Tài liệu Giáo trình: Quản trị học docx

HC VIN CÔNG NGH BU CHÍNH VIN THÔNG






QUN TR HC
(Dùng cho sinh viên h đào to đi hc t xa)
Lu hành ni b










HÀ NI - 2007




HC VIN CÔNG NGH BU CHÍNH VIN THÔNG

QUN TR HC

Biên son : TS. HÀ VN HI


1
LI M U

Chúng ta đang sng trong mt th gii mà s thay đi đang din ra mt cách nhanh chóng
trên mi phng din: Qun tr đã làm thay đi cách thc nhiu t chc tin hành các hot đng
kinh doanh; s phát trin ca công ngh thông tin làm thay đi các khái nim truyn thng v t
chc và không gian làm vic; s gia tng ca các t chc dch v đã làm thay đi cu trúc ca nn
kinh t
.
Nhng thay đi đó khin cho nhng điu mà ch thi gian ngn trc đây vn đc coi là
nhng nguyên lý hay khuôn mu cho thành công, thì nay đã không còn thích hp vi qun tr hin đi.
 thành công các nhà qun tr hôm nay và tng lai cn phi có nhng nng lc qun tr cn
thit đ thích ng vi yêu cu ca thi đi.
Trên c s nghiên cu nhng v
n đ lý lun  nhiu tài liu trong và ngoài nc, đng thi
nhm đáp ng nhu cu hc tp cho sinh viên h ào to t xa, ngành Qun tr kinh doanh ca
Hc vin Công ngh Bu chính Vin thông, chúng tôi đã t chc biên son tài liu hng dn hc
tp “qun tr hc”.
Mc dù ni dung ca qun tr hc rt rng, nhng v
i đi tng là sinh viên h đào to t

xa, nên tài liu này ch tp trung nêu nhng ni dung c bn nht và hng ngi hc có th nm
đc mt s vn đ c bn và quan trng nht ca qun tr hc nhm trang b cho ngi hc
nhng kin thc c s ngành quan trng đ đi vào tng lnh vc qun tr
c th nh Qun tr nhân
lc, Qun tr sn xut, Qun tr Marketing ng thi, đ cho ngi hc có th nm bt các ni
dung kin thc ca Qun tr hc mt cách d dàng, chúng tôi đã chia các vn đ trong ni dung
ca tài liu hng dn hc tp Qun tr hc thành 4 phn ln theo trình t lô gich nht đnh.
Mc dù
đã ht sc c gng, nhng chc chn cun tài liu nà không th tránh khi nhng
thiu sót. Rt mong nhn đc s đóng góp ý kin ca bn đc đ tip tc hoàn thin và nâng cao
cht lng ca cun tài liu này.
Tác gi















2
PHN TH NHT
NHNG VN  CHUNG V QUN TR

CHNG 1.
NHP MÔN QUN TR HC
GII THIU
Mc đích yêu cu
Chng này s phân tích khái nim và vai trò ca qun tr trong các t chc và khng đnh
qun tr là hot đng cn thit cho s tn ti và phát trin ca mi t chc. ng thi nêu bt vai
trò lch s ca qun tr và đi tng ca qun tr cng nh tính ph bin ca qun tr trong các t
ch
c khác nhau.
Sau khi hc xong chng này, sinh viên phi nm đc các ván đ sau:
- Lch s và vai trò ca qun tr trong các t chc.
- Bn cht ca qun tr.
- S khác bit gia nhà qun tr và nhà kinh doanh.
- Quá trình qun tr, tính khoa hc và tính ngh thut ca qun tr.
Ni dung chính:
- Khái nim và s cn thit ca qun tr
- Nhà qun tr.
- Các cp qun tr, các chc n
ng và k nng ca qun tr.
- Tính khoa hc và ngh thut ca qun tr

NI DUNG
1.1. KHÁI NIM VÀ S CN THIT CA QUN TR
1.1.1. Khái nim và bn cht ca qun tr
a. Khái nim qun tr
Qun tr là mt khái nim rt rng bao gm nhiu lnh vc. Ví d qun tr hành chính (trong
các t chc xã hi), qun tr kinh doanh (trong các t chc kinh t). Trong lnh vc qun tr kinh
doanh li chia ra nhiu lnh vc: Qun tr tài chính, qun tr nhân s, qun tr Marketing, qun tr
sn xut

Qun tr nói chung theo ting Anh là “Management” va có ngha là qun lý, va có ngha
là qun tr, nhng hin nay đc dùng ch yu vi ngha là qun tr. Tuy nhiên, khi dùng t, theo
thói quen, chúng ta coi thut ng qun lý gn lin vi vi qun lý nhà nc, qun lý xã hi, tc là
qun lý  tm v môi. Còn thut ng qun tr thng dùng  phm vi nh hn đi vi mt t chc,
mt doanh nghip.
Có rt nhiu quan nim v qu
n tr:
- Qun tr là các hot đng đc thc hin nhm bo đm s hoàn thành công vic qua
nhng n lc ca nhng ngi khác; qun tr là công tác phi hp có hiu qu các hot đng ca
nhng ngi cng s khác cùng chung mt t chc;

3
- Qun tr là s tác đng ca ch th qun tr lên đi tng qun tr nhm đt đc mc tiêu
đ ra trong mt môi trng luôn luôn bin đng;
- Qun tr là mt quá trình nhm đt đn các mc tiêu đ ra bng vic phi hp hu hiu các
ngun lc ca doanh nghip; theo quan đim h thng, qun tr còn là vic thc hin nh
ng hot
đng trong mi t chc mt cách có ý thc và liên tc. Qun tr trong mt doanh nghip tn ti
trong mt h thng bao gm các khâu, các phn, các b phn có mi liên h khng khít vi nhau,
tác đng qua li ln nhau và thúc đy nhau phát trin.
Nhiu ngi cùng làm vic vi nhau trong mt nhóm đ đt ti mt mc đích nào đó, cng
ging nh các vai mà các din viên đm nhi
m trong mt v kch, dù các vai trò này là do h t
vch ra, là nhng vai trò ngu nhiên hoc tình c, hay là nhng vai trò đã đc xác đnh và đc
sp đt bi mt ngi nào đó, nhng h đu bit chc rng mi ngi đu đóng góp theo mt
cách riêng vào s n lc ca nhóm.
b. Lch s ca qun tr
T nhng nm 1840 - 1890 khi nhng c s sn xut nh, nhng công trng th công,
xng th ra đi kèm theo nó là s xut hin ca nhng qun tr viên. H là ch s hu nhng c
s sn xut nh ca mình và đng thi là nhà qun tr.

Sau nm 1890, nhiu xí nghip ln, nhiu liên hip xí nghip ra đi và phát trin mnh. 
qun lý các doanh nghip có quy mô ngày càng ln này và thích ng vi môi trng kinh doanh
thng xuyên thay đi, các nhà nc, các chính ph đã xây dng và ban hành nhiu đo lut
nhm quy đnh quyn hn và trách nhim ca nhng xí nghip và liên hip xí nghip này.
Trong quá trình ci t doanh nghip, không ch có các ch s hu mà c nhng lut gia
cng tham gia vào nhng chc v quan trng ca qun tr doanh nghip và hot đng qun tr
đc thc hin trong phm vi nhng điu lut quy đnh.
Tuy nhiên, trong giai đon trc nm 1910 cha có nhng tác phm đáng k vit v qun tr
doanh nghip, k c vn đ tng kt lý lun và kinh nghim thc tin. Có chng ch là nhng kinh
nghim đc sao chép, truyn li qua các đi, t các gia đình, dòng h. Vì vy, qun tr doanh
nghip ch
a phi là môn khoa hc chính thng.
T nm 1910, nhiu công ty, nhiu tp đoàn sn xut ln đc hình thành; nhiu ngân hàng
xut hin nhm phc v cho s phát trin ca các doanh nghip ln, các tp đoàn. Các chc danh
Giám đc, Tng Giám đc ra đi. Vn đ qun tr doanh nghip càng đc đt ra c th, cht ch
di các điu lut c th.
Vào nm 1911, tác phm qun tr doanh nghip có giá tr đu tiên đc xut bn  M.
Cun sách do nhà khoa hc qun tr ni ting F. W. Tây-l biên son vi tiêu đ: “Nhng nguyên
tc và phng pháp qun tr khoa hc (Principles and methods of scientice manngement”. Cun
sách ch yu đ cp vn đ qun tr nhân s: Làm th nào đ ngi lao đng hoàn thin và s
dng có hiu qu
 công c lao đng, thi gian làm vic đ tng nng sut lao đng.
Sau i chin Th gii ln th nht (1913 - 1918), tip đó là cuc đi khng hong kinh t,
tài chính đã làm cho hàng lot các doanh nghip b phá sn. Nhiu doanh nghip còn tr li, đc
t chc li hoc hp nht vi nhau. C ch qun lý mi ra đi thích ng vi thi k
 mi. Trên c
s này, gii qun tr doanh nghip mi xut hin vi nhng nguyên tc, phng pháp và kinh
nghim qun lý mi.
Nm 1922 đã ra đi mt tác phm có giá tr cao v qun tr doanh nghip. ó là tác phm
ca nhà khoa hc Pháp Hen-ry Fayol v: "Qun lý công nghip và qun lý tng hp (Industrial and

4
General Administration”. Ni dung c bn ca cun sách đ cp đn phng pháp qun tr trong
phòng giy, ch yu nói v nhng chc nng c bn ca qun tr doanh nghip. Nhng t tng,
quan đim c bn ca cun sách cho đn nay vn đc áp dng.
Cho đn nm 1940, các doanh nghip, các nhà kinh doanh đã nhn thy tính tt yu phi
xây d
ng, đào to, bi dng mt đi ng qun tr viên doanh nghip và mt h thng trng lp,
giáo trình đào to qun tr viên đã ra đi. T đó, khoa hc qun tr doanh nghip đã góp phn đem
li hiu qu kinh t ln cho các doanh nghip.
P. Fonet vit trong cun sách: “ng xon c ca nhng phng pháp khoa hc và hiu
qu ca nó
đi vi qun lý công nghip (Papus of scientirc methods and its effect upon industrial
manngement)”. Cun sách đã xác đnh nhng t tng trit hc và nhng quan đim ca qun tr
tin b.
S phát trin ca qun tr doanh nghip t nm 1946 đn nay: ây là giai đon sau kt thúc
chin tranh th gii ln th II, chuyn sang khôi phc, phát trin kinh t và giao lu quc t. Cùng
vi trào l
u đó, công nghip hóa và hin đi hóa  nhiu nc công nghip tiên tin đã đt đc
tc đ cao trong tng trng kinh t. T nm 1946 tr đi, ngày càng xut hin nhiu tác phm có
giá tr nói v qun tr doanh nghip.  nhiu nc đã thành lp các trng riêng đ ging dy, đào
to nhng nhà qun tr doanh nghip t cp thp đ
n cp cao nht doanh nghip.
Có th k đn các trng  M: Trng MBA (Master of Business Administration), Trng
Kinh doanh Ha-vt (Harvard Business School);  Nht: Trng ào to Giám đc di chân núi
Phi-ghi Có th k đn mt s tác phm qun tr doanh nghip đc bit có giá tr trong thi k này
nh. Cun sách: “Qun lý nng đng” xut bn nm 1945 ca hai nhà khoa hc ngi Anh và
M. Tác ph
m này đã tng kt nhng nguyên tc ca qun tr doanh nghip đt đc t xa đn
nm 1945. Trên c s lý lun v qun tr doanh nghip mi phù hp vi điu kin hin ti.

Sau đó ln lt hàng trm cun sách khác nhau, nhiu sách giáo khoa, bài báo v qun tr
doanh nghip ra đi. Nhng bui hi tho, hi ngh quc t
, nhiu lp hc đc t chc đ làm
sáng t nhng vn đ c bn ca qun tr doanh nghip trong điu kin hin đi. T sau nm
1960, là thi k sôi ni, phát trin nht ca qun tr doanh nghip mà nhân loi đt đc t nn
kinh t t bn phát trin ti nay. Mt công ty M trong nm 1960, đã phi chi t
i 3.000.000 đô-la
ch đ phc v vic su tm, thu thp, tng hp nhng tài liu v qun tr doanh nghip, nhm bi
dng cho nhng qun tr viên ca công ty (cha k tin lng và nhng chi phí khác phc v
cho đi ng giáo s, cán b ging dy ).
Tóm li, qua các giai đon phát trin ca qun tr doanh nghip chúng ta thy ni b
t mt
vn đ là: Xã hi t ch chp nhn t t đn chp nhn hn vai trò ca qun tr doanh nghip, mà
gn lin vi nó là các qun tr viên có nghip v và các c vn có nng lc vn dng nhng kin
thc lý lun qun tr doanh nghip vào thc tin. Ngày nay, nht là nhng nm đu ca thp k 90, 
h
u ht các nc đã hình thành mt h thng trng lp đ đào to, bi dng các nhà qun tr
doanh nghip tài ba đem li.
c. Bn cht ca qun tr
Mc tiêu ca qun tr là to ra giá tr thng d tc tìm ra phng thc thích hp đ thc
hin công vic nhm đt hiu qu cao nht vi chi phí các ngun lc ít nht. Nói chung, qun tr
là mt quá trình phc tp mà các nhà qun tr phi tin hành nhiu hot đng t khâu đu đn
khâu cui ca mt chu k sn xut kinh doanh ca doanh nghip, th
c cht ca qun tr là qun tr
các yu t đu vào, quá trình sn xut các yu t đu ra theo chu trình quá trình hot đng ca mt
t chc, mt doanh nghip.

5
Nhng quan nim trên cho dù có khác nhau v cách din đt, nhng nhìn chung đu thng
nht  ch qun tr phi bao gm ba yu t (điu kin):

Th nht: Phi có ch th qun tr là tác nhân to ra tác đng qun tr và mt đi tng
qun tr tip. i tng b qun tr phi tip nhn s tác đng đó. Tác
đng có th ch mt ln và
cng có th nhiu ln.
Th hai: Phi có mt mc tiêu đt ra cho c ch th và đi tng. Mc tiêu này là cn c đ
ch th to ra các tác đng. S tác đng ca ch th qun tr lên đi tng qun tr đc thc hin
trong mt môi trng luôn luôn bin đng. V thut ng ch
 th qun tr, có th hiu ch th qun
tr bao gm mt ngi hoc nhiu ngi, còn đi tng qun tr là mt t chc, mt tp th con
ngi, hoc gii vô sinh (máy móc, thit b đt đai, thông tin ).
Th ba: Phi có mt ngun lc đ ch th qun tr khai thác và vn dng trong quá trình
qun tr.
1.1.2. Ý ngha ca qun tr
Khi con ngi kt hp vi nhau trong mt tp th đ cùng nhau làm vic, ngi ta có th t
phát làm nhng vic cn thit theo cách suy ngh riêng ca mi ngi.
Li làm vic nh th cng có th đem li kt qu, hoc cng có th không đem li kt qu.
Nhng nu ngi ta bit t chc hot đng thì trin vng đt k
t qu s chc chn hn, đc bit
quan trng không phi ch là kt qu mà s còn ít tn kém thi gian, tin bc, nguyên vt liu và
nhng phí tn khác. Khi chúng ta so sánh gia kt qu đt đc vi chi phí đ thc hin s có
khái nim là hiu qu.
Hiu qu = Kt qu - Chi phí
Hiu qu s tng trong hai trng hp: Tng kt qu v
i chi phí không đi. Gim chi phí
mà vn gi nguyên kt qu.
Mun đt đc c hai điu đó đòi hi phi bit cách qun tr, không bit cách qun tr lãnh
đo cng đt đc kt qu nhng hiu qu s đt thp. Mt s qun tr, lãnh đo gii không
nhng mang li nhiu li nhun cho doanh nghip mà còn có ý ngha quan trng góp ph
n đa
nn kinh t đt nc nhanh chóng phát trin.

Mc tiêu ca hot đng qun tr, lãnh đo nh vy là nhm giúp chúng ta có nhng kin
thc, k nng cn thit đ gia tng hiu qu trong hot đng kinh doanh vì mc tiêu li nhun
cng nh mc tiêu phi li nhun.
1.1.3. Bn cht ca qun tr
Qun tr xét v mt t chc - k thut là s kt hp n lc ca con ngi trong t chc. Nói
mt cách khác, qun tr là qun tr con ngi trong doanh nghip, thông qua đó s dng có hiu
qu nht mi tim nng ca doanh nghip.
Qun tr xét v mt kinh t - xã hi là qun tr vì mc tiêu, li ích ca doanh nghip, bo
đ
m cho doanh nghip tn ti, sng còn và phát trin lâu dài. Nói cách khác bn cht ca qun tr
tu thuc vào ch s hu ca doanh nghip.
1.2. VAI TRÒ CA QUN TR
Nhà qun tr (cán b qun tr) là mt trong nhng nhân t c bn quyt đnh s thành công
hay tht bi trong hot đng ca t chc và ca chin lc phát trin ca t chc đó. Cán b qun
tr kinh doanh xét v mt t chc lao đng nói chung là cu ni ni lin các yu t bên trong và bên
ngoài ca doanh nghip thành mt khi thng nht trong ph
m vi chc trách ca mình. Tùy theo

6
chc trách c th, cán b qun tr có các nhim v khác nhau và cùng nhm hoàn thành mc tiêu
chung ca doanh nghip.
Nhà qun tr có các vai trò sau:
1.2.1. Nhóm vai trò quan h vi con ngi
Nhóm vai trò quan h vi con ngi bao gm kh nng phát trin và duy trì mi quan h
vi ngi khác mt cách hiu qu.
Vai trò đi din gn lin vi v trí trong s phân cp qun tr, vai trò lãnh đo đòi hi vic
xây dng mi quan h vi cng s, tip xúc và thúc đy h làm vic, vai trò liên h tp trung vào
vic duy trì mi quan h c bên trong và bên ngoài t chc. Vai trò quan h vi con ng
i giúp
các nhà qun tr xây dng mng li làm vic cn thit đ thc hin các vai trò quan trng khác.

1.2.2. Nhóm vai trò thông tin
Vai trò thông tin gn lin vi vic tip nhn thông tin và truyn đt thông tin sao cho nhà
qun tr th hin là trung tâm đu não ca t chc. Vai trò thu thp thông tin là nm bt thông tin
c bên trong và bên ngoài doanh nghip. Vai trò truyn đt hot đng theo hai cách: Th nht, nhà
qun lý truyn đt nhng thông tin tip nhn đc t bên ngoài đn các thành viên trong ni b
doanh nghip, nhng ngi có th s dng nhng thông tin này; th hai, nhà qun lý giúp truyn
đt nhng thông tin t cp di này đn cp thp hn hoc đn các thành viên khác trong t chc,
nhng ngi có th s dng thông tin mt cách hiu qu nht. Trong khi vai trò truyn đt cung
cp thông tin cho ni b thì vai trò phát ngôn ph bin thông tin cho bên ngoài v nhng vn đ
nh k hoch, chính sách, kt qu hot đng ca t chc. Do đó, nhà qun lý tìm kim thông tin
trong vai trò giám sát, truyn đt thông tin v
i ni b và sau đó kt hp vic cung cp thông tin
quan trng theo yêu cu ca vai trò quyt đnh.
1.2.3. Nhóm vai trò quyt đnh
Nhóm vai trò quyt đnh bao gm vic ra nhng quyt đnh quan trng có nh hng đn t
chc. Có bn vai trò mô t nhà qun tr là ngi quyt đnh:
- Vai trò cách tân hay còn gi là vai trò doanh nhân, là ngi luôn  đim gc ca mi thay
đi và ci tin, khai thác các c hi m
i.
- Vai trò th hai trong nhóm này là vai trò x lý các tình hung: Gn lin vi vic đa ra các
hành đng kp thi khi t chc phi đi mt vi nhng bin c bt ng, nhng khó khn không
lng trc đc.
- Vai trò th ba là phân phi các ngun lc ca t chc.
- Cui cùng, vai trò đàm phán th hin s đi din cho t chc thng lng đàm phán ký
kt các h
p đng, nh hng tùy theo các lnh vc trách nhim ca nhà qun tr.
Trong các cuc tip xúc làm n, nhà qun tr phi là mt chuyên gia trong lnh vc ngoi
giao. Làm n thi m ca đa phn là các cuc tip xúc, mun thành đt phi hc cách thng
lng. Mm do kt hp vi cng rn và cng quyt, lý trí cùng vi nhân bn là bí quyt thành
công trong thng lng v

i đi tác.
- Ngi phi hp: Là ngi qun tr cp cao, ngi ng h cho s cn thit phi đi mi,
cung cp tài chính cho các hot đng ci tin, khuyn khích, nâng đ và tôn trng, bo v các
sáng kin ci tin ca các thành viên. Vic ci tin thng vp phi các cn tr ca l li c và
nhng ngi thuc phái bo th th
 thng e ngi. Ngi phi hp s đm nhn vai trò cân bng
các th lc sao cho các sáng kin ci tin có th đc thc hin. Thông qua vic thc hin vai trò

7
phi hp, các nhà qun tr s khuyn khích, thúc đy vic ci tin, đi mi. Thiu mt trong ba vai
trò thì s đi mi, ci tin khó có th thc hin đc.
1.3. CÁC CP QUN TR
1.3.1. s phân chia các cp qun tr trong t chc
Trong mt t chc, các nhà qun tr đc chia ra làm ba cp: Qun tr cp cao; Qun tr cp
trung gian; Qun tr cp c s.
Qun tr gia cp càng thp thì s lng càng nhiu hn.
Có th biu hin các cp qun tr theo s đ hình chóp sau:

H1.3. Các cp qun tr
a) Qun tr cp c s:
Là nhng ngi chu trách nhim trc tip điu hành các hot đng sn xut ra hàng hoá
hay dch v. H gm: c công; qun đc hay trng các b phn. Nhân viên trc tip nhn
mnh lnh và báo cáo tình hình hot đng hàng ngày vi h. Phn ln thi gian ca qun tr cp
c s
 đc s dng vào vic giám sát, điu hành nhân viên thuc quyn và đa ra các quyt đnh
hàng ngày. Phn còn li dành cho vic hi hp, báo cáo vi cp trên hoc quan h vi đng
nghip thuc các b phn khác.
b) Qun tr cp trung gian:
Trong nhng t chc nh thng không có qun tr viên cp trung gian. Các nhà qun tr
cp trung gian là các Giám đc xí nghip trc thuc, các trng phòng ban trc thuc doanh

nghip. H chu trách nhim điu hành và phi hp hot đng ca các qun tr viên cp c s.
Tuy nhiên hin nay, nhiu t chc ngi ta loi b cp qun tr này.
c) Qun tr cp cao:
Là nhng ngi chu trách nhim điu hành và phi hp các hot đng chung ca t chc
và đm nhn nhng chc v cao nht c
a t chc nh: Ch tch Hi đng Qun tr, Tng Giám đc,
Giám đc điu hành. Qun tr gia cp cao là nhng ngi chuyên vch ra mc tiêu, chin lc
chung cho toàn b t chc và thit lp các mc đích tng quát đ cp di thc hin.
1.3.2. S khác nhau gia nhà qun lý điu hành và nhà qun lý cp cao
Xác đnh đúng chc nng và đc trng ca v trí qun lý, lãnh đo s giúp tng đc nng
lc chung ca t chc và đi ng nòng ct
NHÀ QUN LÝ IU HÀNH NHÀ QUN LÝ CAO CP
Yêu cu nhng ngi khác phi hoàn thành nhim v Truyn cm hng cho con ngi theo các ý
tng mi
iu hành hot đng ca t chc theo điu l, n
i quy,
chính sách, ch trng v quy trình, quy đnh.
Hot đng vt khi các quy đnh, điu l,
ni quy… đ tìm kim s thay đi phù hp.
Là mt v trí c th đc đt ra đ qun lý và điu hành Là mt v trí xut phát t ý tng, sáng kin,
đòi hi phi có tình cm, sn sàng phc v
cho mi ngi
Qun tr cp cao
Qun tr cp trung gian
Qun tr cp c s

8
Làm các vic cho đúng Làm cho đúng công vic
Là ngi sáng to ln th hai Là ngi sáng to ln th nht
Quan tâm đn nng sut, hiu qu Quan tâm đn hiu lc

Qun tr và duy trì hot đng Sáng to các ý tng mi và phát trin
Tp trung ch đo h thng và t chc thc hin Tp trung vào con ngi và nhân viên c th
Tin cy vào s kim soát, kim tra Tin cy vào s
tín nhim, giao phó, nim tin,
hy vng
T chc các cán b và nhân viên Ch ra hng đi cho con ngi
Tp trung cho các hot đng mang tính chin thut, t
chc và h thng
Tp trung các hot đng mang tính trit lý,
giá tr c bn và mc tiêu
Quan tâm đn k hoch ngn hn và trc mt Có tm nhìn lâu dài cho tng lai
Phi thng xuyên hi và t tr li câu hi: bao gi ?
(When) và làm nh th
nào ? (How)
Phi hi và t tr li câu hi: làm gì ? và ti
sao phi làm gì? (What and Why)
Chp nhn và tuân theo các điu lut, điu l c ch Tìm cách thay đi điu lut, điu l, c ch,
chính sách.
Tp trung cho các vn đ ca hin ti, đ mt vào các
gii hn
Tp trung cho các vn đ ca tng lai,
hng cái nhìn vào không gii hn.
L
p k hoch chi tit và tin đ thc hin Phát trin tm nhìn và xây dng chin lc
D báo kt qu và ra quyt đnh Tìm kim s thay đi
Tránh ri ro và mo him Chp nhn ri ro và mo him
ng viên con ngi tuân th các quy đnh và tiêu
chun
Khuyn khích con ngi có thay đi và sáng
to

S dng quyn lc và quan h cp trên và cp di S dng s
 thuyt phc, quan h và nh
hng gia con ngi vi con ngi
1.4. CÁC K NNG VÀ CHC NNG CA QUN TR
1.4.1. Các k nng qun tr
Qun tr là quá trình làm vic cùng vi và thông qua các cá nhân, các nhóm và các ngun
lc khác. Qun tr đc th thách và đánh giá qua vic đt đc các mc tiêu thông qua s t
chc và thc hin các k nng khác nhau. Trc tiên, nhà qun tr phi có mt vn kin thc nht
đnh v h thng lut và thu trong kinh doanh, v marketing, tài chính doanh nghip, dây chuyn
sn xut, công ngh ây là yêu cu tiên quyt vì nó gn lin v
i hiu qu ca quá trình ra quyt
đnh.  tr thành mt nhà qun tr tài nng thì cn phi có nhng k nng cn thit. Sau đây là
mt s k nng quan trng mà mt nhà qun tr cn phi có:
a) K nng lãnh đo: ây là mt k nng không th thiu ca mt nhà qun tr. Lãnh đo
gii đc th thách qua s thành công trong vic thay
đi h thng và con ngi. Thut ng “lãnh
đo” đang đc s dng ngày càng nhiu hn khi nhc đn vai trò ca ngi qun tr vì chc
nng ca lãnh đo là x lý thay đi. Ngi qun tr cn phi lãnh đo gii đ thay đi sn phm,
h thng và con ngi mt cách nng đng. Nhà lãnh đo gii phi là ngi thúc đy quá trình
quyt đnh m
t vn đ và trao cho nhân viên ca h quyt đnh vn đ đó. Nu bn là mt nhà
lãnh đo gii, quyn lc s t đn vi bn, nhng bn cng phi bit khai thác quyn lc ca

9
nhng ngi khác. Bn phi thúc đy quá trình quyt đnh và làm cho quá trình đó hot đng. ó
là mt bài toán khó.
b) K nng lp k hoch: Nhà qun tr là ngi ra quyt đnh và toàn b b máy ca doanh
nghip s hành đng theo quyt đnh đó. Ngha là quyt đnh ca nhà qun tr nh hng rt ln
ti vn mnh ca doanh nghip. Mt k
hoch sai lm rt có th s đa đn nhng hu qu khó

lng. Vì vy k nng lp k hoch rt quan trng đ đm bo cho nhà qun tr có th đa ra
nhng k hoch hp lý và hng toàn b nhân viên làm vic theo mc tiêu ca k hoch đã đnh.
Khi k hoch đc hoàn thành, nhà qun tr phi chuyn ti thông tin k ho
ch cho cp trên và
cp di đ tham kho ý kin. Trong sut quá trình thc hin k hoch, ngi qun tr s cn đn
nhng công c gii quyt vn đ và khi cn thit, phi ra và thc thi các quyt đnh trong quyn
hn ca mình.
c) K nng gii quyt vn đ: Quá trình gii quyt vn đ có th đc tin hành qua các
bc sau: Nhn di
n vn đ, tìm nguyên c ca vn đ, phân loi vn đ, tìm gii pháp và la
chn gii pháp ti u. Mt nhà qun tr gii s tin hành quá trình này mt cách khéo léo và hiu
qu.
d) K nng giao tip tt: Càng ngày ngi ta càng nhn ra sc mnh ca các mi quan h,
cái mà có đc t mt k nng giao tip tt. Bn phi thành tho giao tip bng v
n nói và c vn
vit. Bn phi bit cách gây n tng bng ging nói, ngôn ng c th, đôi mt và cách din đt
d hiu, thuyt phc. Các bn hp đng ngày nay có đc ph thuc rt nhiu vào kh nng
thng thuyt. Kh nng giao tip tt cng phát huy tác dng trong qun tr nhân s. Mt chuyên
gia v nhân s đã tng k
t lun rng tin có th mua đc thi gian ch không mua đc s sáng
to hay lòng say mê công vic. Mà mc đ sáng to hay lòng say mê công vic li ph thuc vào
kh nng to đng lc cho nhân viên đ khng đnh lòng trung thành và s cam kt ca ngi lao
đng không th có đc bng vic tr lng cao. Thc t là mc lng cao và mt vn phòng đy
đ tin nghi ch là điu ki
n cn ch không phi là điu kin đ đ nhà qun lý có th gi mt
nhân viên tt.
1.4.2. Các chc nng qun tr
Tin trình qun tr là mt phc hp nhng k nng có tính h thng rt sinh đng và phc
tp. Do đó, đ có th hiu rõ v qun tr, cn phi hiu rõ v các chc nng và vai trò ca qun tr.
Các chc nng qun tr là nhng nhim v qun lý chung, cn phi đc thc hin trong tt c các

t chc kinh doanh s
n xut.
a) Chc nng hoch đnh
Là vic xác đnh các mc tiêu và mc đích mà t chc phi hoàn thành trong tng lai và
quyt đnh v cách thc đ đt đc nhng mc tiêu đó. Hoch đnh gm ba giai đon nh thit
lp các mc tiêu cho t chc: Mc tng li nhun, th phn, hoc tng doanh thu ; sp xp các
ngun lc c
a t chc đ đt mc tiêu; quyt đnh v nhng hot đng ca t chc nh:
- Ra quyt đnh là quá trình la chn mt phng án hành đng hp lý nht đ đt mc tiêu
đã đ ra (la chn mt phng án đa ra xem xét).
- Ra quyt đnh đúng trong điu kin môi trng bin đng. ó là mt thách thc đi vi
các nhà qu
n tr:
b) Chc nng t chc
Là quá trình to ra c cu mi quan h gia các thành viên (các b phn trong t chc).
Thông qua đó cho phép h thc hin các k hoch và hoàn thành các mc tiêu chung ca t chc.

10
- Tin trình t chc bao gm vic: Thit lp các b phn, phòng ban và xây dng bng mô
t công vic t chc bao gm c chc nng nhân s: tuyn m, tuyn chn, hun luyn và phát
trin ngun nhân lc, do đó, mi ngi đu có th đóng góp n lc vào thành công ca t chc.
- Truyn đt thông tin, tri thc, k thut, ch th, mnh l
nh, thông tin cn thit đ thc hin
công vic, đng thi nhn thông tin phn hi.
c) Chc nng thúc đy đng viên (ch huy - lãnh đo):
ây là chc nng thúc đy, đng viên nhân viên theo đui nhng mc tiêu đã la chn.
Bng ch th, mnh lnh và tha mãn nhu cu vt cht và tinh thn. Các nhà qun tr thc hin các
chc nng ch huy đ thúc đ
y, đng viên nhân viên hoàn thành các mc tiêu đã đ ra.
d) Chc nng kim tra, kim soát

Là quá trình giám sát ch đng đi vi công vic ca mt t chc, so sánh vi tiêu chun đ
ra và điu chnh khi cn thit. Quá trình kim soát là quá trình t điu chnh liên tc và thng
din ra theo chu k.
Các chc nng nói trên có quan h qua li mt thit vi nhau, và đc thc hin theo mt
trình t nht
đnh. Quá trình qun tr phi thc hin đng b các chc nng nói trên, nu không
quá trình qun tr s không đt hiu qu nh mong mun
1.5. I TNG CA QUN TR HC
1.5.1. i tng ca qun tr
T chc chính là đi tng cn bn ca qun tr. Xu hng t chc và hp tác trong nhng
mi quan h tng thuc là mt đc đim ca bn cht con ngi vì nh tc ng Vit Nam nói
“hp qun gây sc mnh”.
Trong xã hi hin đi, hình thc t chc ca con ngi đi t hình thc t chc tm th
i,
không cht ch, đn hình thc t chc vi c cu b máy cht ch.
T chc là mt tp hp ngi đc sp đt có h thng nhm thc hin mt mc tiêu nht
đnh. Trng đi hc là t chc, nhng doanh nghip sn xut kinh doanh, c quan nhà nc, mt
đi bóng đá là nhng t chc.
Chúng có ba đc tr
ng c bn:
Th nht, chúng đu có mt mc đích riêng bit th hin thông qua các mc tiêu c th.
Mc tiêu này là cái đích chung ca toàn b t chc, ch không phi là mc tiêu ca tng cá nhân
riêng l.
Th hai, mi t chc bao gm nhiu ngi. S tp hp nhiu ngi trong t chc là s tp
hp có ý thc đ nhm th
c hin các mc tiêu chung. H có ý thc đy đ v vai trò, trách nhim
ca mình, cái đc, cái mt ca mình khi tham gia t chc đó. H có ý thc rõ ràng v nhim v
chung mà mi ngi trong t chc đu phi hoàn thành.
Th ba, các t chc đu phát trin thành mt kiu sp đt nht đnh. Kiu sp đt đó đnh rõ
và gii hn hành vi ca các thành viên, chng hn nó bao g

m vic đt ra nhng quy đnh, ch
đnh mt s ngi gi chc v th trng có mt s quyn điu hành nht đnh vi mt s nhng
ngi khác.
Nh vy, t chc là mt thc th có mc đích c th, rõ ràng, có nhng thành viên và có
mt c cu cht ch có tính h thng. T chc là mt th
c th có mc tiêu phi hoàn thành.



11
1.5.2. Tính khoa hc và tính ngh thut ca qun tr
a) Qun tr là khoa hc vì nó nghiên cu, phân tích các quan h qun tr nhm tìm ra
nhng quy lut và c ch vn dng nhng quy lut đó trong quá trình kinh doanh sao cho có hiu
qu. c bit là luôn tìm ra các phng pháp đ đi mi các hot đng qun tr. Quá trình kinh
doanh luôn đt ra nhng nhim v mi cho các nhà qun tr. Hoàn thin qun tr nh là mt yêu
cu tt yu trong quá trình phát trin ca t ch
c, ca doanh nghip.
Trong điu kin cnh tranh ngày càng gia tng, các ch doanh nghip mun cu vãn s đ
v ca doanh nghip, hoc đa doanh nghip sang mt bc phát trin cao hn v cht đu đòi
hi phi có s hoàn thin nhng nhân t trong qun tr, nh phng pháp, ngh thut, công ngh
và c cu t chc qun tr kinh doanh. Do đó, vic phân tích kinh t
 các hot đng sn xut kinh
doanh, đi mi doanh nghip, nâng cao hiu qu qun tr là ni dung quan trng ca lý thuyt
qun tr.
Lý thuyt qun tr cung cp nhng khái nim c bn làm nn tng cho vic nghiên cu các
lnh vc qun tr chuyên ngành nh qun tr Tài chính, qun tr Nhân s, qun tr Marketing
Lý thuyt qun tr còn là mt khoa hc liên ngành, vì nó s d
ng tri thc ca nhiu môn khoa hc
khác, đng thi cng làm c s nghiên cu cho các môn khoa hc đó.
b) Qun tr là mt ngh thut: Ngh thut kinh doanh (còn gi là thut kinh doanh hay th

đon kinh doanh) là vic s dng các phng pháp, các tim nng, các c hi kinh doanh mt
cách khôn khéo, tài tình nhm đt đc mc tiêu kinh doanh mt cách tt nht. Qun tr là mt
ngh thut vì nó còn l thu
c khá ln vào cá nhân ca ch doanh nghip (thiên bm, tài nng, mi
quan h, c may vn ri ).
Ngh thut qun tr còn th hin s nhy bén, sáng to, ng phó kp thi vi tng tình
hung c th ca nhà qun tr (vì môi trng kinh doanh luôn bin đi ). Ngh thut qun tr
đc to lp trên c s ca tim lc (sc mnh), tài thao l
c kinh doanh (kin thc và thông tin)
và yu t gi đc bí mt ý đ. Tim lc, sc mnh ca doanh nghip là mt thc lc c bn to
c s cho ngh thut kinh doanh:
- Ngun vn ln;
- Kh nng v công ngh, khoa hc k thut;
- Kh nng nm bt thông tin nhanh hn đi th khác;
- Sc hút cht xám t ni khác v doanh nghip
Kin thc và thông tin là kh nng nhn bit đc quy lut din ra trên mi mt ca đi
sng xã hi và quá trình kinh doanh. Còn bí mt trong kinh doanh th hin trong ý đ, trong giá
c, trong phng hng th trng, trong công ngh k thut.
c) Qun tr đng thi còn là mt ngh: Ngh qun tr - (The profession of management),
ngh Giám đc ai cng có th đi hc ngh đ tham gia các hot đng kinh doanh. Tuy nhiên,
thành công hay không còn ph
thuc vào nhiu yu t: Kin thc - Kinh nghim - í chí hc hi -
Tinh thn sáng to. Có gii ngh hay không còn ph thuc vào nhiu yu t ca vic hc ngh.
Hc ngh  đâu? Ai dy cho? Cách hc ngh ra sao? Chng trình th nào? Ngi dy có thc
tâm truyn ht ngh dy hay không? Nng khiu ngh nghip ra sao? Các tin đ ti thiu v vt
ch
t ban đu cho s hành ngh bao nhiêu? Nh vy, mun điu hành các hot đng kinh doanh có
kt qu mt cách chc chn, thì trc tiên ch doanh nghip phi đc đào to v ngh nghip
(kin thc, tay ngh, kinh nghim) mt cách chu đáo đ suy ngh có h thng trc nhng tình
hung phát sinh trong kinh doanh, có kh nng phân tích, đánh giá và nhn din vn đ, có nhy

12
cm và thích nghi vi mi hoàn cnh, đng thi, nhn thc mt cách chun xác và đy đ các quy
lut khách quan xut hin trong quá trình kinh doanh, đng thi có phng pháp ngh thut thích
hp, nhm tuân th đúng các đòi hi ca các quy lut đó.
TÓM TT
Khái nim ca qun tr: Qun tr là mt quá trình nhm đt đn các mc tiêu đ ra bng
vic phi hp hu hiu các ngun lc ca doanh nghip.
Mc tiêu ca qun tr: Mc tiêu ca qun tr là to ra giá tr thng d tc tìm ra phng
thc thích hp đ thc hin công vic nhm đt hiu qu cao nht v
i chi phí các ngun lc ít
nht.
Các điu kin hình thành quá trình qun tr:
- Phi có ch th qun tr là tác nhân to ra tác đng qun tr và mt đi tng qun tr tip
nhn s tác đng đó.
- Phi có mt mc tiêu đt ra cho c ch th và đi tng
- Phi có mt ngun lc đ ch th qun tr
 khai thác và vn dng.
Ý ngha ca qun tr: Mc tiêu ca hot đng qun tr giúp doanh nghip có nhng kin
thc, k nng cn thit đ gia tng hiu qu trong hot đng kinh doanh vì mc tiêu li nhun
cng nh mc tiêu phi li nhun.
Bn cht ca qun tr: Qun tr xét v mt t chc - k thu
t là s kt hp n lc ca con
ngi trong t chc. Nói mt cách khác, qun tr là qun tr con ngi trong doanh nghip, thông
qua đó s dng có hiu qu nht mi tim nng ca doanh nghip.
Qun tr xét v mt kinh t - xã hi là qun tr vì mc tiêu, li ích ca doanh nghip, bo
đm cho doanh nghip tn ti, sng còn và phát trin lâu dài. Nói cách khác bn cht c
a qun tr
tu thuc vào ch s hu ca doanh nghip.
Mô hình qun tr: Trong mt t chc, các nhà qun tr đc chia ra làm ba cp: Qun tr cp

cao; Qun tr cp trung gian; Qun tr cp c s.
Các k nng qun tr
- K nng lãnh đo
- K nng lp k hoch.
- K nng gii quyt v
n đ.
- K nng giao tip tt.
Các chc nng qun tr
- Chc nng hoch đnh
- Chc nng t chc
- Chc nng thúc đy đng viên (ch huy - lãnh đo):
- Chc nng kim tra, kim soát
i tng ca qun tr
T chc chính là đi tng cn bn ca qun tr. T ch
c là mt tp hp ngi đc sp đt
có h thng nhm thc hin mt mc tiêu nht đnh. Trng đi hc là t chc, nhng doanh
nghip sn xut kinh doanh, c quan nhà nc, mt đi bóng đá là nhng t chc.
Tính khoa hc và tính ngh thut ca qun tr

13
- Qun tr là khoa hc vì nó nghiên cu, phân tích các quan h qun tr nhm tìm ra nhng
quy lut và c ch vn dng nhng quy lut đó trong quá trình kinh doanh sao cho có hiu qu.
- Qun tr là mt ngh thut: Ngh thut kinh doanh (còn gi là thut kinh doanh hay th
đon kinh doanh) là vic s dng các phng pháp, các tim nng, các c hi kinh doanh mt
cách khôn khéo, tài tình nhm đt đc mc tiêu kinh doanh mt cách tt nht. Qun tr
là mt
ngh thut vì nó còn l thuc khá ln vào cá nhân ca ch doanh nghip (thiên bm, tài nng, mi
quan h, c may vn ri ).

CÂU HI ÔN TP VÀ THO LUN

1. Trình bày khái nim và bn cht ca qun tr?
2. Phân tích s hình thành và tính tt yu ca qun tr?
3. Trình bày vai trò và mc tiêu ca qun tr?
4. Trình bày vai trò ca các nhà qun tr?
5. Phân tích các k nng ca qun tr?
6. Phân tích các chc nng ca qun tr?
7. Trình bày các mô hình qun tr trong doanh nghip
8. Gii thích ti sao li cho rng qun tr va là khoa hc, va là ngh thut?




















14
PHN TH HAI.

C S KHOA HC CA QUN TR

CHNG 2.
CÁC LÝ THUYT QUN TR


GII THIU
Mc đích yêu cu
Mc đích ca chng này nhm giúp ngi hc nm đc: qun tr vi t cách là mt ngành
khoa hc ng dng, ra đi trên c s các lý thuyt v qun tr t đu th k 20. Trc nm 1900
ch có ba trng i hc Hoa K (Pennsylvania, Chicago, California) là có ngành hc qun tr
kinh doanh. V mt thc tin: qun tr có lch s
 hàng ngàn nm. Cùng vi s phát trin ca khoa
hc k thut và nhng thành tu ca cách mng công nghip nht là s bùng n thông tin đã thúc
đy s ra đi ca các t tng qun tr.
Sau khi hc xong chng này, sinh viên phi nm đc các vn đ sau:
- Nhng t tng qun tr xut hin trong nhng thi đim khác nhau và có c s ca chúng
da trên nh
ng quan nim khác nhau v: Hành vi ca con ngi trong t chc; Mc tiêu ch yu
ca t chc; Vn đ mà t chc phi đng đu; Các gii pháp cho các vn đ đó.
Ni dung chính:
Chng 2 ch yu phân tích ni dung quan đim ca các trng phái khác nhau v qun tr
bao gm:
- Trng phái qun tr c đin;
- Trng phái qun tr hành vi;
- Trng phái qun tr h thng;
- Trng phái qun tr khác.

NI DUNG
2.1. TRNG PHÁI QUN TR C IN

2.1.1. Trng phái qun tr khoa hc
Mc tiêu ca các nhà qun tr theo trng phái này là thông qua nhng quan sát, th
nghim trc tip ti xng máy nhm nâng cao nng sut, hiu qu và ct gim s lãng phí. Qua
gn mt th k, trng phái này có nhng tên gi khác nhau nh: qun tr khoa hc, nghiên cu
thao tác hay qun tr hiu qu.
Trng phái này dành nghiên cu qun tr trong phm vi h thng doanh nghip  góc đ
to ra m
t c cu t chc qun tr hp lý, mt ch đ điu hành khoa hc và cht ch đ đem li
hiu qu cao cho công tác qun tr trong h thng. óng góp to ln cho trng phái này k ti các
nhà qun lý Rô-bt Ô-oen, An-đriu Ur, C. Báp-bít-gi, F.W. Tây-l, Hen-ry Fayol v.v
a) Rô-bt Ô-oen (1771 - 1858) là mt trong nhng ch xí nghip đu tiên  Xct-len tin
hành t chc mt "xã h
i công nghip có trt t và k lut, ông chú ý ti nhân t con ngi trong

15
t chc và cho rng nu ch quan tâm đu t ti thit b máy móc mà quên yu t con ngi thì xí
nghip cng không th thu đc kt qu. Quan đim qun tr ca Rô-bt Ô-oen mc dù còn gin
đn nhng đã bc đu chun b cho s ra đi ca mt b môn qun lý đc lp.
b) An-đriu Ur (1778 - 1857) ngi đã sm nhìn thy vai trò c
a qun lý và vic đào to
kin thc cho các nhà qun lý. Ông là mt trong nhng ngi đu tiên ch trng vic đào to 
bc đi hc cho các nhà qun tr và ông cho qun tr là mt ngh.
c) C. Báp-bít-gi (1792 - 1871) ngi đu tiên đ xut phng pháp tip cn có khoa hc
trong qun lý, ông rt quan tâm ti các mi quan h gia ngi qun lý và công nhân, và cng là
mt ngi góp phn tích cc đa qun lý tr thành mt b môn khoa hc đc lp.
d) F. W. Tây-l (1856 - 1915) là ngi đc th gii phng Tây gi là “cha đ ca thuyt
qun lý khoa hc”, là mt trong nhng ngi m ra mt “k nguyên vàng” trong qun lý ca
nc M, ngi xây dng mt phng pháp qun lý đc dùng làm c s tri thc cho công vic
qun lý  M, Anh, Tây Âu, Bc Âu và Nht Bn trong các xí nghip sau này.
Tây-l xut thân là mt công nhân và tr thành k s tri qua quá trình ban ngày đi làm,

ban đêm đi hc hàm th đi hc. Trong quá trình làm vic trong nhà máy luyn cán thép, Tây-l
đã có nhiu c hi quan sát và thc hành lãnh đo, qun tr trong nhà máy. Khi làm vic ti nhà
máy thép Midrale, ông theo dõi s hp tác gia nhng ngi qun lý và công nhân, tìm hiu tính
không hiu qu và lãng phí trong sn xut. Ông phát hin có s khác bit và thay đi nng sut
gia các nhóm công nhân.
Ông là tác gi vi nh
ng nghiên cu và lý thuyt khá ni ting v lãnh đo, qun tr trong
thi gian t 1890 đn 1930. Nhng nguyên tc qun tr theo khoa hc ca Taylor có th tóm tt
nh sau: Phân chia công vic ca mi cá nhân thành nhiu thao tác đn gin, đng thi áp dng
phng pháp tt nht mt cách khoa hc đ thc hin mi thao tác; La chn và hun luyn công
nhân mt cách khoa hc - chuyên môn hoá thao tác cho công nhân đ anh ta có th hoàn thành
công vic m
t cách có hiu qu nht; Tr lng theo sn phm và thng cho vic vt đnh mc.
F.W. Tây-l đa ra bn nguyên tc qun tr sau:
- Nhân viên qun tr phi am hiu khoa hc, b trí lao đng mt cách khoa hc đ thay th
cho các tp quán lao đng c h.
- Ngi qun tr phi la chn ngi công nhân mt cách khoa hc, bi dng ngh nghip
và cho h h
c hành đ h phát trin đy đ nht kh nng ca mình (còn trong quá kh thì h t
chn ngh, t c gng hc tp đ nâng cao tay ngh).
- Ngi qun tr phi cng tác vi ngi th đn mc có th tin chc rng công vic đc
làm đúng vi các nguyên tc có cn c khoa hc đã đnh.
- Công vic và trách nhim đi vi công vi
c đc chia phn nh nhau gia ngi qun tr
và ngi th. Nhân viên qun lý phi chu trách nhim toàn b đi vi công vic mà mình có kh
nng hn; còn trong quá kh thì toàn b công vic và phn ln trách nhim là đ vào đu ngi
công nhân.
e) Herny L. Gantt: Là k s chuyên v h thng kim soát trong nhà máy. Trên c s các
lý thuyt ca Taylor, Gantt đã phát trin và đa ra lý thuyt ca mình, trong đó ch y
u tp trung

vào m rng h thng khuyn khích vt cht cho ngi lao đng vi các bin pháp nh:
- Khuyn khích công nhân sau mt ngày làm vic nu h làm vic tt.
- Khuyn khích cho đc công, qun đc da vào kt qu làm vic ca công nhân di s
giám sát trc tip ca h nhm đng viên h trong công vic lãnh đo, qun tr.

16
Bin pháp này đã khuyn khích các đc công qun lý tt hn. Cng trên c s này, các
phng pháp qun tr tin đ thc hin mi đc đa vào trong qun lý nh phng pháp đng
gng (CPM - Critical Path Method) và phng pháp s đ mng li (PERT - Program Evaluation
and Revie Technique). Trong lý thuyt này, khía cnh li ích đc chú ý hn nhiu.
g) Frank B (1868 - 1924) và Liliant M. Gibreth (1878 -1972)
Hai tác gi này đã nghiên cu rt chi tit quá trình thc hin và quan h gia các thao tác,
đng tác và c đ
ng vi mt mc đ cng thng và mt mi nht đnh ca công nhân trong quá
trình làm vic, t đó đa ra phng pháp thc hành ti u nhm tng nng sut lao đng, gim s
mt mi ca công nhân.
Các phng pháp thuc trng phái này đã có nhng đóng góp có giá tr cho s phát trin
ca t tng lãnh đo, qun tr, phát trin k nng lãnh đo, qu
n tr qua phân công, chuyên môn
hóa lao đng, đng thi là nhng ngi đu tiên nêu lên tm quan trng ca vic tuyn chn và
hun luyn nhân viên, dùng đãi ng đ tng nng sut lao đng. Tuy nhiên, các tác gi đã phát
trin mt phng pháp lãnh đo, qun tr mang tính khoa hc hóa mt cách thun túy nh “máy
móc hóa con ngi”, gn cht con ngi vào mt dây chuyn công ngh đ lãnh đo, qun tr và
tng nng su
t lao đng.
ánh giá chung v trng phái qun tr khoa hc
Quan đim chú trng vào yu t con ngi là mt quan đim tin b ca Tây-l. Hin nay
quan đim này đc các nc tiên tin tha nhn và áp dng trong hot đng qun tr.
2.1.2. Lý thuyt qun tr hành chính
a) Hen-ry Fayol (1841 - 1925) ngi ch trng phi có mt lý thuyt qun tr khoa hc

da trên quy tc và chc nng nht đnh.
Theo Hen-ry Fayol qun tr  xí nghip phi đc thc hin theo nhng nguyên tc sau:
- Có k hoch chu đáo và thc hin k hoch mt cách nghiêm chnh.
- Vic t chc (nhân tài, vt lc) phi phù hp vi mc tiêu, li ích, yêu cu ca xí nghip).
- C
 quan qun tr điu hành phi là ngi duy nht, có nng lc và tích cc hot đng.
- Kt hp hài hoà các hot đng trong xí nghip vi nhng c gng phi hp.
- Các quyt đnh đa ra phi rõ ràng dt khoát và chun xác.
- T chc tuyn chn nhân viên tt, mi b phn phi do mt ngi có kh nng và bit
hot đng đng đu, m
i nhân viên phi đc b trí vào ni có th phù hp vi kh nng ca h.
- Nhim v phi đc xác đnh rõ ràng.
- Khuyn khích tính sáng to và tinh thn trách nhim ca mi nhân viên.
- Bù đp lâu dài và tha đáng cho nhng công vic đã đc hoàn thành.
- Các li lm và khuyt đim phi b trng pht.
- Phi duy trì k lut xí nghip.
- Các mnh lnh đa ra phi thng nh
t.
- Phi tng cng vic giám sát trong xí nghip (c đi vi lao đng và vt lc).
- Kim tra tt c mi vic.
- Hn ch ch yu ca Hen-ry Fayol là ông cha chú ý đy đ các mt tâm lý và môi trng
xã hi ca ngi lao đng, h thng ca ông vn b đóng kín, cha ch rõ mi quan h gia xí
nghip vi khách hàng, th trng, các đi th c
nh tranh và các ràng buc ca nhà nc.

17
b) Max Weber (1864 - 1920): Nhà xã hi hc ngi c, tác gi đã phát trin mt t chc
quan liêu bàn giy. Khái nim quan liêu bàn giy đc đnh ngha: Là h thng chc v và nhim
v đc xác đnh rõ ràng, phân công phân nhim chính xác, h thng quyn hành có tôn ti trt t.
Theo Weber, h thng t chc kinh doanh phi đc xây dng mt c cu t chc cht ch; đnh rõ

các quy đnh, các lut l
, chính sách trong hot đng lãnh đo, qun tr; đnh rõ quyn lc và tha
hành trong lãnh đo, qun tr.
Ông đa ra mt cách thc tin hành mt t chc. Quy trình có by đc đim:
- H thng các nguyên tc chính thc;
- m bo tính khách quan;
- Phân công lao đng;
- C cu h thng cp bc ca t chc;
- C cu quyn l
c chi tit;
- S cam kt làm vic lâu dài;
- Tính hp lý.
Cùng vi nhng đc đim này là phng pháp qun tr cng rn.
c) Chester Barnard (1886 - 1961): Tác gi cho rng mt t chc là mt h thng hp pháp
ca nhiu ngi vi ba yu t c bn: S sn sàng hp tác; Có mc tiêu chung; Có s thông đt.
Nu thiu mt trong ba yu t đó t
 chc s tan v. Cng nh Weber, ông nhn mnh yu t
quyn hành trong t chc, nhng ông cho rng ngun gc quyn hành không xut phát t ngi ra
lnh, mà xut phát t s chp nhn ca cp di. iu đó ch có đc khi vi bn điu kin nh
sau:
- Cp di hiu rõ mnh lnh;
- Ni dung ra lnh ph
i phù hp vi mc tiêu ca t chc;
- Ni dung ra lnh phi phù hp vi li ích cá nhân ca cp di;
- Cp di có kh nng thc hin mnh lnh đó.
Nhn xét, đánh giá:
Trng phái lãnh đo, qun tr hành chính ch trng rng nng sut lao đng s đt cao
trong mt t chc đc sp đt hp lý, đóng góp trong lý lun c
ng nh trong thc hành lãnh đo,
qun tr: nhng nguyên tc lãnh đo, qun tr, các hình thc t chc, quyn lc và s y quyn

Thuyt qun tr kiu hành chính hng ti thit lp mt c cu t chc hp lý, hiu qu trên
c s đ cao các nguyên tc, chính sách, và tính hp lý ca t chc. Công vic ca nhân viên tr
nên đn gin h
n vì đc tiêu chun hoá v mt cht lng.
Nhng hn ch:
- Nguyên tc cng nhc và quan liêu;
- Tìm cách m rng và bo v quyn lc;
- Tc đ ra quyt đnh chm;
- Không phù hp vi s thay đi công ngh.
2.2. TRNG PHÁI QUN TR HÀNH VI
Phng pháp sn xut hàng lot ca cách mng công nghip ln th hai hình thành mt xã
hi đnh hng vào tiêu dùng. Thi k này, mc sng nhiu quc gia đc nâng cao, điu kin
làm vic đc ci thin, nng sut tng, gii ch khuyn khích công nhân bng nhng điu kin

18
thuê mn hp dn hn. Trong bi cnh đó, t tng qun tr c đin gp tr ngi do: s can thip
ca chính ph; s phn đi ca nghip đoàn lao đng và công nhân. T đó dn đn s ra đi ca
trng phái qun tr hành vi. Tác gi thuc ba trng phái này gm: Mary Darker Follett, Elton
Mayo và Douglas Mr. Gregor.
Nhóm lý thuyt hành vi - tâm lý xã hi trong lãnh đo, qun tr nhn m
nh vai trò con ngi
trong t chc, quan đim ca nhóm này cho rng nng sut lao đng không ch do yu t vt cht
quyt đnh mà còn do nhu cu tâm lý xã hi ca con ngi. "Vn đ t chc là vn đ con ngi"
và h ch ra rng trong trng phái c đin có nhiu hn ch vì đã b qua yu t con ngi trong
quá trình làm vic.
2.2.1. Lý thuyt các quan h con ngi trong t chc
Tác gi là Mary Parker Pollet (1868 - 1933) cho rng, trong quá trình làm vic, ngi lao
đng có các mi quan h gia h vi nhau và gia h vi mt th ch t chc nht đnh bao gm:
- Quan h gia công nhân vi công nhân;
- Quan h gia công nhân vi các nhà lãnh đo, qun tr;

ng thi tác gi cng nhn mnh, hiu qu ca lãnh đo, qun tr ph thuc vào vic gii
quyt các mi quan h
này.
2.2.2. Thuyt nhu cu A. Maslow
Thuyt nhu cu ca A. Maslow là thuyt đt ti đnh cao trong vic nhn dng các nhu cu
t nhiên ca con ngi nói chung. Cho đn nay, cha có thuyt nào thay th tt hn thuyt này
mc dù cng có khá nhiu “ng c viên" có ý đnh thay th. Theo thuyt A. Maslow, nhu cu t
nhiên ca con ngi đc chia thành các thang bc khác nhau t "đáy” lên ti “đnh”, phn ánh
mc đ "c bn” ca nó đi vi s t
n ti và phát trin ca con ngi va là mt sinh vt t nhiên,
va là mt thc th xã hi. Vic sp xp nhu cu theo thang bc t thp đn cao cho thy đ “dã
man" ca con ngi gim dn và đ “vn minh” ca con ngi tng dn.
Mc cao
Nhu cu v s t hoàn thin
Nhu cu v s kính mn và lòng t trng
Nhu c
u v quyn s hu và tình cm (đc yêu thng).
Mc
thp
Nhu cu v an toàn và an ninh
Nhu cu v th cht và sinh lý
Bng 2.1. Bc thang nhu cu ca Maslow
Cp đ thp nht và c bn nht là nhu cu th cht hay th xác ca con ngi gm nhu cu
n, mc,  Cp đ tip theo là nhu cu an toàn hay nhu cu đc bo v. Nhu cu an toàn có
ngha là đc đm bo an toàn v tính mng và an toàn v tài sn. Cao hn nhu cu an toàn là nhu
cu quan h nh quan h gia ngi vi ng
i, quan h con ngi vi t chc hay quan h gia
con ngi vi t nhiên. Con ngi luôn có nhu cu yêu thng gn bó. Cp đ nhu cu này cho
thy con ngi có nhu cu giao tip đ phát trin.  trên cp đ này là nhu cu đc nhn bit và
tôn trng. ây là mong mun ca con ngi nhn đc s chú ý, quan tâm và tôn trng t nhng

ngi xung quanh và mong mun bn thân là mt “mt xích” không th thiu trong h
 thng phân
công lao đng xã hi. Vic h đc tôn trng cho thy bn thân tng cá nhân đu mong mun tr
thành ngi hu dng. Vì th, con ngi thng có mong mun có đa v cao đ đc nhiu
ngi tôn vng và kính n. Vt lên trên tt c các nhu cu đó là nhu cu s th hin. ây là khát
vng và n lc đ đt đc mong mun. Con ngi t nh
n thy bn thân cn thc hin mt công
vic nào đó theo s thích và ch khi công vic đó đc thc hin thì h mi cm thy hài lòng.

19
Thuyt nhu cu sp xp nhu cu con ngi t thp lên cao. Nhng nhu cu  cp cao hn s đc
tha mãn khi nhu cu cp thp hn đc đáp ng.
Trong mt doanh nghip hoc t chc:
a) Nhu cu c bn có th đc đáp ng thông qua vic tr lng tt và công bng, cung
cp các ba n tra hoc n gia ca mi
n phí hoc bo đm các khon phúc li khác nh tin
thng theo danh hiu thi đua, thng các chuyn tham quan, du lch, thng sáng kin
b)  đáp ng nhu cu an toàn, nhà qun lý có th bo đm điu kin làm vic thun li,
bo đm công vic đc duy trì n đnh và đi x công bng đi vi nhân viên.
c)  bo đm đáp ng nhu cu quan h, ng
i lao đng cn đc to điu kin làm vic
theo nhóm, đc to c hi đ m rng giao lu gia các b phn, khuyn khích mi ngi cùng
tham gia ý kin phc v s phát trin doanh nghip hoc t chc. Cng đ đáp ng nhu cu phát
trin quan h, doanh nghip hoc t chc cn có các hot đng vui chi, gii trí nhân các dp k

nim hoc các k ngh khác.
d)  tha mãn nhu cu đc tôn trng ngi lao đng cn đc tôn trng v nhân cách,
phm cht. Bên cnh đc tr tin lng hay có thu nhp tha đáng theo các quan h th trng,
h cng mong mun đc tôn trng các giá tr ca con ngi. Các Nhà qun lý hoc lãnh đo, do
đó, cn có c ch và chính sách khen ngi, tôn vinh s thành công và ph bi

n kt qu thành đt
ca cá nhân mt cách rng rãi. ng thi, ngi lao đng cng cn đc cung cp kp thi thông
tin phn hi, đ bt nhân s vào nhng v trí công vic mi có mc đ và phm vi nh hng ln
hn.
e) i vi nhu cu t hoàn thin, nhà qun tr hoc ông ch cn cung cp các c hi phát
trin nhng th
 mnh cá nhân. ng thi, ngi lao đng cn đc đào to và phát trin, cn
đc khuyn khích tham gia vào quá trình ci tin trong doanh nghip hoc t chc và đc to
điu kin đ h t phát trin ngh nghip. Các tp đoàn kinh doanh ln trên th gii “thu phc” khá
nhiu nhân viên gii, k c nhng nhân viên rt “khó tính” t nhiu nc khác nhau do c ch hp
d
n mnh ngun tài nng này qua vic to điu kin cho h có vic làm n đnh, tin lng tr rt
cao và kh nng thng tin mnh, k c giao cho h nhng trng trách và v trí lãnh đo ch cht
trong doanh nghip
2.2.3. Herbert A.Simon (ngi M) nguyên là mt giáo s tin s ging dy  nhiu trng
đi hc  M trong nhng nm 50 th
 k XX, và t 1961 đn 1965 là Ch tch Hi đng khoa hc
xã hi M. Ông chuyên v khoa hc máy tính và tâm lý hc, tng nghiên cu v khoa hc đnh
lng trong kinh t, là mt trong nhng ngi tiên phong trong hot đng v “trí thông minh nhân
to” (máy tính có kh nng “t duy”).
Tip đó, ông chuyn sang nghiên cu v khoa hc qun lý vi hàng lot công trình: Hành vi
qun lý (1947), Qun lý công cng (1950), Lý lun v quyt sách trong kinh t hc và khoa h
c
hành vi (1959), Khoa hc v nhân công (1969), Vic gii quyt nhng vn đ v con ngi
(1972), Các mô hình khám phá (1977), Mô hình t duy (1979), Các mô hình v qun lý có gii
hn (1982), L phi trong các công vic ca con ngi (1983)…
Vi các cng hin đó, ông đã đc tng gii thng Nô-ben v kinh t t nm 1978.
T tng qun lý ca Simon có th rút ra qua các ni dung chính nh sau:
- Ct lõi ca qun lý là ra quyt đnh (quyt sách). Quy
t sách qun lý gm các vic:

hoch đnh k hoch, la chn phng án hành đng, thit lp c cu t chc, phân đnh trách
nhim và quyn hn, so sánh tình hình thc t vi k hoch, la chn phng pháp kim tra, quán

20
xuyn các mt k hoch, t chc và điu khin đi vi mi cp qun lý và mi mt ca quá trình
qun lý.
- Quyt sách đc hình thành qua bn giai đon có liên h vi nhau: Thu thp và phân
tích thông tin kinh t – xã hi; thit k các phng án hành đng đ la chn; la chn mt
phng án kh thi; thm tra đánh giá phng án đã chn đ b sung hoàn thi
n.
- Thông qua mt h thng mc tiêu - phng tin đ thng nht hot đng. ó là s kt
hp gia ngi và máy (đin t) đ hoch đnh quyt sách; có th khc phc tình trng thiu tri
thc và thông tin bng mng thông tin nhiu kênh theo hai chiu.
- La chn phng thc tp quyn hay phân quyn trong vic ra quyt sách vi chc
trách và quy
n hn rõ ràng. Nh vic t đng hóa quyt sách theo trình t, vic x lý các vn đ
có liên quan bng phng thc tp quyn tr nên hp lý, gim bt s can thip ca cp trung gian
đi vi công vic ca cp c s.
2.2.4. Doughlas Mc Gregor (1906 - 1964)
đã phát trin lý thuyt tác phong trong lãnh đo, qun tr, ông cho rng các nhà lãnh đo,
qun tr trc đây đã tin hành cách thc lãnh đo, qun tr trên nhng gi thuyt sai lm v tác
phong con ngi.
Nhng gi thuyt đó cho rng phn đông mi ngi đu không thích làm vic, thích đc
ch huy hn là t chu trách nhim và hu ht làm vic vì li ích vt cht.
Vì vy các nhà lãnh
đo, qun tr đã xây dng nhng b máy t chc vi quyn hành tp
trung đt ra nhiu quy tc th tc, đng thi vi h thng kim tra giám sát cht ch.
Gregor gi nhng gi thuyt đó là X và đ ngh mt lot gi thuyt khác mà ông gi là gi
thuyt Y. Thuyt Y cho rng con ngi s thích thú vi công vic nu có đc nhng thun l
i và

h có th đóng góp nhiu hn cho t chc.
Mc Gregor cho rng, thay vì nhn mnh đn c ch kim tra thì nhà lãnh đo, qun tr nên
quan tâm nhiu hn đn s phi hp hot đng.
Thuyt X
Thuyt X là quan đim c đin nhn mnh đn bn cht con ngi. Cho rng bn cht con
ngi là xu. Do đó, các nhà qun tr c
n có nhng bin pháp cng rn đ kim soát, trng pht
và ch ng h. Ni dung thuyt X nh sau:

Ni dung thuyt X
- Hu ht mi ngi không thích làm vic và h s lng tránh công
vic khi hoàn cnh cho phép.
- a s mi ngi phi b ép buc đe doa bng hình pht và khi h
làm vic phi đc giám sát cht ch.
- Hu ht mi ngi đu mun b điu khin. H luôn tìm cách trn
tránh trách nhim, ít khát vng và ch thích đc yên n.
Thuyt Y:
Thuyt nhn mnh đn bn cht tt đp ca con ngi.i din thuyt này là Douglas
Mr.Gregor (1906-1964). Thuyt Y là quan đim hin đi: Nêu lên bn cht tt ca con ngi, các
nhà qun tr cn to điu kin đ h phát huy. Ni dung thuyt Y nh sau:


21
Ni dung thuyt Y
- Làm vic là mt hot đng bn nng tng t nh ngh ngi, gii
trí.
- Mi ngi đu có nng lc t điu khin và t kim soát bn thân
nu ngi ta đc y nhim.
- Ngi ta s tr nên gn bó vi các mc tiêu ca t chc hn, nu
đc khen thng kp thi, xng đáng.

- Mt ngi bình thng có th đm nhn nhng trng trách và
dám chu
trách nhim.
- Nhiu ngi bình thng có óc tng tng phong phu, khéo léo
và sáng to.
Thuyt Z
William Ouchi, vi tác phm “thuyt Z: Làm th nào đ các doanh nghip M đáp ng
đc thách đ ca Nht (Theory Z: How American business can meet the Japanese challenge” xut
bn nm 1981, đã xây dng lý thuyt ca mình trên c s hp nht hai mt ca mt t chc kinh
doanh: Va là t chc có kh nng sáng to ra li nhun, va là cng đng sinh hot bo đm
cuc sng cho mi thành viên ca t
 chc (công nhân, nhân viên), to mi thành viên trong t chc
có kh nng thng tin và thành công.
Thuyt Z đc bit chú ý đn quan h xã hi và yu t con ngi trong t chc: Các công ty
Nht Bn có xu hng phát trin và đào to nhân s nhm tranh th s hp tác ca nhân viên hay
công nhân đi vi công ty trong dài hn, thm chí khuyn khích h gn bó sut đi vi công vic
trong t chc .
Ngoài ra k thu
t qun tr Nht Bn còn chú trng đn KAIZEN (ci tin), đc liên quan
đn tt c mi hot đng trong công ty. Kaizen chú trng đn quá trình ci tin liên tc tp trung
vào ba yu t nhân s: Gii qun lý, tp th và cá nhân. c đim ca Kaizen trong qun tr bao
hàm khái nim sn xut va đúng lúc (JIT: Just-In-Time) và công ty luôn ghi nhn ý kin đóng
góp ca công nhân, khuyn khích công nhân khám phá và báo cáo mi vn đ phát sinh trong quá
trình làm vi
c đ gii qun lý kp thi gii quyt. Tóm li Kaizen là chìa khoá ca s qun tr
thành công ca Nht Bn.
2.3. TRNG PHÁI QUN TR H THNG
2.3.1. Trng phái quan h con ngi vi con ngi trong h thng
Trong trng phái này đã có s quan tâm tha đáng đn yu t tâm lý con ngi, tâm lý tp
th và bu không khí tâm lý trong xí nghip, ni nhng ngi lao đng làm vic, đã phân tích yu

t tác đng qua li gia con ngi vi con ngi trong hot đng  xí nghip. i din ca trng
phái này là M.P. Follet (1868 - 1933), ngi đã phê phán các nhà qun tr trc kia cha quan tâm
đn khía cnh tâm lý và xã hi ca qun tr, tip đ
ó là Elton Mayo (1880 - 1949), ngi rt quan
tâm đn yu t cá nhân trong tp th (nhóm), mc dù ông đánh giá con ngi là th đng trong
quan h vi tp th v.v
2.3.2. Trng phái qun tr gn h thng vi môi trng
Các nc t bn ch ngha trc cuc khng hong kinh t tha, trc các b tc ca quan
đim và cách thc qun tr ca mình và h đã tìm cách ci tin quá trình qun tr theo hng gn

22
h thng khu vc vi môi trng và tm thi thu đc nhng kt qu nht đnh. Các nhà qun tr
phng Tây tiêu biu là P. Drucker là ngi đu tiên m rng phm vi qun tr ca doanh nghip
ra vi th trng khách hàng và ràng buc ca xã hi, các đi th cnh tranh và các nhà cung ng
vt t thit b cho xí nghip.
Theo P. Drucker, qun tr có ba chc nng: qun tr công nhân, công vic; qu
n tr các nhà
qun tr và qun tr mt doanh nghip. Qun tr theo P. Drucker còn là s ch đng sáng to kinh
doanh ch không phi là s thích nghe th đng, đó là vic bám chc vào khách hàng và th
trng. Vi t tng này P. Drucker đã là mt trong nhng nhà qun tr góp phn xây dng nhiu
lý thuyt qun tr kinh doanh hin đi ngày nay (marketing, kinh t v mô v.v ). Chính vi quan
đim nói trên P. Drucker đã góp phn gii quy
t các b tc tng nh không gii ni ca ch
ngha t bn, ông đã đc các nhà t bn phng Tây và Nht, M gi là "Peter i đ". Hn ch
ca ông  ch không đ cp ti bn cht li ích ca hot đng qun tr, điu mà các nhà t bn
luôn luôn né tránh vì bn cht bóc lt ca nó.
- Các nhà qun lý Bc Âu, li
đa thêm vic gn qun lý kinh nghim vi vic điu hoà li
ích mt phn cho xã hi thông qua các c quan qun lý ca chính ph. Chính điu này đã làm cho
nhiu nc Bc Âu (Thy in, an Mch, Hà Lan v.v ) cng t nhn mình là các nc xã hi

ch ngha. Các nc này đã nhanh chóng tr thành các quc gia phn vinh, các t tng qun tr
ca h đc nhiu qu
c gia theo dõi hc tp, nhng trong thp k cui th k XX này, các nc
này đang bc vào nhng b tc mi vi nhiu khó khn tr ngi mà h đang c gng gii quyt.
- Các nhà qun tr Nht Bn, các nc ông Bc Á và các nc ông Nam Á (ASEAN) thì
li b sung thêm vic qun lý theo phng thc hin đi vi sc mnh ca truyn th
ng dân tc
và con ngi, h to ra mt đng c tâm lý mnh cho cng đng xã hi vi mong mun nhanh
chóng tr thành cng quc dn đu th gii. Các nc này cng đã "vang bóng mt thi" và vn
còn đang đc nhiu ngi ca ngi thành tu ca h mc dù nhng nm gn đây bt đu chng
li vi các b tc tt yu c
a ch ngha t bn.
- Mt s quc gia thuc phm vi nh hng ca các th lc đ quc và phn đng quc t
đã hy vng đem li s thnh vng nhanh chóng cho đt nc mình bng cách qun lý toàn xã hi
trên bo lc, roi vt (đin hình là bè l Pôn-pôt, Lêng xa-ry  Cam-pu-chia v.v ) nhng cng nh
phát xít c, Nht h đu tht bi th
m hi.
- Các nhà qun lý kinh t  các nc xã hi ch ngha c đã thay đi lp trng quan đim
v li ích ca qun lý, ch trng đa nguyên v chính tr, xoá b nhanh chóng ch đ công hu v
t liu sn xut, khuyn khích t do cnh tranh, tranh th s h tr ca các nc t bn ch ngha,
h hy v
ng đó là con đng duy nht đ đa đt nc ra khi cuc khng hong toàn din vi
nhiu b tc và đ v.
- Mt hng khác ca các nc xã hi ch ngha trong đó có nc ta, vn kiên trì con
đng xã hi ch ngha, nhng phi nhanh chóng đi mi c ch qun lý sao cho phù hp vi các
đòi hi ca quy lut khách quan, quy t đc đông đo nhân dân d
i s lãnh đo ca chính ng
giai cp vô sn, chp nhn th trng m ca, chp nhn cnh tranh nhng trong khuôn kh có s
điu tit v mô ca Nhà nc.
2.3.3. Trng phái lý thuyt h thng hin đi

Trng phái lý thuyt này quan nim rng mt t chc đc coi nh mt h thng trc tip
thng nht ca các b phn có quan h hu c vi nhau. Các khái nim di đây đc s dng đ
mô t các quan h ca t chc trong hot đng lãnh đo, qun tr:

23
* Phân h trong lãnh đo, qun tr: Là nhng b phn trong t chc liên kt vi nhau trong
mt h thng t chc thng nht.
* Cng lc hay phát huy li th ca hip đng tp th: Là trng thái trong đó cái chung
đc coi ln hn cái riêng. Trong mt h thng t chc, cng lc có ngha là các b phn tác
đng qua li ln nhau trong hot đng s to ra s
c mnh chung đc tng lên gp bi và mang li
hiu qu cao hn nhiu so vi trong trng hp các b phn hot đng đc lp.


H2.1. Các yu t có hi ca lý thuyt h thng
2.4. CÁC TRNG PHÁI KHÁC
ó là trng phái qun lý kinh t  các nc XHCN ông Âu (c)T khi hình thành h
thng các nc xã hi ch ngha, vic qun lý đã đc đt ra trên c s bn cht ch đ xã hi
ch ngha là xoá b bóc lt, thc hin s hu xã hi xã hi ch ngha v t liu sn xut vi hai
mc tiêu qun lý là to ra nng su
t hiu qu cao và công bng nhân đo xã hi, vic qun lý đc
thc hin tp trung trong phm vi c nc. Qun lý kinh t đã thc s đc tách thành mt môn
khoa hc đc lp vi mt h thng lý lun và phng pháp lun cht ch và chun xác, do đó đã
nhanh chóng góp phn thúc đy nn kinh t ca các nc xã hi ch ngha phát trin vt bc.
Nhng cho đn đu nhng nm 50, do s phát trin kinh t bt đu chng li  nhiu nc, các
ách tc bt đu xut hin bi nhiu lý do, trong đó đáng k nht là lý do qun lý tp trung duy ý
chí ca các c quan nhà nc, bt chp các quy lut khách quan ca th trng vi các yu kém
ca đi ng các nhà qun lý điu hành b máy này. S b t
c đã kéo đn khng hong  mt s
nc và đang đòi hi các nhà qun lý phi xem xét li lý thuyt qun lý ca mình đ có bin pháp

chnh lý và hoàn thin thích hp.



ng dng lý thuyt h thng trong các vn đ chung
ca qun tr kinh doanh
Môi trng kinh doanh
và quan đim h thng
H thng chính sách,
mc tiêu và phng tin
Quyt đnh qun tr và
quan đim h thng
1. Yu t cu thành
môi trng kinh doanh
ca doanh nghip.
2. Thi c kinh doanh
bng kh nng ca
doanh nghip + c hi
có đc trên th trng
→ tìm bin pháp khai
thác thi c kinh doanh.

1. Mi quan h
gia mc tiêu và
phng tin.
2. Xác đnh các loi
chin lc và mi
quan h gia chúng
1. Mô hình hoá quá
trình ra quyt đnh

và t chc thc
hin quyt đnh.
2. Phân loi các
quyt đnh qun
tr kinh doanh
theo điu kin ra
quyt đnh.