Tài liệu Trên sa mạc và trong rừng thẳm Q3)_923 doc

Trùn sa maồc vaõ Trong rỷõng thựốm 1

MUC LUC
CHNG 36 2
CHNG 37 8
CHNG 38 14
CHNG 39 31
CHNG 40 42
CHNG 41 50
CHNG 42 59
CHNG 43 65
CHNG 44 70
CHNG 45 78
CHNG 46 90
OAN KẽậT 99
LI NGI DếCH 109

HENRICH SIENKIEVICH 2

CHÛÚNG 36
Xtas côn dẩy cho Cali bùỉn sng trûúâng rïmingtún, vâ mưn
hổc nây àûúåc tiïëp thu dïỵ dâng hún lâ mưn giấo lđ. Sau mûúâi ngây
têåp bùỉn bia vâ bùỉn nhûäng con cấ sêëu àang ng trïn bậi cất ven
sưng, cêåu bế da àen àậ hẩ àûúåc mưåt con linh dûúng puphu, tiïëp àố
lâ mưåt con linh dûúng arien, vâ cëi cng lâ con lúån lôi núriài. Tuy
nhiïn cåc chẩm trấn nây sut nûäa cng kïët t hc bùçng tai nẩn
nhû àậ xẫy ra vúái ưng Linàe, vò con núriài mâ Cali tiïën àïën gêìn
mưåt cấch nhể sau khi bùỉn bưỵng nhiïn bêåt dêåy vâ lao thùèng vâo nố,
cấi ài dûång ngûúåc lïn
1
. Nếm vưåi khêíu sng, Cali leo ngay lïn

cêy, vâ ngưìi àố cho túái khi tiïëng kïu thết ca nố khiïën Xtas chẩy
lẩi, nhûng em chó gùåp con lúån àậ chïët. Xtas chûa cho phếp cêåu bế
ài sùn trêu rûâng, sû tûã vâ tï giấc. Côn àưëi vúái l voi chiïìu chiïìu
vêỵn àïën ëng nûúác thò chđnh em cng khưng bùỉn, vò em àậ hûáa vúái
Nen lâ sệ khưng bao giúâ giïët mưåt con voi nâo nûäa.
Tuy nhiïn, cûá sấng sấng hóåc chiïìu chiïìu, khi nhòn qua ưëng
nhôm tûâ àónh ni trưng thêëy nhûäng àân ngûåa vùçn, linh dûúng
sûâng mốc, linh dûúng arien hóåc sún dûúng, em àïìu dêỵn Cali ài
theo. Trong nhûäng cåc ài àố em thûúâng hỗi thùçng bế vïì dên tưåc
Vahima va
â Xamburu, nhûäng ngûúâi mâ bổn trễ chùỉc chùỉn sệ phẫi
gùåp trïn àûúâng ài vïì phđưng, vïì phđa àẩi dûúng.
- Cali, cêåu cố biïët rùçng, - mưåt lêìn nổ em hỗi, - hai mûúi ngây
àûúâng nûäa, nïëu ài ngûåa thò côn nhanh hún, chng ta sệ cố thïí vïì
túái qụ hûúng ca cêåu?
- Cali khưng biïët ngûúâi Vahima sưëng úã phûúng nâo, - cêåu bế
da àen àấp lẩi vâ bìn bậ lùỉc àêìu.


1
Lúån lôi Phi chêu cố àêìu bểt, nanh trôn chûá khưng phẫi hònh tam giấc vâ cấi ài
khấ dâi, khi chng hc thò ài dûång àûáng (Ch thđch ca tấc giẫ).
Trïn sa mẩc vâ Trong rûâng thùèm 3

- Nhûng túá biïët, hổ sinh sưëng úã phđa mâ sấng sấng mùåt trúâi
mổc, trïn búâ mưåt con nûúác lúán nâo àố.
- Àng rưìi, àng rưìi! - Cêåu bế da àen thưët lïn vûâa kinh ngẩc
vûâa mûâng rúä - Baxxa Narưëc! Theo tiïëng ca dên tưåc Cali cố nghơa
lâ con nûúác lúán mâu àen.Ưng lúán biïët hïët mổi thûá!
- Khưng àêu, vò túá vêỵn chûa biïët dên Vahima sệ tiïëp àốn

chng ta nhû thïë nâo, nïëu nhû chng ta gùåp hổ.
- Cali sệ ra lïånh cho bổn hổ phẫi ci mùåt xëng trûúác ưng lúán
vâ trûúác mùåt Mdimu Tưët.
- Thïë nïëu hổ khưng vêng lúâi thò sao?
- Cha Cali àûúåc khoấc da bấo, vâ Cali cng thïëmâ
.
Xtas hiïíu nhû thïë cố nghơa lâ cha Cali lâ vua, côn thùçng bế
lâ con trûúãng ca ưng vâ sệ lâ võ vua tûúng lai ca ngûúâi Vahima.
Em bên hỗi tiïëp:
- Cêåu bẫo rùçng cố nhûäng ngûúâi khấch thấm hiïím da trùỉng
tûâng àïën qụ hûúng cêåu, vâ ngûúâi giâ vêỵn côn nhúá hổ phẫi khưng?
- Vêng, Cali côn nghe nối rùçng, hổ mang trïn àêìu nhûäng
vông khùn to tûúáng.
“Ưi! - Xtas nghơ thêìm - Nhû vêåy, àố khưng phẫi lâ ngûúâi Êu,
mâ chó lâ ngûúâi Ẫ Rêåp thưi, vò nûúác da ca hổ sấng mâu hún cng
nhûäng bưå qìn ấo trùỉng ca hổ, nïn ngûúâi da àen tûúãng hổ lâ
ngûúâi da trùỉng”.
Song vò Cali khưng co
ân nhúá vâ khưng thïí giẫi thđch gò àûúåc rộ
râng hún nûäa, nïn Xtas bên àùåt cho nố mưåt cêu hỗi khấc:
- Ngûúâi Vahima cố giïët ai trong sưë nhûäng ngûúâi vêån qìn ấo
trùỉng êëy khưng?
- Khưng. Ngûúâi Vahima cng nhû ngûúâi Xamburu khưng thïí
lâm viïåc àố àêu.
- Tẩi sao thïë?
- Vò bổn hổ nối rùçng, nïëu nhû mấu ca hổ ngêëm vâo àêët thò
mûa sệ khưng rúi xëng nûäa.
HENRICH SIENKIEVICH 4

“Mònh rêët mûâng lâ hổ tin vâo àiïìu àố!” - Xtas nghơ thêìm.

Rưìi em hỗi tiïëp:
- Liïåu ngûúâi Vahima cố ài cng chng ta àïën têån biïín lúán
hay khưng? Nïëu nhû túá hûáa sệ tùång cho hổ nhiïìu la, chỵi hẩt
cûúâm vâ nhiïìu sng ưëng?
- Cali sệ ài, ngûúâi Vahima cng ài, nhûng trûúác tiïn ưng lúán
phẫi àấnh àûúåc ngûúâi Xamburu àậ, vò hổ úã bïn kia con nûúác.
- Tiïëp sau ngûúâi Xamburu lâ ai úã?
- Tiïëp sau ngûúâi Xamburu khưng cố ni, chó cố rûâng, trong
rûâng toân sû tûã thưi.
Cåc trô chuån kïët thc úã àố. Giúâ àêy câng ngây Xtas câng
hay nghơ túái chuën ài lúán sangphđa Àưng, em nhúá nhûäng gò ưng
Linàe nối, rù
çng cốthïí gùåp àûúåc ngûúâi Ẫ Rêåp vng dun hẫi
chun bn bấn ngâ voi, cng nhû nhûäng àoân truìn giấo. Em
hiïíu rùçng, àưëi vúái Nen, chuën ài nây sệ lâ mưåt chỵi ngây mïåt
nhổc vâ nhûäng nưỵi nguy hiïím múái, nhûng em cng hiïíu rùçng,
chng khưng thïí úã lẩi ni Linàe cẫ àúâi àûúåc, vâ cêìn phẫi lïn àûúâng
trong thúâi gian túái. Giai àoẩn sau ma mûa, khi nûúác hậy côn bao
ph nhûäng vng lêìy àêìy bïånh têåt, khi khùỉp núi hậy côn àang cố
nûúác, lâ thúâi gian thđch húåp nhêët àïí lïn àûúâng. Trïn nhûäng àónh
cao, ca
ái nống chûa tấc àưång mêëy àïën bổn trễ, ban àïm thûúâng lânh
lẩnh, khiïën chng phẫi àùỉp kđn ngûúâi. Nhûng trong rûâng phđa
dûúái vng thêëp kia nống hún nhiïìu vâ chùỉc chùỉn sùỉp túái sệ côn
nống nûåc hún nûäa. Hiïån giúâ mûa đt khi thêëm àêët, câng ngây mûåc
nûúác sưng câng xëng thêëp. Xtas àoấn rùçng vïì ma hê con sưng
rêët cố thïí sệ trúã thânh mưåt trong nhûäng khe cẩn nhû nhûäng chiïëc
khe mâ em àậ gùåp trïn sa mẩc Libi, nhûäng khe mâ chó chđnh giûäa
lông múái cố mưåt vïåt nûúác nhỗ bế mâ thưi.
Tuy vêåy, em vêỵn cûá hoận chuën ài tûâ

ngây nây sang ngây
khấc. Trïn ni Linàe mổi thûá múái dïỵ chõulâm sao, cẫ cho ngûúâi lêỵn
cho sc vêåt! ÚÃ àêy, khưng nhûäng Nen chó thanh toấn hoân toân vúái
bïånh sưët rết mâ cẫ vúái chûáng thiïëu mấu nûäa, Xtas thò khưng côn
thêëy nhûác àêìu, côn da ca Cali vâ Mïa thò bùỉt àêìu bống nhû
Trïn sa mẩc vâ Trong rûâng thùèm 5

xatanh àen. Nasibu trưng cûá nhû mưåt quẫ dûa búã di àưång trïn cùåp
chên khùèng khiu, côn King thò xúi cỗ khưng kếm gò l ngûåa vâ lûâa.
Xtas biïët rộ rùçng giûäa biïín rûâng mưng mïnh kia cho àïën cëi cåc
hânh trònh, cng khưng thïí tòm àêu ra mưåt “hôn àẫo” thûá hai nhû
thïë nây nûäa.
Vâ em lo ngẩi nhòn vïì tûúng lai, mùåc d giúâ àêy bổn trễ àậ cố
con King trúå sûác àùỉc lûåc, thêåm chđ khi cêìn nố côn lâ ngûúâi bẫo vïå
tin cêín.
Cûá thïë, trûúác khi chng kõp chín bõ lïn àûúâng, àậ mưåt tìn
lïỵ nûäa trưi qua. Trong nhûäng giêy pht rẫnh rưỵi khưng phẫi àống
gối àưì àẩc, bổn trễ vêỵ
n khưng ngûâng thẫ nhûäng chiïëc diïìu múái vúái
ghi chrùçng chng sệ ài vïì phđa Àưng, vïì phđa mưåt cấi hưì nâo àố,
vïì phđa àẩi dûúng. Chng tiïëp tc thẫ thïm diïìu vò cố mưåt lìng
giố mẩnh, nhiïìu khi mẩnh nhû bậo, thưíi tûâ phđa Têy, giố cën
nhûäng chiïëc diïìumang tđt ài xa, vïì phđa ni vâ sang bïn kia ni.
Àïí trấnh cho Nen khỗi bõ chấy nùỉng Xtas lêëy nhûäng mẫnh lïìu côn
lẩi lâm mưåt cấi bânh àùåt trïn lûng voi dânh cho cư bế ngưìi. Sau vâi
lêìn thûã, con King àậ quen vúái cấi trổng lûúång nhỗ nhoi êëy vâ cng
quen vúái viïåc båc bânh lïn lûng nố bùçng nhûä
ng súåi dêy dûâa rêët
chùỉc. Vẫ chùng, cấi nây cng chó lâ mưåt chiïëc lưng bïn cẩnh nhûäng
thûá àưì khấc mâ nố sệ phẫi chúã, nhûäng thûá àưì mâ Cali vâ Mïa phẫi

phên bưí vâ gối båc.
Cêåu bế Nasibu àûúåc lïånh phẫi xay chëi khư vâ châ lâ thânh
bưåt bùçng cấch dng hai phiïën àấ phùèng. King gip nố thïm trong
viïåc dûát àûát nhûäng cëng bìng nùång; thïm vâo àố cẫ hai chến
chëi nhiïìu àïën nưỵi chùèng mêëy chưëc khu vûåc gêìn àố àậ sẩch nhùén
chëi, chng phẫi ài túái nhûäng cấnh àưìng khấc, nùçm phđa bïn kia
àónh n
i. Xaba, vưën khưng cố viïåc gò lâm, thûúâng cng ài vúái chng
trong nhûäng chuën ài êëy.
Nhûng cht nûäa thò cêåu bế Nasibu phẫi trẫ giấ cho sûå nùng
nưí êëy bùçng chđnh tđnh mẩng ca mònh, hay đt ra cng bùçng mưåt
cẫnh nư lïå àùåc biïåt. Cố lêìn, lc àang lêëy chëi trïn mưåt sûúân àấ
dưëc, nố bưỵng trưng thêëy trong khe àấ mưåt bưå mùåt gúám ghiïëc, àêìy
lưng àen, mùỉt chúáp chúáp nhòn vâo nố, rùng nanh trùỉng nhúãn nhe
HENRICH SIENKIEVICH 6

ra dûúâng nhû àang cûúâi. Cêåu bế kinh hoâng àûáng sûäng nhû hốa
àấ, sau àố bùỉt àêìu chẩy thc mẩng. Nhûng nố chó kõp chẩy mûúi
bûúác chên thò mưåt cấnh tay lưng lấ xưìm xoâm àậ ưm quanh ngûúâi
nố, nhêëc bưíng lïn cao vâ con quấi vêåt àen nhû than bùỉt àêìu bïë nố
lao xëng vûåc.
May thay, con àûúâi ûúi khưíng lưì chó cố thïí chẩy bùçng hai
chên vò côn bïë thùçng bế, vò thïë Xaba àang úã gêìn àố kõp àíi theo
vâ cùỉm nanh vâo lûng nố. Mưåt cåc chiïën àêëu kinh khng diïỵn ra,
trong àố, mùåc dêìu cố vốc dẩng to lúán vâ sûác lûåc cố thûâa, con chố
chùỉc chùỉn sệ phẫi chïët, vò giưëng àûúâ
i ûúi nây thêåm chđ côn cố thïí
thùỉng cẫ sû tûã
1
. Nối chung loâi khó khưng cố thối quen bng

nhûäng vêåt cûúáp àûúåc ra khỗi tay, cho d tûå do hay tđnh mẩng
chng cố thïí bõ àe dổa chùng nûäa. Bõ cùỉn tûâ sau lûng, con àûúâi ûúi
khưng dïỵ dâng tm àûúåc Xaba, tuy thïë nố cng àậ dng tay trấi
tm lêëy cưí con chố, nhêëc bưíng nố lïn cao, thò vûâa lc àố àêët rung
rinh dûúái nhûäng bûúác chên nùång trõch - vâ King chẩy túái.
Chó cêìn mưåt c àấnh nhể bùçng vôi lâ “con ma rûâng” khng
khiïëp - nhû ngûúâi da àen thûúâng mïånh danh cho bổn àûúâi ûúi - àậ
gc ngay xëng vúái cấi sổ vâ gấy vúä nất. Song àïí chùỉc chùỉn hún,
hóåc do tđnh nống nẫy bêím sinh, King cô
n dng ngâ àống àinh con
vêåt xëng àêët, rưìi sau àố vêỵn tiïëp tc trẫ th nố, cho àïën khi Xtas
cêìm sng tûâ phđa lïìu chẩy túái - sau khi nghe thêëy nhûäng tiïëng kïu
vâ tiïëng rưëng khiïën em khưng n - vâ ra lïånh cho nố, nố múái chõu
thưi.
Con àûúâi ûúi àang nùçm trong vng mấu, Xaba liïëm mấu nố,
mấu cng giêy àỗ cẫ ngâ ca King.Àố quẫ lâ mưåt con vêåt to lúán,
mùỉt trúån ngûúåc, rùng nhe ra, dêỵu àậ chïët rưìi mâ trưng hậy côn
khng khiïëp. Con voi rưëng lïn nhûäng tiïëng kïu khẫi hoân, côn cêåu
bế Nasibu tấi ngûúâi ài vò súå hậi thåt lẩi cho Xtas nghe chuån
vûâa xẫy ra. Xtas suy nghơ giêy lất xem cố
nïn àûa Nen àïën vâ chó


1
Àûúâi ûúi sinh sưëng úã vng rûâng Têy Phi, tuy nhiïn ưngLivingstone àậ gùåp chng
ngay cẫ úã miïìn Àưng. Chng thûúâng bùỉtcốc trễ con. Àûúâi ûúi miïìn Àưng đt dûä túån hún
miïìn Têy, vò khi àậ bõ thûúng chng khưng giïët thúå sùn, mâ chó gùåm nất cấc ngốn tay
ca ngûúâi ài sùn mâ thưi (ch thđch ca tấc giẫ).
Trïn sa mẩc vâ Trong rûâng thùèm 7

cho cư bế xem con vêåt khng khiïëp nây khưng, nhûng rưìi cêåu bế bỗ
àõnh àố ài, vò àưåt nhiïn bẫn thên em cng bõ nưỵi súå hậi chïë ngûå.
Chđnh Nen cng thûúâng ài lang thang mưåt mònh trïn cẫ “hôn
àẫo” nïn cư bế cng cố thïí gùåp chuån tûúng tûå.
Hốa ra ni Linàe khưng phẫi lâ núi êín nấu hoân toân n ưín
nhû thoẩt àêìu bổn trễ tûúãng.
Xtas quay vïì cùn lïìu vâ thåt lẩi cho Nen chuån vûâa xẫy
ra, cư bế lùỉng nghe, vûâa tô mô vûâa súå hậi, mùỉt múã to, chưëc chưëc lẩi
lùåp ài lùåp lẩi:
- Anh thêëy chûa, thiïëu con King thò àậ xẫy rachuån rưìi!
- Àng thêåt! Vúái mưåt ngûúâi bẫo mêỵu nhû thïë nâythò cố thïí
khưng cê
ìn phẫi lo lùỉng cho àûáa trễ, cho nïn cho túái khi nâo chng
ta lïn àûúâng, em khưng àûúåc ài mưåt bûúác nâo nïëu khưng cố nố,
nghe chûa?
- Thïë bao giúâ chng mònh ài, anh?
- Lûúng thûåc àậ chín bõ xong, hâng hốa àậ sùỉp xïëp cẫ rưìi,
nghơa lâ chó cêìn chêët lïn lûng sc vêåt nûäa lâ chng ta cố thïí lïn
àûúâng ngay ngây mai cng kõp.
- Vïì vúái ba!
- Nïëu nhû Cha cho phếp, - Xtas àấp lẩi vễtrang nghiïm.
HENRICH SIENKIEVICH 8

CHÛÚNG 37
Tuy vêåy cng phẫi mêëy ngây sau cåc trô chuån êëy bổn trễ
múái lïn àûúâng àûúåc. Chng khúãi hânh vâo sấu giúâ sấng, cng lc
vúái rẩng àưng, sau mưåt lc cêìu nguån, trong àố chng thânh
khêíncêìu xin Àûác Cha. Xtas cûúäi ngûåa dêỵn àêìu, chó cố Xaba lâ
chẩy phđa trûúác nố. Sau Xtas lâ con King bûúác ài àơnh àẩc, tai ve
vêíy, mang trïn cấi lûng àưì sưå ca mònh cấi bânh bùçng vẫi, trong

bânh lâ Nen cng vúái Mïa. Tiïëp àố lâ l ngûåa ca ưng Linàe bûúác
thânh mưåt hâng, àûúåc nưëi vúái nhau bùçng dêy thûâng lâm bùçng súå
i
dûâa, chúã cấc thûá àưì vêåt khấc nhau, côn ch bế Nasibu ài cëi àoân,
cûúäi lïn con lûâa cng àen nhû ch.
Vò àang bíi sấng súám nïn cấi nống bûác chûa cùng thùèng
mêëy, tuy ngây hưm êëy àểp trúâi, vâ phđa sau rùång ni Caramưiư
mùåt trúâi rûåc rúä như lïn, khưng bõ mưåt àấm mêy nâo che cẫ. Húi giố
àưng lâm dõu búát cấi nống ca nhûäng tia mùåt trúâi. Chưëc chưëc lẩi
nưíi lïn mưåt àúåt giố khấ mẩnh khiïën cho cỗ bõ rẩp xëng vâ cẫ rûâng
dêåy sống nhû biïín. Sau nhûäng trêån mûa to, mổi loâi thẫo mưåc lïn
xanh tưët, nïn úã nhûäng chưỵ thêëp, khưng nhûä
ng chó cố l ngûåa hoân
toân ngêåp trong cỗ mâ thêåm chđ cẫ con King nûäa, khiïën cho ngûúâi
ta chó cố thïí trưng thêëy cấi bânh mâu trùỉng nhêëp như trïn àêìu cỗ
xanh non, di àưång lïn phđa trûúác nhû mưåt con tâu trïn mùåt hưì.
Sau mưåt giúâ ài àûúâng trïn mưåt vng húi cao khư rấo, như lïn úã
phđa àưng ni Linàe, bổn trễ gùåp nhûäng cêy cc gai khưíng lưì
1
, cố
thên to nhû cêy gưỵ, hoa lúán nhû àêìu ngûúâi. Trïn mưåt sưë sûúân àưìi
mâ trưng xa cûá ngúä àưìi trổc chng thêëy nhûäng cêy hoa thẩch thẫo
cao túái tấm mết
2
. Nhûäng loâi cêy khấc-úã chêu Êu àûúåc xïëp vâo loâi


1
Echinops giganteus, thûúâng mổc úã vng nây, vâ thûúâng rêët tưët úã vng nam Abixynia
(theo Slisee Reclus: Àõa dû - Ch thđch ca tấc giẫ).

2
Theo Slisếe Reclus. (Ch thđch ca tấc giẫ).
Trïn sa mẩc vâ Trong rûâng thùèm 9

cêy nhỗ bế nhêët - thòúã àêy cng cố têìm vốc sấnh ngang vúái cêy cc
gai hóåc thẩch thẫo, côn nhûäng cêy thên gưỵ àún àưåc mổc trïn cấnh
rûâng, trưng cûá nhû nhûäng cấi nhâ thúâ vêåy. Àùåc biïåt lâ nhûäng cêy
hổ sung, àûúåc gổi lâ àarư, cố nhûäng cânh khi chẩm vâo àêët liïìn
biïën thânh nhûäng chiïëc thên cêy múái, lêën chiïëm mưåt khoẫng àêët
rưång lúán àïën nưỵi mưåt cêy nhû thïë lâm thânh cẫ mưåt lm riïng biïåt
vêåy.
Trưng xa, vng nây cûá nhû mưåt khu rûâng liïn tc nhûng àïën
gêìn thò hốa ra nhûäng cêy lúán mổc cấ
ch nhau, chûâng mûúi hay vâi
chc bûúác chên. Phđa Bùỉc chó thêëy rêët đt cêy to, vng àố mang àùåc
àiïím thẫo ngun ni àûúåc bao ph búãi mưåt khu rûâng bùçng phùèng,
trïn àố chó cố nhûäng cêy xiïm gai, hònh cấi ư như lïn mâ thưi. Cỗ úã
àố xanh thùèm hún, thêëp hún vâ rộ râng lâ thûác ùn tưët hún cho sc
vêåt, vò Nen ngưìi trïn bânh voi cng nhû Xtas khi ài lïn nhûäng gô
cao àïìu trưng thêëy nhûäng àân linh dûúng àưng àẫo mâ chng chûa
tûâng trưng thêëy baogiúâ. Àưi khi, chng gùåm cỗ riïng tûâng loẩi, àưi
khi lẩi chen lêỵn nhiïìu loẩi vúái nhau: linh dûúng gúnu, puphu,
arien, sún dûúng, bô, linh dûúng sûâng mốc vâ nhûäng con cu to
lúán. Khưng thiïëu mùåt cẫ ngûåa vùçn vâ hûúu cao cư
í. Trưng thêëy
àoân ngûúâi, cẫ àân ngûâng ùn cỗ, ngêíng àêìu vâ vïính tai lïn nhòn
cấi bânh trùỉng, vễ vư cng kinh ngẩc, rưìi tế chẩy trong mưåt chúáp
mùỉt. Nhûng chó chẩy àûúåc vâi trùm bûúác chên, chng lẩi dûâng lẩi,
ngoẫnh nhòn cấi vêåt lẩ lng, rưìi sau khi àậ hïët tô mô, chng lẩi
tiïëp tc bònh thẫn gùåm cỗ. Thónh thoẫng mưåt con tï giấc bêåt lïn

ngay trûúác gêìn àoân ngûúâi, trong tiïëng àưång êìm êìm vâ dûä túån
nhûng trấi vúái bẫn chêët nống nẫy vâ sùén sâng têën cưng têët cẫ
nhûäng gò lổ
t vâo mùỉt nố, nố chẩy thc mẩng khi trưng thêëy King,
vâ chó cố mïånh lïånh ca Xtas múái khiïën con voi dûâng lẩi khưng
àíi theo.
Voi Phi chêu cùm th tï giấc, nïëu nhû chng tòm thêëy dêëu
vïët côn múái ca con vêåt nây, bao giúâ cng lêëy hïët sûác lao theo cho
túái khi tòm thêëy àưëi th vâ àêëu sûác vúái nố; trong nhûäng cåc chiïën
àêëu àố, kễ thêët bẩi bao giúâ cng lâ tï giấc. Con King, hùèn lâ àậ
thìn vâ quen xem Xtas nhû ngûúâi chó huy ca mònh, nïn chó cêìn
nghe tiïëng cêåu bế vâ nhêån thêëy cùåp mùỉt nhòn nghiïm khùỉc ca
HENRICH SIENKIEVICH 10

cêåu, lâ con voi vưåi hẩ cấi vôi àậ giú cao xëng, cp tai lẩi vâ bûúác ài
tiïëp. Bẫn thên Xtas cng mën àûúåc trưng thêëy cåc chiïën àêëu
giûäa hai con vêåt khưíng lưì nổ, nhûng nố lo cho Nen. Nïëu nhû con
voi chẩy nûúác àẩi, cấi bânh cố thïí àûát tung mêët, hay tïå hún, con
vêåt khưíng lưì cố thïí lâm nố vûúáng vâo mưåt cânh cêy nâo àố, khi êëy
mẩng sưëng ca Nen sệ bõ àe dổa nghiïm trổng. Qua nhûäng sấch
mư tẫ viïåc ài sùn àổc hưìi côn úã Port Xaiàú, Xtas àûúåc biïët rùçng
nhûängngûúâi sùn hưí úã ÊËn Àưå khưng súå hưí bùçng súå voi vưåi vậ hay
mẫi sùn àíi lâm bânh vûúáng vâ
o cêy. Vâ cëi cng nûäa, bẫn thên
cấi nûúác àẩi ca “châng” khưíng lưì nây khố chõu àïën nưỵi khưng ai cố
thïí chõu àûång àûúåc lêu mâ khưng hẩi túái sûác khỗe.
Tuy nhiïn, mùåt khấc, sûå cố mùåt ca con King cng xua ài
nhiïìu nưỵi nguy hiïím. Nhûäng con trêu rûâng dûä túån vâ hung hùng
mâ bổn trễ gùåp trong ngây hưm êëy, lc chng àang ài túái mưåt cấi
hưì nhỗ, núi cấc loâi th trong vng t têåp lẩi bíi chiïìu, cng bỗ

chẩy khi trưng thêëy con voi, vâ vông sët búâ hưì àïí sang phđa bïn
kia ëng nûúác. Ban àïm, bõ båc mưåt chên sau vâo cêy, King canh
giûä
cấi lïìu mâ Nen àang ng, àố lâ mưåt ngûúâi lđnh canh tin cêåy
àïën nưỵi tuy Xtas vêỵn bẫo àưët lûãa nhûng em coi viïåc vêy hâng râo
gai quanh trẩi lâ khưng cêìn thiïët, mùåc d em biïët rùçng trong mưåt
vng cố nhûäng àân linh dûúng àưng àc nhû vêåy sinh sưëng, thò
khưng thiïëu mùåt sû tûã. Ngay trong àïm hưm êëy, mêëy con sû tûã
gêìm thết trong khốm cêy cẫm lẫm to lúán mổc trïn sûúân ni
1
. Mùåc
d cố ấnh lûãa chiïëu sấng, nhûng l sû tûã, bõ hêëp dêỵn búãi mi
ngûåa, vêỵn tiïën gêìn lẩi phđa trẩi; song túái khi con King bõ qëy rêìy
búãi tiïëng rưëng ca chng, khi trong àïm thanh vùỉng àưåt nhiïn
vang lïn nhû tiïëng sêëm àưång giổng “baritus” kinh khng ca nố
2
-
thò l sû tûã liïìn cêm bùåt, hùèn lâ chng hiïíu rùçng khưng nïn cưë tiïëp
xc gêìn gi hún vúái loẩi “nhên vêåt” nhû thïë lâm chi! Bổn trễ ng
ngon trong phêìn côn lẩi ca àïm vâ mậi àïën sấng chng múái lïn
àûúâng ài tiïëp.


1
Cêy cẫm lẫm úã Abixinia vâ trong ni Caramưiư cố thïí cao túái nùm mûúi mết. Theo
Slisếe Reclus (ch thđch ca tấc giẫ).
2
Ngûúâi La Mậ gổi nhûäng tiïëng hất hay tiïëng thết xung trêån ca cấc qn àoân vâ
ca ngûúâi Giếcman, cng nhû tiïëng voi rưëng bùçng tïn gổi nây.
Trïn sa mẩc vâ Trong rûâng thùèm 11

Song àưëi vúái Xtas lẩi bùỉt àêìu nhûäng lo lùỉng vâ suy nghơ múái.
Trûúác nhêët em hiïíu rùçng cẫ àoân ài rêët chêåm vâ khưng thïí ài àûúåc
quấ mûúâi cêy sưë mưỵi ngây. Theo tưëc àưå nây thò mêët mưåt thấng
cng túái àûúåc biïn giúái Abixinia, nhûng vò Xtas àậ quët àõnh lâ
trong mổi chuån sệ hânh àưång theo lúâi khun ca ưng Linàe, mâ
ưng Linàe lẩi khùèng àõnh mưåt cấch quẫ quët rùçng bổn trễ khưng
thïí nâo vûúåt sang Abixinia nưíi, nïn chó côn lẩi con àûúâng ài àïën
àẩi dûúng mâ thưi. Song theo tđnh toấn ca ngûúâi Thu Sơ êëy thò
chng côn cấch àẩi dûúng khoẫng trïn nghòn kilưmết nûäa - àố lâ
tđnh theo àûúâ
ng chim bay, chûá thûåc ra thânh phưë Mombaxa nùçm
lïåch vïì phđa Nam côn xa hún nûäa thïë cố nghơa lâ cẫ cåc hânh
trònh phẫi kếo dâi mêët ba thấng. Xtas lo súå nghơ rùçng, àố lâ ba
thấng trúâi khưën khưí, mïåt nhổc vâ nguy hiïím vïì phûúng diïån
nhûäng bưå lẩc da àen mâ bổn trễ cố thïí sệ phẫi chẩm trấn. Chng
hiïån vêỵn àang ài trong vng trùỉng àậ bõ dõch àêåu ma vâ tin tûác
vïì nhûäng chuën tẫo thanh ca bổn phiïën loẩn khiïën cho dên
chng bẩt ài, nhûng nối chung chêu Phi vưën àưng ngûúâi sinh sưëng,
nïn trûúác hay sau gò chng cng sệ ài vâo rûâng cố nhûäng bưå lẩc xa
la
å cû tr, nhûäng bưå lẩc nây thûúâng bõ thưëng trõ búãi nhûäng võ tiïíu
vûúng hoang dậ vâ àưåc ấc. Thêåt khưng phẫi lâ mưåt chuån àún
giẫn àïí cố thïí giûä àûúåc mẩng sưëng vâ tûå do khi trẫi qua nhûäng cấi
lô lûãa nhû vêåy.
Xtas chó tđnh àún giẫn rùçng, nïëu nhû bổn trễ gùåp trng ngûúâi
Vahima thò chng sệ hën luån cho khoẫng vâi mûúi chiïën sơ ca
dên tưåc nây biïët bùỉn sng, rưìi dng nhûäng phêìn thûúãng lúán hûáa
vúái hổ àïí hổ àưìng thấp tng hai àûáa túái têån àẩi dûúng. Song Cali
khưng hïì biïët nhûäng bư

å lẩc ngûúâi Vahima hiïån sinh sưëng núi àêu,
côn ưng Linàe cố nghe cht đt vïì hổ nhûng cng khưng thïí chó
àûúâng ài àïën vúái hổ, cng khưng chó àûúåc chđnh xấc vng hổ àang
cûtr. Ưng Linàe cố nhùỉc àïën mưåt cấi hưì lúán nâo àố mâ ưng àûúåc
nghe nối túái, Cali thò cam àoan rùçng ngûúâi Vahima sinh sưëng trïn
mưåt búâ ca cấi hưì àố, àûúåc gổi tïn lâ Baxxa Narưëc, côn ngûúâi
Xamburu thò sinh sưëng úã búâ hưì phđa bïn kia. Xtas lo ngẩi chđnh vò
rùçng, mưn àõa lđ chêu Phi mâ em àûúåc dẩy rêët kơ trong trûúâng hổc
úã Port Xaiàú khưng hïì nối túái cấi hưì cố tïn nhû thïë. Giấ nhû chó cố
HENRICH SIENKIEVICH 12

mưỵi mònh thùçng bế Cali nối vúái em vïì chuån àố, thò hùèn lâ em sệ
cho rùçng àố lâ hưì Vichtoria Nianza, nhûng vïì chuån àố thò ưng
Linàe khưng thïí nâo nhêìm lêỵn àûúåc, vò chđnh ưng àậ tûâ hưì
Vichtoria ài lïn phđa Bùỉc, dổc theo rùång ni Caramưiư, vâ qua
nhûäng tin tûác thu thêåp àûúåc ca thưí dên trong dậy ni nây, ưng àậ
ài àïën kïët lån rùçng cấi hưì bđ êín nổ nùçm xahún nûäa vïì phđa Àưng
vâ phđa Bùỉc. Xtas khưng biïët nghơ vïì têët cẫ nhûäng chuån àố thïë
nâo, nhûng em e rùçng sệ khưng gùåp àûúåc cẫ cấi hưì àố lêỵn ngûúâi
Vahima, em côn lo súå cẫ nhûäng bưå lẩc dậ man, súå nhûäng vng rûâ
ng
hoang thiïëu nûúác, nhûäng dậy ni khưng thïí bùng qua, súå rìi tse-
tse sệ giïët chïët sc vêåt, súå bïånh ng, súå bïånh sưët rết cho Nen, súå
cấi nống bûác vâ súå nhûäng vng àêët mïnh mưng àang chia cấch
chng vúái àẩi dûúng.
Nhûng sau khi rúâi khỗi ni Linàe khưng côn con àûúâng nâo
khấc ngoâi viïåc tiïën lïn phđa trûúác, cûátiïën mậi, tiïën mậi vïì phđa
Àưng. Ưng Linàe cố nối rùçng àố lâ mưåt cåc hânh trònh vûúåt quấ
sûác ngûúâi thấm hiïím nhiïìu nghõ lûåc vâ giâu kinh nghiïåm, song
Xtas cng àậ thu àûúåc rêët nhiïìu kinh nghiïåm, côn nïë

u vïì nghõ lûåc,
thò vò Nen em quët sệ khai thấc triïåt àïí bẫn thên mònh. Lc nây
cêìn phẫi tiïët kiïåm sûác lûåc cho cư bế, nïn em quët àõnh chó ài tûâ
sấu giúâ sấng túái mûúâi giúâ trûa, côn giai àoẩn thûá hai tûâ ba giúâ túái
sấu giúâ chiïìu, nghơa lâ túái khi mùåt trúâi lùån, chó tiïën hânh khi nâo
chưỵ nghó chên thûá nhêët khưng cố nûúác mâ thưi.
Lc nây, vò trong ma mûa dêìm, nïn mổi núi àïìu cố nûúác.
Nhûäng chiïëc hưì do nûúác mûa àổng trong cấc lông thung hậy côn
rêët àêìy, tûâ trïn ni thónh thoẫng lẩi cố nhûäng dông sëi nûúác
trong nhû pha lï vâ
mất lẩnh chẫy xëng, tùỉm trong nhûäng dông
sëi àố vûâa tuåt diïåu vûâa an toân vò l cấ sêëu chó sinh sưëng úã
nhûäng vng nûúác lúán, núi khưng thiïëu cấ lâ thûác ùn chđnh cho
chng.
Tuy nhiïn, Xtas khưng cho phếp cư bế ëng nûúác lậ, mùåc d
em àûúåc thûâa hûúãng ca ưng Linàe mưåt bònh lổc rêët tưët mâ hoẩt
àưång ca bònh bao giúâ cng khiïën cho Cali vâ Mïa ngẩc nhiïn. Khi
nhòn thêëy cấi bònh lổc nhng vâo nûúác àc ngêìu nhûng lẩi chó cho
Trïn sa mẩc vâ Trong rûâng thùèm 13

chẫy vâo bònh chûáa thûá nûúác trong vùỉt thò cẫ hai lùn ra cûúâi, àêåp
àêåp tay vâo àêìu gưëi tỗ kinh ngẩc vâ vui sûúáng.
Nối chung, ban àêìu, chuën ài khấ thån lúåi.Àûúåc thûâa
hûúãng ca ưng Linàe rêët nhiïìu thûác ùn dûå trûä: câ phï, chê, àûúâng,
viïn canh, nhiïìu loẩi àưì hưåp khấc nhau vâ à loẩi thëc, Xtas
khưng cêìn phẫi tiïët kiïåm àẩn, vò àẩn cố nhiïìu hún sưë mâ bổn trễ
cố khẫ nùng mang theo. Chng khưng thiïëu nhûäng vêåt dng à
mổi loẩi khấc, nhiïìu cúä sng khấc nhau vâ àẩn phấo hiïåu, thûá àẩn
mâ trong nhûäng cå
c chẩm trấn vúái ngûúâi da àen cố thïí rêët cố tấc

dng. Vng àêët nây mêìu múä, àêìy cấc giưëng th rûâng, nghơa lâ
khưng thiïëu thõt tûúi. Hoa quẫ cng thïë. Thẫng hóåc, úã nhûäng
vng trng, bổn trễ gùåp phẫi bn lêìy, nhûng bn lêìy hậy côn bõ
nûúác bao ph nïn khưng lâm ư nhiïỵm khưng khđ bùçng nhûäng mi
hưi thưëi khố chõu. Trïn cao ngun khưng hïì cố giưëng mỵi truìn
bïånh sưët rết cho mấu ngûúâi. Tûâ mûúâi giúâ sấng trúã ài, trúâi nống nûåc
rêët khố chõu, nhûng trong nhûäng giúâ àûúåc mïånh danh lâ “giúâ
trùỉng” êë
y, nhûäng ngûúâi bưå hânh nhỗ bế ca chng ta dûâng chên
dûúái bống mất ca nhûäng cêy gưỵ to, khưng mưåt tia nùỉng mùåt trúâi
nâo lổt nưíi qua tấn lấ ca chng. Sûác lûåc ca Nen, Xtas vâ bổn trễ
da àen vêỵn àang rêët dưìi dâo.
HENRICH SIENKIEVICH 14

CHÛÚNG 38
Ngây thûá nùm ca cåc hânh trònh, Xtas ài cng vúái Nen
trïn lûng con King, vò bổn trễ gùåp phẫi mưåt rùång xiïm gai mổc dêìy
àïën nưỵi ngûåa chó cố thïí ài theo con àûúâng voi àậ múã ra mâ thưi.
Bêëy giúâ lâ sấng súám, mưåt bíi sấng nùỉng lưång lêỵy vâ nhiïìu sûúng.
Bổn trễ trô chuån vúái nhau vïì chuën ài, mưỵi ngây chng câng
àïën gêìn àẩi dûúng hún, àïën gêìn cha hún, nhûäng ngûúâi cha mâ
hiïån nay chng nhúá nhung vư hẩn. Tûâ lc chng bõ bùỉt cốc úã
Phaium túái nay, àố lâ ch àïì ca biïët bao nhiïu cåc trô chuån,
nhûäng cåc chuån trô bao giúâ cng khiïën bổ
n trễ cẫm àưång rúi lïå.
Chng cûá nhùỉc ài nhùỉc lẩi mậi: cha ca chng àang nghơ rùçng cẫ
hai hóåc lâ àậ khưng côn sưëng trïn àúâi nûäa, hóåc lâ àậ mêët ài vơnh
viïỵn, hai ưng bìn phiïìn, tuy thïë hổvêỵn thûúâng xun phấi nhûäng
ngûúâi Ẫ Rêåp túái Khấctum, rêët xa cẫ Phasưàa nûäa, sau nùm ngây
àûúâng nûäa côn xa hún, rưìi sau àố lẩi cûá xa thïm mậi, mậi cho túái

khi túái àûúåc àẩi dûúng, hóåc trûúác àố, túái àûúåc mưåt chưỵ cố thïí àấnh
àiïån. Ngûúâi duy nhêët trong cẫ àoân biïët àûúåc nhûäng gò àang chúâ
àúåi lâ Xtas, côn Nen thò àang tin tûúãng rêët sêu sùỉc rùçng, khưng cố
viïåc gò trïn àúâ
i nây Xtas khưng thïí lâm àûúåc, vâ cư bế hoân toân
tin chùỉc rùçng Xtas sệ àûa àûúåc cư túái búâ àẩi dûúng. Cho nïn nhiïìu
lêìn cư bế vûúåt trûúác sûå kiïån àïí hònh dung trong cấi àêìu ốc nhỗ bế
ca mònh nhûäng gò sệ diïỵn ra khi tin tûác àêìu tiïn vïì bổn trễ àïën
àûúåc tay cấc ưng bưë - vâ lđu lo nhû mưåt con chim non, Nen kïí cho
Xtas nghe nhûäng àiïìu tûúãng tûúång àố. “Cấc ba àang ngưìi - cư bế
nối, - úã Port Xaiàú vâ than khốc, bưỵng nhiïn cố mưåt thùçng bế mang
túái bûác àiïån. Cấi gò thïë nây? Ba em hóåc ba anh sệ múã àiïån ra,
nhòn chûä kđ vâ àổcthêëy: Xtas vâ Nen! Ư, àïën lc êëy cẫ hai múái
sung sûúáng nhế
, cẫ hai ưng bưë múái bêåt ngay dêåy àïí àiàốn chng
mònh. Àïën khi êëy cẫ nhâ múái nấo nûác cẫ lïn, cẫ hai ba cng mûâng
- têët cẫ mổi ngûúâi àïìu ca ngúåi anh - rưìi mổi ngûúâi túái àêy - rưìi em
Trïn sa mẩc vâ Trong rûâng thùèm 15

sệ ưm thêåt chùåt cưí ba, rưìi sau àố chng mònh sệ mậi mậi bïn
nhau rưìi ”
Vâ mổi sûå kïët thc úã chưỵ lâ cấi cùçm nhỗ bế ca cư bế bùỉt àêìu
run run, àưi mùỉt tuåt àểp biïën thânh hai “àâi” phun nûúác, rưìi ngẫ
àêìu vâo vai Xtas, cư bế khốc ôa lïn vò bìn, vò nhúá vâ vò vui sûúáng
vúái nghơ vïì cåc sum hổp trong tûúng lai. Côn Xtas, vúái trđ tûúãng
tûúång bay bưíng vâo tûúng lai, em àoấn rùçng cha em sệ tûå hâo vïì
em, ưng sệ nối: “Con khấ lùỉm, xûáng àấng lâ mưåt ngûúâi Ba Lan
chên chđnh”! Em vư cng xc àưång, trong trấi tim trân ngêåp nhúá
nhung, nhiïåt tònh vâ lông quët têm khưng thïí
nâo bõ nht, rùỉn

nhû thếp. “Ta phẫi cûáu bùçng àûúåc Nen - em nh thêìm - ta phẫi
sưëng bùçng àûúåc túái cấi giêy pht êëy!” Vâ khi êëy, chđnh em cng
cẫm thêëy rùçng, khưng cố nưỵi hiïím nguy nâo mâ em khưng thïí
chiïën thùỉng, khưng cố trúã lûåc nâo em khưng thïí san bùçng.
Nhûng àïën chiïën thùỉng cëi cng hậy côn xa lùỉm. Lc nây
bổn trễ àang phẫi bùng qua rûâng cêy xiïm gai. Nhûäng cấi gai dâi
ca loâi cêy nây vẩch nïn nhûäng vïët xûúác mâu trùỉng ngay cẫ trïn
lân da ca con King. Nhûng mậi rưìi rûâng cêy cng thûa dêìn, vâ
qua nhûäng cânh cêy ngư
ín ngang àậ cố thïí trưng thêëy rûâng xanh
xa xa. Mùåc d cấi nống àậ khiïën em thêëm mïåt, Xtas vêỵn tt xëng
khỗi bânh, lïn ngưìi trïn àêìu voi àïí trưng xem cố thêëy nhûäng àân
linh dûúng hay ngûåa vùçn phđa trûúác hay khưng, vò em quët àõnh
phẫi cng cưë sưë thõt dûå trûä.
Vïì phđa bïn phẫi em trưng thêëy mưåt àân linh dûúng arien
chûâng vâi chc con, lêỵn giûäa chng lâ hai con àâ àiïíu, nhûng khi
cẫ bổn vûâa ài qua lm cêy cëi cng vâ con voi quânh vïì phđa trấi,
thò mưåt cẫnh hoân toân khấc hùèn àêåp vâo mùỉt cêåu bế: úã cấch àố
chûâng nûãa cêy sưë, em trưng thêëy nhûäng nûúng sùỉn rưång, vâ úã ròa
nûúng la
â hún chc bống ngûúâi mâu da àen, hònh nhû àang bêån
lâm àưìng.
- Ngûúâi da àen! - Em quay lẩi phđa Nen kïu lïn.
Tim em bùỉt àêìu àêåp nhõp lo lùỉng. Em do dûå mưåt hưìi khưng
hiïíu cố nïn quay lẩi êín vâo rûâng xiïm gai hay khưng, nhûng em
chúåt nghơ rùçng, trong mưåt vng dên cû àưng àc, thò súám hay
HENRICH SIENKIEVICH 16

mån cng sệ phẫi gùåp dên, phẫi quan hïå vúái hổ, vâ tu thåc vâo
nhûäng mưëi quan hïå àố, sưë phêån ca cẫ àoân sệ àûúåc àõnh àoẩt, nïn

sau khi suy nghơ mưåt cht, em hûúáng con voi ài vïì phđa cấnh àưìng.
Chđnh vâo lc êëy Cali cng tiïën lẩi gêìn, vâ trỗ tay vâo phđa
rùång cêy, nố bẫo:
- Ưng lúán, kia lâ mưåt lâng ca ngûúâi da àen, cônàêy lâ nhûäng
ngûúâi àân bâ àang lâm nûúng sùỉn. Cali cố phẫi vâo lâng khưng?
- Chng ta sệ cng vâo lâng, - Xtas àấp - cêåu sệnối cho hổ
biïët rùçng chng ta àïën àêy nhû nhûäng ngûúâi bẩn.
- Thûa ưng ch, Cali biïët sệ
phẫi nối vúái hổ àiïìugò, - cêåu bế
da àen kïu lïn vễ àêìy tûå tin.
Rưìi quay ngûåa vïì phđa nhûäng ngûúâi àang lâm nûúng, nố àûa
tay lïn miïång lâm loa vâ gổi to lïn:
- Yamco, he! Yambo sana!
Nghe thêëy tiïëng gổi nây nhûäng ngûúâi àân bâ àang àâo sùỉn
bêåt dêåy vâ àûáng nhû trúâi trưìng, nhûng chuån àố chó kếo dâi trong
nhấy mùỉt, vò ngay sau àố, hổ vûát hïët thíng cëc, vûâa kïu rế lïn
vûâa tế chẩy vïì phđa nhûäng rùång cêy bao quanh lâng.
Nhûäng ngûúâi bưå hânh trễ tíi thong thẫ vâ bònh tơnh tiïën lẩi
gêìn lâng. Trong rùång cêy cố tiïëng h hết ca hâng trùm con ngûúâi,
rưì
i àưåt nhiïn im lùång bao trm. Tiïëp theo àố lâ tiïëng trưëng trêìm
hng vang àưång phấ vúä bêìu khưng khđ im lùång, tiïëng trưëng vïì sau
khưng ngûâng lẩi mưåt giêy pht nâo cẫ.
Rộ râng àố lâ hiïåu lïånh chiïën àêëu cho cấc chiïën sơ, vò hún ba
trùm ngûúâi bưỵng như ra khỗi rùång cêy. Têët cẫ dân thânh mưåt hâng
dâi trûúác lâng, Xtas cho voi dûâng lẩi cấch chûâng trùm bûúác chên vâ
bùỉt àêìu ngùỉm nghđa hổ. Mùåt trúâi chiïëu sấng nhûäng thên hònh lûåc
lûúäng ca hổ, nhûäng lưìng ngûåc rưång rậi, nhûäng cấnh tay khỗe
mẩnh. Hổ àûúåc v trang bùç
ng cung tïn vâ giấo mấc. Chung quanh

ài hổ che mưåt chiïëc qìn ngùỉn lâm bùçng cêy thẩch thẫo, mưåt
sưëngûúâi khấc - bùçng da khó. Àêìu hổ mang nhûäng chiïëc lưng chim
àâ àiïíu, lưng vểt, hóåc nhûäng tm lưng lúãm chúãm, àêìu vûúån. Trưng
hổ thêåt thiïån chiïën vâ dûä dùçn, nhûng hổ lẩi àûáng bêët àưång trong
Trïn sa mẩc vâ Trong rûâng thùèm 17

im lùång, vò sûå kinh ngẩc ca hổ quấ lúán, khiïën cho mën àấnh
nhau bõ àê bểp ài. Mổi cùåp mùỉt àïìu dấn vâo con King, vâo cấi bânh
mâu trùỉng vâ vâo ngûúâi da trùỉng àang ngưìi trïn àêìu voi.
Voi àưëi vúái hổ khưng phẫi lâ mưåt con vêåt xa lẩ gò. Hổ sưëng
triïìn miïn trong bẩo lûåc ca voi, nhûäng àân voi àïm àïm tân phấ
nhûäng nûúng sùỉn, nhûäng vûúân chëi cng nhûäng vûúân cổ àum ca
hổ. Vò giấo vâ tïn khưng xun thng àûúåc da voi nïn nhûäng ngûúâi
da àen tưåi nghiïåp nổ àânh phẫi chiïën àêëu vúái chng bùçng lûãa,
bùçng tiïëng kïu la, bùçng cấch giẫ
tiïëng gâ, bùçng cấch àâo nhûäng hưë
sêu vâ àùåt bêỵy bùçng nhûäng cêy gưỵ. Thïë nhûng chûa mưåt ai trong
àúâi àûúåc trưng thêëy, thêåm chđ chûa mưåt ai nghơ túái chuån voi cố
thïí trúã thânh nư lïå cho ngûúâi vâ àïí cho ngûúâi ngưìi lïn cưí. Chđnh vò
thïë, cấi cẫnh àang úã trûúác mùỉt hổ àêy kia vûúåt quấ xa mổi khấi
niïåm vâ trđ tûúãng tûúång ca hổ, khiïën hổ khưng biïët nïn lâm gò:
chiïën àêëu hay chẩy trưën àïí mùåc cho sưë phêån àõnh àoẩt mổi sûå.
Cho nïn, trong nưỵi phêëp phỗng, lo súå vâ kinh ngẩc, hổ chó
biïët thò thâo bẫo nhau:
- Mể úi! Khưng biïët cấi giưëng gò àïën vúái chng tavâ
cấi gò àêy
àang chúâ chng ta vúái bân tay ca hùỉn?
Khi àố, Cali bên tiïën àïën cấch hổ mưåt têìm phống lao, àûáng
nhưím dêåy trïn bân àẩp vâ gổi to lïn:
- Húäi cấc ngûúâi, cấc ngûúâi! Hậy nghe àêy tiïëng nốica Cali,

con trai Phumba, võ vua hng cûúâng cangûúâi Vahima trïn búâ
Baxxa Narưëc! Ư! Hậy nghe, hậy nghe àêy! Nïëu nhû cấc ngûúâi hiïíu
àûúåc tiïëng nối ca hùỉn, thò hậy ch àïën tûâng lúâi ca hùỉn!
- Chng ta hiïíu! - Tiïëng àấp lẩi tûâ ba trùm cấimiïång nghe
vang àưång.
- Vêåy thò xin múâi vua ca cấc ngûúâi hậy bûúác ra,hậy nối rộ
tïn hổ ca mònh, hậy múã thêå
t to tai vâ miïång àïí nghe cho rộ!
- M'Rua! M'Rua! - Nhiïìu giổng xưn xao kïu lïn.
M'Rua bûúác lïn trûúác hâng ngûúâi, nhûng khưngquấ ba bûúác
chên. Àố lâ mưåt ngûúâi da àen àậ giâ, cao to lûåc lûúäng, nhûng hònh
nhû khưng mêëy can àẫm, vò bùỉp ài run run àïën nưỵi ưng ta phẫi
HENRICH SIENKIEVICH 18

cùỉm cêy giấo xëng àêët vâ tò vâo cấn gưỵ múái cố thïí àûáng vûäng nưíi
trïn àưi chên.
Theo gûúng ca ưng ta, cấc chiïën sơ khấc cng cùỉm ngûúåc
mi giấo xëng àêët, tỗ rùçng hổ mën àûúåc nghe mưåt cấch ưn hôa
lúâi nối ca võ khấch múái túái.
Côn Cali cêët giổng cao hún nûäa:
- Húäi M'Rua vâ húäi cấc ngûúâi, l lâng ca M'Rua! Cấc ngûúâi
àậ nghe thêëy rùçng chđnh con trai ca vua ngûúâi Vahima àang nối
chuån vúái cấc ngûúâi, võ vua mâ àân bô ca Ngûúâi ph kđn cấc
ngổn ni cẩnh hưì Baxxa Narưëc dêìy àùåc nhû àân kiïën ph kđn xấ
c
con hûúu cao cưí bõ giïët chïët vêåy. Thïë nhûng, Cali, con trai ca vua
ngûúâi Vahima nối gò àêy? Ta xin bấo trûúác cho cấc ngûúâi mưåt tin
vui to lúán lâ cố cẫ Mdimu Tưët àïën lâng ca cấc ngûúâi àố!
Rưìi nối gổi to hún nûäa:
- Àng thïë! Mdimu Tưët! Ư ư ư!

Qua sûå im lùång bao trm cố thïí hònh dung ra àûúåc nhûäng lúâi
ca Cali àậ gêy nïn êën tûúång to lúán àïën thïë nâo. Hâng ng cấc
chiïën sơ xao àưång nhû sống dêåy, vò mưåt sưë ngûúâi tô mô thò nhđch
lïn thïm vâi bûúác côn nhûäng kễ khấc thò li lẩi vò súå hậi. M'Rua tò
cẫ hai tay lïn cấn giấo - vâ im lùång cêm àùåc bao trm mưåt hưìi lêu.
Lấ
t sau, tiïëng lao xao múái dêìn lan khùỉp hâng qn vâ tûâng giổng
lễ tễ lùåp ài lùåp lẩi: “Mdimu!”, “Mdimu”, àêy àố vang lïn tiïëng kïu
“Yancig, yancig!” vûâa biïíu thõ sûå kđnh trổng, vûâa biïíu thõ sûå châo
àốn.
Nhûng tiïëng nối ca Cali lẩi ất hùèn trong tiïëng xò xâo cng
nhûäng tiïëng kïu àố:
- Cấc ngûúâi hậy nhòn ài vâ hậy vui mûâng lïn! Àố, Mdimu Tưët
àang ngưìi trïn kia, trong cấi nhâ mâu trùỉng trïn lûng voi khưíng lưì
àố, vâ voi khưíng lưì vêng lúâi Mdimu, nhû mưåt tïn nư lïå vêng lúâi
ưngch, nhû àûáa con vêng lúâi mể vêåy! Ư! Àïën cha cấc ngûúâi cng
nhû cấc ngûúâi chûa tûâng thêëy chuån thïë nây bao giúâ àêu
- Chûa thê
ëy! Yancig! Yancig! Mùỉt ca têët cẫ cấc chiïën sơ
àïìu trưng vïì phđa “cấi nhâ”, tûác lâ cấi bânh.
Trïn sa mẩc vâ Trong rûâng thùèm 19

Côn Cali, ngûúâi mâ trong nhûäng bíi hổc tưn giấo trïn ni
Linàe àậ àûúåc dẩy rùçng lông tin cố thïí lay chuín cẫ ni, àưìng
thúâi lẩi tin chùỉc rùçng, lúâi cêìu nguån ca cư bế da trùỉng cố thïí xin
àûúåc Thûúång àïë ban cho têët cẫ mổi àiïìu, nïn giúâ àêy tiïëp tc kïí vïì
“Mdimu Tưët” hoân toân chên thânh:
- Hậy nghe àêy, nghe àêy! Mdimu Tưët ài trïn mònh voi vïì
phđa mùåt trúâi thûác dêåy tûâ sau ni non vâ nhûäng con nûúác, àïën àố
Mdimu Tưët sệ thûa vúái Linh thêìn Vơ àẩi, àïí Ngûúâi gûãi vïì cho

chng ta nhûäng àấm mêy, vâ trong nhûäng hẩn hấ
n, nhûäng àấm
mêy nây sệ trt mûa xëng cho kï, cho sùỉn, cho chëi, cho cỗ
trong rûâng ca cấc ngûúâi àïí cấc ngûúâi cố nhiïìu thûác ùn, àïí nhûäng
àân bô sûäa ca cấc ngûúâi cố nhiïìu cỗ ùn, àïí rưìi chng cho cấc
ngûúâi thûá sûäa thêåt àùåc, thêåt bếo! Cấc ngûúâi cố mën nhiïìu cấi ùn
vâ nhiïìu sûäa khưng, ú l lâng?
- Hï! Mën chûá, mën chûá!
- Rưìi Mdimu Tưët sệ nối vúái Linh thêìn Vơ àẩi àïí Ngûúâi gûãi giố
àïën cho cấc ngûúâi, giố sệ xua ài khỗi lâng ca cấc ngûúâi cấ
i thûá
bïånh khiïën cho thên thïí cho ngûúâi trúã thânh lưỵ chưỵ nhû lất mêåt
cùỉt ngang. Cấc ngûúâi cố mën giố thưíi sẩch cấi bïånh àố ài khưng, ú
l lâng?
- Hï! Cûá thưíi sẩch ài!
- Vâ theo lúâi khêín cêìu ca Mdimu Tưët, Linh thêìn Vơ àẩi sệ
bẫo vïå cấc ngûúâi trấnh khỗi nhûäng cåc têën cưng vâ cẫnh àúâi nư lïå,
vâ nhûäng trêån mêët ma vâ khỗi sû tûã, khỗi bấo, khỗi rùỉn rïët,
khỗi chêu chêëu nûäa
- Xin hậy lâm nhû thïë!
- Vêåy thò hậy nghe tiïëp àêy vâ hậy nhòn xem aiàang ngưìi
trûúác cấi nhâ giûäa hai tai cu
ãa voi vơ àẩi kia? Ngưìi àố lâ bvana
kubva - ngâi da trùỉng - vơ àẩi vâ nhiïìu sûác mẩnh khiïën voi vêỵn
phẫi súå
- Hï!
- Ngûúâi cêìm sêëm sết trong tay vâ dng sêëmsết àố giïët chïët
l ngûúâi ấc
HENRICH SIENKIEVICH 20

- Hï!
- Ngûúâi giïët chïët sû tûã
- Hï!
- Ngûúâi thẫ nhûäng con rùỉn lûãa
- Hï!
- Nhûng ngûúâi sệ khưng lâm gò hẩi cấc ngûúâi, nïëu nhû cấc
ngûúâi tưn kđnh Mdimu Tưët.
- Yancig! Yancig!
- Nïëu nhû cấc ngûúâi mang àïën cho ngûúâi bưåt chëi khư,
trûáng gâ, sûäa tûúi vâ mêåt ong.
- Yancig! Yancig!
- Vêåy thò cấc ngûúi hậy lẩi gêìn àêy vâ hậy ci àêìu xëng
trûúác Mdimu Tưët ài!
M'Rua vâ cấc chiïën sơ ca ưng ta vûâa khưng ngûâng kïu
“yancig” vûâa tiïën hún chc bûúác lïn phđa trûúác, nhûng thêåt thêån
trổng vò cấi súå àêìy mï tđn àưëi vúái Mdimu cng nhû cấi súå hậi thìn
tu àưëi vúái con voi khiïën cho nhûäng bûúác chên ca hổ bõ hậm lẩi.
Nhòn thê
ëy con Xaba, hổ lẩi hoẫng lïn lêìn nûäa, vò hổ cûá tûúãng nố lâ
con vưbư, mưåt loâi vêåt to bùçng con bấo, lưng hoe, sinh sưëng úã vng
nây vâ vng phđa Nam Abixinia
1
mâ cû dên trong vng súå hún cẫ
sû tûã vò nố thđch thõt ngûúâi hún mổi thûá khấc vâ rêët tấo bẩo, dấm
têën cưng cẫ nhûäng ngûúâi àân ưng cố v trang. Nhûng hổ lẩi n
lông ngay khi trưng thêëy thùçng bế da àen nhỗ con bng trôn ung
ng tm cưí dïì giûä con vưbư kinh khng êëy lẩi. Song chđnh cấi àố
côn khiïën cho nhûäng àiïìu hònh dung ca hổ vïì quìn lûåc to lúán
ca Mdimu Tưët vâ ưng da trùỉng câng to lúán hún, vâ nhòn con voi,
nhòn Xaba, hổ thò thâo vúái nhau: “Nïëu nhû hổ àấnh ba àûúåc cẫ

vưbư thò ai trïn àúâi nây cố thïí chưëng nưíi hổ?” Tuy nhiïn, giêy pht
long trổng nhêët diïỵn ra, khi Xtas quay lẩi phđa Nen, trûúác hïë
t lâ
ci àêìu thêåt thêëp, rưìi vến bûác vấch ca cấi kiïåu àûúåc dng lâm


1
Theo E. Reclus-Lefcore: Thấm hiïím Abixinia (Ch thđch ca tấc giẫ).
Trïn sa mẩc vâ Trong rûâng thùèm 21

têëm che, vâ trûúác mùỉt ca àấm ngûúâi àang t têåp hiïån ra dung
nhan ca Mdimu Tưët. M'Rua cng têët cẫ cấc chiïën sơ ci mùåt
xëng àêët, thên thïí ca hổ nưëi nhau thânh mưåt chiïëc cêìu sưëng.
Khưng ai dấm cûã àưång, sûå hậi hng trm lïn mổi con tim câng
tùng lïn hún nûäa khi con King - khưng hiïíu theo lïånh Xtas hay do
mën ca bẫn thên - vûún vôi lïn trúâi vâ rưëng lïn vang àưång, rưìi
theo gûúng nố, con Xaba cng cêët cấi giổng trêìm hng nhêët ca
mònh lïn, cấi giổng trêìm hng nhêët mâ nố cố thïí phất ra àûúåc.
Khi àố, tûâ mổi lưìng ngûåc àïìu bêåt ra mưåt tiïë
ng giưëng nhû lúâi van
xin: “Aka! Aka!” - vâ tiïëng êëy cûá kếo dâi mậi cho túái khi Cali lẩi nối
tiïëp:
- Ư, húäi M'Rua vâ cấc ngûúâi, chấu con ca M'Rua! Cấc ngûúi
àậ kđnh cêín châo Mdimu Tưët, vêåy cấc ngûúi hậy àûáng dêåy, hậy
nhòn xem vâ hậy thu vâo mùỉt hònh ẫnh ca Mdimu, vò ai lâm àiïìu
àố sệ àûúåc Linh thêìn Vơ àẩi ban phûúác lânh. Hậy xua àíi cấi súå
ra khỗi lưìng ngûåc vâ cấi bng ca cấc ngûúi ài, vâ hậy nhúá rùçng,
núi nâo Mdimu Tưët túái, thò mấu ngûúâi khưng thïí àưí ra!
Nghe nhûäng lúâi nây, nhêët lâ tun bưë rùçng vúái Mdimu Tưët
thò tûã thêìn khưng ai bùỉt àûúåc hïët, M'Rua bên nhưím dêåy, vâ

theo
gûúng ưng, cấc chiïën sơ khấc cng bùỉt àêìu e dê nhòn võ thêìn tưët
bng nổ. Hùèn hổ sệ phẫi thûâa nhêån mưåt lêìn nûäa - nïëu Cali cố hỗi
lẩi lêìn thûá hai - rùçng cẫ cha ưng hổ lêỵn bẫn thên hổ àïìu chûa
trưng thêëy chuån lẩ nhû thïë bao giúâ. Vò mùỉt hổ vưën quen nhòn
nhûäng tûúång thêìn khùỉc àệo bùçng gưỵ vâ bùçng nhûäng vỗ dûâa x xò,
thïë nhûng giúâ àêy trûúác mùåt hổ, àûáng trïn lûng voi lâ mưåt võ linh
thêìn nhỗ bế, trùỉng trễo, hiïìn dõu, ngổt ngâo vâ tûúi cûúâi, trưng
giưëng nhû mưåt con chim trùỉng, vûâa nhû mưåt bưng hoa mâu trùỉng.
Chđnh vò thïë mâ nưỵ
i súå hậi trong lông hổ qua ài, ngûåc hổ thúã thoẫi
mấi hún, nhûäng àưi mưi dêìy ca hổ bùỉt àêìu móm cûúâi, vâ cấnh tay
hổ vư tònh chòa vïì phđa cấi hiïån tûúång thêìn diïåu nổ.
- Ư, húäi M'Rua! Ưng cố thêåt nghơ rùçng, ưng lúánda trùỉng hng
mẩnh nhû thïë, ngûúâi mâ voi cng phẫi súå, ngûúâi cố sêëm sết trong
tay, ngûúâi giïët àûúåc cẫ sû tûã, ngûúâi mâ vưbư phẫi vêỵy ài vêng
lúâi, ngûúâi thẫ àân rùỉn lûãa vâ àêåp vúä cấc khưëi àấ to, lẩi cố thïí kïët
anh em mấu thõt vúái loẩi vua cha thûúâng thûúâng? Hậy nghơ xem,
HENRICH SIENKIEVICH 22

ư M'Rua, liïåu Linh thêìn Vơ àẩi cố trûâng phẩt ưng hay chûa, nïëu
ưng ùn mưåt miïëng thõt ca Cali, con trai Phumba, th lơnh ca
ngûúâi Vahima, vâ nïëu nhû Cali, con trai Phumba, ùn mưåt miïëng
thõt ca ưng?
- Mây khưng phẫi lâ nư lïå chûá? - M'Rua hỗi.
- Ưng lúán khưng bùỉt cốc Cali, cng khưng mua Cali mâ chó
cûáu Cali thoất chïët, cho nïn Cali múái àûa Mdimu Tưët vâ ưng lúán
àïën xûá súã ca ngûúâi Vahima, àïí ngûúâi Vahima vâ vua Phumba
châo hỗi vâ dêng nhûäng mốn cưëng vêåt lúán mâ thưi.
- Thïë thò cng àûúåc, cûá nhû lúâi mây nối, àïí cho M'Rua ùn mưåt

miïëng thõt ca Cali, côn Cali ùn mưåt miïëng thõt M'Rua.
- Hậy cûá thïë, cûá thïë! - Cấc chiïë
n sơ hổa theo.
- Thêìy ph thy àêu rưìi? - Vua hỗi.
- Ph thy àêu? Ph thy àêu? Camba àêu rưìi?
- Nhiïìu giổng kïu lïn.
Chđnh vâo lc àố bưỵng xẫy ra mưåt chuån khiïën cho tònh thïë
cố thïí hoân toân thay àưíi, lâm vêín àc quan hïå hôa hẫo vâ biïën
nhûäng ngûúâi da àen thânh kễ th àưëi vúái cấc võ khấch vûâa múái túái.
Tûâ ngưi nhâ cư àưåc àûáng trïn sûúân àưìi, cố hâng râo cổc gưỵ vêy
quanh, bưỵng nhiïn vang lïn nhûäng tiïëng àưång khng khiïëp. Tiïëng
àố giưëng nhû tiïëng rưëng ca sû tûã, nhû tiïëng sêëm, nhû tiïëng trưëng,
nhû tiïëng cûúâi ca linh cêíu, tiï
ëng h ca chố sối vâ tiïëng cổt kểt
kinh ngûúâi ca nhûäng bẫn lïì cûãa bõ hoen gó. Nghe thêëy tiïëng êëy,
con King bùỉt àêìu rưëng lïn, con Xaba sa dûä dưåi, côn con lûâa mâ
Nasibu àang cûúäi cng hđ lïn. Cấc chiïën sơ nhẫy dûång lïn nhû phẫi
bỗng vâ rt phùỉt nhûäng chiïëc giấo àang cùỉm mi xëng àêët lïn.
Nấo àưång cẫ lïn. Nhûäng tiïëng kïu àêìy lo lùỉng vổng àïën tai Xtas:
“Mdimu ca chng ta! Mdimu ca chng ta rưìi!” Lông kđnh trổng
vâ thên thiïån àưëi vúái cấc võ khấch biïën mêët trong mưåt giêy. Mùỉt
ca nhûäng ngûúâi hoang dậ nây bùỉt àêì
u nếm ra nhûäng cấi nhòn àêìy
nghi ngúâ vâ th hùçn. Nhûäng tiïëng thò thâo àêìy àe dổa tûâ àấm
àưng lan ra, côn tiïëng ưìn âo khng khiïëp trong cùn nhâ cư àưåc nổ
thò mưỵi lc mưåt mẩnh thïm lïn.
Trïn sa mẩc vâ Trong rûâng thùèm 23

Cali kinh hoâng, lêìn nhanh lẩi vúái Xtas, nố nối vúái giổng àûát
àoẩn vò xc àưång:

- Ưng ch, àố lâ gậ ph thy àậ àấnh thûác con ma dûä,
Mdimu Ấc súå rùçng dên lâng sệ khưng cưëngnẩp lïỵ vêåt nûäa nïn àang
gêìm lïn vò giêån. Ưng ch hậy dng nhûäng mốn cưëng vêåt thêåt to àïí
lâm n ph thy vâ Mdimu Ấc ài, nïëu khưng mổi ngûúâi sệ chưëng
lẩi chng ta àêëy.
- Lâm chng n ài â? - Xtas hỗi.
Vâ bưỵng nhiïn em thêëy cùm giêån cho tđnh trấo trúã vâ tham
lam ca gậ ph thy, nưỵi nguy bêët thêìn khiïën em phêỵn nưå cẫ têm
hưìn. Nûúác da rấm nù
ỉng ca em biïën àưíi hïåt nhû khi bùỉn chïët
Ghebúrú, Khamix vâ hai tïn Bïàuin. Mùỉt em long lïn dûä túån, mưi
mđm chùåt, nùỉm tay nùỉm thânh nùỉm àêëm, gô mấ tấi nhúåt hùèn ài.
- Â, àïí túá sệ lâm n chng nố cho! - Em thưëtlïn. Rưìi khưng
cêìn suy nghơ gò thïm, em thc voi tiïën túái ngưi nhâ.
Khưng mën úã lẩi mưåt mùåt giûäa nhûäng ngûúâi da àen, Cali
cng ài theo. Lưìng ngûåc cấc chiïën sơ hoang dậ bêåt lïn mưåt tiïëng
thết - khưng hiïíu lâ tiïëng thết súå hậi hay giêån dûä, nhûng trûúác khi
hổ kõp àõnh thêìn, thò cấi hâng râo cổc gưỵ àậ kïu rùng rùỉc vâ àưí sp
dûúái sûác ếp ca àêìu voi, rưì
i tiïëp àố, nhûäng bûác tûúâng àùỉp bùçng àêët
sết cng cấi mấi nhâ bõ tung lïn trong mưåt àấm bi, vâ mưåt giêy
sau, M'Rua cng l ngûúâi ca ưng ta trưng thêëy cấi vôi mâu àen
vung lïn khưng, côn úã àêìu vôi lâ thêìy ph thy Camba.
Trïn sân nhâ, Xtas trưng thêëy mưåt cấi trưëng lúán, lâm bùçng
mưåt thên cêy rưỵng lông vâ bõt bùçng da khó, em bên bẫo Cali àûa
cho em, rưìi quay trúã lẩi, em àûáng sûâng sûäng trûúác mùåt nhûäng
chiïën sơ àang kinh ngẩc.
- Húäi mổi ngûúâi, - em nối to, - àố khưng phẫi lâ Mdimu ca
cấc ngûúâi gêìm thết àêu, mâ chđnh cấi tïn àïíu cấng nây àậ
àấnh

trưëng àïí bùỉt cấc ngûúâi phẫi cưëng nưåp cho nố cấc thûá lïỵ vêåt, thïë mâ
cấc ngûúâi lẩi súå hậi nhû nhûäng àûáa trễ con.
Nối rưìi, em tm lêëy cấi dêy bïån bùçng da khư båc vâo trưëng
vâ lêëy hïët sûác quay xóỉn nố thânh vông. Nhûäng êm thanh vûâa nêỵy
HENRICH SIENKIEVICH 24

khiïën cho nhûäng ngûúâi da àen súå hậi giúâ àêy lẩi vang lïn, thêåm
chđ côn nhiïìu phêìn hậi hng hún nûäa, vò khưng côn bõ cấc bûác
tûúâng ca cùn nhâ chùỉn búát.
- Ư, M'Rua vâ chấu con ca ưng ta múái ngu ngưëc lâm sao! -
Cali kïu lïn.
Xtas àûa trưëng cho nố, Cali bên dng trưëng lâm ưìn àïën nưỵi
sët mưåt lc lêu khưng thïí nghe thêëy tiïëng ai nối cẫ. Cëi cng,
khi àậ chấn rưìi, nố nếm cấi trưëng xëng chên M'Rua.
- Àố, cấi ma Mdimu ca cấc ngûúâi àố, - nố cẫ cûúâi gổi to.
Rưìi vúái sûå lùỉm lúâi thûúâng cố ca ngûúâi da àen, nố nối vúái cấc
chiïën sơ, trong àố nố khưng tiïë
c lúâi chïë giïỵu cẫ hổ lêỵn ưng M'Rua.
Vûâa chó vâo gậ Camba nố vûâa nối rùçng cấi “tïn ùn cùỉp àưåi m da
chåt” nây, sët nhiïìu ma mûa vâ ma khư àậ lûâa bõp hổ, côn hổ
thò ni bếo hùỉn bùçng àêåu, bùçng dï tú vâ mêåt ong. Liïåu trïn thïë
giúái nây cố thïí cố võ vua cha nâo, cố thïí cố dên tưåc nâo ngu dưët
hún chùng? Hổ tin vâo phếp thåt ca cấi tïn giâ chun lûâa àẫo,
vâo sûác mẩnh ca y, vêåy giúâ xin hổ hậy nhòn xem võ ph thy vơ
àẩi nổ àang treo lú lûãng trïn vôi voi vâ kïu lïn: “Aka!” àïí xin ưng
lúán da trùỉng hậy thûúng tònh. Sûác mẩnh ca hùỉn àêu rưì
i? Phấp
thåt ca hùỉn àêu rưìi? Tẩi sao chùèng cố cấi Mdimu hung ấc nâo
gêìm lïn àïí bẫo vïå hùỉn lc nây? A! Mdimu ca hùỉn lâ cấi thấ gò?
Mưåt miïëng da khó vâ mưåt mêíu thên cêy gưỵ rưỵng lông àậ bõ convoi

giêỵm nất. ÚÃ vng ngûúâi Vahima thò ngay cẫ àân bâ vâ trễ con
cng khưng thêm chúi bùçng cấi Mdimu nhû thïë, êëy vêåy mâ M'Rua
cng nhûäng ngûúâi ca ưng lẩi súå hậi nố! Chó cố mưåt Mdimu chên
chđnh duy nhêët, chó cố mưåt ưng ch chên chđnh duy nhêët àêìy hng
mẩnh mâ thưi - hổ hậy mau mau thêìn phc, châo àốn vâ mang
thêåt nhiïì
u lïỵ vêåt túái dêng ài, nïëu khưng nhûäng tai hổa sệ àưí xëng
àêìu hổ, nhûäng tai hổa mâ cho túái nay tai hổ chûa tûâng àûúåc nghe
nối túái bao giúâ.
Thêåt ra, àưëi vúái ngûúâi da àen, khưng cêìn phẫi cố thïm nhûäng
lúâi àố vò chó cêìn viïåc tïn ph thy cng Mdimu ca y trúã nïn ëu
úát vư cng so vúái võ thêìn da trùỉng múái cng ưng ch da trùỉng àậ
hoân toân à àïí cho hổ tûâ bỗ hùỉn vâ khinh miïåt hùỉn rưìi. Hổ lẩi bùỉt
Trïn sa mẩc vâ Trong rûâng thùèm 25

àêìu hư “Yancig! Yancig”!" mưåt lêìn nûäa, côn thânh kđnh vâ nhiïåt
thânh hún trûúác. Song hổ tûác mònh vò bao nhiïu nùm àậ àïí cho gậ
Camba lûâa gẩt, nïn hổ nhêët thiïët mën giïët chïët lậo ta. Chđnh ưng
M'Rua àậ xin vúái Xtas cho phếp trối hùỉn lẩi vâ giam giûä cho túái khi
nâo nghơ ra àûúåc mưåt cấi chïët thêåt tân khưëc xûáng vúái tưåi ca hùỉn.
Nhûng Nen quët àõnh sệ tha cho hùỉn àûúåc sưëng, vâ chđnh Cali àậ
tun bưë rùçng núi nâo Mdimu Tưët àùåt chên túái, núi àố mấu ngûúâi
khưng thïí nâo bõ chẫy ra, nïn Xtas cho phếp hổ àíi cưí tïn ph
thy bêët hẩnh nổ ra khỗi lâng.
Vưën tûúãng rùçng mònh sệ bõ chïët àau àúán, nïn giúâ àêy Camba
qu ph
phc trûúác mùåt Mdimu Tưët vûâa nûác núã vûâa cẫm ún cûáu
mẩng. Vâ kïí tûâ lc àố trúã ài, khưng côn cố chuån gò khëy àưång
bíi lïỵ nûäa. Tûâ sau hâng râo cổc gưỵ, ph nûä vâ trễ con àưí ra, vò cấi
tin nhûäng võ khấch qu phi thûúâng àïën àêy àậ lan rưång ra khùỉp

lâng, vâ mën àûúåc nhòn thêëy Mdimu Tưët àậ thùỉng sûå súå hậi.
Lêìn àêìu tiïn Xtas vâ Nen àûúåc trưng thêëy cấi lâng ca nhûäng
ngûúâi hoân toânhoang dậ, nhûäng ngûúâi mâ ngay cẫ dên Ẫ Rêåp
cng chûa mô àûúåc túái núi. Qì
n ấo ca nhûäng ngûúâi da àen nây
lâm bùçng vỗ cêy thẩch thẫo hóåc bùçng da th qën chung quanh
ài. Têët cẫ mổi ngûúâi àïìu xùm châm. Cẫ àân ưng lêỵn àân bâ àïìu
àc thng dấi tai vâ xêu vâo àố nhûäng mêíu gưỵ hóåc nhûäng khc
xûúng lúán khiïën cho dấi tai chẫy dâi xëng gêìn chẩmvai. ÚÃ mưi
dûúái hổ àeo cấi pïlïlï, àố lâ mưåt cấi vông bùçng gưỵ hay bùçng xûúng,
to nhû cấi àơa lốt cưëc. Nhûäng chiïën sơ danh tiïëng hún cng vúå ca
hổ mang trïn cưí nhûäng chiïëc vông bùçng dêy àưìng hay sùỉt, xïëp
chưìng lïn nhau cao vâ
cûáng àïën nưỵi hổ khố khùn lùỉm múái cûã àưång
àûúåc cấi àêìu.
Rộ râng hổ thåc vïì bưå lẩc Sinlc, bưå lẩc nây cônsinh sưëng
chẩy dâi mậi sang phđa Àưng, vò Cali vâ Mïa hiïíu rêët rộ thưí ngûä
ca hổ, côn Xtas thò hiïíu àûúåc mưåt nûãa. Tuy nhiïn, hổ khưng cố
àûúåc nhûäng àưi chên dâi nhû nhûäng ngûúâi anh em sinh sưëng úã
vng ngêåp nûúác sưng Nin, vai hổ rưång hún, đt cao hún vâ nối chung
trưng hổ đt giưëng nhûäng loâi chim chun mưn mô lùån dûúái nûúác
hún. Bổn trễ con trưng lanh lển nhû nhûäng con bổ nhẫy, vâ do