Bài giảng Lý luận dạy học môn Toán 1: Phương pháp dạy học Toán - Tăng Minh Dũng

Phương pháp dạy học
Toán
Tăng Minh Dũng
Khoa Toán-Tin, trường Đại học Sư phạm TpHCM



Nội dung trình bày

•

Khái niệm phương pháp dạy học

•

Phân loại tổng thể các phương pháp dạy học tốn

•

Dạy học đặt và giải quyết vấn đề

Tăng Minh Dũng

2

Lý luận dạy học mơn tốn 1


Nội dung trình bày

•

Khái niệm phương pháp dạy học

•

Phân loại tổng thể các phương pháp dạy học tốn

•

Dạy học đặt và giải quyết vấn đề

Tăng Minh Dũng

3

Lý luận dạy học mơn tốn 1


“Phương pháp dạy học là cách thức thực hiện kiểu
nhiệm vụ “Dạy học” của cặp người dạy - người học
nhằm đạt được các mục đích dạy học xác định”
– Lê Văn Tiến (2016)

Tăng Minh Dũng

4

Lý luận dạy học mơn tốn 1

Nội dung trình bày

•

Khái niệm phương pháp dạy học

•

Phân loại tổng thể các phương pháp dạy học tốn

•

Dạy học đặt và giải quyết vấn đề

Tăng Minh Dũng

5

Lý luận dạy học mơn tốn 1


Phân loại
PPDH

truyền thống

tích cực

GIáo viên

thơng báo,
áp đặt

truyền đạt

tổ chức, cố vấn,
trọng tài

Học sinh

nghe, học thuộc,

ghi nhớ

bắt chước,

tiếp thu

tự xây dựng

kiến thức

Đặc trưng

giáo điều

“nghĩa hình thức”

phương tiện, kết
quả hoạt động

Đánh giá

giáo viên

giáo viên
học sinh

Tăng Minh Dũng

6

Kiến thức

Lý luận dạy học đại cương


Phương pháp tích cực
3 quan niệm
tính
tích cực

—> “định hướng tích cực”

nghĩa
chặt

Tăng Minh Dũng

7

Lý luận dạy học đại cương

“Do bản chất xã hội của nó, dạy học là sự truyền thụ 

kinh nghiệm do xã hội tích luỹ cho thế hệ trẻ. 

Cho nên một tổ chức dạy học trong đó học sinh phải 

khám phá lại tất cả những điều mà loài người biết được 

trước đây và được quy định trong chương trình học, 

là một điều ít nhất cũng là kì qi”
– I. Ia. Lecne (1977)

Tăng Minh Dũng

8

Lý luận dạy học mơn tốn 1


Phương pháp tích cực
3 quan niệm
tính
tích cực

nghĩa
chặt

Tăng Minh Dũng

—> “định hướng tích cực”

truyền 

thống

9

Lý luận dạy học đại cương


Nội dung trình bày

•

Khái niệm phương pháp dạy học

•

Phân loại tổng thể các phương pháp dạy học tốn

•

Dạy học đặt và giải quyết vấn đề

Tăng Minh Dũng

10

Lý luận dạy học mơn tốn 1


lời giải

bài tốn

hệ thống
kiến thức, 

giải được
phương pháp
khơng giải được
đã có

hiểu
tiếp nhận

vấn đề
Tăng Minh Dũng

11

Lý luận dạy học đại cương

/>
Thuật ngữ


Các cấp độ của tình huống
Tình huống có vấn đề
Tình huống gợi vấn đề
tồn tại 

1 vấn đề

Tăng Minh Dũng

nhu cầu


nhận thức

12

niềm tin

Lý luận dạy học đại cương


Ví dụ: tình huống có vấn đề
2
(a-b)

2
[a+(-b)]

2
(a+b+c)

2
[a+(b+c)]

(a+b)2=a2+2ab+b2

/>
Tăng Minh Dũng

13

Lý luận dạy học đại cương

Ví dụ: tình huống gợi vấn đề

•

Tổ chức: nhóm SV

•

Nội dung: Giải bài toán
“chu vi tam giác cụt” 

(Balacheff N., 1988)

•

Thời gian: 30 phút

Tăng Minh Dũng

14

Lý luận dạy học đại cương


Tình huống 

“chu vi tam giác cụt”
•

Đối tượng: học sinh lớp 8

•

Bài tốn: Hãy viết cho các bạn khơng có mặt ở
đây một thông báo, chỉ dẫn những việc họ cần
làm để tìm được chu vi của một tam giác bất kì
bị thiếu đi một mảnh. Các bạn ấy sẽ chỉ có một
tờ giấy trên đó vẽ tam giác bị thiếu một mảnh
và dụng cụ như các em.

•

Dụng cụ: 2 thước đo góc, 2 thước kẻ, 2 êke, 2
compa, 4 bút bi, 1 máy tính đơn giản (+,-,*,:).

Tăng Minh Dũng

15

Lý luận dạy học đại cương


Cách thức tạo ra

“tình huống có vấn đề”
•

Quan sát thực nghiệm để hình thành dự đốn

•

Lật ngược vấn đề

•

Tương tự hố

•

Khái qt hố

•

Phát hiện sai lầm và ngun nhân sai lầm

•

Tạo ra mâu thuẫn và xung đột về mặt nhận thức,

•

…

Tăng Minh Dũng

16

Lý luận dạy học mơn tốn 1


Ví dụ: quan sát thực nghiệm

•

Tính chất bảo tồn khoảng cách của phép đối xứng
trục

Tăng Minh Dũng

17

Lý luận dạy học mơn tốn 1


Ví dụ: lật ngược vấn đề

•

sinx=a

•

Hàm số khả vi => Liên tục

Tăng Minh Dũng

18

Lý luận dạy học mơn tốn 1

Ví dụ: tương tự hố
1
1
1
=
+
AH 2
AB 2
AC 2

1
1
1
1
=
+
+
AH 2
AB 2
AC 2
AD2

Tăng Minh Dũng

19

Lý luận dạy học mơn tốn 1


Ví dụ: khái qt hố

•

phương trình đường thẳng 2D —> 3D

Tăng Minh Dũng

20

Lý luận dạy học mơn tốn 1


Ví dụ: Sai lầm

p
p
3
3
2x 1 + p3 2x = 1
p
3
3
3
3
, ( 2x 1 + 3 2x)
=
(
1)
p
p

3
3
, 2x
1 + 3p 2x + 3 2x 1 3
p
3
3
, 3 2x 1 3 2x = 3
, (2x 1)(3 2x) = 1
2
,x
2x + 1 = 0
,x=1

Tăng Minh Dũng

21

p
3

2x( 2x

1+

p
3

3

2x) =

Lý luận dạy học mơn tốn 1

1


/>
Ví dụ: mâu thuẫn / xung đột

0=1

Tăng Minh Dũng

22

Lý luận dạy học mơn tốn 1


Mục đích
•

Kiến thức mới là kết quả q trình giải quyết vấn đề

•

Phát triển khả năng:
•

phát hiện và trình bày vấn đề

•

tìm kiếm cách giải quyết vấn đề

•

kiểm tra, đánh giá kết quả và phương pháp giải quyết
vấn đề

•

…

Tăng Minh Dũng

23

Lý luận dạy học mơn tốn 1


Các bước thực hiện
1. Tạo tình huống gợi vấn đề (phát hiện vấn đề)
2. Trình bày vấn đề và đặt mục đích giải quyết vấn đề
3. Giải quyết vấn đề
4. Kiểm tra, đánh giá lời giải, cách giải
5. Thể chế hoá kiến thức cần lĩnh hội

Tăng Minh Dũng

24

Lý luận dạy học mơn tốn 1


Các cấp độ của phương pháp
Bước

Tự nghiên cứu

Vấn đáp

Thuyết trình

đặt & giải quyết VĐ đặt & giải quyết VĐ đặt & giải quyết VĐ

1.Tạo tình huống

GV, HS

GV, HS

GV

2.Trình bày vấn đề

GV, HS

GV, HS

GV

3.Giải quyết vấn đề

HS

GV, HS

GV

4.Kiểm tra, đánh giá

HS

GV, HS

GV

5.Thể chế hoá

GV

GV

GV

Tăng Minh Dũng

25

Lý luận dạy học đại cương