứu về kỹ năng giải quyết
vấn đề của học sinh có trí thơng minh trung bình và trên trung bình được viết
bởi Philip Rifner từ năm 1991-1992 trong trường học. Các giả thuyết rằng việc
học các kỹ năng giải quyết vấn đề trong cờ cua sau đó có thể áp dụng cho các
lĩnh vực khác đã được khẳng định


PHẦN II: NỘI DUNG
CHƯƠNG I: KHÁI QUÁT THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
1.VỀ LÝ THUYẾT
- Mơn Cờ Vua nói riêng, nếu được tập luyện theo đúng kế hoạch xây dựng
thì mang lại hiệu quả cao cho bản thân học sinh. Vì vậy, ngồi việc luyện tập
trong nhà trường khơng chỉ người huấn luyện được xem trọng mà phải biết liên
hệ phối hợp với nhà trường và các đoàn thể, được như vậy người huấn luyện
mới thật sự thành công - thành công vì gây dựng được một phong trào thể thao
mới. Mặt khác sự thành cơng đó góp phần lơi kéo sức thu hút của mọi thành
viên khác tham gia, hạn chế những mặt tiêu cực của học sinh, có nơi sinh hoạt
TDTT lành mạnh trong nhà trường cho học sinh và lực lượng giáo viên hiện
nay. Như vậy đó chính là sự thành công không chỉ đối với nhà trường mà cả về
mặt xã hội.
- Có hoạt động vui chơi lành mạnh trong đội ngũ giáo viên, trong học sinh
và nó chính là tiền đề cho đội tuyển Cờ vua nhà trường phát triển.
2.VỀ THỰC TIỄN:
- Cơ sở vật chất học đường là yếu tố quan trọng. Vì điều kiện nhà trường
chúng ta rất hạn chế về dụng cụ tập luyện, khơng có nhiều qn - bàn cờ, tài
liệu, quan trọng nhất là bàn cờ treo và đồng hồ thi đấu. Chính vì thế cho nên
giáo viên và học sinh chưa được làm quen với môn Cờ Vua cũng như không

được tham gia các giải thi đấu.
- Cờ Vua là môn thể thao được các thầy cơ trong trường u thích, chính
vậy mà hằng năm các thầy, cơ vẫn tự tổ chức thi đấu với nhau. Vì thế thành lập
và phát triển đội tuyển Cờ Vua cho trường sẽ rất được ủng hộ và thuận lợi.
- Thầy cô là tấm gương cho học sinh. Cụ thể là đa số các thầy, cơ trong nhà
trường đều rất u thích Cờ Vua, bản thân tơi cũng rất u tích mơn cờ Vua này.
Nó đã giúp tôi trở thành một cô giáo giảng dạy mơn thể dục, cho đến giờ tơi vẫn
theo đuổi nó.


- Ở học kỳ I giảng dạy môn thể thao tự chọn vừa qua, tôi đã chọn Cờ Vua
để đưa vào giảng dạy nhằm phát hiện những năng khiếu tích cực bổ sung vào
đội tuyển của trường. Mặt khác, tôi đã tổ chức cho học sinh các lớp thi đấu với
nhau. Thơng qua kết quả thành tích mà các em đạt được, tôi đã thành lập được
một đội tuyển cờ vua cho nhà trường. Và cũng thơng qua q trình giảng dạy,
tìm hiểu, tơi được biết đa số các em có trong danh sách đội tuyển đều là những
học sinh có hạnh kiểm tốt, học lưc khá trong tốp dẫn đầu của lớp. Đặc biệt
những học sinh này đều rất giỏi về các mơn học tự nhiên.
- Chính vì thế, để thành lập và huấn luyện đội tuyển Cờ Vua trường THCS
Nguyễn Văn Cừ cho hiện tại và tương lai sau này là khả thi. Muốn thế cần xây
dựng một phương pháp giảng dạy lối chơi cơ bản cho môn Cờ Vua. Đây là một
trong những giải pháp hợp lý nhất hiện nay.


CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG MÀ SKKN ĐỀ CẬP ĐẾN:
1. Thuận lợi:
- Cờ Vua là môn thể thao được nhiều thầy, cơ và các em học sinh ủng hộ,
ưa thích. Nó đem lại sự tao nhã và cảm giác thoải mái sau một tiết học căng
thẳng. Chỉ cần một bộ quân - bàn cờ là người chơi có thể chơi trong các giờ giải
lao.

- Cờ vua khơng địi hỏi nhiều về thể lực, khơng địi hỏi phải có sân bãi hay
những dụng cụ phức tạp như một số môn thể thao khác.
- Bản thân người dạy - tơi, có đủ trình độ chun mơn, có năng lực để
giảng dạy vầ huấn luyện, có trình độ để nhận biết tài năng của học sinh, có khả
năng tổ chức, thành lập, tuyển chọn và huấn luyện đội tuyển Cờ Vua cho nhà
trường.
2. Khó khăn:
- Cờ Vua tuy là mơn thể thao có từ lâu nhưng chưa được quan tâm và đầu
tư. Bước đầu sẽ rầt khó khăn về mặt nguồn lực và vật chất.
- Cờ Vua không phải là môn thể thao để các em học sinh u thích là có thể
có thành tích cao. Nó là mơn trí tuệ địi hỏi phải có năng khiếu, có thời gian tập
luyện lâu dài, có tính kiên trì, kiên nhẫn. Mà học sinh cấp 3 lại khơng có nhiều
thời gian để dành cho một mơn thể thao cụ thể nào.


CHƯƠNG II: NHỮNG BIỆN PHÁP MANG TÍNH KHẢ THI:
Trên cơ sở của phương pháp tuyển chọn và giảng dạy cơ bản, đối với học
sinh hay người mới chơi cờ thực hiện theo trình tự các giải pháp sau:
GIẢI PHÁP 1:TUYỂN CHỌN
Tổ chức thi đấu HKPĐ cấp trường.Tham mưu cho tổ chuyên môn và Ban
giám hiệu nhà trường phát hành điều lệ giải trong đó quy định đối tượng, lứa
tuổi, thể thức thi đấu. Bằng hình thức thơng báo dưới cờ và trong các giờ giảng
dạy môn thể dục và khuyến khích học sinh tự giác đăng ký tham gia thi đấu, sau
đó giáo viên tiến hành cơng tác tổ chức thi đấu giải cấp trường theo hệ thụy sỹ 7
ván giành cho 4 lức tuổi : tuổi 11-15 nam nữ thi đấu cờ nhanh và cờ tiêu chuẩn.
Kế thúc giải chọn những học sinh đạt từ hạng I đến hạng 4 đưa vào đội tuyển để
tiến hành huấn luyện, Sau 1 tháng huấn luyện cơ bản sẽ tổ chức thi đấu để chọn
đội tuyển chính thức để đi thi đấu cấp tỉnh.
Đồng thời qua mổi tiết học thể dục trên lớp tơi và các giáo viên thể dục
khác tự tìm kiếm để phát hiện thêm những học sinh có năng khiếu về mơn cờ

như tính chịu khó, kiên nhẫn, chăm chỉ để học cờ về căn bản
Ưu điểm:
- Tuyển chọn được học sinh có năng khiếu phù hợp với một VĐV cờ vua
- Phát hiện những học sinh biết chơi cờ từ trước, đã được trang bị những
kiến thức cơ bản từ các lớp học cấp 2.
- Học sinh cũ cũng ham thích và tự nguyện tham gia thi đấu tập luyện.
Khuyết điểm:
- Học sinh chơi cờ tự phát nên có nhiền nước đi sai nguyên tắc
- Có nhiều học sinh vì nhiều lý do khác nhau khơng đăng ký thi đấu
Sau khi có được cách tuyển chọn trên và với kết quả thi đấu HKPĐ cấp
trường tôi đã lựa chọn lần cuối cùng và lọai bỏ những học sinh chưa đạt yêu
cầu.


- Tuyển chọn học sinh khối 6,7 huấn luyện và thi đấu cho lứa tuổi 11-12,
khối 8 và khối 9 ghép thành một nhóm tuổi 13-14 chọn những học sinh đó biết
chơi cờ về căn bản để thành lập đội tuyển mở rộng
-

Học sinh tuyển chọn phải có học lực từ khá trở lên, thể lực tốt, có tính

kiên nhẫn và đặc biệt phải chịu khó “ngồi lâu”. Thực hiện các test như sau:
Test 1: Tổ chức thi đấu giải theo 2 thể thức: vòng tròn (nữ lứa tuổi 12, 1314), hệ thụy sỹ 7 ván ( khối 6,7 nam ), 9 ván giành cho lức tuổi 13-14 nam.
Test này dùng đề phân lọai, xếp thứ hạng vận động viên để chọn lựa đội
hình thi đấu.
Test 2: Giải các bài tập đòn phối hợp trong sách giáo khoa : mổi học sinh
từ 10-20 bài trong một thời gian nhất định.
Test này dùng để đánh giá khả năng tính tốn của các học sinh.
Test 3: Giáo viên đánh cờ đồng loạt với các học sinh.
Test này dùng để đánh giá sức cờ của học sinh qua từng nước đi.

GIẢI PHÁP 2: KẾ HOẠCH VÀ NỘI DUNG HUẤN LUYỆN
1.Mục đích yêu cầu:
Mục đích
- Tập luyện cờ vua để rèn luyện tư duy nó hổ trợ trực tiếp cho việc tiếp thu
những kiến thức học tập của học sinh, rèn luyện tính kiên nhẫn , tính tự tin.
- Có lực lượng tham gia vào các giải phong trào
Yêu cầu:
- Tập luyện một cách nghiêm túc theo hướng dẫn của giáo viên.
- Tập luyện vừa sức từ thấp lên cao, từ dễ đến khó.
- Có ý thức tự tập luyện, làm việc độc lập tại nhà để tự nâng cao thành tích.
- Tập luyện đúng và đủ các bài tập do giáo viên hướng dẫn đưa ra.
- Giờ giấc tập luyện phải đúng giờ.
Thời gian tập luyện: ngoài thời gian giảng dạy trong các tiết học thể thao
tự chọn, cần bồi dưỡng thêm một số buổi
- 3 tháng: từ 1/10/2011 – 02/01/2012


- Mổi tuần tập 4 buổi mổi buổi từ 90 – 120 phút.
- Các buổi khác giáo viên hướng dẫn bài tập cho học sinh tự tập tại nhà.
- Cần duy trì tập luyện từ khi tuyển chọn đến khi thi đấu, khối lượng tập
luyện sẽ nâng dần tùy theo trình độ của mổi vận động viên, tận dụng thời gian
các buổi tập luyện để làm việc một cách tích cực và hiệu quả. Đối với thời gian
chuẩn bị thi đấu tránh tập quá sức sẽ gây căng thẳng cho học sinh
Nội dung tập luyện:
Bước 1: hướng dẫn cho học sinh các kỹ thuật căn bản, các bài học cơ bản
Giới thiệu bàn cờ


Cờ vua. Vị trí các quân khi bắt đầu
Các quy tắc của cờ vua

Các quân cờ vua
Vua
Hậu
Xe
Tượng
Mã
Tốt


Bài toán tám hậu là một vấn đề về xếp 8 qn hậu vào bàn cờ sao cho khơng có
qn nào có thể tấn cơng qn khác. Đây là một trong 12 lời giải.
Khi một ván cờ vua bắt đầu, một người chơi sẽ cầm quân đen và người chơi
còn lại cầm quân trắng. Việc chọn lựa ai sẽ cầm quân đen hay trắng phụ thuộc
vào thể thức chơi là giải trí hay thi đấu trong hệ thống có tổ chức. Nó có thể là


do hai người thỏa thuận (giải trí) hoặc do quyết định của trọng tài trong giải đấu
[1]

. Bên cầm quân trắng ln ln được đi trước và do đó có một ưu thế nhỏ so

với bên cầm quân đen. Các quân cờ cần phải xếp trên bàn cờ tiêu chuẩn với ô
nằm ở hàng cuối cùng bên tay phải người chơi bao giờ cũng có màu nhạt.
Các quân cờ có nước đi khác nhau.
 Xe (ký hiệu quốc tế R) di chuyển theo các đường thẳng dọc theo cột hay
hàng tới ơ cịn trống mà khơng có qn nào cản trên đường đi hay tới ô bị
quân đối phương chiếm giữ (ăn quân) nhưng không thể vượt qua quân
đang đứng ở ơ đó. Ngoại lệ duy nhất là trường hợp nhập thành. Khi đó nó
có thể nhảy qua quân Vua của mình để đứng cạnh nó. Chỉ có Xe mới có

nước đi như thế.
 Tượng (ký hiệu quốc tế B) di chuyển theo đường chéo tới ơ có cùng màu
với ngun lý tương tự như Xe tới ơ cịn trống hay ô bị quân đối phương
chiếm giữ (ăn quân).
 Hậu (ký hiệu quốc tế Q) có nước đi là tổ hợp đơn giản của chuyển động
của Xe và Tượng. Trong một nước đi nó có thể di chuyển theo đường
chéo hoặc đường thẳng dọc theo cột hay hàng, với nguyên lý đi và ăn
quân giống như Tượng và Xe.
 Mã (ký hiệu quốc tế N) có thể di chuyển tới ô còn trống hay ô bị quân đối
phương chiếm giữ (ăn qn) theo dạng hình chữ L. Qn Mã khơng bị
cản như trong cờ tướng.
 Tốt (không cần ký hiệu) có thể di chuyển thẳng về phía trước chỉ một ô
một lần tới ô còn trống (đi mà không ăn quân), nhưng khi di chuyển quân
để ăn quân đối phương thì đi chéo. Ví dụ, Tốt trắng tại ơ c4 có quyền ăn
quân đối phương tại b5 hoặc d5 nếu một trong hai ơ này có qn đối
phương chiếm hoặc di chuyển xuống ơ c5 nếu ơ này cịn trống, trừ hai
trường hợp sau:
 Nó có thể di chuyển 1 hoặc 2 ơ nếu nó đi từ vị trí xuất phát ban đầu tới ô
chưa bị chiếm giữ, nhưng không thể nhảy qua một qn khác để tới ơ đó.


Ví dụ Tốt trắng tại g2 có thể đi tới g3 hoặc g4 nếu đây là nước đi đầu tiên
của nó và các ơ này chưa bị chiếm giữ, nhưng nó khơng thể đi tới g4 nếu
ơ g3 đã có một quân nào đó chiếm giữ.
 Trong trường hợp khi một quân Tốt nào đó của bên trắng đạt tới hàng 5
(ví dụ tới ơ e5) và qn Tốt thuộc một trong hai cột của bên đen nằm ngay
bên cạnh cột mà Tốt trắng này đang chiếm giữ (trong trường hợp đã cho
là cột d và cột f) đi từ vị trí xuất phát đầu tiên (d7 hay f7) nhảy liền 2 ơ tới
ơ d5/f5 thì Tốt trắng tại vị trí e5 ngay tại nước đi sau đó có quyền ăn Tốt
đen tại ô d5/f5 và di chuyển tiếp tới ô d6/f6. Quyền này sẽ tự động mất,

nếu tại nước đi ngay sau đó quân trắng di chuyển quân khác. Tương tự
như vậy cho Tốt đen khi nó đã chiếm giữ hàng 4. Đây là trường hợp mà
trong cờ vua người ta gọi là bắt tốt qua đường (en passant).
Tốt cịn một đặc điểm nữa là khi nó di chuyển đến hàng cuối cùng thì
người chơi có quyền phong cấp cho nó thành bất kỳ quân nặng hay nhẹ
nào (Hậu, Xe, Tượng, Mã).


Vua (ký hiệu quốc tế là K) là quân quan trọng nhất, nếu mất Vua thì
người chơi thua cuộc. Mỗi lần đi nó có thể ăn quân hoặc di chuyển sang
các ơ bao quanh ơ mà nó hiện tại đang chiếm giữ, nhưng không thể tới ô
mà quân của mình đang chiếm giữ hay các ơ bị qn đối phương kiểm
soát. Ngoại lệ duy nhất là trường hợp nhập thành. Khi đó nó có thể di
chuyển qua hai ô đồng thời với việc di chuyển quân Xe của mình để qn
Xe đó đứng bên cạnh nó về phía cột trung tâm. Ký hiệu của nhập thành là
0-0 (nhập thành gần) và 0-0-0 (nhập thành xa).
o

Lưu ý: Khi thực hiện nhập thành trên thực tế, theo luật của
FIDE, bao giờ cũng phải di chuyển Vua trước và thực hiện bằng
một tay duy nhất.

Khi ăn quân đối phương, quân tấn cơng sẽ di chuyển tới ơ đó và thay thế cho
quân đối phương tại vị trí này, bắt tốt qua đường (en passant) là ngoại lệ duy
nhất. Quân bị ăn được loại ra khỏi bàn cờ. Vua không thể không bảo vệ khỏi


nước chiếu, do đó khi bị chiếu thì người chơi phải thực hiện các biện pháp nhằm
cứu Vua (di chuyển Vua khỏi vị trí bị chiếu, ăn quân đang chiếu hay dùng qn
khác của mình cản đường chiếu nếu có thể). Nếu khơng thể có nước đi để cứu

Vua thì người chơi bị chiếu bí và thua cuộc.
Các ván cờ khơng phải bao giờ cũng kết thúc bằng chiếu bí. Có thể một bên xin
thua, có thể thua do hết giờ hoặc phạm luật chơi. Có thể xảy ra các ván cờ hòa.
Một ván cờ vua là hòa khi: do thỏa thuận của hai bên do không bên nào dám
mạo hiểm hay khi không đủ lực lượng để chiếu hết, rơi vào trạng thái hết nước
đi (stalemate), cả hai bên lặp lại nước đi ba lần hay luật 50 nước đi (perpetual
check).nhớ sẵn, điều này giúp cho người chơi xây dựng các thế đứng và phát
triển quân để chuẩn bị cho giai đoạn trung cuộc. Các thế khai cuộc thông thường
được xây dựng trên nguyên tắc chiếm g Chiến lược và chiến thuật
Khai cuộc là một loạt các nước đi lúc bắt đầu chơi, thông thường là được ghi
iữ phần trung tâm bàn cờ (gồm 4 ô trung tâm e4, e5, d4 và d5), phát triển quân,
bảo vệ vua và tạo ra một cấu trúc tốt đủ mạnh. Quan điểm của cờ vua hiện đại
cho rằng việc kiểm soát trung tâm khơng chỉ là bằng các Tốt mà cịn nhờ sức
mạnh của các quân khác. Một cách rất quan trọng để bảo vệ Vua và triển khai
nhanh quân Xe là nhập thành nhằm đưa Vua vào vị trí khó bị tấn công, tuy nhiên
không phải trong bất kỳ ván cờ nào cũng cần nhập thành. Xem thêm Danh sách
các khai cuộc cờ vua để có thêm thơng tin.


Quân Mã Đen tại ô e6 bị ghim với quân vua của nó ở ơ c8 bởi qn Tượng Trắng
ở ô f5 và quân Mã Trắng bị ghim (giằng) với Vua Trắng ở b1.
Việc lượng giá quân cờ là một phần quan trọng khi thực hiện việc đổi quân
trong cờ vua. Các lượng giá khác nhau không đáng kể trong các sách dạy chơi
cờ vua, nhưng nói chung thì người ta cho rằng Hậu trị giá 9 điểm, Xe trị giá 5


điểm, Tượng và Mã đều trị giá 3 điểm và Tốt trị giá 1 điểm. Do việc mất Vua
tương đương với thua cờ nên giá trị của nó là vơ hạn, trong cờ tàn nó khoảng 3,5
điểm. Trong lập trình cờ vua, thường người ta cho Vua một giá trị rất lớn nào đó
(chẳng hạn 2000 điểm). Giá trị thực sự và tầm quan trọng của quân cờ thực ra là

khơng thể chỉ gán đơn giản như vậy do nó cịn phụ thuộc vào thế cờ. Ví dụ một
qn Xe đang nằm ở vị trí xấu khơng có giá trị bằng một con Mã đang có thế
đứng tốt. Nếu một người chơi thực hiện việc thí quân (cho phép đối phương bắt
qn có trị giá cao của mình) thì thơng thường họ sẽ bỏ qua các giá trị danh định
dành cho quân đó để đổi lấy các ưu thế về chiến lược hay ưu thế về vị trí của các
quân đang tấn công.
Một số nguyên lý cơ bản về thế cờ phổ biến đối với phần lớn các chiến thuật
cờ và bẫy cờ như: Nĩa [cịn gọi là địn đơi] (tiếng Anh : fork) là một tình huống
khi một quân di chuyển tới vị trí mà nó uy hiếp hai hay nhiều qn của đối
phương cùng một lúc. Nó thơng thường là rất khó cho đối phương để bảo vệ cả
hai quân của mình trong cùng một nước đi. Ghim [cịn gọi là giằng qn] (tiếng
Anh : pin) cũng có thể sử dụng để ngăn chặn đối phương di chuyển quân bằng
cách đe dọa gián tiếp bất kỳ quân nào đứng sau quân bị ghim nếu quân bị ghim
đó di chuyển. Xiên (tiếng Anh :skewer) là một tình huống ngược với ghim khi
quân có giá trị cao hơn đang bị tấn cơng và nó lại đứng trước qn ít giá trị. Một
loại hình khác là một quân di chuyển ra khỏi vị trí mà nó đang đứng để mở
đường cho quân khác tấn công gọi là "mở đường bắt quân". Các ngun lý chiến
thuật khác cịn có: nước trung gian (dịch của zwischenzug trong tiếng Đức, có
nghĩa là khi một bên đe dọa tấn cơng một mục tiêu nào đó, thay vì bảo vệ mục
tiêu thì đối phương phản cơng vào mục tiêu khác nhằm giảm áp lực lên các qn
đang bị tấn cơng của mình), xói chân (tức là khi quân đối phương được bảo vệ
bằng ít lực lượng hơn so với lực lượng tấn cơng thì người ta thường tìm cách đổi
quân để thu được ưu thế về lực lượng, chủ yếu là đánh vào các quân bảo vệ để
đánh mất sự ràng buộc bảo vệ của chúng), quá tải (tức là khi một quân bị hãm
vào thế phải chống đỡ và bảo vệ nhiều mục tiêu) và che mặt (khi người chơi di