Lam ch th trng chng khoan

Muc luc
Tuyên bố từ chối trách nhiệm
Đôi lời về tác giả
Lời nói đầu
Giới thiệu
PHẦN MỘT: CỔ PHIẾU
Chương 1: Cổ phiếu là gì?
Chương 2: cổ phiếu ra đời như thê nào?
Chương 3: công ty là của ai?
Chương 4: Tôi sẽ được gì?
Chương 5: Khoản đầu tư của tơi liệu có được an toàn


PHẦN HAI: THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN
Chương 6: sàn giao dịch
Chương 7: Niêm yết chính thức và sàn giao dịch AIM
Chương 8: cổ phiếu được giao dịch như thế nào?
Chương 9: Các chỉ số trên thị trường chứng khốn
PHẦN BA: CƠNG TY
Chương 10: Mục tiêu của công ty
Chương 11: Báo cáo kết quả kinh doanh (lợi nhuận và
thua lỗ)
Chương 12: Bảng cân đối kê toán
Chương 13: Những dấu hiệu đáng ngờ
PHẦN BĨN: ĐẦU TƯ
Chương 14: Bước khởi đầu
Chương 15: Nhà mơi giới chứng khoán


Chương 16: Dữ liệu tài chính cơ bản

Chương 17: Phân tích biểu đồ
Chương 18: Khuyến nghị giao dịch
Chương 19: Các thuật ngữ và khái niệm về chứng
khoán
Chương 20: Phát hành quyền mua và chào bán riêng
lẻ
PHẦN NĂM: THÂU TÓM
Chương 21: sáp nhập và thâu tóm
Chương 22: Truớc khi chào mua
Chương 23: Sau khi gửi đề nghị chào mua
Chương 24: Mua thơn tính của hội đồng quản trị
Một số trang web hữu ích


TUYÊN BỐ TỪ CHÓI
TRÁCH NHIỆM

T

ất cả các trường hợp dẫn chứng được đưa ra trong
cuốn sách này đều đề cập đến các thơng cáo và
sự kiện có thật trên sở giao dịch chứng khốn
Ln Đơn. Tuy nhiên, chúng chỉ thể hiện tình
huống tại một thời điểm nhất định. Hồn cảnh có thể thay
đổi, các vấn đề xuất hiện tại mỗi thời điểm có thể được giải
quyết hoặc thay thế. Tương tự như vậy, theo thời gian,
những thách thức mới có khả năng phát sinh.
Do âó, các chi tiết trong cuốn sách này khơng nhằm mục
đích khun cáo mua hoặc bán cổ phiếu trong một ngành

hay công ty cụ thể. Các nhà đầu tư phải tự mình đưa ra
đánh giá sáng suốt nhất - với sự trợ giúp của cuốn cẩm
nang này.
Nêu độc giả quan tâm đến việc tìm hiểu thêm về một cơng
ty cụ thể, hãy đọc các thơng tin báo chí mới nhất về thị
trường chứng khoán và truy cập trang web của cơng ty đó.
Khi đang viết cuốn sách này, tác giả đã nắm giữ cổ phiếu
của Balfour Beatty, Barratt Developments, Bovis Homes,
Dixons Carphone, Domino’s Pizza, GlaxoSmithKline,
Hays, Imperial Brand, HSBC, Johnson Matthey, Lloyds
Banking, National Express, National Grid, Rio Tinto,
Royal Dutch Shell, RPC, Sainsbury, Severfield, Speedy
Hire, Taylor Woodrow, United utility, Vodafone, WH Smith
và Whitbread.
Tác giả duy trì những khoản đầu tư này trong thời gian dài.


ĐÔI LỜI VỂ TÁC GIẢ

R

odney Hobson là một nhà báo giàu kinh nghiệm
về lĩnh vực tài chính, ơng từng giữ các vị trí biên
tập viên cao cấp với nhiều ấn phẩm tại Anh
Quốc và châu Á. Trong số các vị trí cơng tác của
ơng, khơng thể khơng kể đến các chức vụ như: biên tập
viên tin tức cho mảng kinh doanh của The Times, biên tập
viên về kinh doanh của Singapore Monitor, phó tổng biên
tập phụ trách mục kinh doanh của Far East Economy

Review, giám đốc tin tức của công ty Citywire, biên tập
viên của tạp chí Shares và biên tập viên của trang web tài
chính Hemscott. Ơng cũng đã từng đóng góp cho Daily
Mail, tạp chí Business Franchise và Independent.


Rodney là một diễn giả về các vấn đề đầu tư, và đã góp mặt
tại Chương trình Tiền tệ Thê giới, Chương trình Nhà đầu tư
Ln Đơn và Chương trình Nhà đầu tư Leeds. Ơng cịn
điều hành một hội thảo thường niên cho người mới bắt đầu
và người mua cổ phiếu chưa thơng thạo tại Chương trình
Nhà đầu tư Ln Đơn.
Chiếu theo Đạo luật Dịch vụ Tài chính, ơng cịn có đủ tư
cách trở thành Người đại diện đầu tư.
Rodney cũng đã viết năm cuốn sách khác được Harriman
House xuất bản: Small Companies, Big Profits (tạm dịch:
Công ty Nhỏ, Lợi nhuận Lớn), một cẩm nang hướng dẫn
đầu tư vào các công ty quy mô nhỏ hơn; Understanding
Company News (tạm dịch: Làm sao để hiểu được các Tin
tức về các Công ty), cuốn sách này phân tích và làm rõ các
thơng báo của cơng ty và thơng cáo báo chí; The Books of
Scams, (tạm dịch: Cuốn sách về Những vụ Lừa đảo), giúp
độc giả tránh trở thành nạn nhân của những tên lừa đảo;
cịn có How to Build a Share Portfolio (tạm dịch: Cách tạo


dựng danh mục đầu tư cổ phiếu) và The Dividend Investor
(tạm dịch: Nhà đầu tư cổ tức), cả hai cuốn sách này đều
giúp các nhà đầu tư tư nhân chọn ra cho mình các khoản
đầu tư phù hợp và mang lại lợi nhuận.

Rodney đã kết hơn và có một cơ con gái.
Trang web cá nhân của Rodney Hobson là
www.rodneyhobson.co.uk. Tài khoản Twitter của ơng là
©rodneyhobson.


LỜI NÓI ĐẦU
CUỐN SÁCH NÀY DÀNH CHO AI?

C

uốn sách này hướng tới những người mới bắt
đầu đầu tư vào thị trường chứng khoán hoặc
những ai muốn trau dồi kiến thức về cách thị
trường chứng khoán hoạt động.

Bất kỳ ai muốn tự mình đưa ra quyết định đầu tư, chứ
khơng phải giao tài sản của mình cho các nhà quản lý quỹ
hoặc nhìn tài sản của mình yên vị trong tài khoản ngân
hàng và tài khoản tín dụng nhà ở, đều sẽ hưởng lợi khi đọc
cẩm nang hướng dẫn chi tiết này.


Ngay cả những người khơng có nhiều tiền dự trữ nhưng lại
muốn nắm bắt thông tin về thê giới tài chính, vẫn có cơ hội
hiểu rõ hơn cách thức hoạt động của kinh đơ tài chính Ln
Đơn và các trung tâm tài chính khác.
Cuốn sách này cũng là một tư liệu vô giá cho những cá
nhân cần hiểu biết tường tận về thị trường chứng khoán, từ
những nhà giao dịch tiềm năng, các cố vấn như kiểm toán

viên và nhân viên PR, cho tới nhân viên văn phòng và sinh
viên chuyên ngành kinh doanh hoặc truyền thông.
CẤU TRÚC CỦA CUỐN SÁCH
Cuốn sách này được sắp xếp nhằm định hướng người đọc
một cách lô-gic qua nhiều giai đoạn kiến thức khác nhau để
hiểu về đầu tư thị trường chứng khoán, và mỗi khái niệm
mới được diễn giải một cách dễ hiểu nhất.
Đầu tiên, cuốn sách sẽ giúp mọi người định hình được cổ
phần là gì, tại sao chúng tại tồn tại và sao người ta lại mua


chúng, theo sau đó là đưa đến một cái nhìn về sỗ giao dịch
chứng khốn Ln Đơn cùng chức năng của nó.
Chúng ta sẽ cùng bàn luận về cách để đưa ra quyết định
nhạy bén nhất xem liệu nên chọn đầu tư vào công ty nào,
sàng lọc các thông tin được cơng bố tại sàn giao dịch, và
học cách nhìn ra những điểm mấu chốt trong kết quả giao
dịch của công ty, đương nhiên bao gồm cả các dấu hiệu
cảnh báo.
Sau khi đã làm rõ các vấn đề cơ bản, sẽ là lúc xem xét đến
vấn đề mua bán cổ phiếu như thê nào, có thể lấy lời khuyên
từ đâu và cách để luôn nắm bắt thông tin kịp thời.
Cuối cùng, chúng ta sẽ chuyển qua các vấn đề thâu tóm và
sáp nhập, khía cạnh có lẽ là thú vị bậc nhất trong thị trường
chứng khoán. Mặc dù việc tạo dựng danh mục đầu tư mới
là yếu tố chủ chốt trong trong hoạt động đầu tư, nhưng các
giao dịch thâu tóm mới mang lại lợi nhuận lớn và nhanh


chóng cho những nhà đầu tư nắm rõ các vấn đề đang diễn

ra - như những người đã đọc xong cuốn sách này.


GIỚI THIỆU

Đ

a số chúng ta đang phải vất vả kiếm sống từng
đồng một. Miễn là mức thu nhập đó đủ để trang
trải chi phí, vậy thì cần gì lo lắng nữa?

Thê nhưng, kể từ cuộc khủng hoảng tài chính tồn cầu năm
2007-2008, người làm công ăn lương đang ngày càng gặp
nhiều khó khăn. Tuy rằng số lượng việc làm tăng lên,
nhưng nhìn chung “lương tăng vẫn khơng đuổi kịp giá”.
Trong năm 2017, mức lương trung bình chỉ tăng trên 2%,
vậy mà mức lạm phát lại đạt tới mức 3% (do đồng bảng
Anh rớt giá sau cuộc bầu cử Brexit), tức giá trị thực của
đồng lương đã giảm 1%. số tiền mặt mà người dân phải


chật vật mới tiết kiệm được đã thu hút các tỉ lệ lãi suất ít ỏi
trong tài khoản tiết kiệm ngân hàng, chỉ 0,1%.
SỞ hữu bất động sản đắt tiền đã trở thành giấc mơ không
thể thành hiện thực cho thế hệ Y (những người sinh ra trong
giai đoạn ngay trước năm 2000), đặc biệt là ở Luân Đôn.
Theo thông tin từ Nationwide, tổ chức tín dụng nhà ở lớn
nhất Vương quốc Anh, giá nhà trung bình ở Anh đã tăng tới
2,6% trong năm 2017, và dù con số này vần thấp hơn mức
kỷ lục 4,5% được ghi nhận trong năm 2016, nó vẫn vượt xa

tỉ lệ tăng lương.
Giá trung bình của một ngơi nhà hiện giờ cao gấp sáu lần
mức lương trung bình hằng năm, gấp đơi con số hồi giữa
thập niên 90. Quyền sở hữu nhà ở - phương tiện chính tạo
nên của cải cho các thê hệ sau chiến tranh, đã giảm từ 70%
xuống còn 62% trên tổng dân số trong 15 năm qua và vẫn
đang tiếp tục suy giảm; ở nhóm người dưới 3 5 tuổi, chỉ có
3 7% đủ khả năng mua được căn nhà đầu tiên.


Tỷ lệ thu nhập quốc dân được dành để trả lương đã giảm
trong vòng 50 năm qua, từ khoảng 55% xuống khoảng hơn
50%. Nói cách khác, mỗi khi bạn kiếm được một bảng
Anh, bạn sẽ nhận 50 xu, cấp trên của bạn nhận 50 xu. Qua
nhiều năm, chính chủ sở hữu vốn mới là người hưởng lợi
nhiều nhất, và người lao động thì vẫn cứ phải tiếp tục lầm
lũi theo sau.
về lý thuyết, người ta quan niệm rằng của cải phải chia nhỏ
giọt từ người giàu sang người nghèo để tất cả mọi người
đều được hưởng sự thịnh vượng của quốc gia. Nhưng theo
kinh nghiệm lâu nay thì điều này về cơ bản là khơng hề
diễn ra.
Một giải pháp có thể áp dụng ở đây đó là chia cho cơng
nhân một chút cổ phiếu trong công ty mà họ làm việc. Tuy
nhiên, trong suốt nhiều năm qua, hiếm có cơng ty nào nhiệt
tình tới mức tạo điều kiện cho cơng nhân trở thành cổ đơng.
Chỉ có 2 triệu trong số 32 triệu công nhân của Vương quốc
Anh là thành viên của chế độ chia cổ phiếu. (John Lewis

Partnership - chuồi bán lẻ thuộc quyền sở hữu chung bởi
chính lực lượng lao động của mình, có lẽ là cơng ty nổi
tiếng nhất tại Anh với chế độ đó - nhưng nó đã được thực
hiện từ những năm 1920).
Thê nhưng cho nhân viên sở hữu cổ phiếu không hẳn là
giải pháp duy nhất cho thực trạng người lao động đang
ngày càng ít được hưởng tài sản chung của quốc gia.
Có một giải pháp bất kì ai cũng có thể làm, và có thể được
thực hiện ngay lập tức. Thậm chí, khơng biết chừng bạn đã
bắt đầu thực hiện nó rồi.
Hãy tự mua cổ phiếu - nhưng đừng chỉ mua cổ phiếu của
riêng công ty bạn đang làm, hãy mua của nhiều doanh
nghiệp khác nhau. Cuộc cách mạng về phương thức hoạt
động của các sàn giao dịch chứng khoán lớn kể từ buổi đầu
của thời đại máy tính đồng nghĩa với việc những người
bình thường cũng thực hiện được điều đó một cách dề dàng


mà khơng tốn nhiều chi phí. và kết quả thu về có thể rất
đáng kể.
Thơng qua các ví dụ được cập nhật mới nhất, tơi sẽ giải
thích:
• thị trường chứng khốn là gì và hoạt động ra sao?
• tại sao giá cổ phiếu lại tăng và giảm?
• tại sao một số cổ phiếu dường như rẻ, trong khi một
số khác có vẻ đắt?
• cách kiếm tiền và tránh thua lỗ nặng
• cạm bẫy nhắm tới những người khinh suất.
Sau khi đọc cuốn sách này, bạn sẽ nhận thấy rằng chuyên
mục tài chính trên tờ báo hằng ngày chính là một kho tàng

thơng tin thay vì phải lạc lối trong sương mù u tối.


Nêu muốn, bạn cũng có thể lật ngay sang Phần Bốn và đặt
chân vào thê giới đầu tư thị trường chứng khoán đầy thú vị
và lợi nhuận. Hoặc hãy cứ tận dụng phần thuật ngữ và xem
cuốn sách này như một tài liệu tham khảo.
Tuy nhiên, tôi hy vọng tất cả các nhà đầu tư mới và những
người có ít kinh nghiệm hãy thật kiên nhẫn. Hãy tập đi bộ
trước khi bắt đầu chạy. Hãy theo dõi từ đầu để được dẫn dắt
một cách hợp lý và từng bước theo hướng dẫn để cuối cùng
đi tới những con đường lát gạch vàng. Mọi vấn đề khó
khăn đều sẽ được giải quyết một cách rõ ràng và đơn giản.
Tôi không thể chọn lựa cổ phiếu hộ bạn, nhưng tơi có thể
cho bạn biết bạn cần tìm những gì và tìm như thê nào. Trên
hết, tôi sẽ cố gắng tạo ra một sân chơi bình đẳng giữa một
thê giới mà những tay chuyên nghiệp vẫn đang thống trị,
trong khi bạn cố gắng đưa một phần tài sản quốc gia về cho
mình.


Rodney Hobson
Tháng 6, 2018


Phần một
cổ PHIẾU
“Điều hành một công ty khác với sở hữu một công ty. Bạn, và
những cổ đông khác, mới là người sở hữu công ty.”

chương 1
cổ PHIẾU LÀ GÌ?

N

ếu bạn sắp đầu tư qua thị trường chứng khốn, vậy
thì chúng ta nên bắt đầu từ bước xác định xem thứ
mà bạn sẽ mua thực tê là gì.

Đó là cổ phiếu phổ thơng. Bạn, cùng với tất cả các nhà đầu
tư đã nắm giữ cổ phần của một công ty, sẽ đều trở thành
chủ sở hữu cơng ty đó. Bạn có quyền được lên tiếng khi
công ty ra quyết định, và các bạn sẽ cùng chia sẻ lợi nhuận
bằng việc thanh toán cổ tức.


Những cổ phiếu này thường được gọi là vốn chủ sở hữu.
Chúng đại diện cho quyền sở hữu công ty, hệt như khi bạn
có vốn chủ sở hữu trong một ngơi nhà: nó là phần của ngơi
nhà mà bạn sở hữu sau khi đã trừ đi các khoản nợ tín dụng
nhà ở.
Tên của các cổ đông và số lượng cổ phiếu mỗi người nắm
giữ sẽ được lưu trữ tại danh sách cổ đơng. Mỗi khi có một
lượng cổ phiếu được chuyển nhượng, thông tin về cổ đông
mới sẽ được ghi chép vào sổ này.
ĐIỂU HÀNH MỘT CÒNG TY KHÁC VỚI SỞ HỬU
MỘT CƠNG TY
Vấn đề điều hành cơng ty hằng ngày sẽ được thực hiện bởi
ban giám đốc, những người có thể làm như thể họ sở hữu

cơng ty đó, thực chất khơng phải vậy. Chính bạn, và các cổ
đơng khác, mới là chủ sở hữu. Tuy nhiên, các giám đốc có
quyền nắm giữ cổ phiếu. Thực tế, chuyện họ mua cổ phiếu
để thể hiện niềm tin vào công ty mình đang điều hành là


hồn tồn bình thường. Đồng thời, dưới tư cách là cổ đơng,
họ cũng có đầy đủ các quyền hành tương đương với bạn.
Các công ty phải tổ chức một cuộc họp thường niên (hay
đại hội cổ đông thường niên - AGM) với sự có mặt của tất
cả cổ đơng, bất kể lượng cổ phiếu họ sở hữu. Một cuộc bỏ
phiếu sẽ diễn ra nhằm phê duyệt báo cáo tài chính kê toán
hằng năm, bầu hoặc tái bầu cử giám đốc, tán thành việc bổ
nhiệm kiểm toán viên và phê chuẩn mức thanh tốn cổ tức
được đề xuất.
Các cơng ty cũng có thể triệu tập đại hội cổ đơng bất
thường (EGM) nếu cần phê duyệt cho các vấn đề không
thường lệ như chuẩn bị cho hoạt động chào mua công khai
một công ty khác. Một lần nữa, cổ đông nào cũng sẽ được
thông báo, được tạo cơ hội tham dự và bỏ phiếu.
Số lượng phiếu biểu quyết và lợi nhuận mà bạn có phụ
thuộc vào lượng cổ phiếu bạn nắm giữ. Nếu bạn có 1.000
cổ phiếu tại Marks & Spencer, người khác lại có tới 10.000
cổ phiếu, vậy người đó sẽ có nhiều phiếu biểu quyết hơn


bạn gấp 10 lần, cũng như được nhận lượng cổ tức nhiều
hơn bạn 10 lần. Mỗi đơn vị cổ phiếu tương đương một
phiếu biểu quyết có giá trị ngang nhau.
'Stock’ hay 'Share’?

Tại Vương quốc Anh, hai thuật ngữ “stock” và “share” gần
như đồng nghĩa với nhau (tức cổ phiếu), nhưng người ta
thường dùng “share” hơn (tương tự, “shareholder” (tức cổ
đông) sẽ phổ biến hơn “shareholder”), vì thê thuật ngữ
“share” sẽ được dùng xuyên suốt trong cuốn sách này.
Người Mỹ lại có xu hướng sử dụng từ “stock” để chỉ cổ
phiếu hơn.
Mỗi cổ phiếu sẽ có một mệnh giá - về cơ bản, đây là giá trị
của cổ phiếu khi công ty mới được thành lập.
Nêu bạn sở hữu một con tem Penny Black, thì khi mới
được phát hành vào năm 1840, nó chỉ có giá 1 xu. Đó là giá
trị danh nghĩa hoặc mệnh giá của nó, khơng phải giá trị của