Bai 31 Cach mang tu san Phap cuoi the ky XVIII

PHẠM NHẬT TẤN

KẾ HOẠCH DẠY HỌC
BÀI 31: CÁCH MẠNG TƯ SẢN PHÁP CUỐI THẾ KỶ XVIII
(Tiết 1+ 2)
Lớp dạy 10- cơ bản.
1) MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Sau khi học xong bài này, học sinh đạt được:
1.1) Về kiến thức:
- Biết được nguyên nhân bùng nổ và tiến trình của Cách mạng tư sản
Pháp vào cuối thế kỉ XVIII;
- Hiểu được Cách mạng tư sản Pháp là cuộc cách mạng tư sản điển
hình nhất thời kì lịch sử cận đại thế giới.
1.2) Về tư tưởng- tình cảm:
- Nhận thức được vai trị của quần chúng nhân dân trong cách mạng;
- Biết trân quý lẽ phải, đấu tranh cho lẽ phải.
1.3) Về kỹ năng:
- Rèn luyện kỹ năng quan sát và khai thác hình ảnh;
- Rèn luyện kỹ năng thảo luận và làm việc nhóm;
- Rèn luyện kỹ năng phân tích và trả lời câu hỏi.
2) TÀI LIỆU THAM KHẢO- ĐỒ DÙNG DẠY HỌC:
2.1) Tài liệu tham khảo:
- Lịch sử 10, sách giáo khoa, NXB Giáo dục;
- Lịch sử 10, sách giáo viên, NXB Giáo dục;
- Vũ Dương Ninh, Nguyễn Văn Hồng, Lịch sử thế giới cận đại, NXB
Giáo dục;
- Wikipedia: Cách mạng Pháp, ngày truy cập 18/3/2018;
- Cùng một số trang web tham khảo khác.
2.2) Đồ dùng dạy học:
- Phấn trắng kết hợp với bảng đen;
- Tranh, ảnh: Tình cảnh nơng dân Pháp trước cách mạng; Tấn công

ngục Bax- ti; Vua Luis XVI bị xử chém (21/1/1793);
- Cùng một số tranh ảnh có liên quan.
3) TRỌNG TÂM BÀI GIẢNG:
3.1) Nước Pháp trước cách mạng;


3.2) Tiến trình của cách mạng;
3.3) Ý nghĩa của cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII.
4) TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC:
4.1) Ổn định lớp:
4.2) Kiểm tra bài cũ:
- Tại sao nói cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ
là một cuộc cách mạng tư sản?;
- Phân tích ý nghĩa của cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh
ở Bắc Mĩ.
4.3) Dẫn nhập:
Dịng sơng Seine thơ mộng, tháp Eiffel kì vĩ giữa Pa-ri hoa lệ,… Mà mỗi khi
nhắc thì người ta sẽ nghĩ ngay đến nước Pháp. Ngày nay, Pháp là một cường
quốc trên thế giới, với nền kinh tế xếp thứ hai ở châu Âu. Nhưng vào những
năm cuối thập niên 80 của thế kỉ XVIII, giữa Pa-ri hoa lệ đã nổ ra một cuộc
cách mạng tư sản. Cuộc cách mạng này đã làm rung chuyển và biến đổi toàn
bộ nước Pháp. Mang đến cho nước Pháp sự thay đổi mới, một làn gió mới.
Để từ đây, đế chế Pháp trở nên hùng cường dưới ánh sáng của “Tự do- bình
đẳng- bác ái”. Để tìm hiểu q trính đó như thế nào, chúng ta cùng tìm hiểu
bài học hôm nay.
4.4) Giảng bài mới:
Nội dung kiến thức HS cần
nắm vững
I)
NƯỚC

PHÁP
TRƯỚC
CÁCH MẠNG
1) Tình hình kinh tế, xã
hội:
a) Kinh tế:
- Cuối thế kỉ XVIII, Pháp vẫn
là nước nông nghiệp lạc hậu:
+ Công cụ, kỹ thuật canh tác
lạc hậu, năng suất thấp;
+ Lãnh chúa, Giáo hội bóc lột
nhân dân nặng nề.
- Cơng thương nghiệp phát
triển:
+ Máy móc sử dụng ngày càng
nhiều (dệt, khai mỏ, luyện kim,

Hoạt động của GV và HS

GV phát vấn: Vì sao có thể nói vào cuối thế kỉ
XVIII, Pháp vẫn là nước nông nghiệp lạc hậu?
HS trả lời, sau đó GV nhận xét, bổ sung và kết
luận: Vào cuối thế kỉ XVIII, Pháp là nước nông
nghiệp lạc hậu với những biểu hiện: Cơng cụ,
kỹ thuật canh tác thì lạc hậu, năng suất thấp,
lãnh chúa, giáo hội bóc lột nhân dân nặng nề.
Đời sống nhân dân Pháp dưới ách bóc lột của
phong kiến, giáo hội nặng nề (phải nộp t 1/6
cú khi n ẳ ri ẵ s thúc thu hoạch được,
ngồi ra cịn phải thực hiện những nghĩa vụ vơ

lý khác).
GV hướng dẫn và phân tích bức tranh Tình


…).
+ Công nhân đông, sống tập
trung.
+ Buôn bán mở rộng với nhiều
nước.

cảnh người nông dân Pháp để làm rõ cuộc
sống của người nơng dân Pháp dưới sự bóc lột
của phong kiến, giáo hội như thế nào:
Bức tranh miêu tả một người nông dân già nua,
ốm yếu phải cõng trên lưng hai người đàn ơng
to béo, khỏe mạnh. Đó là hình tượng cho hai
đẳng cấp tăng lữ và quý tộc trước cách mạng.
Người ngồi đằng trước, mặc chiếc áo choàng,
cổ đeo cây thánh giá với vẻ mặt rất sung sướng
đại diện cho tăng lữ. Người ngồi đằng sau đeo
thanh kiếm dài ở cạnh sườn, có nhiều đồ trang
sức và mũ long chim rất cao quý, tượng trưng
cho tầng lớp quý tộc. Trong túi của hai người
học lòi ra những mảnh giấy nợ, giấy thuế đất
và các nghĩa vụ phong kiến mà người nơng dân
phải gánh chịu. Người nơng dân thì cịm lưng
vì phải gánh trên vai hai tầng lớp của xã hội,
tay chống xuống đất với chiếc cuốc đã mòn,
tượng trưng cho sự lạc hậu của nông nghiệp
Pháp lúc bấy giờ. Dưới đất thì đầy các loại

động vật chuyên phá hoại hoa màu như chim,
chuột,… chứng tỏ đất đai hoang hóa, mất mùa
 Đời sống nhân dân rất khổ cực, vì vậy mà
họ phải đấu tranh chống lại hai tầng lớp trên.


b) Chính trị:
- Xã hội chia thành 3 đẳng cấp:
+ Tăng lữ: Nắm đặc quyền;
GV cho HS quan sát sơ đồ cơ cấu xã hội Pháp
+ Qúy tộc: Nắm đặc quyền;
trước
cách
mạng:
+ Đẳng cấp thứ 3 gồm tư sản,
nơng dân, bình dân. Họ làm ra
của cải, phải đóng mọi thứ
thuế, khơng được hưởng quyền
lợi chính trị.
- Mâu thuẫn xã hội gay gắt.
2) Cuộc đấu tranh trên
lĩnh vực tư tưởng:
- Nhờ sự phát triển của khoa
học, sự phát triển của mầm
mống kinh tế TBCN, ở Pháp
xuất hiện trào lưu Triết học
ánh sáng tiêu biểu là Mông- texki- ơ, Vôn-te, Rút- xô.
- Nội dung: Kịch liệt phê phán
những quan niệm lỗi thời và
đưa ra lý thuyết xây dựng nhà

nước mới.
- Vai trò, ý nghĩa: Trào lưu triết
học ánh sáng đã dọn đường cho
cách mạng bùng nổ. Định
hướng cho một xã hội mới
trong tương lai.
 Như vậy, mâu thuẫn giữa
lực lượng sản xuất mới với
quan hệ sản xuất phong kiến
lỗi thời là nguyên nhân sâu xa
bùng nổ cách mạng.

GV phân tích làm nổi bật số phận của người
nông dân Pháp trước cách mạng như: Làm ra
của cải, vật chất nuôi sống xã hội nhưng lại
khơng có đặc quyền đặc lợi mà cịn bị bóc lột,
chà đạp và phải thực hiện mọi nghĩa vụ đối với
phong kiến, giáo hội  Mâu thuẫn xã hội gay
gắt, dẫn đến khủng hoảng sâu sắc. Giải quyết
mâu thuẫn này như thế nào? Nước Pháp đang ở
đêm trước của một cuộc cách mạng.

GV giới thiệu cho HS một số tác phẩm và nội
dung chính của nó như bảng dưới đây:
Tên tác giả
Tên tác phẩm
Mông- te- xki- ơ
Vôn- te
Rút- xô

Tinh thần luật pháp:
Đòi quyền tự do dân
chủ cho con người.
Những lá thư triết
học: Xóa bỏ nhà
nước bảo thủ.
Khế ước xã hội: Tự
do là quyền tự nhiên


của con người
GV giảng thêm: Khế ước xã hội chính mô tả
việc con người cởi bỏ trạng thái tự nhiên để
xây dựng một cuộc sống cộng đồng. Về mặt
luật pháp, khế ước xã hội thể hiện cụ thể là một
tờ khế ước, một bản hợp đồng trên đó các
thành viên xã hội thống nhất các nguyên tắc để
cùng chung sống với nhau.
Rút- xô kế thừa và phát triển lý luận lý thuyết
Khế ước xã hội của John Locke (Nhà tư tưởng
người Anh) cho rằng Hiến pháp chính là bản
Khế ước xã hội cơ bản nhất, nền tảng cho tất cả
các thỏa ước khác của cộng đồng. Thông qua
hiến pháp, con người chính thức đánh đổi
quyền tự do tự nhiên để trở thành một cơng
dân, chính thức đánh đổi một phần tự do của
mình vào tay những kẻ cầm quyền để đổi lấy
sự bảo vệ của xã hội được đại diện bởi luật
pháp.
Tiết 2:

Nội dung kiến thức HS cần
nắm vững
II) TIẾN TRÌNH CỦA
CÁCH MẠNG
1) Cách mạng bùng nổ.
Nền quân chủ lập hiến.
a) Hoàn cảnh:
- 5/5/1789, vua Luis XVI triệu
tập hội nghị ba đẳng cấp bàn
về vấn đề tăng thuế và ban
hành thuế mới, bị đẳng cấp thứ
3 phản đối.
 Vua, quý tộc ráo riết tấn
công đẳng cấp thứ 3.
b) Diễn biến:
- 14/7/1789, quần chúng nhân
dân chiếm ngục Ba-xti  Cách

Hoạt động của GV và HS
GV chia lớp ra làm 4 nhóm, chuẩn bị trước ở
nhà, sau đó lên lớp lập bảng thống kê các giai
đoạn phát triển của cách mạng Pháp và thuyết
trình với phần tương ứng được giao. Sau đó,
GV nhận xét bảng thống kê và phần thuyết
trình tương ứng của HS sau đó, GV chốt ý lại
tiến trình của cách mạng Pháp ở từng mục:
1) Cách mạng bùng nổ. Nền quân chủ
lập hiến
GV phân tích diễn biến của cách mạng và nhấn
mạnh phân tích hình ảnh ngục Ba-xti bị tấn

công: Ngục Ba-xti được xem là biểu tượng của
chế độ phong kiến Pháp lúc bấy giờ, bởi vì
trước đây là một pháo đài của hồng gia, sau
đó trở thành nhà ngục, biểu tượng cho sự tàn


mạng bùng nổ.
- Quần chúng nhân dân nổi dậy
khắp nơi, chính quyền tư sản
tài chính được thiết lập.
+ 8/1789, Quốc hội lập hiến
thông qua bản Tuyên ngôn dân
quyền và nhân quyền với khẩu
hiệu: “Tự do- Bình đẳng- Bác
ái”  Đây là văn kiện lịch sử
quan trọng, kêu gọi nhân dân
bị áp bức đứng lên đấu tranh.
+ 9/1791, ban hành hiến pháp,
xác định chế độ quân chủ lập
hiến.
- Vua Pháp tìm mọi cách chống
phá cách mạng (xúi giục pk
trong nước liên kết với nước
ngoài).
- 4/1792, chiến tranh giữa Pháp
với liên minh phong kiến ÁoPhổ bùng nổ.
- 11/7/1792, Quốc hội tuyên bố
“Tổ quốc lâm nguy”, quần
chúng đã đồng loạt tự vũ trang
bảo vệ đất nước.

bạo của dòng họ Bourbon. Mùa hè năm 1789,
nước Pháp nhanh chóng tiến đến một cuộc cách
mạng, quan quản ngục Ba-xti là Launay đã yêu
cầu tiếp viện và sau đó ơng đã cho qn lính lui
vào sâu trong pháo đài để phịng thủ.
Sáng ngày 14/7, một đám đơng lớn trang bị
súng đạn, kiếm và các loại vũ khí khác bao vây
ngục Ba-xti. Quân của Lauray có thể cầm chân
được đám đơng đó. Tuy nhiên, càng lúc quần
chúng Pari kéo đến ngày càng đông nên Lauray
đã giăng cờ trắng đầu hàng. Ơng và lính của
mình bị bắt giam, các thùng thuốc súng bị
chiếm và 7 tù nhân được trả tự do. Sau đó,
Lauray bị giết chết.
Sau khi chiếm được ngục Ba-xti, quần chúng
nhân dân Pari đổ ra đường, hát vang lên bài La
Marseillaise. Đánh dấu sự kết thúc của chế độ
cũ và động lực cách mạng của nhân dân Pháp
là không thể cưỡng lại được.
GV liên hệ giữa Tuyên ngôn Nhân quyền và
Dân quyền của Pháp với Tuyên ngôn Độc lập
của Mỹ và Tuyên ngôn Độc lập của Việt Nam:
Hồ Chí Minh đã mượn Tun ngơn Độc lập
của nước Mỹ năm 1776: ‘’Tất cả mọi người
sinh ra đều có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho
họ những quyền khơng ai có thể xâm phạm
được; trong những quyền ấy, có quyền được
sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh
phúc.” Và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân

quyền của nước Pháp:”Người ta sinh ra tự do
và bình đẳng về quyền lợi và phải ln ln
đươc bình đẳng và tự do về quyền lợi”. Từ
những lời lẽ trong hai bản tun ngơn đó, Bác
Hồ đã suy rộng ra quyền bình đẳng và tự do
của dân tộc Việt Nam và suy rộng ra quyền
bình đẳng và tự do của nhân loại.
2) Tư sản công thương cầm quyền. Nền
cộng hòa được thành lập.
2) Tư sản cơng thương GV tường thuật lại diễn trình cách mạng.
cầm quyền. Nền cộng Trong đó nhấn mạnh vai trị của Rô- be-xqui-e:


hòa được thành lập.
- Ngày 10/8/1792, nhân dân
Pari đứng lên khởi nghĩa, bắt
giam vua và hồng hậu. Sau đó
chính quyền chuyển sang ta tư
sản
cơng
thương (phái
Girongđanh).
- 21/9/1792, nền cộng hịa thứ
nhất được thiết lập. Ngày
21/1/1793, vua Luis XVI bị xử
tử.
- Đầu năm 1793, nước Pháp
đứng trước khó khăn trong
nước lẫn ngồi nước, tuy nhiên
phái Girongđanh không muốn

đưa cách mạng tiến xa hơn.
 Ngày 31/5/1793, quần
chúng Pari nổi dậy, lật đổ phái
Girongđanh, giành quyền lực
về tay phái Giacobanh (2/6).
3) Nền chuyên chính
Giacobanh- đỉnh cao
của cách mạng.
- Trước những khó khăn thử
thách nghiêm trọng, chính
quyền Gia- cơ- banh đã đưa ra
những biện pháp kịp thời hiệu
quả:
+ Giải quyết ruộng đất cho
nông dân, cải thiện tiền lương
cho công nhân.
+ Thông qua hiến pháp mới,
mở rộng tự do, dân chủ.
+ Ban hành lệnh tổng động
viên.
+ Xóa nạn đầu cơ tích trữ,...

Là một luật sư người Pháp gốc Anh. Có người
đánh giá ơng là một kẻ độc tài nhưng cũng có
người đánh giá ơng là một nhà u nước chân
chính. Tuy nhiên, ơng là người có ý chí sắt đá,
tinh thần đấu tranh khơng khoang nhượng
trước kẻ thù vì lợi ích của nhân dân, một con
người kiên định khơng thể nào đảo ngược
được.

3) Nền chun chính Giacôbanh- đỉnh
cao của cách mạng.
GV tường thuật lại diễn biến và nhấn mạnh
những công việc mà phái Gi-cô-banh do Rôbe-xqui-e đứng đầu đã làm được cho nước
Pháp và chứng minh nền chun chính Gia- cơbanh chính là đỉnh cao của cách mạng Pháp:
Việc chia ruộng đất thành lô lớn bán giá cao
thời Gi- rơng- đanh khiến nơng dân khơng có
đất đai canh tác. Cịn dưới thời Gia- cơ- banh
thì đất đuược chia thành nhiều lô nhỏ và người
nông dân đucợ trả dần trong vịng 10 năm 
Nơng dân có đất canh tác. Trước đây, đạo luật
cấm công nhân bãi công hội họp, nay hiến pháp
mới (6/1793) ban bố quyền dân chủ rộng rãi,
mọi sự bất bình đẳng giai cấp bị xóa bỏ. Việc
ban hành luật giá tối đa đã khắc phục tình trạng
- Phái Gia- cơ- banh đã hồn đầu cơ tích trữ, huy động lương thực thực
thành nhiệm vụ chống thù phẩm cho mặt trận và cải thiện đời sống nhân


trong, giặc ngoài, đưa cách
mạng đến đỉnh cao.
- Trong lúc cách mạng đang
lên, mâu thuẫn nội bộ làm cho
phái Gia- cơ- banh suy yếu.
 Cuộc đảo chính ngày
27/7/1794 đã đưa chính quyền
Pháp vào tay bọn phản động 
Cách mạng Pháp thối trào.
4) Thời kì thối trào.

- Sau đảo chính, Uỷ ban đốc
chính ra đời đã thủ tiêu mọi
thành quả của cách mạng:
+ Hiến pháp mới được ban
hành, bảo vệ lợi ích tư sản mới.
+ Xóa bỏ luật giá tối đa.
+ Thủ tiêu các quyền tự do dân
chủ.
+ Khủng bố những người cách
mạng.
- Cuộc đảo chính (11/1799) lật
đổ chế độ Đốc Chính, đưa Napơ-lê-ơng lên nắm quyền, xây
dựng chế độ độc tài.
- Sau nhiều năm chiến tranh,
Đế chế I của Na-pô-lê-ông bị
suy yếu, thất bại (1815). Chế
độ quân chủ ở Pháp được phục
hồi.

dân.

4) Thời kì thối trào và ý nghĩa của cách
mạng Pháp:
GV nhấn mạnh vì sao lúc cách mạng đang lên
phái Gia-cơ- banh lại suy yếu:
Những địi hỏi từ nhiều phía (Tư sản, cơng
nhân, nơng dân) dẫu chính đáng cũng không
thể đáp ứng do đất nước vừa trải qua chiến
tranh, hậu quả nặng nề. Sự bất lực, lúng túng
với những quyết sách sai lầm của phái Gia-côbanh như đàn áp các lực lợng chống đối 

khơng cịn chỗ dựa. Rơ-be-xqui-e lại không
kiên quyết với kẻ thù. Lực lượng tư sản cơ hội
đã bắt Rơ-be-xqui- e lên đoạn đầu đài, lịng
nhiệt thành của quần chúng Pari lúc này đã
nguội lanh, để lực lượng phản động đẩy cách
mạng vào giai đoạn thoái trào.
GV chốt lại diễn biến và nhấn mạnh những
chính sách của Uỷ ban Đốc Chính đã thủ tiêu
mọi thành quả của cách mạng.
GV làm nổi bật cho HS hiểu được rằng các
cuộc đảo chính liên tiếp từ sau khi phái Gia-cơbanh sụp đổ là q trình đi xuống của cách
mạng Pháp (Từ CH tư sản qua các bước trung
gian trở về quân chủ phong kiến) qua sơ đồ
sau:
Gia- cô- banh (Cộng Hòa: 6/1793)


Đốc Chính (27/7/1794)
Độc tài (Đế chế 1: 11/1799)

III) Ý NGHĨA CỦA CÁCH
MẠNG TƯ SẢN PHÁP
CUỐI THẾ KỶ XVIII.
- Là cuộc cách mạng dân chủ
tư sản điển hình:
+ Lật đổ chế độ phong kiến
cùng với những tàn dư của nó.
+ Giải quyết được vấn đề về
dân chủ (ruộng đất cho nông
dân, lương cho cơng nhân).

+ Hình thành thị trường dân tộc
thống nhất, mở đường cho
CNTB phát triển.
+ Giai cấp tư sản lãnh đạo
nhưng quần chúng quyết định
tiến trình phát triển của cách
mạng.
- Mở ra thời đại thắng lợi và
củng cố quyền thống trị của
giai cấp tư sản trên phạm vi thế
giới.

Quân chủ (11/1815)
GV hướng dẫn HS nhận thức những thành quả
mà cách mạng Pháp đạt được đều do sức mạnh
của quần chúng cách mạng tạo nên. Chính vì lẽ
đó mà cách mạng tư sản Pháp là cuộc cách
mạng điển hình nhất, tiêu biểu nhất, nó hơn hẳn
bất kì một cuộc cách mạng tư sản nào nổ ra
trước hoặc sau nó. Với ý nghĩa to lớn đó nó
xứng đáng đuược coi là một cuộc “Đại cách
mạng”.

4.5) CỦNG CỐ, DẶN DÒ:
4.5.1) Củng cố:
Hướng dẫn HS nhận thức được:
- Cách mạng tư sản Pháp là cuộc cách mạng tiêu biểu, điển hình.
- Nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng của cuộc cách mạng tư sản Pháp.
4.5.2) Dặn dò:
Về nhà học bài cũ: phần Nền chuyên chính Gia- cơ- banh, đỉnh cao của cách mạng

và phần ý nghĩa của cách mạng tư sản Pháp.


Chuẩn bị cho bài 32.