Bai 19 Song nuoc Ca Mau

Sông nước Cà Mau


Giới thiệu vài nét về nhà văn Đoàn Giỏi

- Đoàn Giỏi (1925-1989), bút
danh Nguyễn Hoài – Nguyễn
Phú Lễ.
- Quê ở Châu Thành, Tiền
Giang.
- Đề tài sáng tác: Viết về thiên
nhiên, cuộc sống và con người
Nam Bộ.
- Những tác phẩm chính: Người
Nam thà chết khơng hàng
(1947); Kí (1948); Chiến sỹ
Tháp Mười (1949); Cá bống mú
(1956); Đất rừng Phương Nam
(1957).


Rạch mái giầm

cây mái giầm
Cây mái giầm

Thuyền lưới

Đèn măng sông

Bài văn viết theo phương thức biểu đạt chính là gì ?
Bài văn miêu tả cảnh gì ? theo trình tự nào ?
Người miêu tả quan sát ở vị trí nào ? Vị trí ấy có thuận lợi gì trong
việc quan sát và miêu tả ?
Người miêu tả quan sát ở trên thuyền. Quan sát và miêu tả cả một
vùng rộng lớn.
Theo trình tự miêu tả bài văn có thể chia làm mấy đoạn ? ý
mỗi đoạn ?
Chia làm 3 đoạn :
+ Đoạn 1: từ đầu đến “màu xanh đơn điệu”: Ấn tượng chung
ban đầu về thiên nhiên sông nước Cà Mau.
+ Đoạn 2: tiếp đến “khói sóng ban mai”: Giới thiệu về các
vùng kênh rạch của Cà Mau và đặc biệt là con sông Năm Căn
rộng lớn, hùng vĩ.
+ Đoạn 3: cịn lại: Tả cảnh chợ Năm Căn đơng vui, trù phú và
những màu sắc độc đáo.


1. Ấn tượng chung về quanh cảnh thiên nhiên vùng Cà Mau
- [...] Sơng ngịi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện.
- Trên trời thì xanh, dưới nước thì xanh [...] tồn một màu xanh cây
lá.
- Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bồn mùa cùng tiếng
sóng rì rào từ biển Đơng và vịnh Thái Lan [...] thứ âm thanh đơn
điệu,
- [...] triền
Sơngmiên.
ngịi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện.
- Trên trời thì xanh, dưới nước thì xanh [...] tồn một màu xanh cây

lá.
- Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bồn mùa cùng tiếng
sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan [...] thứ âm thanh đơn
điệu, triền miên.
* Cà Mau là một vùng thiên nhiên đẹp khơng gian ngun sơ đấy
hấp dẫn và bí ẩn.


I. Đọc và tìm hiểu chung
1. Vài nét về tác giả, tác phẩm
- Đoàn Giỏi (1925 – 1989) quê ở Châu Thành, Tiền Giang.
Văn của ông giàu sức lôi cuốn và hấp dẫn bởi chất hồn nhiên,
trong trẻo, tài hoa và đậm đà hơi thở của vùng đất phương
Nam, gắn bó với đề tài Nam bộ.
Đất rừng phương Nam Là truyện dài nổi tiếng nhất của Đoàn
Giỏi, là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của văn học
thiếu nhi nước ta.
- Văn bản“Sơng nước Cà Mau” trích từ chương XVIII của
truyện Đất rừng phương Nam


2. Cảnh sơng ngịi kênh rạch Cà Mau
- Người ta gọi tên đất tên sông [...] cứ theo đặc điểm riêng biệt của
nó mà gọi thành tên :
+ Gọi là rạch Mái Giầm vì hai bên bờ mọc tồn những cây mái giầm ..
+ Gọi là kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ tập khơng biết cơ man nào là bọ mắt..
+ Gọi là kênh Ba Khía vì hai bên bờ tập trung tồn những con ba khía.
+ Xã Năm Căn [...] trên bờ sơng chỉ độc có một lán năm gian ...
Chú ý đoạn “từ khi qua chà là ... nghĩa là “nước đen” ”. Tác giả sử
dụng phương thức biểu đạt chính nào ? có gì đặc sắc ?

Em có nhận xét ntn về cách đặt tên cho sơng ngịi, kênh rạch ở
vùng này ?
Cách đặt tên như vậy giúp em cảm nhận ra sao về sơng ngịi vùng
Cà Mau ?
- Sơng ngịi kênh rạch cịn hoqng dã, thiên nhiên phong phú, con
người thì giản dị chất phác.


- Thuyền chúng tơi chèo thốt qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sơng Cửa
Lớn, xi về Năm Căn.
- Dịng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển đông
ngày đêm như thác cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhơ lên hụp
xuống
nhưchúng
ngườitơibơi
ếchthốt
... qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa
- Thuyền
chèo
-Lớn,
Haixuôi
bên bờ
rừng Căn.
đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành
về Năm
vô
tận. sông Năm Căn mênh mơng, nước ầm ầm đổ ra biển đơng
- Dịng
-ngày
Câyđêm

đướcnhư
mọcthác
dàicá
theo
bãi,bơi
theo
từng
lứađen
tráitrũi
rụng,
bằng tăm
nước
hàng
đàn
nhôngọn
lên hụp
tắp,
lớpnhư
nàyngười
chồngbơi
lênếch
lớp...kia [...] đắp từng bậc màu xanh lá mạ,
xuống
màu
rêu,rừng
màuđước
xanhdựng
chai lên
lọ ...cao ngất như hai dãy trường thành
- Haixanh

bên bờ
vô tận.
- Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái rụng, ngọn bằng tăm
tắp, lớp này chồng lên lớp kia [...] đắp từng bậc màu xanh lá mạ,
màu xanh rêu, màu xanh chai lọ ...
Tác giả đã dùng những biện pháp nghệ thuật nào?
Các cụm động từ thoát qua đổ ra, xi về có tác dụng ra sao ?


3. Cảnh chợ Năm Căn
- Chợ Năm Căn nằm sát bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập…
những túp lều lá thô sơ kiểu cổ xưa…cạnh những ngôi nhà gạch
văn minh hai tầng… những đống gỗ gỗ cao như núi…thuyền chài,
thuyền lưới, thuyền bn dập dềnh trên sóng…
Nhưng Năm Căn còn bề thế của một trấn “anh chị rừng xanh”.
Những bến vận hà nhộn nhịp… những ngôi nhà bè…như những
khu phố nổi…có thể mua từ cây kim cuộn chỉ…một món nữ trang
đắt giá… mà không cần phải bước ra khỏi thuyền.
Những người bán hàng xởi lởi…với đủ các giọng nói líu lơ… đã
điểm tơ cho Năm Căn một màu sắc độc đáo…
- Cảnh chợ Năm Căn rất đông vui tấp nập trù phú, đa dạng, độc
đáo, cuộc sống thanh bình.


III. Tổng kết, ghi nhớ:
- Miêu tả từ bao quát đến cụ thể; lựa chọn từ ngữ gợi hình,
chính xác kết hợp với việc sử dụng các phép tu từ; sử dụng ngôn
ngữ địa phương; kết hợp thuyết minh và miêu tả.
- Cảnh sơng nước Cà Mau có vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ, đầy sức
sống hoang dã. Chợ Năm Căn là hình ảnh cuộc sống tấp nập, trù

phú, độc đáo ở vùng đất tận cùng phía nam Tổ quốc.
* Ghi nhớ: SGK - tr 23


- Học thuộc ghi nhớ, đọc kĩ lại văn bản nhớ những chi tiết
miêu tả đặc sắc , các chi tiết sử dụng phép so sánh.
- Hiểu được ý nghĩa của chi tiết có sử dụng các biện pháp
tu từ.
để học tập nghệ thuật tả cảnh của tác giả.
- Làm bài tập phần luyện tập (T.23) SGK.
- Chuẩn bị bài so sánh, đọc kỹ các ví dụ mục I. Trả lời
câu hỏi SGK.


Sơ đồ nội dung chính văn bản
Sơng nước Cà Mau

Ấn tượng ban
đầu về
tồn cảnh

Cảnh sơng ngịi,
kênh rạch

Cách đặt
tên sơng
ngịi, kênh
rạch

Cảnh dịng

sơng Năm
Căn, rừng
đước

Cảnh chợ
Năm Căn