Quan hệ quốc tế ở Châu Âu từ sau chiến tranh thế giới thứ hai đến hiện nay

ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA LỊCH SỬ

Bài tập kết thúc học phần
“Quan hệ Quốc tế ở Châu Âu từ sau chiến tranh th ế giới th ứ hai đ ến nay ”

Đề tài:
KẾ HOẠCH BREXIT CỦA ANH VÀ
ĐỘNG ĐẾN CHÂU ÂU

Năm học 2018–2019

TÁC


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU

3

CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA ANH VÀ LIÊN MINH CHÂU
ÂU

4

1.1 Sự hình thành và phát triển của Liên minh Châu Âu

4

1.2 Sự tham gia của Anh trong Liên minh Châu Âu

6

CHƯƠNG II: KẾ HOẠCH BREXIT - ANH RÚT KHỎI LIÊN MINH CHÂU ÂU

9

2.1 Định nghĩa Brexit

9

2.2 Bối cảnh Anh rút khỏi Liên minh Châu Âu

10

2.3 Lý do cho việc ra đi hay ở lại Liên minh Châu Âu của Anh

12

2.4 Quá trình để Anh rút khỏi Liên minh Châu Âu

16

CHƯƠNG III: TÁC ĐỘNG CỦA BREXIT ĐẾN KHU VỰC CHÂU ÂU

19

3.1 Tác động của Brexit với Anh

19

3.2 Tác động của Brexit với Liên minh châu Âu và các nước thành viên

22

KẾT LUẬN

25

TÀI LIỆU THAM KHẢO

26

PHỤ LỤC

28

2


MỞ ĐẦU
Khi trần nhà của Bảo tàng châu Âu ở ngôi làng Schengen thu ộc Luxembourg b ị
sập, người đứng đầu khu vực đã phải vội vàng lên tiếng phủ nhận rằng ch ẳng có bi ểu
tượng gì quanh chuyện này mà chỉ là tai nạn do lỗi xây dựng. Tuy nhiên, nhi ều ng ười tin
rằng đó là điềm báo xấu đối với Liên minh châu Âu (EU) bởi Bảo tàng châu Âu v ốn là
nơi kỷ niệm sự ra đời của khối Schengen gồm 26 thành viên – một bi ểu tượng cho s ự
gắn kết và hội nhập trong EU. Trong khi Bảo tàng châu Âu được s ửa ch ữa thì ở Anh đã
diễn ra cuộc trưng cầu dân ý mang tính lịch sử và phe ủng hộ Anh rời EU đã giành s ố
phiếu cao hơn. Kết quả này đẩy nước Anh vào một con đường bất đ ịnh trong khi EU b ị
rơi vào một cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất trong lịch sử của liên minh.
Với đặc thù địa lý tách biệt khỏi lục địa, nước Anh vốn ni dưỡng tư tưởng mình

khơng thuộc về châu Âu. Sau chiến tranh thế giới l ần thứ hai, nước Anh tham gia và
kiến tạo EU nhưng lại giữ những “chế độ đặc biệt”. Người Anh ln nghĩ rằng h ọ khơng
có lợi khi ở lại cùng EU. Tâm lý đó càng được kích động sau cu ộc kh ủng ho ảng tài chính
kinh tế tồn cầu 2007 – 2010 và kéo theo là sự trì trệ kinh t ế, kh ủng hoảng n ợ, di c ư và
khủng bố. Dù với mục đích “tốt” nhưng cựu thủ tướng David Cameron với cuộc tr ưng
cầu dân ý năm 2016 đã đẩy nước Anh từ chỗ không nhất thi ết ph ải r ời kh ỏi EU xu ống
bờ vực Brexit; còn thủ tướng Theresa May đã khiến cho quá trình Brexit gian nan h ơn và
càng khó hơn khi muốn “gỡ gạc” trong đàm phán với EU.
Việc một quốc gia rời bỏ EU là điều chưa từng có ti ền lệ. Chưa bao gi ờ đi ều
khoản 50 của Hiệp ước Lisbon được kích hoạt nên EU và Anh đều đang “v ừa đi v ừa dò
dẫm”. Ngày 29/3/2019 đã được xác định là thời điểm chính thức n ước Anh r ời kh ỏi EU,
cịn giai đoạn quá độ sẽ kéo dài đến năm 2020. Kể từ khi Brexit được công bố, n ước Anh
đã có dấu hiệu suy giảm trên nhiều lĩnh vực và phải tự chèo lái con thuy ền c ủa mình.
EU tỏ thái độ cứng rắn với nước Anh, bởi không muốn tạo ti ền lệ cho các nước thành
viên khác học theo Anh rời khỏi EU, kéo theo nguy cơ làm tan rã kh ối.
Bài tiểu luận về “Kế hoạch Brexit của Anh và tác động đến châu Âu” có ý nghĩa c ấp
thiết trong bối cảnh nghiên cứu về vấn đề này còn nhiều hạn chế. Đối với bản thân,
việc làm bài tiểu luận giúp tôi nhận thức một cách toàn di ện và sâu s ắc h ơn v ề quá
trình mất nhiều năm để rời EU của Anh và vấn đề Brexit khơng ch ỉ có ảnh h ưởng đ ơn
thuần đối với những nước liên quan mà còn ảnh hưởng đến cục diện quan hệ quốc tế.

3


CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA ANH
LIÊN MINH CHÂU ÂU
1.1

VÀ

Sự hình thành và phát triển của Liên minh Châu Âu
Lịch sử của Liên minh châu Âu bắt đầu từ sau Chiến tranh thế giới thứ II . Nguyện

vọng ngăn ngừa chiến tranh tàn phá tái diễn đã đẩy mạnh sự h ội nhập ở châu Âu. B ộ
trưởng Ngoại giao Pháp Robert Schuman là người đã nêu ra ý tưởng và đề xuất lần đầu
tiên trong một bài phát biểu nổi tiếng vào ngày 09/5/1950.
Liên minh châu Âu có nguồn gốc từ Cộng đồng Than Thép châu Âu do sáu nước
Tây Âu là Pháp, Tây Đức, Ý, Bỉ, Hà Lan, Luxembourg thành lập. Ngày 25/3/1957, sáu nước
ký Hiệp ước Roma thành lập Cộng đồng Năng lượng nguyên tử châu Âu (EURATOM) và
Cộng đồng Kinh tế châu Âu (EEC). Ngày 01/7/1967, ba tổ chức trên hợp nhất thành Cộng
đồng châu Âu (EC). Năm 1986, EC tăng lên thành 12 thành viên. Tháng 12/1991, các nước
EC đã ký Hiệp ước Maxtrich tại Hà Lan đổi tên thành Liên minh châu Âu (EU), có hiệu lực từ
ngày 01/01/1993. Năm 1995, EU tăng lên thành 15 thành viên. Từ ngày 01/7/2013, EU có
tổng cộng 28 thành viên.1
Mục tiêu hình thành Liên minh châu Âu
Về kinh tế: Tạo một cộng đồng kinh tế và một thị trường chung hùng mạnh, đủ sức
cạnh tranh về kinh tế, tài chính, thương mại với Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản.
Về chính trị: Thống nhất chính sách đối nội, đối ngoại, nhằm nâng cao vị thế của liên
minh trên bản đồ địa chính trị thế giới, kìm chế ảnh hưởng của Nga (nhất là trong khơng gian
hậu Xơ viết); góp phần làm đối trọng với Mỹ, nhất là trong những vấn đề về an ninh khu vực.
Những mục tiêu này còn tạo ra cơ sở kinh tế và chính trị cho NATO.
Ngày 01/01/1999, đồng tiền chung châu Âu (EURO) đã được phát hành và đến năm
2002, chính thức được sử dụng ở nhiều nước EU, thay cho các đồng bản tệ. Ngày 13/12/2007,
các nhà lãnh đạo của 27 thành viên EU ký Hiệp ước Lisbon và ngày 01/12/2009 Hiệp ước này
chính thức có hiệu lực. Trước khi Hiệp ước Lisbon ra đời vào năm 2007, quá trình nhất thể
hóa châu Âu ln gặp những khó khăn, bất đồng ý kiến và một văn bản pháp lý cho toàn EU
vẫn chưa được ký kết. Tại Hội nghị Thượng đỉnh Lisbon năm 2007, Chiến lược Lisbon năm
2005 chính thức được lấy tên là Hiệp ước Lisbon. Hiệp ước Lixbon xác lập khung pháp lý
chung cho Liên minh châu Âu, trong đó xác định một số quyền của cơng dân EU, định hình cơ
1 European Union (2019),“The history of the European Union”, Europa.eu, May8, [truy cập ngày 16/05/2019]

4


cấu lãnh đạo và cơ chế ra quyết định của liên minh này theo nguyên tắc “đa số kép”, chính
thức có hiệu lực vào năm 2014. Theo nguyên tắc này, văn bản pháp luật của EU được thông
qua khi đạt được hai tiêu chí: đa số thành viên chiếm 55% số nước và đa số dân chúng đại
diện cho 65% dân số toàn khu vực ủng hộ. 2 Cơ chế bỏ phiếu này góp phần làm cho q trình
hoạch định chính sách của EU minh bạch và hiệu quả hơn. Hiệp ước Lixbon đã thay thế chế
độ chủ tịch luân phiên giữa các nước thành viên nhiệm kỳ 6 tháng bằng chế độ chủ tịch
thường trực nhiệm kỳ 2 năm rưỡi. Với chế độ chủ tịch thường trực nhiệm kỳ dài hơn, các định
hướng chính sách của EU sẽ được thống nhất và hiệu quả hơn.
Liên minh châu Âu hiện nay có diện tích là 4.422.773 km² với dân số là 492,9
triệu người (2006); với tổng GDP là 11.6 nghìn tỉ euro (xấp xỉ 15.7 nghìn t ỉ USD) trong
năm 2007.3 Hầu hết các quốc gia châu Âu đều đang là thành viên của Liên minh châu Âu.
Tính đến cuối năm 2010, có 4 quốc gia được đánh giá là ứng viên chính th ức đ ể k ết n ạp
thành viên Liên minh châu Âu đó là: Iceland, Macedonia, Montenegro và Thổ Nhĩ Kỳ.
Kosovo cũng được xếp vào danh sách những ứng viên tiềm năng gia nhập vào Liên minh
châu Âu vì Ủy ban châu Âu và hầu như tất cả các quốc gia thành viên Liên minh châu
Âu khác đã thừa nhận Kosovo như một quốc gia độc lập, tách biệt khỏi Serbia. Năm
quốc gia Tây Âu không phải là thành viên Liên minh châu Âu nhưng đã có những thỏa
thuận hợp tác nhất định kinh tế và pháp luật của Liên minh châu Âu đó là: Iceland (ứng
viên gia nhập Liên minh châu Âu), Liechtenstein và Na Uy, thành viên thị trường duy
nhất thông qua Khu vực kinh tế châu Âu và Thụy Sĩ, tương tự như trường hợp của Na
Uy nhưng thông qua hiệp định song phương giữa nước này và Liên minh châu Âu. Ngoài
ra, đồng tiền chung EURO và các lĩnh vực hợp tác khác cũng được áp d ụng đ ối v ới các
quốc gia thành viên nhỏ như Andorra, Monaco, San Marino và Vatican.4
1.2

Sự tham gia của Anh trong Liên minh Châu Âu

Nước Anh là một quốc đảo tương đối tách biệt với phần còn lại của châu Âu trong suốt

chiều dài lịch sử. Ngay cả khi các nước ở châu Âu thành lập một liên minh sau chiến tranh thế
giới thứ II thì Anh vẫn đứng ngồi cuộc chơi. Nước Anh lần lượt từ chối tham gia Cộng đồng
Than thép châu Âu (ECSC) vào năm 1951 và sau đó là Cộng đồng Kinh tế châu Âu (EEC)
vào năm 1957.
2 Ray Salvatore Jennings (2003), “The Road Ahead: Lessons in Nation Building from Japan, Germany, and
Afghanistan for Postwar Iraq”, Peaceworks No. 49, United States Institute of Peace, page 15.
3 World Bank Group (2007), “Total population”, The World Bank, July 14.
[truy cập ngày 16/5/2019]
4 European Commission( 2010), “The European Economic Area (EEA)”, Europa web portal, February 10.
[truy cập ngày 16/5/2019]

5


Nước Anh ln có thái độ thận trọng trong suốt quá trình hình thành và phát
triển của Liên minh châu Âu. Do trong nội bộ giữa các đảng chính tr ị thay nhau c ầm
quyền ln có hai xu hướng đấu tranh với nhau:
(1) gia nhập Liên minh châu Âu
(2) độc lập với tổ chức này.
Điều này là do lịch sử, địa lý và ý thức bảo vệ “bản sắc Anh” trong một bộ phận
không nhỏ giới cầm quyền cũng như trong dân chúng Anh. Sau khi nhận th ấy Pháp và
Đức có sự phục hồi kinh tế nhanh chóng sau chiến tranh và hình thành đ ược m ột liên
minh mạnh mẽ, các nhà lãnh đạo Anh đã thay đổi suy nghĩ của mình v ề vi ệc gia nh ập
EEC. Nước này đã nộp đơn tham gia EEC vào năm 1961 nhưng đã b ị bác b ỏ hai l ần b ởi
Tổng thống Pháp Charles de Gaulle vào năm 1963 và 1967.
Đến năm 1973, Anh chính thức trở thành thành viên của c ộng đồng EEC. Nh ưng
chỉ hai năm sau, nhiều người dân Anh đã đòi rời khỏi EEC và do vậy m ột cu ộc tr ưng c ầu
dân ý đã được tổ chức vào năm 1975 nhằm giải quyết vấn đề này. Sau cu ộc tr ưng c ầu

dân ý, nước Anh vẫn quyết định ở lại EEC nhờ 67% dân số ủng hộ việc này.

Người
dân

Anh biểu

tình

địi rời

khỏi

Cộng

đồng

kinh tế

châu

Âu (EEC)
năm 1975.
6


Trong suốt những năm sau đó, mối quan hệ giữa hai bên cũng không thực sự tốt đẹp.
Năm 1990, nước Anh tham gia vào Hệ thống Tiền tệ châu Âu (EMS) với mục tiêu ổn định tỷ
giá cố định trong toàn khối. Tuy nhiên, chỉ hai năm sau nước Anh đã tuyên bố rút khỏi hệ
thống này, sau cuộc khủng hoảng đồng Bảng Anh. Năm 1992, sự kiện “Ngày thứ 4 đen tối”

xảy ra và đánh dấu thời điểm tồi tệ nhất trong mối quan hệ giữa Anh và EU. Sau khi
không thể bảo vệ được đồng Bảng Anh khỏi các cuộc tấn công đầu cơ liên tục, Bộ
trưởng bộ Tài chính Norman Lamont đã phải chính thức thơng báo n ước Anh rút kh ỏi
Cơ chế tỉ giá hối đoái (Exchange Rate Mechanism) của EU vào ngày 16/9/1992.5 Cũng
trong năm 1992, Liên minh châu Âu xúc ti ến quá trình h ợp nh ất chính tr ị, n ước Anh đã
quyết định đứng ngồi cuộc và quyết định khơng sử dụng đồng tiền chung euro. Năm
1995, Anh cũng từ chối tham gia Hiệp nước Schengen về tự do đi lại giữa các nước thành
viên cũng như không sử dụng đồng tiền chung châu Âu. Trong cuộc khủng hoảng tài chính
tồn cầu và nợ cơng tại một số nước châu Âu, Anh đã từ chối ký Hiệp ước về Tài khóa và
Ngân sách do EU đưa ra năm 2011 nhằm khắc phục một số vấn đề tài chính mà chính nước
này gặp phải. Trong những năm tiếp theo, mối quan hệ giữa Anh và EU đã trở nên t ốt
đẹp hơn song vẫn luôn tồn tại những điều trắc trở như vấn đề Hi ến pháp châu Âu hay
việc liệu Brussels có nên được trao thêm nhiều quy ền lực h ơn nữa đ ể ki ểm soát châu
Âu.
Khi nghiên cứu về mối quan hệ giữa Anh và Liên minh Châu Âu, không thể không
nhắc đến các vấn đề kinh tế. EU là đối tác thương mại lớn nh ất c ủa n ước Anh, chi ếm
tới 44% sản lượng xuất khẩu và 53% sản lượng nhập khẩu của n ước này trong năm
2015. Về vấn đề việc làm, hơn 3 triệu việc làm tại Anh có liên quan t ới ho ạt đ ộng xu ất
khẩu sang EU. Ngoài ra, đối với Anh, Liên minh Châu Âu cũng đóng vai trò là m ột nhà
đầu tư lớn. Năm 2014, các nước trong EU đã đóng góp 496 tỉ Bảng - tương đương v ới
48% tổng số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Anh. Ngược l ại, Anh Qu ốc cũng
có vai trị quan trọng trong EU, khi nước này đóng góp khoảng 8,5 tỉ Bảng Anh vào Ngân
sách EU (năm 2015), chiếm tới 12,57% tổng ngân sách của tổ chức này, ch ỉ đứng sau
Pháp và Đức. Tuy nhiên, rất nhiều người cho rằng khoản đóng góp hằng năm của Anh
cho EU là một gánh nặng đối với quốc gia này. Họ cũng tin r ằng nh ững đ ạo lu ật kh ắt
khe của EU làm quốc gia này tiêu tốn hàng tỉ Bảng Anh m ỗi năm. C ụ th ể, m ột nghiên
cứu của Open Europe đã ước tính rằng top 10 đạo luật “gây phi ền hà” nh ất c ủa EU làm
Anh hằng năm tiêu tốn 33,3 tỉ Bảng.6
5 Tempest, Matthew (2005), “Treasury papers reveal cost of Black Wednesday”, If Britain voted to leave the EU,
what would happen next?, February 9. [truy cập ngày 19/5/2019]

6 Stephen Booth (2015), “What if...? The consequences, challenges and opportunities facing Britain outside the EU”,
Open Europe, March 3. />
7


Rõ ràng là
mối

quan

hệ

giữa

Anh và EU
không

phải

lúc

nào

cũng

“êm đẹp”,
nhưng

nhờ những thương lượng và thỏa thuận liên tục của các nhà lãnh đạo Anh và nh ững
người đứng đầu EU, mối quan hệ này đã được duy trì trong hơn 45 năm qua.

Tuy nhiên, kể từ khi EU bắt đầu phải đối mặt với nhiều khó khăn trong đó n ổi
bật nhất là cuộc khủng hoảng nợ tại Hy Lạp và cuộc khủng khoảng nhập cư, nhiều
người Anh một lần nữa lại nghi hoặc về mối quan hệ giữa Anh - EU và việc là một
thành viên của EU thực sự có lợi hay không. Nhằm đáp ứng yêu c ầu của ng ười dân,
nhưng có lẽ hơn cả là thuyết phục người dân bầu cho Đảng Bảo thủ của mình, năm
2013, Thủ tướng Anh David Cameron đã hứa sẽ mở một cuộc trưng cầu dân ý quy ết
định số phận của Anh ở EU nếu Đảng Bảo thủ của ông này chi ến th ắng trong cu ộc b ầu
cử Hạ viện Anh. Để giữ đúng lời hứa của mình, Thủ tướng David Cameron đã quyết định
mở cuộc trưng cầu dân ý này vào ngày 23/6/2016.

[truy cập ngày 19/5/2019]

8


CHƯƠNG II: KẾ HOẠCH BREXIT - ANH RÚT KHỎI LIÊN MINH CHÂU ÂU
2.1 Định nghĩa Brexit
Brexit là một cụm từ được ghép từ hai từ: “Britain” chỉ Vương quốc Liên hi ệp Anh
và Bắc Ireland và “exit” chỉ hành động rời khỏi EU. Đây không phải lần đầu tiên việc
ghép từ như thế này được sử dụng. Vào năm 2012, khi Hy Lạp phải đối mặt v ới cu ộc
khủng hoảng nợ trầm trọng, người ta cũng đã nhắc đến “Grexit” (kết h ợp gi ữa “Greece”
và “exit”) để nói tới nguy cơ nước này có thể phải rời khỏi EU.
Brexit cũng xuất hiện trong năm 2012, khi mà ngày càng có nhiều người Anh
phản đối EU và nghi hoặc về quan hệ giữa Anh và cộng đồng này. Khi cu ộc tr ưng c ầu
dân ý chính thức được mở ra, Brexit đã trở thành m ột “từ khóa” được dùng đ ể nói đ ến
việc Anh rời khỏi EU nói riêng cũng như về cuộc trưng cầu nói chung. Brexit khơng ph ải
là một sự kiện. Nó là một thuật ngữ để phe ủng hộ Anh rời EU dùng đ ể ám ch ỉ vi ệc ủng
hộ này. Ngày 23/06/2016, cuộc trưng cầu cho việc rời hay ở lại EU được thực hi ện.
Sau cuộc trưng cầu dân ý được tổ chức vào ngày 23 tháng 6 năm 2016, trong đó
51,9% những người bỏ phiếu ủng hộ rời khỏi EU, Chính phủ đã viện dẫn Đi ều 50 c ủa

Hiệp ước về Liên minh châu Âu, bắt đầu một quá trình hai năm do kết thúc v ới việc Anh
rời khỏi vào ngày 29 Tháng 3 năm 2019 - thời hạn đã được kéo dài đến ngày 31 tháng
10 năm 2019.7 Nước Anh trên nguyên tắc đã chính thức rời EU. Việc rời đi này cần Qu ốc
hội và nữ hồng Anh phê chuẩn mới có hiệu lực. Sau đó, Anh sẽ ph ải đàm phán l ại toàn
bộ hiệp ước đã từng tham gia cùng EU hoặc đã thỏa thuận trước đó với tư cách nước
ngồi EU. Cuộc bỏ phiếu tuy chỉ diễn ra tại Anh nhưng đã làm lung lay toàn b ộ kh ối EU
với 28 nước thành viên cịn lại. Vì Anh là một nền kinh tế l ớn và London là m ột trung
tâm tài chính của Châu Âu.
2.2 Bối cảnh nước Anh rút khỏi Liên minh Châu Âu
Kể từ năm 2010, những cuộc thăm dị ý kiến cho thấy cơng chúng Anh đã có s ự
phân hóa trong việc ra đi hay ở lại Liên minh châu Âu. Tới tháng 01/2013, Th ủ tướng

7 News Agencies (2019), “EU leaders agree to Brexit extension until October 31”, ALJAZEERA, April 11.
[truy cập ngày 16/5/2019]

9


David Cameron cam kết sẽ tổ chức trưng cầu dân ý nếu ông th ắng trong kỳ t ổng tuy ển
cử năm 2015. Trước cuộc tổng tuyển cử, hàng loạt nghị sĩ đến từ các chính đ ảng của
Anh đã kêu gọi tiến hành một cuộc trưng cầu dân ý. Các nghị sĩ này cho r ằng EU đã thay
đổi rất nhiều kể từ khi thành lập và mở rộng quyền ki ểm soát đ ối v ới cu ộc s ống hàng
ngày của người dân. Những cuộc khảo sát đều cho thấy rằng nguyên nhân ch ủ y ếu d ẫn
đến cuộc trưng cầu dân ý là vấn đề nhập cư. Ngồi ra, một số lập luận khác cịn bao
gồm ý kiến cho rằng Anh đã bị EU kìm hãm b ằng các quy đ ịnh v ề kinh doanh, các kho ản
phí thành viên khổng lồ mà chỉ nh ận được chút ít l ợi ích. Mặc dù phản đối Brexit, thủ
tướng David Cameroon vẫn quyết định đồng ý cho một cuộc trưng cầu dân ý di ễn ra
vào ngày 23/06/2016. Đã có 33,58 triệu cử tri tham gia b ỏ phiếu, chi ếm 72,21% tổng
số cử tri tồn nước Anh. Kết quả kiểm phiếu cho thấy có 17,4 triệu người, tương đương
51,89% cử tri Anh đã ủng hộ phương án Brexit. Nhiều người trong số cử tri Anh cảm

thấy ánh sáng của hội nhập kinh tế đã bị dập tắt và nh ững th ời đi ểm đen t ối đang ở
phía trước nước Anh. Tuy nhiên, có sự phân hóa rõ rệt giữa độ tuổi cũng như vị trí địa lý
của những người tham gia bỏ phiếu. Trong khi người dân tại Anh và xứ Wales ủng h ộ
rời bỏ EU, phần lớn người dân Scotland và Bắc Ireland lại mong mu ốn ở l ại, v ới 62,0%
và 55,8% số phiếu “Remain” tương ứng. Về độ tuổi, kết quả cuộc trưng cầu dân ý cho
thấy tỷ lệ ủng hộ Brexit tăng dần theo độ tuổi của cử tri. Có t ới 60% c ử tri trên 65 tu ổi
ủng hộ rời khỏi EU, trong khi đó, tỷ lệ ủng hộ “Leave” tại hai nhóm 45 - 54 tu ổi và 55 64 tuổi tương ứng là 56% và 57%. Ngược lại, chỉ có 27% những người trong độ tuổi 18 24 ủng hộ điều này. Tương tự, 38% cử tri từ 25 tới 34 tuổi mong mu ốn Anh tách kh ỏi
EU và 48% tại nhóm tuổi 35 - 44. 8 Như vậy, phe ủng hộ Brexit đã giành chiến thắng sau
cuộc trưng cầu dân ý, đánh dấu việc chấm dứt mối quan hệ giữa Anh và EU.
Sau cuộc bỏ phi ếu, thủ tướng Cameron đã tuyên bố từ ch ức và nhường trách
nhiệm kích hoạt Điều 50 Hiệp ước Lisbon cho người kế nhi ệm. Trở thành n ữ Th ủ
tướng thứ hai của nước Anh vào tháng 7/2016, Theresa May vừa ch ịu áp l ực b ị so sánh
với “tượng đài” Margaret Thatcher, vừa phải ti ếp tục “di s ản” Brexit. Th ủ t ướng m ới r ơi
vào hoàn cảnh “thù trong giặc ngồi”: về đối nội, tình hình vơ cùng r ối ren do phe đ ối
lập gây sức ép và nội bộ mất đoàn kết; về đối ngoại, nước Anh phải đàm phán v ới EU
để “bảo vệ” lợi ích hậu Brexit của mình. Trong bối cảnh đó, đi ều bất ngờ là Theresa
May lại tiếp tục thực hiện một cú đánh cược về chính trị giống hệt người ti ền nhiệm
khi quyết định tổ chức tổng tuyển cử sớm vào tháng 6/2017. Mục tiêu của th ủ tướng
Theresa May là nhằm củng cố quyền lực cho Đảng Bảo th ủ, đ ồng th ời xoa d ịu nh ững
8 Charlie Barton (2019), “Brexit Currency fallout: Exchange Rate Tracker”, The Finger. May 15.
[truy cập ngày 19/5/2019]

10


tiếng nói bất đồng trong nội bộ đảng, qua đó chống lại sức ép của phe đ ối l ập và t ạo
thế thuận lợi trước khi bước vào đàm phán cụ thể với EU về Brexit. Thế nhưng, Đảng
Bảo thủ của Theresa May thất bại thảm hại, để mất Hạ viện và phải liên danh v ới
Đảng Thống nhất dân chủ để thành lập chính phủ thiểu s ố. Đi ều đó đã m ở đường cho
chính trị gia đậm chất dân túy Boris Johnson đảm nhận ghế Bộ trưởng Ngoại giao –

người có tư tưởng bảo thủ “Brexit cứng”.9
Vào ngày 29/3/2017, Chính phủ Vương quốc Anh đã viện dẫn Đi ều 50 của Hi ệp
ước về Liên minh châu Âu rằng khơng tìm kiếm thành viên th ường trực c ủa th ị tr ường
châu Âu hoặc liên minh hải quan EU sau khi rời EU và hứa sẽ bãi b ỏ Đ ạo lu ật C ộng đ ồng
châu Âu năm 1972 và đưa luật pháp Liên minh châu Âu hi ện hành vào lu ật n ội đ ịa c ủa
Anh. Các cuộc đàm phán với EU chính thức bắt đầu vào tháng 6/2017. Vào tháng
11/2018, Dự thảo Thỏa thuận rút tiền, được đàm phán giữa Chính phủ Anh và EU đã
được cơng bố. Hạ viện đã bỏ phiếu chống lại thỏa thuận này v ới tỷ lệ chênh l ệch t ừ
432 đến 202 (thất bại lớn nhất trong lịch sử đối với một chính phủ Anh đang ngồi) vào
ngày 15/01/2019 và một lần nữa vào ngày 12/3/2019 với tỷ l ệ 391 đến 242 so v ới
thỏa thuận. Vào ngày 14/3/2019, Hạ viện đã bỏ phiếu cho Thủ tướng Theresa May đ ể
yêu cầu EU gia hạn như vậy trong thời gian cho phép đàm phán. Các thành viên t ừ kh ắp
Hạ viện đã từ chối thỏa thuận với lãnh đạo Đảng Lao động nêu rõ trong các cu ộc tranh
luận công khai tại Hạ viện rằng bất kỳ th ỏa thuận nào cũng ph ải duy trì m ột liên minh
hải quan và một thị trường duy nhất và với một tỷ lệ lớn các thành viên t ừ ch ối s ự ủng
hộ của Ailen vì nó hiện đang được soạn thảo trong th ỏa thuận rút ti ền của EU. Nh ững
người phản đối Thỏa thuận rút tiền của EU đã viện dẫn những lo ngại rằng th ỏa thu ận
được soạn thảo có thể khiến Bắc Ireland rơi vào một cuộc xung đột và gây ra s ự tr ở l ại
của The Trouble do kết quả của Brexit.
2.3 Lý do cho việc ra đi hay ở lại Liên minh Châu Âu của EU
Vấn đề về người nhập cư
Vì sao nên ra đi?
Nước Anh vẫn là một điểm đến lý tưởng cho những người dân nhập cư từ những
đất nước kém phát triển hơn mong muốn tạo dựng sự nghiệp tại quốc gia này. L ượng
dân nhập cư cao dẫn đến cạnh tranh khốc liệt hơn trong ngành l ạo đ ộng, đ ặc bi ệt ở
những phân khúc đòi hỏi kỹ năng thấp. Điều này được cho là nhân t ố khi ến m ức l ương
9 Tim Cullen (2016), “May’s Brexit Plan”, Foreign Affair, August 19. [truy cập lúc 17:27 lúc 15/5/2019]

11

của người lao động Anh bị hạ thấp đáng kể và gây áp lực lên các dịch vụ công c ộng. Anh
Quốc chỉ có thể kiểm sốt tình trạng nhập cư một khi n ước này rời kh ỏi Liên minh châu
Âu, vì quyền tự do đi lại đồng nghĩa với việc các cơng dân EU có quy ền t ự do sinh s ống
và làm việc ở Anh.
Vì sao nên ở lại?
Một luận điểm trái chiều cho rằng việc rời khỏi EU sẽ không giúp giải quyết cu ộc
khủng hoảng di cư mà sẽ chỉ đem đến thêm gánh nặng cho n ước Anh, vì ho ạt đ ộng
kiểm soát biên giới châu Âu sẽ chuy ển từ thị trấn Calais (Pháp) sang th ị tr ấn Dover
(Anh). Ngoài ra, làn sóng nhập cư khơng phải lúc nào cũng có tác đ ộng tiêu c ực đ ến n ền
kinh tế, ví dụ như những người nhập cư từ EU thường đóng thuế nhiều hơn số ti ền tr ợ
cấp mà họ nhận được.
Vấn đề về tội phạm
Vì sao nên ra đi?
Lệnh Truy nã Liên minh châu Âu (European Arrest Warrant) đ ồng nghĩa v ới vi ệc
công dân Anh có thể bị đưa đến nước ngồi và bị xử ở các tòa án nước khác. Vi ệc r ời
khỏi Liên minh châu Âu sẽ chấm dứt tình trạng này.
Vì sao nên ở lại?
Những tên tội phạm hiếp dâm, giết người hay các tội phạm nghiêm tr ọng khác
phạm tội ở Anh rồi trốn sang nước ngồi chỉ có thể bị bắt nh ờ L ệnh Truy nã Liên minh
châu Âu. Do vậy, rời khỏi EU sẽ khiến Lệnh này khơng cịn được áp dụng v ới Anh và
ngăn chặn việc thực thi cơng lý.
Vấn đề về giao thương
Vì sao nên ra đi?
Những người ủng hộ Anh rời EU chô rằng mối quan hệ của Anh với EU đang ngăn
cản nước này tập trung vào các thị trường mới nổi- ví dụ như Trung Qu ốc và Ấn Đ ộ. Rút
khỏi EU sẽ cho phép Anh đa dạng hóa các m ối quan h ệ th ương m ại của mình. Thêm vào
đó, các doanh nghiệp Anh sẽ khơng còn phải tuân theo các quy định ngặt nghèo của EU.
Vì sao nên ở lại?
12

44% hàng xuất khẩu của Anh là đến các nước thành viên EU, th ế nên rút kh ỏi EU
sẽ tạo rào cản thương mại với các nước này và ảnh hưởng đáng kể đến giao thương của
Anh của Anh nói riêng và nền kinh tế nước này nói chung.
Vấn đề về luật pháp
Vì sao nên ra đi?
Rất nhiều bộ luật ở Anh được tạo nên bởi các nhà lập pháp tại Brussels và quy ết
định của Tịa án Cơng lý châu Âu (European Court of Justice). Đi ều này đã hạn ch ế quy ền
tự chủ của các tòa án nước Anh.
Vì sao nên ở lại?
Trong chiến dịch thúc đẩy Anh rời khỏi EU, gi ới truy ền thông đã phóng đ ại v ề s ố
lượng luật được ban hành bởi Ủy ban châu Âu mà Anh phải tuân thủ nhằm vẽ ra vi ễn
cảnh “dễ thở” hơn khi Anh rời khỏi cộng đồng này. Tuy nhiên n ếu n ước Anh ở l ại và
cùng tham gia vào hoạt động lập pháp của châu Âu thì qu ốc ga này sẽ đ ược h ưởng
những thành quả lập pháp từ những chuyên gia hàng đầu của khối này.
Vấn đề về việc làm
Vì sao nên ra đi?
Bên ủng hộ ra đi nói rằng những hậu quả tiềm tàng của tình trạng th ất nghi ệp
do rời khỏi EU đã bị phóng đại. Họ lập luận rằng chỉ cần thực hi ện các khoản đ ầu tư
theo bước của các nước Bắc Âu khơng thuộc EU thì nước Anh v ẫn có th ể t ồn t ại và
thậm chí cịn nở rộ về mặt kinh tế như những nước trên.
Vì sao nên ở lại?
Hiện nay có khoảng 3 triệu việc làm ở Anh có liên hệ trực tiếp tới EU, do vậy, nếu
rời EU, có rất nhiều người lao động sẽ có thể mất việc làm. Mỗi ngày, Anh nhận đ ược 66
triệu Bảng tiền đầu tư từ EU, do vậy, một khi rời khỏi EU,s ố l ượng doanh nghi ệp đ ầu
tư vào Anh sẽ giảm đáng kể.
Vấn đề về vị thế quốc tế
Vì sao nên ra đi?

13


Anh khơng cần ở trong EU để có được vị thế trên trường quốc tế. Bằng việc m ở
lại hợp tác với Khối Liên hiệp Anh, nước Anh có thể có quyền lực và vị thế ngang v ới khi
là một thành viên của EU.
Vì sao nên ở lại?
Anh sẽ bị “bỏ rơi” nếu rời khỏi EU, theo l ời cựu Phó th ủ tướng Anh Nick Clegg.
Trong một thời đại tồn cầu hóa, vị thế của Anh sẽ được bảo v ệ tốt nhất n ếu Anh là
một thành viên của cộng đồng EU.
Vấn đề về tài chính
Vì sao nên ra đi?
Bên ủng hộ Anh rời EU tin rằng tình trạng tháo chạy v ốn sẽ khơng th ể x ảy ra.
London vẫn sẽ là trung tâm tài chính hàng đầu ngoài châu Âu và các ngân hàng v ẫn sẽ
đặt trụ sở tại Anh vì lợi ích thuế.
Vì sao nên ở lại?
Các ngân hàng sẽ “tháo chạy” khỏi Anh và trung tâm tài chính London sẽ s ụp đ ổ
nếu Anh rời EU. Chính những lợi thế thương mại có được khi Anh là thành viên Liên
minh châu Âu đã giúp các ngân hàng nói riêng và n ền tài chính n ước Anh nói chung phát
triển mạnh mẽ.
Vấn đề về tự chủ
Vì sao nên ra đi?
Nghị viên Anh đã khơng cịn tự chủ kể từ khi Anh gia nhập EU. V ới vi ệc EU đang
hướng tới “một liên minh với mức độ thống nhất ngày càng cao” và s ự h ội nhập kinh t ế
nhiều hơn sau cuộc khủng hoảng đồng euro, nước Anh tốt nhất nên r ời EU tr ước khi
các cam kết với tổ chức này trở nên chặt chẽ và nhiều ràng buộc hơn.
Vì sao nên ở lại?
Trong một thế giới tồn cầu hóa, mỗi quốc gia cần hợp tác với nhau nhiều h ơn
nếu nếu muốn phát triển thịnh vượng và bền vững. Vi ệc đòi h ỏi tự chủ ch ỉ đ ồng nghĩa
với việc cô lập bản thân mình.

Vấn đề về quốc phịng và an ninh
14


Vì sao nên ra đi?
Anh sẽ sớm bị yêu cầu đóng góp lược lượng cho quân đội EU và đi ều này sẽ làm
suy giảm lực lượng quân đội độc lập của Anh. Sau khi rời EU, Anh vẫn có th ể h ợp tác
với các nước châu Âu khác để chống khủng bố, giống như nước Mỹ vậy.
Vì sao nên ở lại?
Các nước châu Âu đang đều phải đối mặt với mối đe dọa IS, do vậy ch ỉ có h ợp tác
cùng nhau thì các nước mới có thể đối phó với vấn đề này.
Vấn đề về mơi trường và năng lượng
Vì sao nên ra đi?
Các quy định về mơi trường của EU có thể là những gánh nặng v ới các doanh
nghiệp Anh và khiến chi phí năng lượng tăng cao. K ể cả khi Anh r ời kh ỏi EU, các n ước
châu Âu khác vẫn sẽ muốn bán điện cho Anh. H ơn n ữa, khác v ới nhi ều n ước thành viên
EU, phần lớn nguồn dầu khí của Anh đến từ Na Uy chứ khơng phải Nga.
Vì sao nên ở lại?
An ninh năng lượng của Anh sẽ được đảm bảo hơn vì các th ỏa thu ận năng l ượng
được thực hiện theo một khối liên minh. Đông th ời, nhờ các quy đ ịnh c ủa EU, Anh sẽ có
nguồn nước và khơng khí sạch hơn và lượng phát thải CO2 thấp hơn.
Vấn đề về giáo dục và nghiên cứu
Vì sao nên ra đi?
Chỉ 3% tổng chi phí cho R&D của Anh là do EU hỗ tr ợ. M ột khi r ời kh ỏi EU, Anh có
thể dùng khoản phí thành viên hàng năm phải đóng góp cho EU đ ể đ ầu tư h ỗ tr ợ các d ự
án giáo dục và khóa học khác.
Vì sao nên ở lại?
Rất nhiều trường đại học ở Anh nhận các khoản hỗ trợ nghiên cứu từ EU và
nhiều nhà khoa học hàng đầu của nước này đến từ các quốc gia khác ở châu Âu.
Vấn đề về du lịch và sinh sống ở nước ngoài

15


Vì sao nên ra đi?
Khơng có bằng chứng thuyết phục nào cho thấy rời EU sẽ khi ến vi ệc du l ịch châu
Âu của người Anh trở nên khó khăn hơn. Bên cạnh đó, các đạo lu ật qu ốc t ế hi ện hành
sẽ bảo vệ những người Anh đang sống và làm việc ở các nước khác thuộc EU.
Vì sao nên ở lại?
Nhờ là một thành viên của EU, người Anh đang được hưởng ưu đãi về giá cho các
chuyến bay đến châu Âu và phí điện thoại di động. Ngồi ra, khơng có gì b ảo đ ảm ch ắc
chắn rằng những công dân Anh đang sinh s ống và làm vi ệc tại các n ước khác thu ộc EU
sẽ tiếp tục được ở lại các nước này sau khi Anh rời EU.
2.4 Quá trình để Anh rút khỏi Liên minh châu Âu
Ngay sau khi cử tri Anh quyết định họ muốn rời khỏi Liên minh châu Âu, các
ngoại trưởng từ sáu quốc gia sáng lập EU (bao gồm Bỉ, Pháp, Ý, Luxembourg, Hà Lan và
Đức) đã gặp nhau tại Berlin để thảo luận về quá trình và chi ến lược rút lui của Anh.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Claude Juncker muốn tiến hành vi ệc này ngay l ập tức.
Ông cho rằng người Anh đã quyết định rời khỏi Liên minh châu Âu thì khơng có lí do gì
họ phải đợi đến tháng mười mới đàm phán các điều khoản rời đi. 10 Tuy nhiên, Thủ
tướng Đức Angela Merkel lại đề nghị không cần vội vàng xúc tiến quá trình này.
Trên thực tế, EU có những quy tắc chính thức dành cho các nước thành viên mu ốn
rút khỏi tổ chức này, nhưng trong lịch sử tồn tại và phát tri ển của EU ch ưa từng có qu ốc
gia nào rời liên minh, vì vậy người ta vẫn chưa ch ắc những quy tắc này sẽ đ ược th ực
hiện như thế nào. Tuy nhiên, về cơ bản, nếu nước Anh quyết định rời khỏi EU, qu ốc gia
này sẽ phải thực hiện một số bước sau:
Bước 1: Anh cần chính thức thông báo với Hội đồng Châu Âu về quyết định
rút khỏi EU của mình
Các bước cơ bản của quá trình rời EU đã được mô tả trong Điều 50 Hi ệp ước
Lisbon của Liên minh châu Âu. Điều luật này quy định về cách th ức m ột n ước thành

viên sẽ rời khỏi EU như thế nào. Quá trình này sẽ chính th ức được b ắt đ ầu khi H ội đ ồng

10 Charles Grant (2016), “The impact of Brexit on the EU”, The Centre for European Reform, June 24.
[truy cập ngày 19/5/2019]

16


châu Âu nhận được thông báo từ một lãnh đạo của chính phủ (ví dụ nh ư th ủ tướng hay
tổng thống) từ 1 trong sô 28 quốc gia thành viên trong Hội đồng châu Âu.
Điều 50 không cho biết khi nào thông báo này nên di ễn ra và hi ện nay n ước Anh
cũng chưa ra thông báo chính thức nào về th ời gian bắt đầu quá trình r ời kh ỏi EU. Tuy
nhiên, trong một bài phát biểu với Hạ Viện trong năm 2017, cựu Th ủ tướng David
Cameron đã phát biểu: “Nếu người dân bỏ phiếu ủng hộ Anh rời khỏi EU thì tơi tin r ằng
họ mong muốn quá trình này sẽ được thực hiện ngay lập lức”. 11
Bước 2: Anh và EU đàm phán các điều khoản rút khỏi EU
Trong thời gian này, Anh vẫn phải tuân theo tất cả các quy tắc và các ho ạt đ ộng
của Liên minh châu Âu. Tuy nhiên, đại diện của Anh tại Hội đ ồng châu Âu sẽ không
tham gia vào những cuộc đàm phán hoặc biểu quyết liên quan đ ến vi ệc Anh rút kh ỏi
EU.
Bước 3: Cả hai bên chấp thuận các điều khoản
Hai cơ quan lập pháp của Liên Minh Châu Âu bao gồm Ngh ị viện châu Âu và H ội
đồng Bộ trưởng đều phải bỏ phiếu chấp thuận.
Nghị viện châu Âu, trong đó có hơn 700 thành viên được bầu từ cả khối, sẽ cần
phải chấp thuận thỏa thuận giữa Anh và EU với đa số phi ếu. Hi ện chưa rõ li ệu các
thành viên là công dân Vương quốc Anh có được phép bỏ phiếu hay khơng.
Hội đồng Bộ trưởng châu Âu bao gồm các đại diện từ mỗi quốc gia, nh ưng khơng
có một số lượng thành viên cố định. Bộ trưởng từ mỗi quốc gia thành viên sẽ tham dự
các cuộc họp Hội đồng dựa trên từng lĩnh vực chính sách đ ược gi ải quy ết. Đ ể các th ỏa
thuận được chấp thuận, Hội đồng sẽ cần một lượng đa số phiếu. Trong trường hợp này,

điều đó có nghĩa 20 trên 27 thành viên (trừ Anh) bỏ phiếu ủng hộ.
Điều 50 không quy định một nước rút khỏi Liên Minh nên chấp nhận th ỏa thu ận
như thế nào, nhưng một cuộc họp Hạ viện cho thấy chính phủ Anh sẽ đưa các th ỏa
thuận ra thảo luận trước Nghị viện Anh trước khi chúng được phê chuẩn.
Anh và E.U có hai năm để hoàn tất các th ủ tục

11 Anushka Asthana (2016), “If Britain voted to leave the EU, what would happen next?”, The Guardian, February
28. [truy cập ngày 19/5/2019]

17


Q trình này có thời hạn hai năm, bắt đầu ngay sau khi Hội đ ồng châu Âu nh ận
được thông báo rút khỏi EU của nước Anh. Thời hạn này có thể được mở r ộng, nhưng
chỉ khi được chấp thuận bởi Hội đồng châu Âu.
Khi thời hạn hai năm kết thúc, Anh sẽ khơng cịn là thành viên trong kh ối
Liên minh châu Âu, ngay cả khi hai bên chưa đạt được một thỏa thuận.
Nước Anh sẽ mất đi những lợi ích và nghĩa vụ của một thành viên EU, bao g ồm c ả
tự do thương mại và quyền tự do đi lại của người Anh trong các n ước thu ộc c ộng đ ồng
này. Nếu khơng có bất kì thỏa thuận thương mại mới nào được kí k ết, ho ạt đ ộng
thương mại của Anh với các nước thuộc Liên minh châu Âu có th ể sẽ tr ở nên đ ắt đ ỏ
hơn.

CHƯƠNG III: TÁC ĐỘNG CỦA BREXIT ĐẾN KHU VỰC CHÂU ÂU
3.1 Tác động của Brexit với nước Anh
Rõ ràng là bản thân nước Anh chính là “nạn nhân” hứng ch ịu những hậu qu ả
nặng nề nhất của Brexit. Cuộc trưng cầu lịch sử này đã có những ảnh hưởng to l ớn đến
tình hình kinh tế - chính trị - xã hội của Anh.
Thị trường chao đảo
18

Đồng bảng Anh đã giảm đáng kể so với đồng đôla Mỹ và đạt mức thấp kỉ lục
trong 31 năm qua. Chỉ sau một tuần, đồng bảng Anh đã mất đi 12% giá tr ị của nó. Các tổ
chức xếp hạng tín dụng như Fitch và S&P đã hạ cấp tín dụng của Anh, đ ồng nghĩa v ới
việc các tổ chức này tin rằng việc cho chính phủ Anh vay ti ền khơng cịn an tồn nh ư
trước kia.
Thị trường chứng khốn ở Anh cũng đã có một phen chao đảo. Vị thế trung tâm
tài chính tồn cầu của London có thể sẽ mất đi . Chỉ số FTSE 250 – chỉ số cổ phiếu của
các công ty chủ yếu thu lợi nhuận tại Anh đã giảm 10% k ể từ sau cu ộc tr ưng c ầu. Trong
đó, các ngân hàng dường như là những tổ chức chịu thiệt hại nặng nề nhất. Cổ phiếu
của các ngân hàng như Lloyds, Barclays và Royal Bank of Scotland đã gi ảm m ạnh ở các
mức là 21%, 20% và 18%. Các chun gia tính tốn rằng kể từ sau cu ộc tr ưng c ầu, thâm
hụt ở nước Anh đã lên đến 935 tỉ Bảng. 12 Điều này có thể gây áp lực lên giá trị cổ tức các
doanh nghiệp cần trả cho cổ đông cũng như giảm khả năng tăng l ương và thuê thêm
nhân công của các doanh nghiệp nước này.
Bên cạnh thị trường tài chính, rất nhiều dự án đầu tư tại Anh cũng đã ph ải ch ịu
ảnh hưởng của Brexit. Chính phủ Anh đã tạm hoãn việc xây d ựng m ột đ ường băng m ới
ở sân bay Heathrow, và các chuyên gia cũng đang nghi ngại cho d ự án đường s ắt cao t ốc
ở phía Bắc nước Anh hay cơng trình nhà máy điện hạt nhân ở Somerset. Vì các ngu ồn
đầu tư là một phần quan trọng trong GDP mỗi nước, nhi ều chuyên gia kinh t ế cho r ằng
nền kinh tế Anh rất có thể sẽ phải trải qua một cu ộc suy thối ho ặc ít nh ất là có t ốc đ ộ
tăng trưởng rất chậm trong thời gian sắp tới. Rời khỏi EU, GDP của nước Anh được dự
báo sẽ giảm 6% từ nay đến năm 2020. Nước Anh mất 40 tỷ USD đ ầu tư tr ực ti ếp n ước
ngoài FDI khi các nhà đầu tư lớn từ châu Âu có thể sẽ dừng vi ệc đ ầu tư vào các doanh
nghiệp của Anh. Trong ngắn hạn, đầu tư vào nước Anh có th ể giảm, nh ưng đ ồng B ảng
mất giá sẽ thúc đẩy hoạt động xuất khẩu. Tuy nhiên, trong dài hạn, nếu đạt được các
thỏa thuận với EU, nước Anh vẫn có thể tiếp nhận một lượng đầu tư lớn từ nước ngoài,
do Anh là cửa ngõ để tiếp cận thị trường hơn 500 triệu dân của EU. 13.
Về vấn đề nhập cư, việc nước Anh “dứt áo” ra đi khỏi EU sẽ làm suy gi ảm ngu ồn

lao động nhập cư đến từ các nước châu Âu (khoảng 2,15 tri ệu người). Cùng v ới đó, g ần
1,2 triệu người Anh sinh sống tại các nước EU có th ể mất quy ền tự do đi l ại và ti ếp c ận
các lợi ích xã hội chung trong EU.
12 Kimberly Amadeo (2019), “Brexit Consequences for the U.K, the EU, and the United States”, The Balance. April
22. [truy cập ngày 19/5/2019]
13 Dharshini David (2019), “What effect has Brexit had on the UK economy?”, BBC News, February 10.
[truy cập ngày 19/5/2019]

19


Chính trường hỗn loạn
Ngay sau khi kết quả cuộc trưng cầu được công bố, Thủ tướng Anh David
Cameron đã tuyên bố từ chức. Trong bài phát biểu từ chức của mình, ơng Cameron nói
rằng ơng sẽ tiếp tục vị trí là người lãnh đạo Đảng Bảo thủ để chuẩn bị cho vi ệc Anh r ời
EU, tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng mình sẽ khơng ph ải là người lãnh đ ạo n ước
Anh trong quá trình rút khỏi cộng đồng này.
Nước Anh lại khẩn trương tìm cho mình một nhà lãnh đạo mới. Ngày 13/7/2016,
Bộ trưởng Nội vụ Theresa May đã được các thành viên Đảng Bảo thủ ch ọn là Tân Th ủ
tướng của Anh. Một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của người kế nhi ệm này là
xây dựng lại các thỏa thuận thương mại với các nước châu Âu cũng nh ư gi ải quy ết v ấn
đề nhập cư. Tuy vốn là người ủng hộ Anh ở lại EU nhưng thủ tướng May đã tuyên b ố về
kết quả cuộc trưng cầu là: “Brexit là Brexit. Nước Anh không ph ải n ỗ l ực đ ể ở l ại EU
hay tái gia nhập EU bằng cửa sau. Và cũng khơng có trưng cầu ý dân lần hai”. 14
Kể cả khi Anh đã có nhà lãnh đạo mới, chính trường Anh vẫn chưa thể “yên bề” vì
các đảng phái khác cũng đang trải qua khủng hoảng. Chỉ h ơn m ột tu ần sau cu ộc tr ưng
cầu, lãnh đạo Đảng Độc lập Anh (UKIP)- Nigel Farage đã tuyên b ố từ chức. Trong khi đó,
Đảng Lao động Anh đang đối mặt với nội bộ lục đục, khi mà nhà lãnh đ ạo Jeremy
Corbyn đang vấp phải các yêu cầu từ chức của các thành viên Đảng này.
Nguy cơ rạn nứt Vương quốc Anh

Trong Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland, các n ước có tỷ l ệ s ố phi ếu bầu
ở lại nhiều nhất là Scotland và Bắc Ireland. Hai n ước này đã th ể hi ện s ự ph ản đ ối của
mình và ngay lập tức “đánh tiếng” về khả năng rời khỏi Vương quốc Anh. Ngày 24/6, Bộ
trưởng Thứ nhất (tương đương Thủ tướng) của Scotland – Nicola Sturgeon đã tuyên b ố
trong bài phát biểu của mình: “Cuộc trưng cầu ở đây đã cho th ấy người dân Scotland
muốn tiếp tục là một phần của EU”. 15 Năm 2014, Scotland đã từng mở một cuộc trưng
cầu để đòi độc lập khỏi Vương quốc Anh và kết quả là phần l ớn người dân v ẫn mu ốn ở
lại. Tuy nhiên, vào tháng 5/2017, Đảng Độc lập Scotland đã đề cập trong b ản tuyên
ngôn của họ là nghị viện Scotland có quyền mở một cuộc trưng cầu đ ộc l ập th ứ hai n ếu
Scotland bị buộc rời khỏi EU trái với ý nguyện của người dân nước này. Bắc Ireland
14 Theresa May (2019), Full text of Theresa May’s speech on Brexit in Grimsby, Brexit Central, March 8.
[truy cập ngày 19/5/2019]
15 Tom Gordon (2019), “Independent Scotland joining EU could be part of Brexit “package deal””,Herald Scotland.May
18. [truy cập ngày 19/5/2019]

20


cũng đang phải đối mặt với tình thế khó khăn, khi mà tỷ l ệ phi ếu b ầu ở l ại EU là 56%.
Brexit rất có thể sẽ khiến nhiều người dân Bắc Ireland muốn nước này h ợp nhất v ới
nước láng giềng Ireland - hiện đang là một thành viên EU.
Vị thế quốc tế của Anh bị suy yếu nghiêm trọng và khó có thể lấy lại. Việc Anh
rời khỏi EU sẽ làm suy yếu ảnh hưởng toàn cầu của Anh trong Liên H ợp qu ốc, G7 và
NATO. Trước hết, Scotland có thể ly khai khỏi Anh trong vịng hai năm tới và có th ể sẽ
kế thừa vị thế của Anh, là một trong 5 thành viên thường trực của Hội đ ồng b ảo an.
Nếu cuộc chia tay giữa Scotland và Vương quốc Anh xảy ra, G7 sẽ phải xem xét l ại vai
trò thành viên của Anh. Ngoài ra, mối quan hệ đặc bi ệt gi ữa London và Washington cũng
như vai trò thành viên của Anh trong NATO có thể sẽ nảy sinh nhi ều v ấn đ ề. M ối quan
hệ này không bị ảnh hưởng ngay lập tức theo chiều hướng tiêu cực nhưng sự ch ồng
chéo trong các mối quan hệ sẽ khiến công việc đối ngoại của Anh gặp nhi ều khó khăn.

Cựu Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Nicholas Burns - cố vấn của Hillary Clinton viết trên
twitter của mình: “Có lẽ Anh sẽ vẫn là một đồng minh quan tr ọng c ủa Mỹ. Nh ưng không
thể phủ nhận từ nay quan hệ của Mỹ với Đức sẽ là chìa khóa khi th ảo lu ận v ề các v ấn
đề liên quan tới châu Âu”.16
3.2 Tác động của Brexit với EU và các nước thành viên
Một là, Brexit làm suy giảm ảnh hưởng của EU trên tồn cầu.
Về kinh tế, bất ổn chính trị gây ra từ việc Anh rời khỏi EU sẽ làm tổn thương các
nền kinh tế ở châu Âu. EU sẽ mất đi nền kinh tế lớn thứ hai của khối này một khi Anh ra
đi trong khi EU đã đang phải đối mặt với tốc độ tăng tr ưởng kinh tế ch ậm và cu ộc
khủng hoảng nhập cư. Những nước chịu ảnh hưởng kinh tế mạnh mẽ nhất của vi ệc
Anh rời EU là Ireland và Đức. 32% hàng xuất khẩu của Ireland là đ ến Anh, và Anh là th ị
trường xuất khẩu lớn thứ ba của Đức. 17 Một ảnh hưởng kinh tế khác chính là việc EU sẽ
gia tăng các chính sách bảo hộ thương mại nh ư tăng thu ế quan cho hàng nh ập kh ẩu và
giảm thuế cho các doanh nghiệp trong nước. Lí do cho sự đi ều ch ỉnh này là vi ệc t ừ
trước đến nay, trong EU luôn tồn tại hai phe: một bên ủng h ộ các bi ện pháp b ảo h ộ
thương mại, một bên ủng hộ thị trường thương mại tự do - trong đó có n ước Anh. Th ế
nên, khi Anh rời đi, xu hướng gia tăng các bi ện pháp b ảo h ộ th ương mại r ất có th ể x ảy
ra. Nước Anh đóng một vai trị trong Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Th ế gi ới
16 Hằng Phạm (2106), “Brexit và những “cây cầu” gãy”, Thế giới và Việt Nam. [truy cập ngày 19/5/2019]
17 Matt Agorist (2016), “End of the EU? Germany Warns of Brexit Domino Effect as 5 More Countries Push to Leave
Europe”, ALTERNATIVE NEWS & INDEPENDENT VIEWS, June 25. [truy cập ngày 19/5/2019]

21


(WB). Giờ đây, việc quốc gia này rút khỏi EU sẽ làm suy y ếu vị th ế c ủa m ột liên minh s ở
hữu thị trường chung lớn nhất thế giới. Ủy ban châu Âu, Hội đồng châu Âu, Ngh ị vi ện
châu Âu và cả 6 nước thành viên sáng lập EU đã h ối thúc Anh đàm phán v ề vi ệc r ời EU
“càng sớm càng tốt”, mọi chậm trễ đều kéo theo những h ậu quả l ớn cho Anh, EU và th ị
trường tồn cầu.

Về chính trị, việc Anh rời khỏi EU sẽ làm thay đổi cán cân quyền lực trong EU.
Nước Anh ra đi sẽ làm cho EU thiếu đi m ột thành viên trong H ội đ ồng B ảo an Liên H ợp
quốc và một cường quốc về quân sự, làm giảm năng lực đối phó v ới những thách th ức
mà châu lục này đang phải giải quyết như cuộc khủng hoảng di cư, ch ủ nghĩa khủng b ố
quốc tế, và cuộc đối đầu với Nga hiện nay... Đức và Pháp m ới đây đã kêu g ọi EU làm sâu
sắc hơn quan hệ quân sự và an ninh. Thực tế, từ khi kh ủng ho ảng di c ư bùng phát, Đ ức
đã phải đứng ra đảm nhận gánh nặng dẫn dắt khu vực về chính tr ị và kinh t ế, nh ằm
duy trì sự đồn kết của EU. Nhưng nay, khi Anh rời EU, gánh n ặng v ề vai trò quân s ự
dường như là quá sức với Đức và vấn đề phân bổ người nhập cư, khiến các quốc gia đau
đầu. Còn nước Pháp chỉ chấp nhận một vai trò đi đầu về quốc phịng trong khn kh ổ
của EU, điều vốn đã rất khó khăn trong bối cảnh các nước thành viên ngày càng mu ốn
độc lập khỏi EU. Tổn thất với châu Âu sau Brexit đã khá rõ ràng và cán cân quy ền l ực
châu Âu sẽ phải được định hình lại. 18
Hai là, phá vỡ thế cân bằng quyền lực ở châu Âu, làm Anh mất an tồn hơn.
Chính sách phòng thủ chung của EU sẽ bị ảnh hưởng nặng nề vì sau Brexit, quân
đội tinh nhuệ của Anh như lực lượng đặc nhiệm SAS, Commandos hay L ữ đồn nh ảy dù
sẽ khơng tham gia các chiến dịch chung của EU, nhất là trong tr ường h ợp châu Âu quy ết
định can thiệp quân sự để đánh bại lực lượng IS.
Quan hệ liên minh Pháp - Đức vốn là hịn đá tảng của s ự đồn k ết EU. Tuy nhiên,
Anh đóng vai trị kết nối giữa hai nước, giúp ổn định mối quan h ệ gi ữa đôi bên và r ộng
hơn là cả châu Âu. Về lâu dài, việc Anh rời khỏi EU dẫn đến s ự thay đ ổi cán cân quy ền
lực ở châu Âu. Khơng có Anh trong EU sẽ tạo đi ều ki ện cho các n ước theo ch ủ nghĩa can
thiệp như Pháp, Italia và Tây Ban Nha giành lợi thế trong liên minh. Đức luôn xem Anh là
một đối trọng với Pháp trong EU và nếu khơng có lá phi ếu của Anh trong H ội đ ồng châu
Âu, Đức, Hà Lan và các nước Bắc Âu sẽ mất đi một hậu thuẫn quan tr ọng trong các cu ộc
đàm phán. Sự suy yếu của Đức thậm chí có thể khuyến khích Pháp c ố g ắng ki ểm soát
18 Kimberly Amadeo (2019), “Brexit Consequences for the U.K, the EU, and the United States”, The Balance. April
22. [truy cập ngày 19/5/2019]

22

vai trò lãnh đạo EU dẫn đến căng thẳng tăng lên gi ữa hai tr ụ c ột c ủa liên minh. S ự chia
rẽ giữa Đông và Tây Âu có thể tăng lên sau s ự ra đi của Anh. Trung và Đông Âu xem Anh
như người bảo vệ chính cho lợi ích của các nước thành viên EU không thu ộc Eurozone.
Anh là nước ủng hộ mạnh mẽ nhất đối với các biện pháp trừng phạt Nga v ốn g ắn li ền
với chính sách của Ba Lan và các nước Baltic. Nếu Anh rời khỏi EU, các n ước Trung và
Đơng Âu có thể bị cơ lập hơn trong liên. Sự suy yếu trong n ội b ộ sẽ dẫn đ ến s ự suy y ếu
ảnh hưởng của EU trên trường quốc tế.19
Ba là, Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) sẽ bị suy yếu.
Sau sự lựa chọn của nước Anh, châu Âu đang phải đối di ện v ới thách th ức v ừa
duy trì sự đồn kết vừa duy trì ảnh hưởng trên thế giới. Nước Anh là một thành viên
quan trọng của NATO, song nếu như nền kinh tế của họ bị suy y ếu do quy ết đ ịnh rút
khỏi EU, các nhà lãnh đạo có thể bị dân chúng gây áp l ực đòi c ắt gi ảm chi tiêu quân s ự.
Trước một số nghi vấn cho rằng NATO có th ể bị giải thể, cựu tổng th ống Mỹ Brack
Obama cho rằng “đó khơng phải là những gì đang x ảy ra” 20. Cịn về vai trị thành viên
trong NATO của Anh có lẽ sẽ chưa bị lung lay nhưng Tổng Th ư ký NATO Jens Stoltenberg
đã khẳng định ngày 23/6/2018 vừa qua rằng một trong những vai trò an ninh ch ủ ch ốt
của Anh là cầu nối giữa EU và liên minh thì “cây cầu đó đã bị gãy”. 21
Bốn là, tạo ra những thay đổi và thách thức đối với q trình tồn cầu hóa
Nước Anh ra khỏi EU đặt ra thách thức rất lớn đối với ti ến trình tồn cầu hóa. Từ
Brexit, hiệu ứng domino có thể xảy ra trên hai phương di ện. Thứ nhất, một loạt các
nước sẽ tiến hành trưng cầu dân ý về những chuyện rất trọng đại như của n ước
Anh. Thứ hai, các đảng cực hữu nhân sự kiện Brexit cũng đòi h ỏi ti ến hành nh ững ho ạt
động tương tự. Brexit đã khuyến khích làn sóng hồi nghi châu Âu (Eurosceptics) do các
đảng cực hữu tại các nước thành viên khác,như Pháp, Hà Lan và Slovakia. Bà Marine Le
Pen, lãnh đạo Đảng Mặt trận Dân tộc Pháp, hoan nghênh Brexit là “chi ến th ắng c ủa s ự
tự do”. Geert Wilders, thủ lĩnh Đảng Tự do Hà Lan, cho r ằng n ước này x ứng đáng có cu ộc
bỏ phiếu “Nexit” (Hà Lan rời EU). Bước đi này hồn tồn có th ể xảy ra b ởi Wilders đang
dẫn đầu trong các cuộc thăm dò về khả năng trở thành Thủ tướng ti ếp theo của Hà Lan.

19 Charles Grant (2016), “The impact of Brexit on the EU”, The Centre for European Reform, June 24.
[truy cập ngày 19/5/2019]
20 TTXVN (2016), “Tổng thống Mỹ lo ngại về tình trạng hỗn loạn quá độ”, Báo tin tức. [truy cập ngày 19/5/2019]
21 Matt Agorist (2016), “End of the EU? Germany Warns of Brexit Domino Effect as 5 More Countries Push to Leave
Europe”, ALTERNATIVE NEWS & INDEPENDENT VIEWS, June 25. [truy caajpj ngày 19/5/2019]

23


Các cuộc tổng tuyển cử tổ chức vào năm sau ở Pháp và Đức cũng nhi ều kh ả năng b ị ảnh
hưởng bởi các phong trào chống EU. Còn tại Italia, một cu ộc thăm dò m ới đây cho th ấy
có đến 48% người nói sẽ bỏ phiếu rời khỏi EU nếu có cơ hội. 22 Nếu Anh chứng minh
được rằng nước này có thể chịu đựng tốt sau khi rời EU, các đảng theo xu h ướng hoài
nghi châu Âu nhiều khả năng sẽ giành được lợi thế tại các nước có n ền kinh t ế l ớn nh ư
Pháp và Italia. Và nếu kết quả của những cuộc trưng cầu này là “Ra đi” thì nguy c ơ Liên
minh châu Âu tan rã sẽ ngày càng cao
Điều quan trọng nữa là sự suy giảm lòng tin của các n ước khi tham gia liên minh
trước cách hành xử của Anh thông qua Brexit. Từ Hiệp ước Maastricht thành lập EU năm
1992 đến nay, nước Anh tham gia đầy đủ vào tất cả quá trình ra quy ết đ ịnh c ủa EU và
cùng các nước EU đồng thuận trong q trình thực hiện. Nói cách khác, Anh có trách
nhiệm trong q trình ra quyết định và tổ chức thực hiện đối v ới m ọi v ấn đ ề c ủa Liên
minh này. Do vậy, trách nhiệm của Anh trước thực trạng châu Âu còn ph ải đóng góp
nhiều hơn để xứng đáng với vị thế trụ cột chứ không phải là chọn giải pháp “ra đi”.

KẾT LUẬN
Chúng ta sống trong một thế giới đang trong q trình tồn cầu hóa, s ự liên k ết,
ràng buộc, phụ thuộc lẫn nhau ngày càng rõ nét. Chính vì v ậy mà s ự mong mu ốn r ời
khỏi EU của người dân Anh qua cuộc trưng cầu dân ý này đã đi ng ược l ại q trình đó
nên đã khiến nước này đang phải đối mặt với nhiều bất chắc, rủi ro và ít c ảm giác an
tồn, thịnh vượng vốn có trước đây. Sự kiện nước Anh rời EU sẽ còn tác đ ộng m ạnh mẽ

đối với thế giới trong nhiều năm nữa.
Dù các quốc gia trên thế giới có ủng hộ hay phản đối thì Brexit cũng đã di ễn ra, và
nước Anh đang chuẩn bị những bước đi cuối cùng để hoàn tất sự ki ện l ịch s ử này. N ước
Anh sẽ phải đàm phán với các nước EU và những đối tác khác trên th ế gi ới v ề m ối quan
hệ của mình. Đó sẽ là một quá trình dài và những nhận định về tác động của Brexit đ ến
thế giới nói chung dưới góc nhìn hội nhập vẫn đang ở giai đoạn phân tích và d ự đốn.
Cịn câu trả lời chính xác sẽ nằm ở tương lai. Tuy nhiên, nếu Anh rời EU bình an vơ s ự và
các cuộc khủng hoảng của EU tiếp diễn, các cu ộc trưng cầu ý dân tương tự ở các quốc
gia khác không phải là một viễn cảnh xa vời. Ngay cả khi EU trụ vững sau s ự ki ện này,
EU cũng sẽ trở nên bị suy yếu, chia rẽ và tiếng nói của họ trên trường quốc tế theo đó
22 Charles Grant (2016), “The impact of Brexit on the EU”, The Centre for European Reform, June 24.
[truy cập ngày 19/5/2019]

24


cũng bị giảm sút. Đặc biệt khía cạnh chính trị, sự ki ện Brexit có th ể khuy ến khích s ự
đảo chiều của tiến trình hội nhập tồn cầu.Theo đó, trong tương lai, ch ủ nghĩa dân t ộc
hẹp hịi hay chủ nghĩa bảo hộ kinh tế có thể ngày một tr ỗi dậy, làm xói mịn những
thành quả tồn cầu hóa mà thế giới đã đạt được trong những năm qua. K ế hoạch Brexit
của Anh hoàn tất thì cũng là lúc các khu vực sẽ bước vào m ột k ỷ nguyên m ới c ủa s ự b ất
định với những hệ lụy khó lường đối với tất cả các quốc gia. Vì v ậy, v ấn đ ề Brexit ph ải
nhận được sự quan tâm nhiều hơn từ thế giới và các nước cần sớm tìm ra những giải
pháp hữu hiệu để khắc phục những hạn chế và tiêu cực mà Brexit mang lại.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1. Hằng Phạm (2106), “Brexit và những “cây cầu” gãy”, Thế giới và Việt Nam.
[truy cập ngày
19/5/2019]

2. TTXVN (2016), “Tổng thống Mỹ lo ngại về tình trạng hỗn loạn quá độ”, Báo tin tức.
[truy cập ngày 19/5/2019]
Tiếng Anh
1. Anushka Asthana (2016), “If Britain voted to leave the EU, what would happen next?”,
The Guardian, February 28. [truy cập ngày 19/5/2019]
2. Charles Grant (2016), “The impact of Brexit on the EU”, The Centre for European Reform,
June 24. [truy cập ngày 19/5/2019]

25