Chuyên đề:“ KẾ TOÁN - TÀI CHÍNH DÀNH CHO LÃNH ĐẠO ”

Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

Chun đề:
“ KẾ TỐN - TÀI CHÍNH DÀNH CHO LÃNH ĐẠO ”
Giảng viên: Vũ Trọng Hải – Kế toán trưởng

Trang 1/35


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo
MỤC LỤC
Mục tiêu..........................................................................................................................................................5
Phần 1: Kế tốn..............................................................................................................................................6
1-

Kế tốn tài chính................................................................................................................................6
1.1-

Khái niệm....................................................................................................................................6

1.2-

Luật kế toán................................................................................................................................6

1.3-

Chuẩn mực kế toán.....................................................................................................................6

1.4-

Một số thuật ngữ cơ bản.............................................................................................................7

1.5-

Ghi chép kế toán.........................................................................................................................8

(i)

Ghi chép hàng tồn kho............................................................................................................8

(ii)

Ghi nhận doanh thu..............................................................................................................10

(iii)

Ghi nhận chi phí...................................................................................................................11

(iv)

Tài sản cố định......................................................................................................................11

1.6-

Báo cáo tài chính......................................................................................................................14

(i)

Bảng cân đối kế toán............................................................................................................14

(ii)

Báo cáo kết quả kinh doanh:................................................................................................16

(iii)

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ...................................................................................................18

(iv)

Thuyết minh báo cáo tài chính.............................................................................................20

1.7-

Tổ chức bộ máy kế tốn...........................................................................................................20

1.8-

Tổ chức và thực hiện cơng tác kế tốn tại doanh nghiệp........................................................20

Quy trình kế tốn.............................................................................................................................20
(i)

Kế tốn mua hàng và cơng nợ phải trả.................................................................................20

(ii)

Kế tốn TSCĐ.......................................................................................................................21

(iii)

Kế tốn lương.......................................................................................................................21

Trang 2/35


2-

(iv)

Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo
Kế tốn bán hàng và cơng nợ phải thu.................................................................................22

(v)

Kế tốn vốn bằng tiền...........................................................................................................22

(vi)

Kế toán vật tư........................................................................................................................24

(vii)

Kế toán thuế......................................................................................................................25

(viii)

Kế toán tổng hợp và BCTC..............................................................................................26

Kế toán quản trị...............................................................................................................................26
2.1-

Khái niệm..................................................................................................................................27

2.2-

Chức năng.................................................................................................................................27

2.3-

Các phương pháp xác định chi phí...........................................................................................27

2.4-

Kiểm sốt chi phí......................................................................................................................28

(i)

Xây dựng mức chi phí tiêu hao và hoạch định chi phí........................................................28

(ii)

Phân tích biến động chi phí thực tế so với định mức..........................................................28

(iii)

Kiểm sốt chi phí thơng qua các trung tâm quản lý chi phí................................................28

Phần 2: Thơng tin tài chính phục vụ quản lý...............................................................................................30
1-

2-

Nhóm chỉ số về tính thanh khoản (Liquidity ratios)......................................................................30
(i)

Khả năng thanh toán ngắn hạn (Curent ratio)......................................................................30

(ii)

Chỉ số thanh toán nhanh (Quick ratio).................................................................................30

(iii)

Chỉ số vốn lưu động ròng trên doanh thu (Net working capital to sales ratio)...................30

Nhóm chỉ số về khả năng sinh lợi (Profitability ratios).................................................................31
(i)

Biên lợi nhuận gộp (Gross profit margin)............................................................................31

(ii)

Biên lợi nhuận kinh doanh (Operating profit margin).........................................................31

(iii)

Biên lợi nhuận ròng (Net profit margin)..............................................................................31

(iv)

Tỷ suất sinh lợi trên tổng tài sản (Return on asset).............................................................31

(v)

Tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu (Return on equity).....................................................31

Trang 3/35


3-

4-

5-

Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo
Nhóm chỉ số về hoạt động (Activity ratios)...................................................................................32
(i)

Vịng quay hàng tồn kho (Inventory turnover)....................................................................32

(ii)

Số ngày hàng tồn kho (Numbers of days inventory)...........................................................32

(iii)

Vòng quay khoản phải thu (Accounts receivable turnover)................................................32

(iv)

Vòng quay tổng tài sản (Total assets turnover)....................................................................32

(v)

Vòng quay tài sản cố định (Fixed asset turnover)...............................................................33

Nhóm chỉ số về địn bẩy (Financial leverage ratios)......................................................................33
(i)

Chỉ số về tổng số nợ trên tài sản (Total debt to assets ratios).............................................33

(ii)

Chỉ số về tổng số nợ dài hạn trên tài sản (long-term debt to assets ratio)..........................33

(iii)

Chỉ số về tổng số nợ trên vốn (Debt to equity ratio)...........................................................33

(iv)

Chỉ số về khả năng trả lãi (Times interest coverage ratio)..................................................34

Nhóm chỉ số về vốn cổ đơng (Shareholder ratios).........................................................................34
(i)

Lợi nhuận trên cổ phiếu (Earning per share).......................................................................34

(ii)

Lợi nhuận bị pha loãng trên cổ phiếu (Diluted earning per share).....................................34

(iii)

Giá trị sổ sách của cổ phiếu (Book value equity per share)................................................34

(iv)

Chỉ số giá - thu nhập (Price-earning ratio)..........................................................................34

(v)

Cổ tức của một cổ phiếu (Book value equity per share).....................................................35

TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................................................................36

Trang 4/35


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

Mục tiêu
Giúp các lãnh đạo:
 Nhìn nhận một cách tổng thể về hệ thống tài chính kế tốn;
 Nắm vững tình hình tài chính và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp;
 Quản trị chi phí kinh doanh;
 Ra quyết định đúng đắn dựa trên các chỉ số tài chính;
 Tổ chức và quản lý cơng tác kế tốn tại đơn vị mình.

Trang 5/35


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

Phần 1: Kế tốn
1-

Kế tốn tài chính.

1.1-

Khái niệm

Kế tốn tài chính là việc thu thập, xử lý, kiểm tra, phân tích và cung cấp thơng tin kinh tế, tài
chính bằng báo cáo tài chính cho đối tượng có nhu cầu sử dụng thơng tin của đơn vị kế tốn.
Thơng tin của kế tốn tài chính ngồi việc được sử dụng cho ban lãnh đạo doanh nghiệp còn được
sử dụng để cung cấp cho các đối tượng bên ngoài như: Các nhà đầu tư, ngân hàng, cơ quan thuế,
cơ quan tài chính, cơ quan thống kê.
Khi trình bày báo cáo tài chính, kế tốn tài chính phải tơn trọng các ngun tắc kế toán được thừa
nhận và được sử dụng phổ biến, nói cách khác kế tốn tài chính phải đảm bảo tính thống nhất theo
các nguyên tắc và chuẩn mực kế tốn nhất định để mọi người có cách hiểu giống nhau về thơng tin
kế tốn. Kế tốn tài chính phải tuân thủ các quy định của pháp luật hiện hành, những yêu cầu quản
lý tài chính và các yêu cầu của xã hội thông qua việc công bố những số liệu mang tính bắt buộc.
1.2-

Luật kế tốn

Luật Kế tốn là văn bản pháp luật cao nhất về kế toán do Quốc hội ban hành (Quốc hội thông qua
ngày 17/06/2003 tại kỳ họp thứ 3 Quốc hội khoá XI). Luật Kế tốn quy định những vấn đề mang

tính ngun tắc và làm cơ sở, nền tảng để xây dựng Chuẩn mực kế toán và Chế độ kế toán.
1.3-

Chuẩn mực kế toán

Chuẩn mực kế toán gồm những nguyên tắc và phương pháp kế toán cơ bản hướng dẫn cho người
ghi sổ kế tốn và lập báo cáo tài chính.
Bộ Tài chính quy định chuẩn mực kế toán trên cơ sở chuẩn mực quốc tế về kế toán và theo quy
định của Luật kế tốn. Hiện nay Bộ tài chính đã ban hành 26 chuẩn mực kế toán và hướng dẫn 2
chuẩn mực kế tốn quốc tế về trình bày báo cáo tài chính và thuyết minh thơng tin về cơng cụ tài
chính
Một số nguyên tắc cơ bản trong việc ghi chép sổ sách và trình bày báo cáo tài chính:
-

Trọng yếu: Thông tin được coi là trọng yếu trong trường hợp nếu thiếu thơng tin hoặc thiếu
sự chính xác của thơng tin đó có thể làm sai lệch đáng kể báo cáo tài chính, làm ảnh hưởng
đến lợi ích kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính. Nguyên tắc trọng yếu giúp cho việc
ghi chép kế toán được đơn giản hơn nhưng vẫn đảm bảo được tính trung thực khách quan.

Trang 6/35


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

-

Nhất quán: Các quy định và phương pháp kế toán đã chọn phải được áp dụng nhất quán
trong kỳ kế tốn năm; trường hợp có sự thay đổi về các quy định và phương pháp kế tốn đã
chọn thì đơn vị kế tốn phải giải trình trong báo cáo tài chính.

-

Thận trọng: Thận trọng là việc xem xét, cân nhắc, phán đốn cần thiết để lập các ước tính kế
tốn trong các điều kiện không chắc chắn. Đơn vị kế toán phải sử dụng phương pháp đánh giá
tài sản và phân bổ các khoản thu, chi một cách thận trọng, không được làm sai lệch kết quả
hoạt động kinh tế, tài chính của đơn vị kế tốn.

-

Phù hợp: Các khoản doanh thu và chi phí đều phải được ghi nhận trên cơ sở phù hợp với
nhau. Khi ghi nhận một khoản doanh thu thì phải ghi nhận một khoản chi phí tương ứng liên
quan đến việc tạo ra doanh thu đó.

-

Cơ sở dồn tích: Mọi nghiệp vụ kinh tế, tài chính của doanh nghiệp liên quan đến tài sản, nợ
phải trả, nguồn vốn chủ sở hữu, doanh thu, chi phí phải được ghi sổ kế toán vào thời điểm
phát sinh, không căn cứ vào thời điểm thực tế thu hoặc thực tế chi tiền hoặc tương đương tiền.
Báo cáo tài chính lập trên cơ sở dồn tích phản ảnh tình hình tài chính của doanh nghiệp trong
q khứ, hiện tại và tương lai.

-

Hoạt động liên tục: Báo cáo tài chính phải được lập trên cơ sở giả định là doanh nghiệp đang
hoạt động liên tục và sẽ tiếp tục hoạt động kinh doanh bình thường trong tương lai gần.
Trường hợp thực tế khác với giả định hoạt động liên tục thì báo cáo tài chính phải lập trên
một cơ sở khác và phải giải thích cơ sở đã sử dụng để lập báo cáo tài chính.

-

Giá gốc: Tài sản phải được ghi nhận theo giá gốc. Giá gốc của tài sản được tính theo số tiền
hoặc khoản tương đương tiền đã trả, phải trả hoặc tính theo giá trị hợp lý của tài sản đó vào
thời điểm tài sản được ghi nhận. Giá gốc của tài sản không được thay đổi trừ khi có quy định
khác trong chuẩn mực kế toán cụ thể.

1.4-

Một số thuật ngữ cơ bản

Tài sản: Tài sản được hiểu là những nguồn lực do doanh nghiệp kiểm sốt, có thể thu được lợi ích
kinh tế trong tương lai.
Tài sản bao gồm tài sản ngắn hạn và tài sản dài hạn. Tài sản ngắn hạn là các loại tài sản được dự
tính để bán trong chu kỳ kinh doanh thông thường của doanh nghiệp (thông thường trong vòng 12
tháng). Bao gồm: Tiền và các khoản tương đương tiền, khoản phải thu ngắn hạn, đầu tư tài chính
ngắn hạn…Tài sản dài hạn là các loại tài sản không phải là tài sản ngắn hạn. Bao gồm: Các khoản
phải thu dài hạn, tài sản cố định, đầu tư dài hạn.
Nguồn hình thành tài sản: Bao gồm nợ phải trả và nguồn vốn chủ sở hữu.
Trang 7/35


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

Nợ phải trả là nghĩa vụ hiện tại của doanh nghiệp phát sinh từ các giao dịch và sự kiện đã qua mà
doanh nghiệp có nghĩa vụ phải thanh tốn từ nguồn lực của mình. Nợ phải trả bao gồm nợ phải trả
ngắn hạn và nợ phải trả dài hạn. Nợ phải trả ngắn hạn là các khoản nợ phải thanh tốn trong một
chu kỳ kinh doanh thơng thường hoặc trong vòng 12 tháng kể từ ngày kết thúc năm tài chính, nợ
ngắn hạn bao gồm phải trả người bán ngắn hạn, vay ngắn hạn, phải trả về thuế, phải trả ngắn hạn
khác. Nợ phải trả dài hạn là các khoản nợ không phải là nợ ngắn hạn, bao gồm nợ phải trả dài hạn
khách hàng, vay nợ dài hạn.
Nguồn vốn chủ sở hữu là giá trị vốn của doanh nghiệp, được tính bằng số chênh lệch giữa tài sản

và nợ phải trả (Vốn chủ sở hữu= Tài sản - Nợ phải trả). Vốn chủ sở hữu bao gồm vốn chủ sở hữu,
thặng dư vốn cổ phần, quỹ đầu tư phát triển, quỹ dự phịng tài chính, các loại quỹ khác thuộc
nguồn vốn chủ sở hữu, lợi nhuận chưa phân phối…
Sự vận động của tài sản: Bao gồm doanh thu và chi phí
Doanh thu và các thu nhập khác là tổng các lợi ích mà doanh nghiệp thu được từ hoạt động kinh
doanh và các hoạt động khác của doanh nghiệp góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu (khơng bao
gồm phần tăng vốn chủ sở hữu do cổ đông hoặc chủ sở hữu góp vốn)
Chi phí kinh doanh và các chi phí khác là các khoản làm giảm lợi ích của doanh nghiệp dưới hình
thức tiền chi ra hoặc các khoản khấu trừ tài sản (không bao gồm các khoản chi cổ tức cho cổ đông
hoặc chủ sở hữu)
1.5-

Ghi chép kế toán

(i) Ghi chép hàng tồn kho
Hàng tồn kho là các loại hàng mang về để bán, thành phẩm tồn kho, sản phẩm dở dang, nguyên
liệu vật liệu…
Các phương pháp định giá hàng tồn kho:
Hàng tồn kho được tính theo giá gốc bao gồm chi phí mua hàng, chi phí chế biến và các chi phí có
liên quan khác để hình thành nên hàng tồn kho ở địa điểm và trạng thái hiện tại.
Các phương pháp tính giá hàng tồn kho là phương pháp thực tế đích danh, bình quân gia quyền,
nhập trước xuất trước, nhập sau xuất trước.
-

Phương pháp thực tế đích danh được áp dụng đối với doanh nghiệp có ít loại mặt hàng
hoặc mặt hàng ổn định và nhận diện được.

Trang 8/35

Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

-

Theo phương pháp bình quân gia quyền, giá trị của từng loại hàng tồn kho được tính theo
giá trị trung bình của từng loại hàng tồn kho tương tự đầu kỳ và giá trị từng loại hàng tồn kho
được mua hoặc sản xuất trong kỳ. Giá trị trung bình có thể được tính theo thời kỳ hoặc vào
mỗi khi nhập một lơ hàng về, phụ thuộc vào tình hình của doanh nghiệp.

-

Phương pháp nhập trước, xuất trước áp dụng dựa trên giả định là hàng tồn kho được mua
trước hoặc sản xuất trước thì được xuất trước, và hàng tồn kho còn lại cuối kỳ là hàng tồn kho
được mua hoặc sản xuất gần thời điểm cuối kỳ. Theo phương pháp này thì giá trị hàng xuất
kho được tính theo giá của lô hàng nhập kho ở thời điểm đầu kỳ hoặc gần đầu kỳ, giá trị của
hàng tồn kho được tính theo giá của hàng nhập kho ở thời điểm cuối kỳ hoặc gần cuối kỳ còn
tồn kho.

-

Phương pháp nhập sau, xuất trước áp dụng dựa trên giả định là hàng tồn kho được mua sau
hoặc sản xuất sau thì được xuất trước, và hàng tồn kho cịn lại cuối kỳ là hàng tồn kho được
mua hoặc sản xuất trước đó. Theo phương pháp này thì giá trị hàng xuất kho được tính theo
giá của lơ hàng nhập sau hoặc gần sau cùng, giá trị của hàng tồn kho được tính theo giá của
hàng nhập kho đầu kỳ hoặc gần đầu kỳ còn tồn kho.

Chỉ tiêu số ngày hàng tồn kho
Số ngày tồn kho chính là số ngày của một vòng quay hàng tồn kho của một doanh nghiệp. Nó
được xác định bằng cách lấy số ngày trong năm chia cho số vòng quay hàng tồn kho.
Số vòng quay hàng tồn kho được tính ra bằng cách lấy giá vốn hàng bán trong một kỳ nhất định

chia cho bình quân giá trị hàng tồn kho trong cùng kỳ. Trong đó, bình qn giá trị hàng tồn kho
bằng trung bình cộng của giá trị đầu kỳ và giá trị cuối kỳ.
Số ngày tồn kho càng cao cho thấy khả năng bán hàng của doanh nghiệp càng chậm, hàng tồn kho
đang bị ứ đọng tại kho của doanh nghiệp. Tuy nhiên nếu chỉ số này nhỏ quá thì doanh nghiệp tồn
trữ rất ít hàng tồn kho, do đó khó có khả năng đáp ứng được yêu cầu của thị trường trong trường
hợp nhu cầu tăng lên đột biến. Ngoài ra nếu số ngày hàng tồn kho nhỏ cho thấy doanh nghiệp có
rất ít ngun vật liệu để sản xuất phục vụ cho nhu cầu của khách hàng. Do vậy chỉ số này phải
nằm ở mức hợp lý để doanh nghiệp có thể sản xuất đáp ứng được các yêu cầu của khách hàng.
Cách tính số ngày hàng tồn kho được giải thích chi tiết tại phần 2 của tài liệu.
Kiểm tra tính hợp lý của số dư hàng tồn kho
Để kiểm tra được tính hợp lý của số dư hàng tồn kho cần phải so sánh và đánh giá số dư hàng tồn
kho qua các năm, đồng thời phải phân tích thêm các chỉ số khác như mức lợi nhuận đạt được trong

Trang 9/35


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

năm, lợi nhuận gộp, khả năng đáp ứng yêu cầu của khách hàng, các chỉ số trung bình của ngành và
của các đối thủ cạnh tranh.
(ii) Ghi nhận doanh thu
Doanh thu là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu được trong kỳ kế toán, phát sinh từ
các hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thường của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở
hữu. Các khoản thu hộ bên thứ ba không phải là nguồn lợi ích kinh tế, khơng làm tăng vốn chủ sở
hữu của doanh nghiệp sẽ không được coi là doanh thu.
Doanh thu bán hàng được ghi nhận khi đồng thời thỏa mãn tất cả năm (5) điều kiện sau:
(a) Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu sản phẩm
hoặc hàng hóa cho người mua;
(b) Doanh nghiệp khơng cịn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa như người sở hữu hàng hóa hoặc
quyền kiểm sốt hàng hóa;

(c)

Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn;

(d) Doanh nghiệp đã thu được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng;
(e) Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng.
Xuất hóa đơn bán hàng
Theo thơng tư số 153/2010/TT-BTC và 06/2012/TT-BTC, thời điểm để xuất hóa đơn bán hàng là:
“Ngày lập hóa đơn đối với bán hàng hố là thời điểm chuyển giao quyền sở hữu hoặc quyền sử
dụng hàng hố cho người mua, khơng phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền.
Ngày lập hóa đơn đối với cung ứng dịch vụ là ngày hoàn thành việc cung ứng dịch vụ, không
phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền. Trường hợp tổ chức cung ứng dịch vụ thực
hiện thu tiền trước hoặc trong khi cung ứng dịch vụ thì ngày lập hóa đơn là ngày thu tiền.”
Trong trường hợp khách hàng chuyển tiền trước cho doanh nghiệp, tuy nhiên doanh nghiệp không
thực hiện việc chuyển giao quyền sở hữu thì khoản thu này khơng phải là khoản doanh thu và
khơng xuất hóa đơn cho khách hàng.
(iii)

Ghi nhận chi phí

Chi phí bao gồm các chi phí sản xuất, kinh doanh phát sinh trong q trình hoạt động kinh doanh
thơng thường của doanh nghiệp và các chi phí khác. Chi phí sản xuất, kinh doanh phát sinh trong
Trang 10/35


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

q trình hoạt động kinh doanh thơng thường của doanh nghiệp như: giá vốn hàng bán, chi phí bán
hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, chi phí lãi tiền vay, và những chi phí liên quan đến hoạt động
cho các bên khác sử dụng tài sản sinh ra lợi tức, tiền bản quyền,... Những chi phí này phát sinh

dưới dạng tiền và các khoản tương đương tiền, hàng tồn kho, khấu hao máy móc, thiết bị. Chi phí
khác bao gồm các chi phí ngồi các chi phí sản xuất, kinh doanh phát sinh trong q trình hoạt
động kinh doanh thơng thường của doanh nghiệp như: chi phí về thanh lý, nhượng bán tài sản cố
định, các khoản tiền bị khách hàng phạt do vi phạm hợp đồng.
Các chi phí được ghi nhận trong Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh phải tuân thủ nguyên tắc
phù hợp giữa doanh thu và chi phí. Chi phí sẽ được ghi nhận tương ứng với doanh thu nhận được
không phân biệt đã thu tiền hay chưa thu tiền. Trong trường hợp doanh thu thu được trong nhiều
kỳ kế toán được xác định một cách gián tiếp (ví dụ doanh thu ước tính của các cơng trình xây
dựng) thì các chi phí liên quan được ghi nhận trong báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh trên cơ
sở phân bổ theo hệ thống hoặc theo tỷ lệ. Chi phí được ghi nhận ngay vào báo cáo kết quả hoạt
động kinh doanh trong kỳ khi chi phí đó khơng đem lại lợi ích kinh tế trong các kỳ sau.
(iv)Tài sản cố định
Tài sản cố định bao gồm 2 loại chính là tài sản cố định hữu hình và tài sản cố định vơ hình.
Tài sản cố định vơ hình: là những tài sản khơng có hình thái vật chất, thể hiện một lượng giá trị
đã được đầu tư thoả mãn các tiêu chuẩn của tài sản cố định vơ hình, tham gia vào nhiều chu kỳ
kinh doanh, như một số chi phí liên quan trực tiếp tới quyền sử dụng đất, chi phí về quyền phát
hành, bằng phát minh, bằng sáng chế, bản quyền tác giả...
Tài sản cố định hữu hình: là những tư liệu lao động chủ yếu có hình thái vật chất thoả mãn các
tiêu chuẩn của tài sản cố định hữu hình, tham gia vào nhiều chu kỳ kinh doanh nhưng vẫn giữ
nguyên hình thái vật chất ban đầu như nhà cửa, vật kiến trúc, máy móc, thiết bị, phương tiện vận
tải...
Theo thơng tư 203/2009/TT-BTC tài sản cố định hữu hình là các loại tài sản có kết cấu độc lập,
hoặc là một hệ thống gồm nhiều bộ phận tài sản riêng lẻ liên kết với nhau để cùng thực hiện một
hay một số chức năng nhất định mà nếu thiếu bất kỳ một bộ phận nào thì cả hệ thống khơng thể
hoạt động được. Tài sản thoả mãn đồng thời cả ba tiêu chuẩn dưới đây thì được coi là tài sản cố
định:
(a) Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài sản đó;
(b) Có thời gian sử dụng trên 1 năm trở lên;

Trang 11/35

Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

(c) Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách tin cậy và có giá trị từ 10.000.000 đồng
(mười triệu đồng) trở lên.
Các phương pháp khấu hao tài sản cố định
Bao gồm các phương pháp như phương pháp khấu hao đường thẳng; phương pháp khấu hao theo
số dư giảm dần có điều chỉnh; phương pháp khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm.
Phương pháp khấu hao theo đường thẳng
Xác định mức trích khấu hao trung bình hàng năm cho tài sản cố định theo công thức dưới đây:
Mức trích khấu hao trung bình hàng
năm của tài sản cố định

=

Nguyên giá của tài sản cố định
Thời gian sử dụng

Mức trích khấu hao trung bình hàng tháng bằng số khấu hao phải trích cả năm chia cho 12 tháng.
Phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh
Xác định thời gian sử dụng của tài sản cố định:
Doanh nghiệp xác định thời gian sử dụng của tài sản cố định theo quy định tại Thông tư số
203/2009/TT-BTC của Bộ Tài chính.
Xác định mức trích khấu hao năm của tài sản cố định trong các năm đầu theo công thức dưới đây:

Mức trích khấu hao hàng
năm của tài sản cố định

=

Giá trị còn lại của tài
sản cố định

X

Tỷ lệ khấu hao
nhanh

Trong đó:
Tỷ lệ khấu hao nhanh xác định theo công thức sau:
Tỷ lệ khấu hao nhanh
(%)

Tỷ lệ khấu hao tài sản cố định
theo phương pháp đường thẳng

=

X

Hệ số
điều chỉnh

Tỷ lệ khấu hao tài sản cố định theo phương pháp đường thẳng xác định như sau:
Tỷ lệ khấu hao tài sản cố định
theo phương pháp đường thẳng
(%)

1

=

Thời gian sử dụng của tài sản cố định

X

100

Hệ số điều chỉnh xác định theo thời gian sử dụng của tài sản cố định quy định tại bảng dưới đây:
Trang 12/35


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

Thời gian sử dụng của tài sản cố định

Hệ số điều chỉnh (lần)

Đến 4 năm ( t  4 năm)

1,5

Trên 4 đến 6 năm (4 năm < t  6 năm)

2,0

Trên 6 năm (t > 6 năm)

2,5

Những năm cuối, khi mức khấu hao xác định theo phương pháp số dư giảm dần nói trên bằng
(hoặc thấp hơn) mức khấu hao tính bình qn giữa giá trị cịn lại và số năm sử dụng cịn lại của tài
sản cố định, thì kể từ năm đó mức khấu hao được tính bằng giá trị còn lại của tài sản cố định chia
cho số năm sử dụng còn lại của tài sản cố định.
Mức trích khấu hao hàng tháng bằng số khấu hao phải trích cả năm chia cho 12 tháng.
Phương pháp khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm
Căn cứ vào hồ sơ kinh tế - kỹ thuật của tài sản cố định, doanh nghiệp xác định tổng số lượng, khối
lượng sản phẩm sản xuất theo công suất thiết kế của tài sản cố định, gọi tắt là sản lượng theo cơng
suất thiết kế.
Căn cứ tình hình thực tế sản xuất, doanh nghiệp xác định số lượng, khối lượng sản phẩm thực tế
sản xuất hàng tháng, hàng năm của tài sản cố định.
Xác định mức trích khấu hao trong tháng của tài sản cố định theo cơng thức dưới đây:

Mức trích khấu hao trong
tháng của tài sản cố định

=

Số lượng sản phẩm
sản xuất trong tháng

X

Mức trích khấu hao bình qn
tính cho một đơn vị sản phẩm

Trong đó:
Mức trích khấu hao bình quân tính cho một đơn vị sản phẩm được xác định như sau:
Mức trích khấu hao bình qn
tính cho một đơn vị sản phẩm

=

Nguyên giá của tài sản cố định
Sản lượng theo cơng suất thiết kế

Mức trích khấu hao năm của tài sản cố định bằng tổng mức trích khấu hao của 12 tháng trong năm
hoặc tính theo cơng thức sau:

Mức trích khấu hao năm
của tài sản cố định

=

Số lượng sản phẩm
sản xuất trong năm
Trang 13/35

X

Mức trích khấu hao bình quân
tính cho một đơn vị sản phẩm


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

Trường hợp công suất thiết kế hoặc nguyên giá của tài sản cố định thay đổi, doanh nghiệp phải xác
định lại mức trích khấu hao của tài sản cố định.
1.6-

Báo cáo tài chính

(i) Bảng cân đối kế tốn
Bảng cân đối kế tốn là một bảng báo cáo tài chính tổng hợp dùng để khái quát toàn bộ tài sản và
nguồn hình thành tài sản đó tại một thời điểm nhất định.
Bảng cân đối kế toán bao gồm hai phần là phần tài sản và phần nguồn vốn.
Tài sản
Các chỉ tiêu ở phần tài sản phản ánh toàn bộ giá trị tài sản hiện có của doanh nghiệp tại thời điểm
báo cáo theo cơ cấu tài sản và hình thức tồn tại trong quá trình hoạt động kinh doanh của doanh
nghiệp đó. Tài sản bao gồm tài sản ngắn hạn và tài sản dài hạn.
Nguồn vốn
Phản ánh nguồn hình thành tài sản hiện có của doanh nghiệp tại thời điểm báo cáo. Các chỉ tiêu
nguồn vốn thể hiện tính pháp lý của tài sản đang quản lý và sử dụng tại doanh nghiệp. Nguồn vốn
bao gồm Nợ phải trả và Nguồn vốn chủ sở hữu.
Hai bên của bảng cân đối kế toán thể hiện hai mặt khác nhau của tài sản, một bên thể hiện giá trị,
một bên thể hiện nguồn hình thành, do đó chúng có mối quan hệ mật thiết với nhau. Xét về mặt
lượng thì bao giờ ta cũng có:
Tổng tài sản = Tổng nguồn vốn
Mẫu bảng cân đối kế tốn
BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TỐN
Tại ngày 31 tháng 12 năm 2012
MẪU B01-DN
Đơn vị tính: VND

TÀI SẢN

Mã số

Trang 14/35

Thuyết
minh

Số đầu năm
(31/12/2012)

Số cuối năm
(01/01/2012)


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

1

2

A- TÀI SẢN NGẮN HẠN

100

I-

Tiền và các khoản tương đương tiền

110

II

Các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn

120

3

4

5

Thuyết
minh

Số đầu năm
(31/12/2012)

Số cuối năm
(01/01/2012)

….

B- TÀI SẢN DÀI HẠN

200

I-

210

Các khoản phải thu dài hạn

II- Tài sản cố định

220

…
TỔNG CỘNG TÀI SẢN

270

NGUỒN VỐN

Mã số

A- NỢ PHẢI TRẢ

300

I-

310

Nợ ngắn hạn

II- Nợ dài hạn

330

…
B- VỐN CHỦ SỞ HỮU

400

I-

410

Vốn chủ sở hữu

II- Nguồn kinh phí và quỹ khác

430

…
TỔNG CỘNG NGUỒN VỐN

270

(ii) Báo cáo kết quả kinh doanh:
Trang 15/35


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

Báo cáo kết quả kinh doanh là báo cáo tài chính tổng hợp, phản ánh tổng qt tình hình và kết quả
kinh doanh trong một kỳ kế toán của doanh nghiệp.
Mẫu báo cáo kết quả kinh doanh
BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH
Năm……
Đơn vị tính: ............
CHỈ TIÊU

Mã số

Thuyết
minh

Năm nay

Năm trước

1

2

3

4

5

1. Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

01

VI.25

2. Các khoản giảm trừ doanh thu

02

3. Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ

(10 = 01 - 02)

10

4. Giá vốn hàng bán

11

5. Lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ
(20 = 10 - 11)

20

6. Doanh thu hoạt động tài chính

21

VI.26

7. Chi phí tài chính

22

VI.28

- Trong đó: Chi phí lãi vay

23

8. Chi phí bán hàng

24

9. Chi phí quản lý doanh nghiệp

25

10 Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh

30

{30 = 20 + (21 - 22) - (24 + 25)}
11. Thu nhập khác

31

12. Chi phí khác

32
Trang 16/35

VI.27


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

13. Lợi nhuận khác (40 = 31 - 32)

40

14. Tổng lợi nhuận kế toán trước thuế

50

(50 = 30 + 40)
15. Chi phí thuế TNDN hiện hành

51

VI.30

16. Chi phí thuế TNDN hoãn lại

52

VI.30

17. Lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp

60

(60 = 50 – 51 - 52)
18. Lãi cơ bản trên cổ phiếu (*)

70

Ý nghĩa một số chỉ tiêu trong báo cáo kết quả kinh doanh
-

Doanh thu thuần: Là phần doanh thu còn lại sau khi lấy doanh thu trừ đi các khoản giảm

giá, chiết khấu, hàng bán bị trả lại.

-

Lợi nhuận gộp: Là phần lợi nhuận của việc bán sản phẩm trước khi trừ đi các chi phí bán
hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp.

-

Lợi nhuận thuần: Là lợi nhuận của hoạt động kinh doanh chính tại doanh nghiệp.

-

Lợi nhuận trước thuế và chi phí đi vay: Là phần lợi nhuận thu được khơng tính đến tác
động của địn bẩy tài chính và nghĩa vụ với nhà nước.
(iii)

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ là báo cáo tài chính tổng hợp phản ánh việc hình thành và sử dụng
lượng tiền phát sinh trong kỳ của doanh nghiệp. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ cung cấp thơng tin về
các dịng tiền lưu chuyển giúp cho các đối tượng sử dụng có thể phân tích rõ tình hình tài chính
của doanh nghiệp.
Lợi nhuận kế tốn phản ánh trên báo cáo kết quả kinh doanh của doanh nghiệp có thể bị ảnh
hưởng và bị bóp méo bởi các chính sách kế tốn trong kỳ kinh doanh, nhằm mục đích làm cho số
liệu trơng đẹp mắt. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ phản ánh một cách trung thực nhất khả năng
chuyển đổi thành tiền của các tài sản, giúp các nhà quản lý và đầu tư đánh giá một cách khách
quan hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Trang 17/35

Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

Có 3 dịng tiền chính trong một doanh nghiệp là dòng tiền từ hoạt động sản xuất kinh doanh, dòng
tiền từ đầu tư và dòng tiền từ hoạt động tài chính.
Mẫu báo cáo lưu chuyển tiền tệ
LƯU CHUYỂN TIỀN TỆ (THEO PHƯƠNG PHÁP TRỰC TIẾP)
Năm……
Đơn vị tính: ............
CHỈ TIÊU

Mã
số

Thuyết
minh

Năm nay

Năm trước

1

2

3

4

5

I. Lưu chuyển tiền từ hoạt động kinh doanh
1. Tiền thu từ bán hàng, cung cấp dịch vụ và doanh
thu khác
2. Tiền chi trả cho người cung cấp hàng hóa và dịch
vụ
……
Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động kinh doanh
II. Lưu chuyển tiền từ hoạt động đầu tư
1.Tiền chi để mua sắm, xây dựng TSCĐ và các tài
sản dài hạn khác
2.Tiền thu từ thanh lý, nhượng bán TSCĐ và các tài
sản dài hạn khác
……
Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động đầu tư
III. Lưu chuyển tiền từ hoạt động tài chính
1.Tiền thu từ phát hành cổ phiếu, nhận vốn góp của
chủ sở hữu
Trang 18/35


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

2.Tiền chi trả vốn góp cho các chủ sở hữu, mua lại
cổ phiếu của doanh nghiệp đã phát hành
……
Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động tài chính
Lưu chuyển tiền thuần trong kỳ (50 = 20+30+40)
Tiền và tương đương tiền đầu kỳ

Ảnh hưởng của thay đổi tỷ giá hối đoái quy đổi ngoại
tệ
Tiền và tương đương tiền cuối kỳ (70 = 50+60+61)

(iv)Thuyết minh báo cáo tài chính
Thuyết minh báo cáo tài chính là loại báo cáo được lập để giải thích và bổ sung thơng tin về tình
hình hoạt động sản xuất - kinh doanh, tình hình tài chính cũng như kết quả kinh doanh của doanh
nghiệp trong kỳ báo cáo mà các bảng báo cáo khác khơng thể trình bày rõ ràng và chi tiết.
1.7-

Tổ chức bộ máy kế toán

Tổ chức bộ máy kế toán là việc tổ chức về nhân sự để thực hiện việc thu nhập, xử lý thông tin để
cung cấp cho các đối tượng khách nhau. Để bộ máy kế toán đáp ứng được yêu cầu quản lý, doanh
nghiệp cần căn cứ vào quy mơ, trình độ nghề nghiệp và đặc điểm sản xuất kinh doanh của đơn vị
đó.
Mơ hình tổ chức kế tốn của doanh nghiệp được định hướng dưới hai dạng: tổ chức kế toán tập
trung và tổ chức kế toán phân tán. Tổ chức kế tốn tập trung là hình thức tổ chức mà tồn bộ cơng
tác kế tốn trong doanh nghiệp được tiến hành tập trung tại phịng kế tốn doanh nghiệp. Tổ chức
kế tốn phân tán là hình thức tổ chức mà cơng tác kế tốn khơng những được tiến hành ở phịng kế
tốn doanh nghiệp mà cịn được tiến hành ở những bộ phận khác như phân xưởng hay đơn vị sản
xuất trực thuộc doanh nghiệp.
1.8-

Tổ chức và thực hiện cơng tác kế tốn tại doanh nghiệp

Quy trình kế tốn
(i)

Kế tốn mua hàng và cơng nợ phải trả

Trang 19/35


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

(ii)

Kế toán TSCĐ

(iii) Kế toán lương

Trang 20/35


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

(iv) Kế tốn bán hàng và cơng nợ phải thu

(v)

Kế toán vốn bằng tiền
Trang 21/35


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

-

Thu tiền mặt:

-

Chi tiền mặt:

-

Thu tiền gửi

Trang 22/35


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

-

Chi tiền gửi

(vi) Kế toán vật tư
-

Nhập kho
Trang 23/35


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

-

Xuất kho

(vii) Kế toán thuế

Trang 24/35


Đề cương đào tạo Kế tốn-Tài chính dành cho lãnh đạo

(viii) Kế toán tổng hợp và BCTC

2-

Kế toán quản trị

2.1-

Khái niệm
Trang 25/35