Sự phát triển kinh tế và văn hoá thời trần (1)

KIỂM TRA BÀI CU
Đọc thuộc bài thơ Sông
núi nước Nam. Nêu tác
giả, thể thơ, PTBĐ chính,
nợi dung của bài ?

1


Tiết 25 – Văn bản:

BÁNH TRƠI NƯỚC

- Hờ Xn Hương -

2


Tiết 25:

BÁNH TRƠI NƯỚC
(Hồ Xn Hương)
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Hồ Xuân Hương
- Quê quán: Quỳnh Lưu – Nghệ An.
- Là nữ thi sĩ tài hoa và độc đáo.
- Được mệnh danh là “Bà chúa thơ
Nơm”.

? Trình bày những hiểu biết của
em về tác giả Hồ Xuân Hương?

4


- Thơ vịnh vật xuất hiện vào thời Lục Triều (thế kỉ
III –IV) ở Trung Hoa và thịnh hành ở nước ta vào
thế kỉ XV với thơ Nôm của Nguyễn Trãi (tập thơ :
Hồng Đức quốc âm thi tập).
- Các vật được vịnh có thể :
+ là động vật: con hạc, con ve…;
+ thực vật: cây chuối, trúc, mai, ...;
+ đồ vật: cây đàn , cái quạt, …;
=> gửi gắm tình cảm, tư tưởng.

55


Tiết 25:

BÁNH TRƠI NƯỚC
(Hồ Xn Hương)
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Hồ Xuân Hương
2. Tác phẩm:
a. Xuất xứ:
Viết bằng chữ Nôm, thuộc chùm thơ
vịnh vật.
b. Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt.
Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non
?
Em
Bài hiểu
hãy
thơ được
cho
gì về
biết
viết
thểxuất
theo
thê tất
xứ
thểngơn
của
thơ
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
bán
bài thơ?
nào?
cú Đường luật?
Mà em vẫn giữ tấm lòng son


Tiết 25:

BÁNH TRƠI NƯỚC
(Hồ Xn Hương)
I. Tìm hiểu chung:

1. Tác giả: Hồ Xuân Hương
2. Tác phẩm:
a. Xuất xứ:
Viết bằng chữ Nôm, thuộc chùm thơ
vịnh vật.
b. Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt.
c. Phương thức biểu đạt: Biểu cảm + miêu tả.
d. Các tầng nghĩa của bài thơ:
Em
- Tả thực chiếc bánh trơi nước
. hãy
?? Theo
em,cho
bàibiết
thơphương
có mấy thức
tầng
biểu
đạt của bài thơ?
ý
nghĩa?
- Hình ảnh người phụ nữ.


Thân em vừa trắng lại vừa trịn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
8

Tiết 25:

BÁNH TRƠI NƯỚC
(Hồ Xn Hương)
I. Tìm hiểu chung:
II. Đọc – hiểu văn bản:
“Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.”

? Em hãy đọc bài thơ cho cả lớp
nghe?


Tiết 25:

BÁNH TRƠI NƯỚC
(Hồ Xn Hương)
I. Tìm hiểu chung:
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Hình ảnh chiếc bánh trơi nước.
“Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lịng son.”
- Màu sắc: Trắng
- Hình dáng: Trịn
Hình nhào

ảnh chiếc
được
- ?Cách
bợt:bánh
Bộttrơi
khơnước
bánh
rắn,
tác giả
miêunát.
tả như thế nào? (hình
nhão
bánh
nặn bánh, cách ḷc,
- dáng,
Cáchcách
ḷc:
Chín nổi, chưa chín chìm
nhân bánh)
- Nhân: Màu đỏ son (đường mật)


Tiết 25:

BÁNH TRƠI NƯỚC
(Hồ Xn Hương)
I. Tìm hiểu chung:
II. Đọc – hiểu văn bản:
1. Hình ảnh chiếc bánh trơi nước.
- Màu sắc: Trắng

- Hình dáng: Trịn
- Cách nhào bợt: Bột khơ bánh rắn,
nhão bánh nát.
- Cách ḷc: Chín nổi, chưa chín chìm
- Nhân: Màu đỏ son (đường mật)
=> Chiếc bánh đẹp, xinh xắn, chất
? Emtùy
cótḥc
nhận xét
gì về
hình
ảnh
lượng
người
chế
biến.
bánh trơi nước?


Mơ tip “Thân em”
là hình ảnh quen
tḥc trong ca dao.
Em hãy tìm – đọc
những câu ca dao
bắt đầu bằng cụm
từ “thân em” ?

12

Thân em như trái bưởi bòng
Đắng the ngoài vỏ trong lịng ngọt thanh.
Thân em như ớt chín cây
Càng tươi ngoài vỏ càng cay trong lòng.
Thân em như quế giữa rừng
Thơm tho ai biết ngát lừng ai hay.
Thân em như giếng giữa đàng
Người khôn rửa mặt người phàm rửa chân.
Thân em như miếng cau khô,
Kẻ thanh chuộng mỏng, kẻ thô chuộng dày.

13


? Mơ típ ấy nói lên điều gì?
Nói lên sớ phận người phụ nữ nhỏ bé, chịu nhiều đau khổ, cay đắng
nhưng phẩm chất, đức hạnh của học luôn cao quý, đáng trân trọng
–> Thương xót số phận bất hạnh của người phụ nữ, đồng thời có ý
nghĩa phản kháng, tố cáo xã hội phong kiến.

14


Tiết 25 – Văn bản: BÁNH TRƠI NƯỚC
- Hờ Xn Hương -

II. Tìm hiểu văn bản
1. Hình ảnh bánh trơi nước
2. Hình ảnh người phụ nữ
a) Hình thức

Trắng trẻo,
Thân vừa trắng
đầy đặn
vừa tròn
em
xinh xắn
-> Biện pháp điệp từ, quan hệ từ;
mơ típ “Thân em ” gợi niềm kiêu
hãnh, tự hào về vẻ đẹp hình thể:
người phụ nữ xinh đẹp, phúc
hậu

Với tầng nghĩa
thứ hai: vẻ đẹp,
thân phận và
phẩm chất của
người phụ nữ
được phản ánh
như thế nào?


Tiết 25 – Văn bản: BÁNH TRƠI NƯỚC
- Hờ Xn Hương -

II. Tìm hiểu văn bản

1. Hình ảnh bánh trơi nước
2. Hình ảnh người phụ nữ
a) Hình thức
b) Thân phận

Gợi c/s lận
- Bảy nổi ba chìm
đận, bấp bênh

Với tầng nghĩa thứ
hai: vẻ đẹp, thân
phận và phẩm
chất của người
c/s phụ thuộc,
- Rắn nát mặc...
phụ
nữ
được
phản
cam chịu
tay kẻ nặn
ánh như thế nào?
-> Nghệ thuật đới, đảo thành
ngữ; Xót xa thân phận bất
hạnh, cam chịu và phụ thuộc
của người phụ nữ.


Tiết 25 – Văn bản: BÁNH TRƠI NƯỚC
- Hờ Xn Hương -

II. Tìm hiểu văn bản
1.
2.
a)

b)
c)

Hình ảnh bánh trơi nước
Hình ảnh người phụ nữ
Hình thức
Thân phận
Phẩm chất
Son sắt,
- Vẫn giữ tấm lịng son
tình nghĩa
thủy chung
=> Ca ngợi người phụ nữ có tâm
hồn ,
nhân cách sống đẹp.

Với tầng nghĩa
thứ hai: vẻ đẹp,
thân phận và
phẩm chất của
người phụ nữ
được phản ánh
như thế nào?


SƠ ĐỒ TƯ DUY


BÁNH TRÔI NƯỚC
CHÚC CÁC EM NGON MIỆNG!

văn bản
văn bản

BÁNH
BÁNHTRƠI
TRƠINƯỚC
NƯỚC

- Hờ Xn Hương -

III. Tổng kết: Ghi nhớ (SGK)
1. Nghệ tḥt:
-Tồn bài thơ là một hình ảnh nhân hóa.
-Ẩn dụ, thành ngữ, mơ típ dân gian.
- Sáng tạo xây dựng hình ảnh nhiều tầng ý nghĩa.
- Vận dụng điêu luyện qui tắc của thơ Đường.
- Ngôn ngữ bình dị, gần với lời ăn tiếng nói hằng ngày.


văn bản
văn bản

BÁNH
BÁNHTRƠI
TRƠINƯỚC
NƯỚC

- Hờ Xn Hương -

2. Ý nghĩa văn bản:
- Ca ngợi vẻ đẹp và tâm hồn của người phụ nữ, cảm
thơng, cho sớ phận chìm nổi, bị lệ thuộc của họ.

- Thể hiện cảm hứng nhân đạo trong văn học Việt
Nam dưới thời phong kiến.


IV. Luyện tập
Câu 1: Qua hình ảnh chiếc bánh trơi nước, Hờ Xn
Hương ḿn nói gì về người phụ nữ?
•A. Vẻ đẹp về hình thể
•B. Vẻ đẹp tâm hờn
•C. Sớ phận bất hạnh
•D. Vẻ đẹp và sớ phận long đong
Câu 2. Thành ngữ nào sau đây gần với thành ngữ “bảy nổi ba
chìm”?
•A. Cơm niêu nước lọ
•B. Lên thác x́ng ghềnh
•C. Nhà rách vách nát
•D. Cơm thừa canh cặn


THẢO LUẬN : Em hãy so sánh vai trò của người phụ nữ
trong xã hội xưa và nay khác nhau như thế nào ?
(Nhóm 1,2: vai trị …xưa; nhóm 3,4: vai trò… nay)

23

Bà Nguyễn Thị Doan
Phó chủ tịch Nước
CHXHCN Việt Nam

Bà Nguyễn Thị Kim Ngân
Phó chủ tịch Q́c hội

24


Bà Julia Pierson - Giám đốc
Sở Mật vụ Mỹ.

Bà Hillary Clinton
là nhân vật nữ quyền lực
25