Tài liệu QUẢN LÝ DINH DƯỠNG pptx

Li nói đu
An ninh lng thc  Châu Á phn ln da vào thâm canh lúa trong h thng
đc ti tiêu thun li. Tng kh nng sn xut hn na là điu cn thit bi vì
áp lc tng dân s và gim din tích đt đai và ngun nc ti. Tng nng sut
trong tng lai đòi hi chm sóc cây trng tt hn, phng pháp qun lý tng hp
ngun tài nguyên và có các chin lc thâm canh cao cho vic s dng hiu qu
tt c đu vào, bao gm dinh dng phân bón.
Nhng khái nim v qun lý dinh dng cho nhng vùng (SSNM) đã đc phát
trin trong nhng nm gn đây nh s la chn các khuyn cáo phân bón cho
vùng rng ln. Nhng tip cn mi này nhm đt đc hiu qu s dng phân
bón cao hn. Bón phân cân đi làm tng li nhun cho ngi nông dân là do nng
sut cây trng cao hn trên mt đn v phân bón s dng và bo v đc môi
trng thông qua vic ngn chn bón quá mc. Chin lc ca SSNM đc đánh
giá là thành công trên đng rung nông dân Châu Á và hin gi có ch đng rng
rãi và đc nông dân Châu Á chp nhn.
Quyn sách này là mt hng dn thc hành đ tìm ra biu hin thiu ht dinh
dng, các biu hin ng đc và qun lý dinh dng cho cây lúa đc trng  các
vùng nhit đi và cn nhit đi. Hng dn này tip ni xut bn trc đây ca
IRRI/PPI- PPIC, Cây lúa: Các ri lon dinh dng và qun lý dinh dng và đã
đc thit k đ biên dch và xut bn bng các ngôn ng khác.
Chúng tôi hy vng rng, cun hng dn này s đc ph bin rng rãi và đóng
góp chin lc qun lý dinh dng hp lý cho nhng nhà trng lúa ca Châu Á.
Ronald P. Cantrell
Tng giám đc Vin Nghiên cu Lúa Quc t
Thomas Fairhurst
Giám đc Các chngtrình PPI-PPIC
ông Nam Châu Á và ông Á
i
ii
Li nói đu cho ln biên tp ln th 2
Trong nm nm qua, qun lý dinh dng theo vùng cho cây lúa đã tr thành

mt phn không th thiu trong nhng đi mi v ci tin qun lý dinh dng
 nhiu nc Châu Á. Nhng khuyn cáo v dinh dng phù hp vi các nhu
cu c th  đa phng, đc ngi trng lúa cùng đánh giá và đc
khuyn khích qua các đi tác tp th và cá nhân trên quy mô ln. Ln xut
bn đu tiên v cây lúa: Hng dn thc hành qun lý dinh dng cây lúa
đc xut bn nm 2002 đã mt cách nhanh chóng tr thành t liu cho
nhng tài liu đã in n v SSNM. Cun hng dn này có nhu cu cao, đn
bây gi 2000 bn đã đc phân phi và bán.
Qua nhiu nm, SSNM đã đc tip tc ci tin qua nghiên cu và đánh giá và coi
là b phn ca Ban nghiên cu lúa tng hp. Các ci tin v khái nim và s đn
gin hóa đã đc đa ra, đc bit trong qun lý đm. Thang so màu lá lúa đã
chun hóa có 4 mc đ màu (LCC) đc ch to và khuyn khích s dng LCC
mi đc tip tc và đn cui nm 2006 đã có hn 250000 chic đc phân phi.
Có mt trang web ca SSNM mi đc ra đi (www.irri.org/irrc/ssnm) đ cung cp
thông tin cp nhp và các khuyn cáo ca đa phng cho các vùng trng lúa
chính  Châu Á. Do vy ln xut bn cun Hng dn thc này đc chnh sa
tr nên cn thit cho phù hp vi thông tin mi nht, đc cung cp trên trang
web ca SSNM và trong các tài liu tp hun  đa phng. Chúng tôi rt hài lòng
vì ln xut bn th hai này s biên dch sang mt s ngôn ng nh ting
Bangladesh, Trung Quc, ting n , Indonesia và Vit Nam.
Chúng tôi hy vng rng cun Hng dn này s tip tc làm li cho ngi trng lúa 
Châu Á bng nhng n lc ca mình đ nâng cao nng sut và thu nhp qua vic
qun lý dinh dng hp lý.
Robert S. Zeigler
Tng giám đc Vin Nghiên cu Lúa Quc t
Christian Witt
Giám đc các Chngtrình INPI-IPI ông Nam Á
iii
Li cm n
Chúng tôi chân thành cm n các t chc và cá nhân sau đây:

 J.K. Ladha, David Dawe and Mark Bell vi nhiu nhn xét và gi ý hu ích,
cô đng và súc tích cho cun sách.
 Các cu thành viên ca IRRI, đc bit Kenneth G.Cassman và John E.Sheety
có nhng đóng góp mang tính cht khái nim cho s phát trin qun lý cây
trng da vào đm và phân tích tim nng nng sut trên cây lúa.; và Heinz-
Ulrich Neue và sau này là Dharmawansa Senadhira đóng góp nhng bc nh
và nhng tài liu cha đc công b v s thiu ht và ng đc dinh dng.
 Tt c các nhà khoa hc, nhà khuyn nông và nông dân tham gia vào hi
tho nghiên cu lúa tng hp vi nhiu gi ý và nhn xét có giá tr.
 Tt c các nhà khoa hc đã đóng góp cho cun Hng dn này thông qua
nhng cun xut bn ca h. Cun Hng dn này không đc trích dn
nh đã thit k mà đc đ cp trong li nói đu.
 Bill Hardy (IRRI) có s giúp đ đ chun b cun Hng dn này.
 Elsevier Science đã cho phép tái in n mt bc nh trong cun Bo v cây
trng Tp 16 (Datnoff L, bón phân Silic đ qun lý bnh trên lúa  Florida);
Helmut von Uexküiill và Jose Espinosa (IPNI); Pedro Sánchez (ICRAF);
Mathias Becker (Trng i hc Bonn, CHLB c); Frank Mussgnug (ZEF,
CHLB c); Lawrence Datnoff (Trng i hc Florida, Hoa K); và Takeshi
Shimizu (Trung tâm Nghiên cu Nông, Lâm nghip Osaka, Nht Bn) đã
cung cp nhng âm bn và các bc nh cho sách.
 C quan vì S hp tác và phát trin Thu S (SDC), Hip hi Công nghip
phân bón quc t (IFA), Vin Dinh dng cây trng quc t (IPNI), Vin Kali
quc t (IPI) và IRRI cung cp ngân sách dài hn cho s phát trin và ph
bin SSNM, bao gm h tr tài chính cho vic xut bn cun Hng dn này.
iv
Mc lc
Li nói đu i
Li nói đu cho ln biên tp ln th 2 ii
Li cm n iii
1. Qun lý dinh dng 1

1.1 S liên quan và nguyên nhân gây nên chênh lch nng sut
1
1.2 Nhng khái nim c bn v qun lý cân đi N, P và K4
1.3 Hiu qu s dng phân bón 6
1.4 Qun lý dinh dng theo vùng đc thù (SSNM) 7
1.5 Phát trin chng trình phân bón 8
1.6 ánh giá nhu cu và c hi 9
1.7 Phm vi khuyn cáo 13
1.8 Xây dng khuyn cáo phân bón N, P và K 13
Bc 1. La chn nng sut kinh t d kin 16
Bc 2. ánh giá kh nng cung cp dinh dng ca đt17
Bc 3. Tính lng N và s dng cách qun lý N da theo
nhu cu ca cây 19
Bc 4. Tính toán lng phân P
2
O
5
27
Bc 5. Tính lng K
2
O 30
1.9 Qun lý phân hu c, rm r và phân xanh 2
1.10 ánh giá chin lc nhân rng 5
1.11 Nhng con s hu ích 6
2. S thiu ht và ng đc khoáng 9
2.1 Thiu ht m 9
2.2 Thiu Lân 11
2.3 Thiu Kali 13
2.4 Thiu Km 16
v

2.5 Thiu Lu hunh 19
2.6 Thiu Silic 22
2.7 Thiu Magiê 24
2.8 Thiu Canxi 26
2.9 Thiu St 28
2.10 Thiu ht Mangan 30
2.11 Thiu ng 32
2.12 Thiu Bo (B) 34
2.13 Ng đc St 36
2.14 Ng đc Sunphua 39
2.15 Ng đc Bo (B) 42
2.16 Ng đc Mangan 44
2.17 Ng đc Nhôm 46
2.18  mn 48





vi
Ph lc
Qun lý rung lúa A-2
Công c qun lý dinh dng: Các ô đi chng A-4
Công c qun lý dinh dng: Bng so màu lá (LCC) A-6
Các giai đon sinh trng A-8
Chìa khóa chn đoán đ xác đnh thiu dinh dng
 lúa A-10
Biu hin thiu m A-12
Biu hin thiu Lân A-14
Biu hin thiu Kali A-16

Biu hin thiu Km A-18
Biu hin thiu Lu hunh A-20
Biu hin thiu Silic A-22
Biu hi
n thiu Magiê A-24
Biu hin thiu Canxi A-26
Biu hin thiu St A-28
Biu hin thiu Mangan A-30
Biu hin thiu ng A-32
Chìa khóa chn đoán đ xác đnh ng đc dinh dng trên cây lúa
A-35
Biu hin ng đc St A-36
Biu hin ng đc Sunphua A-38
Biu hin ng đc Bo A-40
Biu hin ng đc Mangan A-42
Biu hin ng đc Nhôm A-44
Bi
u hin b mn A-46


1. Qun lý dinh dng
C.Witt
1
, R.J.Buresh
2
S.Peng
2
, V.Balasubramanian
2
, A.Dobermann

2
1.1 S liờn quan v nguyờn nhõn gõy nờn chờnh lch
nng sut
1.1 S liờn quan v nguyờn nhõn gõy nờn chờnh lch
nng sut
Phn ln ngi trng lỳa ch t c di 60% nng sut tim nng
ca ging v khớ hu. Mt mụ hỡnh gin n thng c s dng
minh ho v cỏc yu t gõy ra chờnh lch nng sut (S 1).
Phn ln ngi trng lỳa ch t c di 60% nng sut tim nng
ca ging v khớ hu. Mt mụ hỡnh gin n thng c s dng
minh ho v cỏc yu t gõy ra chờnh lch nng sut (S 1).
Nng sut tim nng hay nng sut ti a (Y
max
) ch b hn ch bi khớ hu
v ging lỳa, trong khi tt c cỏc yu t khỏc u mc ti u. Y
max
dao
ng trờn di 10% qua cỏc nm l do khớ hu.
Nng sut tim nng hay nng sut ti a (Y
max
) ch b hn ch bi khớ hu
v ging lỳa, trong khi tt c cỏc yu t khỏc u mc ti u. Y
max
dao
ng trờn di 10% qua cỏc nm l do khớ hu.
Năn
g
suất
giảm do
mất cân

đối dinh
dỡng và
quản l
ý
kém
Năng suất
giảm do
mất cân
đối dinh dỡn
g
Năng suất
kinh tế
mục tiêu
Năng suất
tiêm năng
của một
giống lúa
ở vùng khí
hậu nhất định
Thiếu hụt
năng suất 3
20%
Thiếu hụt
năng suất 2
20%
Thiếu hụt
năng suất 1
20%
100
80

60
40
20
0
Y
max
Y
tar get
Y
a
Y
Năng suất
tơng đối (%)

S 1. Vớ d v qun lý cõy trng v cht dinh dng i vi nng sut tim
nng hay nng sut ti a (Y
max
), nng sut d kin (Y
target
), nng sut cú th
t c (Y
a
) v nng sut thc t (Y)
i vi hu ht cỏc vựng trng lỳa vựng nhit i Nam v ụng
Nam , Y
max
ca ging lỳa nng sut cao ang c trng hin nay
khong 10 tn/ha trong v cú nng sut cao (HYS) v 7 - 8 tn/ha
trong v cú nng sut thp (LYS).

1
Chng trỡnh IPNI - IPI ụng Nam , Singapore
2
Vin Nghiờn cu Lỳa Quc t, Los Baủos, Philipin.
1

Nng sut có th đt đc (Y
a
) là nng sut "b gii hn v dinh
dng" mà có th đt đc bng k thut qun lý dinh dng ca
nông dân, trong khi các điu kin v thy li, phòng tr sâu bnh và
các điu kin khác cho cây trng là ti u. Y
a
ti đa thu đc ca
nông dân gii nht khong 75 - 80% Y
max
(Ví d: 7 - 8 tn/ha  HYS
và 5 - 6,5 tn/ha  LYS). Nng sut kinh t d kin (Y
target
, S đ 1)
thp hn khong 20 - 25% Y
max
. Trong đa s các trng hp, thu
hp khong cách này (gn ti nng sut tim nng) là không kinh t
vì cn đu t ln, trong khi ri ro mt mùa cao do b đ hoc sâu
bnh. Trong thc t, Y
a
v c bn thp hn trên hu ht các vùng
bi nông dân s dng phân đm không có hiu qu hoc không cân

đi dinh dng, dn đn chênh lch v nng sut ln hn (Chênh
lch nng sut 2) (S đ 1).
Trên đng rung, nng sut thc t (Y) li thng thp hn Y
a
do
nhng hn ch khác ngoài khí hu và dinh dng, nh cht lng
ht ging, c di, sâu bnh, ng đc khoáng và ti tiêu (Chênh lch
nng sut 3).
Hiu đc “Chênh lch nng sut" là rt quan trng bi vì chúng là
nguyên nhân dn đn:
 Li nhun ca nông dân gim,
 Gim đu t cho nghiên cu và phát trin (nh thit b ti), và
 S
n lng thóc gim, dn đn mt an ninh lng thc và yêu cu
nhp khu go tng.
Qun lý dinh dng ci tin có th làm gim "s chênh lch nng sut
2" và ci thin li ích ca nông dân và quc gia. Tuy nhiên, mc li
nhun ln nht do qun lý dinh dng ci tin thng thy  nhng
trang tri qun lý cây trng tt và ít các vn đ v sâu b
nh. Ngi nông
dân cn bit yu t nào có th đc thay đi đ tng kh nng sn xut
ca cây lúa (qun lý da trên kin thc)
và nng sut ch có th tng cao hn khi phn ln các yu t hn ch
(ví d: sâu bnh và qun lý dinh dng không hp lý) đng thi đc
khc phc.
Qun lý cây trng
K thut qun lý cây trng nói chung có nh hng đn phn ng ca
cây đi vi s qun lý dinh dng ci tin.
Cn lu ý nhng đim sau:
2

 S dng ht ging cht lng cao ca ging nng sut cao và thích
hp.
 Cy m non (10 - 20 ngày tui).
 Làm phng rung và duy trì mc nc hp lý trên toàn rung lúa đ
đt đc s đng đu cho cây trng. Nhìn chung, điu này s làm
gim nhu cu v nc.
 La chn mt đ gieo trng thích hp đ thit lp mt tán lá hiu qu

(ví d 20 - 40 khóm/m
2
và 1 - 3 dnh/khóm đi vi lúa cy và 80 - 120
kg ht ging/ha đi vi lúa gieo).
 Không đ c di cnh tranh vi cây lúa v khong không, nc, ánh
sáng và dinh dng.
Tim nng qun lý dinh dng ci tin đy đ ch có th đt đc
bng qun lý cây trng tt.
Sâu và bnh
Sâu và bnh nh hng đn qun lý dinh dng ca cây do chúng
phá hoi lá, thân cây và ht. Các loi dch h
i thông thng trên cây
lúa nc là bc lá, bc lá vi khun, thi thân, sâu đc thân, tungro,
ry nâu, chut và chim.
Cn lu ý nhng đim sau:
 Dùng các loi ging kháng sâu, bnh ph bin
 Tránh bón tha phân đm đ ngn cn s phát trin lá quá xanh, hp
dn các loi sâu, bnh.
 Trc khi bón đm thì xem xét đ đng ca cây lúa, màu lá (dùng
thang so màu lá lúa) và t l sâu bnh.
 Lúa b hi nhiu hn do bnh (ví d: đm nâu, bc lá vi khun, thi

thân và đo ôn)  nhng ni tha đm, thiu kali.
 Thc hành phòng tr sâu bnh tng hp (IPM) cùng vi các h nông
dân khác.
S dng phân đm hiu qu và cân đi dinh dng s làm gim ri ro
v đ, sâu và bnh.
3

Qun lý dinh dng
Nng sut d kin s ch đt đc khi dinh dng đc cung cp
đúng v liu lng, đúng thi k, phù hp vi yêu cu dinh dng
ca cây trng trong sut quá trình sinh trng.
Chin lc qun lý dinh dng có hiu qu phi nhm mc đích:
 Ti đa hóa s hút dinh dng ca cây t phân bón và ngun dinh
dng vn có trong đt thông qua thc hành qun lý cây trng tt,
 Giúp cây s dng toàn b dinh dng ca rm r, tàn d thc vt
khác và cht thi chn nuôi,
 S dng phân khoáng đ khc phc các hn ch dinh dng đc bit
khi cn thit,
 Ti thiu hóa ri ro mt mùa da vào vic la chn nng sut kinh t,
phù hp thông qua s dng phân bón hiu qu và s dinh dng cân
đi, và
 Ti đa hóa thu nhp thông qua s quan tâm đn chi phí đu vào, k
c lao đng, phân hu c và phân khoáng.
1.2 Nhng khái nim c bn v qun lý cân đi N, P và
K
u vào - đu ra ca cht dinh dng
Kho cha cht dinh dng (B) ca rung lúa có th đc c tính
nh sau (kg cht dinh dng/ha):
B = M + A + W + N
2

- C - PS - G
Trong đó:
u vào: M là ngun dinh dng bón vào (vô c và hu c); A là
cht dinh dng t khí quyn (có trong ht ma và bi); W là cht
dinh dng t nc ti, nc l, phù sa ( dng hoà tan và
huyn phù); và N
2
là đm đc c đnh sinh hc.
u ra: C là phn dinh dng ly đi thun tuý theo ht và rm r (là
tng lng dinh dng cây hút tr đi lng dinh dng tr li cho đt
có trong tàn d thc vt); PS là lng dinh dng mt đi do ra trôi;
4

G là N dng khí b mt đi trong quá trình phn đm hóa và bc hi 
dng NH
3
.
Cung cp cht dinh dng ca đt và cân bng dinh dng
Cung cp dinh dng ni ti ca đt là lng cht dinh dng t tt
c các ngun tr phân khoáng (ví d: đt, tàn d thc vt, nc ti)
mà cây trng có th s dng trong sut quá trình sinh trng.
Ch s đo thc t và tin cy kh nng cung cp dinh dng ca đt là
nng su
t lúa trong ô khuyt (ví d: nng sut b hn ch do N s đo
 ô ch bón P và K, không bón N; xem Bc 2 trong Mc 1.8)
Bón phân cân đi ngha là cung cp cho cây trng đy đ tt c các
cht dinh dng mà đt không đáp ng (Hình 2).
Trong nhng nm đu ca cuc Cách mng Xanh, nng sut tng lên
ch yu nh s dng phân đm đc Chính ph tr giá, kt hp vi
s dng ging lúa thun mi.

N¨n
g
suÊt
(
t
¹
/ha
)
0
1
2

3

4

5
6
7

0N 0P 0K
N¨ng suÊt dù kiÕn míi

N¨ng suÊt dù kiÕn cò

¤ khuyÕt:
Bãn: +PK +N
K

Hình 2. Ví d v hn ch ca N, P, K trong đt đc đánh giá qua nng sut

lúa  ô khuyt. i vi nng sut d kin c, đt thiu N nhng không thiu P
và K; trong khi vi nng sut d kin mi đt b thiu c 3 cht dinh dng
theo th t tm quan trng N > K > P.
5

Do nng sut tng, nông dân đã tng lng bón phân N quá mc,
trong khi li không bón đ P và K. iu này dn đn vic mt cân đi
dinh dng cho cây. Hn na, lúc đu các cht dinh dng không b
hn ch s tr thành yu t hn ch khi nng sut tng lên (Hình 2).
Thâm canh 2 - 3 v/nm vi nng sut cao hn dn đn làm cn kit
P và K trong đt bi vì:
 Các cht dinh dng b ly đi theo ht có th không đc thay th
bng các cht dinh dng có trong tàn d thc vt, phân hu c và
phân khoáng,
 Nông dân ly rm r (có hàm lng K cao) khi đng rung đ dùng đn
chung, làm cht đt hay s dng trong công nghip, và
6
 Lng P và K cây ly đi nhiu hn do tng nng sut.
Lu ý rng, t l N : P : K ti thích tùy theo vùng vì nó ph thuc vào
nng sut d kin và kh nng cung cp ca tng cht dinh dng
có trong đt.
Nu sinh trng ca cây trng ch b hn ch do cht dinh dng thì
cân bng dinh dng ti thích có th đt đc khi cây lúa hút khong
15kg N, 2,6 kg P và 15 kg K/tn thóc (Bng 1).
Bng 1. Lng hút N, P, K ti thích ca cây khi thu hoch ca các
ging lúa mi hin nay
N P K
B phn ca cây
(Lng hút dinh dng, kg/tn ht)
Ht 9 1,8 2

Rm r 6 0,8 13
Ht + rm r 15 2,6 15
1.3 Hiu qu s dng phân bón
Phân bón s dng có hiu qu khi:
 Phn ln phân bón vào đc cây hút (Hiu qu thu hi, RE), và
 Nng sut tng do mi kg phân bón vào (Hiu qu nông hc, AE).
Di đây là ví d tính RE và AE cho phân đm

Lng N cây hút ca ô có bón N - Lng N cây hút
t ô không bón N, tính bng kg/ha
RE (%) =
Lng N bón (kg/ha)
x 100

Nng sut ht thu đc t ô có bón N - Nng sut ht thu
đc t ô không bón N, tính bng kg/ha
AE (kg/kg) =
Lng N bón (kg/ha)
Hiu qu nông hc và hiu qu thu hi đt ti đa khi:
 Lng cht dinh dng bón vào b sung đy đ s thiu ht ca đt,
 Cây lúa đc bón cân đi tt c các dinh dng cn thit,
 Phân đc bón đúng v trí mà cây hút đc nhiu nht (ví d: bón
sâu phân urê),
 Phân N đc bón theo trng thái ca cây trong sut thi v bng
cách s dng bng thang màu lá lúa,
 Ht cht lng cao ca ging thích hp đc s dng,
 Chm sóc cây trng đc tin hành  mc tt nht (ví d: qun lý c
di, mt đ, m, nc, ) và
 Kim soát sâu bnh bng k thut phòng tr tng hp (IPM).
1.4 Qun lý dinh dng theo vùng đc thù (SSNM)

Chin lc qun lý dinh dng theo vùng đc thù đc trình
bày  đây nhm đt đc nng sut kinh t cao và bn vng
thông qua qun lý cây trng và dinh dng hp lý, đó là:
 S dng hiu qu tt c ngun dinh dng sn có, bao gm phân
hu c, tàn d thc vt, phân khoáng theo kh nng và giá c,
 Qun lý nhu cu N ca cây bng s dng thang màu lá lúa (LCC),
 S dng ô khuyt dinh dng đ xác đnh kh nng cung cp dinh
dng t đt (đc bit là đi vi P và K),
 Cung cp cho cây trng lng dinh dng cân đi (N, P, K và các
nguyên t vi lng),
7

 B sung các cht dinh dng (đc bit là P và K) b ht và rm r ly
đi đ tránh cn kit kho dinh dng trong đt,
 La chn s kt hp các loi phân bón có chi phí r nht,
 S dng ht ging cht lng cao, mt đ gieo trng ti thích, phòng
tr dch hi tng hp, qun lý tt cây trng đ khai thác ti đa li ích
ca SSNM, và
 iu chnh SSNM theo thc t ca tng đa phng (ví d: đánh giá
nng sut và li nhun vi s tham gia ca nông dân).
1.5 Phát trin chng trình phân bón
Chng trình phân bón da vào SSNM có th đc phát trin bi :
 Nông dân cho tng mnh rung ca mình, hoc
8
 Các nhà lp k hoch chng trình khuyn nông cho các vùng rng
ln hn và tng đi đng đu, có kh nng cung cp dinh dng
ca đt là ging nhau (Mc 1.7).
Chin lc phân bón hp lý đc xây dng thông qua s dng
phng pháp tip cn có s tham gia, gm nhà nghiên cu, cán b
khuyn nông và nông dân. Nhng khuyn cáo mi phi đc đánh

giá bng các mô hình trình din ít nht 1 đn 2 v trc khi thc hin
trên din rng. Bng 2 cho bit khung thi gian gi ý cho m rng
chng trình phân bón.
Chú ý:
 Sp xp th t u tiên các yu t hn ch sn xut: Công ngh nào
có kh nng tng nng sut nhiu nht?
 C gng không đa ra quá nhi
u nhng khuyn cáo mi trong cùng
mt thi gian. Tp trung vào 2 - 3 k thut (ví d: ci thin cht lng
ging và chng trình bón NPK ci tin).
 S dng phng pháp có s tham gia ca ngi dân đ th nghim
nhng khuyn cáo mi trên mt s lng gii hn các h nông dân
trong 1 hoc 2 v, sau đó điu chnh các khuyn cáo da trên s
phn hi ca ngi dân.

 Thiu ht dinh dng đi vi lúa thng xy ra vi N, P và K nhng
cng có th gm c các nguyên t dinh dng khác nh Zn và S,
nht là khi thâm canh tng v.
Bng 2. Khung thi gian đ xut cho th nghim k thut qun lý dinh
dng ci tin có s tham gia ca ngi dân
Mùa v Hot đng
Trc v 1
Chn vùng d kin. Hp vi các đi tác.
Thc hin mt s vn đ cn thit và đánh giá thi c (NOA).
La chn lnh vc khuyn cáo.
Phát trin chin lc phân N ci tin ln đu da trên nguyên
tc ca NOA và SSNM.

V 1
a

Th nghim chin lc phân N đc phát trin mi  mt s
khu rung vi s tham gia tích cc ca nông dân.
ánh giá s cung cp N, P, K ca đt.
Kim tra cn c ca các lnh vc khuyn cáo đã chn.
Trc v 2 Xây dng khuyn cáo phân bón phi hp vi nông dân và
chuyên gia khuyn nông.
V 2 và 3

Th nghim và điu chnh nhng khuyn cáo mi trong các
mô hình trình din trên đng rung ca ngi dân.
Thm tra các đánh giá v s cung cp N, P, K ca đt  v 2
và/hoc 3.
V 4 và 5
Ph bin khuyn cáo phân bón trên phm vi rng hn trong
nhng lnh vc đã la chn.
Theo dõi và đánh giá.
a
Là mùa v có nng sut cao lý tng vi điu kin khí hu thun li và áp lc
sâu bnh ít.
1.6 ánh giá nhu cu và c hi
 mc sn xut và giá c phân bón hin nay, phn ln li nhun
tng lên trong canh tác lúa  Châu Á ch có th đt đc nh tng
nng sut và gim chi phí. Chi phí phân bón có th gim đn ti
thiu bng cách la chn kt hp các ngun phân bón sn có r
nht  đa phng và s dng phân bón cân đi có hiu qu (ví d:
tng đu t cho yu t
 dinh dng hn ch nht đng thi gim
đu t cho yu t dinh dng hn ch ít hn).
9

Hiu bit v nhng yu t hn ch sn xut ca nông dân c v mt
sinh hc và kinh t xã hi có ý ngha quan trng đi vi phát trin
chin lc khuyn nông và điu này có th đt đc tt nht qua
đánh giá nhu cu và c hi (NOA):
 ánh giá k thut qun lý cây trng, dinh dng và sâu bnh ca các
h nông dân đ xác đnh yu t hn ch liên quan,
 ánh giá s nhn thc ca ngi dân v nhng yu t hn ch sn
xut đã đc xác đnh trong quá trình điu tra,
10
 ánh giá xem liu có đ c hi đ nâng cao kh nng sn xut liên
quan đn li ích ca nông dân (và “chi phí c hi” v thi gian ca
nông dân) và kh nng ca tt c các đi tác (nông dân, các t chc
phi chính ph, cán b khuyn nông, đi din chính quyn đa phng
…) đ thc hin chng trình.
La chn các vùng d kin thích hp
Chn vùng d kin da vào kt qu NOA, tham quan đng rung,
tho lun vi đi tác và các ranh gii hành chính. Vùng d kin hp lý
đ đa ra chin lc qun lý dinh dng ci tin s có mt hoc
nhiu hn nhng đ
c đim sau:
 S dng phân bón không đy đ hay không cân đi, dn đn nng
sut đt đc thp mc dù nng sut tim nng cao (Mc 1.1). Tìm
ra cách s dng phân bón ca nông dân đa phng, các nhà cung
cp phân bón bón và nhng ngi làm công tác khuyn nông.
 Xut hin biu hin thiu dinh dng (Mc 2).
 Xut hin các vn đ sâu bnh liên quan đn bón mt cân đi hoc
s dng quá nhiu phân N (ví d: bnh bc lá).
 Tìm ra cách s dng phân bón ca nông dân đa phng, các nhà cung
cp phân bón bón và nhng ngi làm công tác khuyn nông.
 Xut hin biu hin thiu dinh dng (Mc 2).

 Xut hin các vn đ sâu bnh liên quan đn bón mt cân đi hoc
s dng quá nhiu phân N (ví d: bnh bc lá).
 S dng phân N không hiu qu vì lng bón N cao hoc bón không
đúng lúc, phân chia liu l
ng cho các thi k không phù hp, khi
nông dân:
 Bón phân N vi liu lng trên 175 kg/ha,

 Bón nhiu phân N vào thi k đu sinh trng (trên 50 kg/ha
trong 10 ngày đu sau khi cy/gieo (DAT/DAS) hoc trên 75kg
N/ha trong vòng 20 DAT/DAS),
 Bón thúc trên 50 kg N/ha trong mi ln bón,
 Phi bón trên 55 kg N/ha (120 kg Urea/ha) cho 1 tn ht tng
thêm so vi nng sut ti ô không bón phân N và
 Gp phi nhng vn đ nh cây b đ.
 Có du hiu ca vic cây hút nhiu P và K trong đt, nh khi nông
dân trng t hai v mt nm tr lên vi nng sut t trung bình đ
n
cao và trong 5 nm qua đã:
 Bón ít hn 20 kg P
2
O
5
/ha/v hoc
 Bón ít hn 10 kg K
2
O/ha/v và ly đi hu ht rm r.
Giá c, kh nng sn có và cht lng ca các ngun dinh
dng
K thut bón phân ci tin s ch đc nông dân chp nhn khi:

 K thut đ xut mang li thu nhp kinh t cao hn cho nông dân, và
 Có đ các loi phân khoáng cht lng cao ti đa phng.
Vic kim tra chéo v giá và cht lng phân bón nên đc g
p vào
mt phn ca NOA
Phân tích tng li nhun
Trc khi th nghim nhng khuyn cáo mi trên đng rung, thì cn
hoàn thành vic phân tích tng li nhun đ xác đnh:
 Chi phí ca tt c các yu t đu vào biu din di dng nng sut
ht (thí d: nng sut hòa vn),
 Chi phí b sung do yêu cu ca các k thut mi,
 Chi phí b sung (ví d: lao đng) cn thit đ thc hin k thut bón
phân mi, và
 Li nhun ròng tng lên so vi k thut c.
Mong mun thay đi
Nông dân là đi tác quan trng nht trong s phát trin nhng khuyn
cáo phân bón ci tin và nên đc t vn đúng ngay t đu qua
11

12
NOA và nhng tip cn có tham gia ca ngi dân trong khi phê
chun nhng chin lc mi.
Các nhà điu tra phi khng đnh rng đt đai, lao đng và vn có đ
đ cho phép tip nhn công ngh mi. iu tra ngun tín dng và t
l lãi sut áp dng cho ni mà ngui nông dân cn vay vn đ tr chi
phí đu vào.
Ngi nông dân s d chp nhn chng trình phân bón mi nu:
 Làm tng nng sut ít nht 0,5 tn/ha ("trm nghe không bng mt
thy")
 Làm tng li nhun đáng k và

 Có th kt hp vi các k thut mà ngi nông dân đang thc hin
(k c yêu cu v lao đng).

1.7 Phm vi khuyn cáo
M rng phm vi khuyn cáo phân bón trong vùng d kin da trên
phm vi khuyn cáo đã xác đnh. Khuyn cáo có th đc xây dng
bng cách s dng tp hp ti thiu các đc trng v điu kin t
nhiên và kinh t xã hi, các yu t nh hng đn tim nng nng
sut, kh nng cung cp dinh dng t đt và hiu lc c
a phân bón
trong khuyn cáo đó. Phm vi khuyn cáo đc xác đnh là mt vùng
có:
 Mt ranh gii lu vc,
 H thng cây trng ph bin và lch mùa v,
 C hi ging nhau v tip cn ngun nc ti,
  phì nhiêu đt tng t (da vào thông tin đã có v đ phì nhiêu k
c bn đ v thành phn c gii, đa hình và các tính cht khác ca
đt, kin thc ca nông dân đa phng và cán b khuyn nông) và
 Vùng có kh nng bao gm nhiu đn v hành chính.
Thc trng đ phì nhiêu đc kim tra bng cách đánh giá kh nng
cung cp dinh dng ca đt  các ô khuyt (xem Phn 1.8). Din
tích khuyn cáo có th dao đng ln ph thuc vào s bin đng ca
các thông s đã đc đ cp
 trên.
Khuyn cáo
Các khuyn cáo sau đó đc phát trin cùng vi s tham gia ca
nông dân. Nhng khuyn cáo riêng r có th đc tin hành cho:
 Nng sut d kin (hay mc đu t),
 Phng pháp b trí cây trng,
 Ging và

 K thut qun lý tàn d thc vt/ph ph phm nông nghip nhm
đáp ng yêu cu ca k thut hin hành, nhu cu và li ích ca nông
dân trong phm vi khuyn cáo.
1.8 Xây dng khuyn cáo phân bón N, P và K
Mc này hng dn cách tính lng phân N, P, K cân đi đ đt
đc nng sut d kin và đa ra nhng gi ý v thi gian và s
ln bón phân N và K (Bng 3). Phng pháp này có th s dng
13

cho cán b khuyn nông đ phát trin khuyn cáo  qui mô ln hn
(Mc 1.7) hoc cho nhng ngi nông dân đ xây dng khuyn cáo
phân bón cho chính tha rung ca mình.
Vic tính lng phân bón cho mt chng trình bón phân hoàn chnh
gm nhng bc sau:
Bc 1: La chn nng sut kinh t d kin.
Bc 2: ánh giá s cung cp dinh dng ca đt.
Bc 3: Tính lng phân N cn c vào nhu cu v phân N ca cây.
Bc 4: Tính lng phân Lân (P
2
O
5
).
Bc 5: Tính lng phân Kali (K
2
O).
Các phng pháp đ tính toán lng phân bón trình bày trong
chng này da trên nhng gi đnh chung sau đây:
 Các ging lúa nng sut cao có ch s thu hoch là 0,5,
 Nng sut kinh t d kin không ln hn 75 - 80% nng sut tim
nng,

 Bón phân N, P và K cân đi,
 Lng phân N ti thích và bón đúng lúc thông qua s dng thang
màu lá (LCC),
 Thc hành qun lý cây trng tt và
 Nhng hn ch khác nh cung cp nc, nh hng ca c di
và sâu bnh đn sinh trng ca cây trng không nghiêm trng.
14

Bng 3. Ma trn cho vic xây dng khuyn cáo phân bón N, P và K
n v
Mùa
khô
Mùa
ma
Bc 1. Chn nng sut kinh t d kin
Nng sut tim nng t/ha
Nng sut thc t  rung ca nông dân (trung bình) t/ha
Nng sut d kin t/ha
Bc 2. c tính kh nng cung cp dinh dng ca đt
t ô khuyt

Nng sut b gii hn bi N (nng sut
 ô không bón N) t/ha
Nng sut b gii hn bi P (nng sut  ô không bón P) t/ha
Nng sut b gii hn bi K (nng sut  ô không bón K) t/ha
Bc 3. Tính lng phân N da theo nhu cu ca cây
Tng nng sut mong mun (nng sut d kin tr nng sut
 ô không bón N)
t/ha
Tng lng N c tính kg/ha

Bón đm sm (trong vòng 14 ngày sau cy-DAT hoc 21 ngày
sau s-DAS)
kg/ha
La ch
n 1: Tip cn thi gian bón chính xác

Lng đm c v (__ đn __ DAT/DAS) kg/ha
Tr s LCC ti hn thang
s

Khong thi gian đo LCC ngày
La chn 1: Tip cn s bón phân theo thi k sinh
trng

Bón thúc 1 phân N vào giai đon đ nhánh r kg/ha
Bón thúc 2 phân N vào giai đon phân hóa đòng kg/ha
Bón thúc thêm phân N và trc khi tr đòng kg/ha
Tr s LCC ti hn thang
s

Bc 4. Tính lng phân P
2
O
5

Duy trì lng phân P
2
O
5
kg/ha

Bc 5. Tính lng phân K
2
O
Tng lng rm r tr li cho đt trc mùa v L/M/H
a

15

16
n v
Mùa
khô
Mùa
ma
Duy trì lng phân K
2
O kg/ha
Bón thúc 1 lúc __ DAT/DAS (__ %) kg/ha
Bón thúc 2 lúc __ DAT/DAS (__ %) kg/ha

Bc 1. La chn

nng sut kinh t d kin
 La chn nng sut mc tiêu cn đt da trên nng sut bình quân đt đc
trong 3 - 5 v trc đó (cùng mùa v), đc qun lý theo qui trình mà nông
dân đang áp dng và khc phc đc các yu t hn ch có liên quan đn
dinh dng (xem các ô NPK Hình 3).
 Nng sut mc tiêu phn ánh tng lng dinh dng cây trng hút đc.
Trong mt đa phng và mùa v
 c th thì yu t này ph thuc vào nhit

đ, ging và k thut qun lý cây trng.
 La chn nng sut mc tiêu không vt quá 75 - 80% nng sut tim nng
(Y
max
) đc tính toán thông qua mô hình mô phng. Nu nng sut mc tiêu
đa ra quá gn vi nng sut tim nng thì s cn tng lng phân bón rt
ln và làm tng ri ro mt mùa và gim li nhun.
 Có th la chn nng sut mc tiêu cao hn trong v có điu kin thi tit
thun li và ch nên d kin nng sut mc tiêu va phi khi có điu kin thi
tit ít thun li hn và ri ro mt mùa nhiu hn do b đ hoc sâu bnh.
Bc 2. ánh giá kh nng cung cp dinh dng ca đt
Dùng nng sut lúa trong nhng ô khuyt (trong điu kin thi tit thun li
và điu kin canh tác tt) nh là mt ch s đ nhn bit kh nng cung c
p
N, P, K ca đt trong mt v gieo trng (S đ 3). S dng ht ging cht
lng tt và tuân th qun lý mùa v hp lý, k c nc và kim soát sâu
bnh.
 Chn 10 - 20 đám rung đi din cho vùng khuyn cáo và thit k ô có kích
thc 20 m x 5 m trong mi tha rung ca nông dân. Chia ô đó ra thành 4 ô
khuyt có kích thc 5 m x 5 m (các b ngn phi cao 25 cm và rng 25 cm
đ ngn cn s
di chuyn dinh dng t ô này sang ô khác):
0 N Nng sut b hn ch bi N đc xác đnh trong ô
khuyt, trong đó ch bón phân P và K nhng không bón
phân N. p b là đ ngn cn s dch chuyn N vào
các ô thí nghim khi nông dân bón phân N cho phn
còn li ca đám rung.
0 P Nng sut b hn ch bi P trong các ô ch bón N và K
nhng không bón P. Cung cp lng N và K đy đ đ


đt nng sut mc tiêu.
0 K Nng sut b hn ch bi K trong các ô ch bón N và P.
C
 đ đ l
N
àPđ
 đ t  t
17

Cung cp đy đ lng N và P đ

đt nng sut mc
tiêu.
NPK Nng sut mc tiêu cn đt, đc xác đnh trong ô bón
đy đ N, P và K vi lng bón đ ln đ

đt ti nng
sut mc tiêu cho vùng khuyn cáo.
Trong các ô 0 P, 0 K và NPK cn tuân th phng pháp và s ln bón hp lý
đi vi N đ tránh đ. Bón đ Zn và các dinh dng vi lng cho tt c các ô
nu b thiu.




Ruéng cña n«ng d©n
M−¬ng t−íi

NPK

+N, +P, +K

0 N

+P, +K
0 P
+N, +K
0 K

+N +P
5m 5m 5m 5m
5m

Hình 3. Thit k toàn b ô NPK và các ô khuyt trên đng rung. Tránh b trí ô
gn b, ni nông dân quay máy/trâu khi cày.
 Khi lúa chín, gt mt ô có kích thc 2 m x 2,5 m  gia ô khuyt. Ct tt c
các bông cho vào túi nilon hay túi li đ tránh mt mát. Loi b ht lép và
phi ht di nng 1 ngày đn khi ht có đ m 12 - 16%. Vào mùa ma có
th phi phi 2 - 3 ngày. Nng sut lúa (GY) tính bng tn/ha.
 c tính bình quân nng sut trong mi ô khuyt ca 10 - 20 h đ bit:
 Nng sut trung bình b hn ch bi N (nng sut  các ô 0 N),
 Nng sut trung bình hn ch bi P (nng sut  các ô 0 P),
 Nng sut trung bình hn ch bi K (nng sut  các ô 0 K),
 Nng sut có th đt đc (nng sut  các ô NPK) cho các vùng
khuyn cáo.
18

 Nu nng sut thu đc  các ô khuyt cho thy có s khác bit ln v kh
nng cung cp dinh dng ca đt trong vùng khuyn cáo thì nên chia vùng
đó thành nhiu tiu vùng. Có mt nguyên tc là ch khi nng sut trung bình
ca các ô khuyt chênh lch nhau t 1 tn/ha tr lên thì mi chia làm 2 tiu
vùng.
Chú ý:
 Cn thit phi chp nhn chin lc qun lý N thích hp đi vi nhng ô 0 P,
0 K và NPK vì s hút P và K ca cây lúa chu nh hng ln bi k thut
qun lý N, mt yu t hn ch ph bin nht. Lng phân N nên đ cao, thi
gian và s ln bón thích hp đ đt đc 75 - 80% nng sut tim nng
(Bc 3). Không đc theo k thut qun lý N ca nông dân hin nay đi vi
các ô 0 P, 0 K và NPK ca nông dân.
 Cn c vào nng sut và mùa v, cn bón ít nht 30 - 45 kg P
2
O
5
/ha  ô 0 K
và 50 - 100 kg K
2
O/ha  các ô 0 P.
 GY ch đc s dng nh mt ch th có giá tr v s cung cp dinh
dng tim nng nu GY đc đo trong mùa v mà điu kin khí hu
thun li, k thut chm sóc cây trng phù hp và không b hn ch bi
vic cung cp các yu t dinh dng khác, cng nh qun lý nc và
sâu bnh tt. Không dùng s li
u nu mt nng sut do b đ, chut phá
và sâu bnh.
 Kh nng cung cp dinh dng đc xác đnh thông qua GY  lúa gieo thng
(s) thng thp hn lúa cy vì các s đo da vào lng dinh dng mà cây

trng ly đi t đt cng b nh hng bi ging, cách thc gieo trng. Do vy,
cn thit xác đnh s cung cp dinh dng ca đt ngay trên rung ca nông
dân vi phng thc gieo trng ca chính h.
19
 Nu nông dân s dng phân hu c (nh phân chung) bón cùng vi phân
khoáng thì cng cn bón cùng lng phân hu c đó cho các ô khuyt.
Bc 3. Tính lng N và s dng cách qun lý N da theo nhu cu ca
cây
Có hai phng pháp tip cn (theo thi k đã xác đnh trc và theo điu
kin thc t-bón đúng lúc)
đc s dng thành công trên đng rung ca
nông dân đ qun lý phân N có hiu qu. Bng 3 cho bit nhng nét chính
ca 2 cách tip cn này. Chúng tôi khuyn cáo th nghim c 2 phng pháp
cùng mt lúc trên rung ca nông dân và dùng chính ngi dân đ đánh giá