Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa,đạo đức,con người

Click to edit Master text styles
Second level
Third level
Fourth level
Fifth level

MÔN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
(Đối tượng: Đại học, cao đẳng khơng chun ngành
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh)
Giáo viên: Thạc sĩ, Hồ Viết Thanh
Email:

2/5/22

Điện thoại: 0984458008


TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VĂN HĨA,
ĐẠO ĐỨC, CON NGƯỜI


KẾT CẤU CỦA BÀI

I. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VĂN HĨA

II. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC

III. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CON NGƯỜI

IV. XÂY DỰNG VĂN HÓA, ĐẠO ĐỨC, CON NGƯỜI VIỆT NAM HIỆN NAY THEO TƯ TƯỞNG HỒ
CHÍ MINH

I. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VĂN HĨA

1. Một số nhận thức chung về văn hóa và quan hệ giữa văn hóa với các lĩnh vực khác

a. Quan niệm của Hồ Chí Minh về văn hóa
- Cách tiếp cận chủ yếu về văn hóa của Hồ Chí Minh

+ Nghĩa rộng: mọi phương thức sinh hoạt của con người
+ Nghĩa hẹp: đời sống tinh thần của xã hội, thuộc kiến trúc thượng tầng

+ Nghĩa hẹp hơn: các trường học, số người đi học, xóa nạn mù chữ, biết đọc biết viết

+ Tiếp cận theo “phương thức sử dụng công cụ sinh hoạt”


- Cách tiếp cận chủ yếu về văn hóa của HCM
- Hồ Chí Minh quan niệm về văn hóa
Trong Mục đọc sách, cuối tập Nhật kí trong tù

“Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, lồi người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn
ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh
hoạt hàng ngày về ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức
là văn hố. Văn hoá là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà
lồi người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn” HCM,
2011, t.3, tr. 458


Định nghĩa về văn hóa

Hồ Chí Minh

UNESCO

Số lượng

1

Nhiều người

Thời gian

8/1943

UNESCO thành lập
16/11/1945

Điều kiện

Tù nhân

Nội dung

Tự do

Tương đồng (Theo nghĩa rộng)

1969
8/1943

1945

Đây là quan niệm văn hóa theo

Nghĩa hẹp, với ý nghĩa là KTTT, là toàn bộ

nghĩa rộng duy nhất (1943)

đời sống tinh thần của xã hội


b. Quan điểm của Hồ Chí Minh về quan hệ giữa văn hóa với các lĩnh vực khác

Quan hệ giữa văn hóa với chính trị

THƯ GỬI CÁC HỌA SĨ NHÂN DỊP TRIỂN LÃM HỘI HỌA 1951

“Văn hóa, nghệ thuật cũng như mọi
hoạt động khác, khơng thể đứng
ngồi, mà phải ở trong kinh tế và
chính trị” - HCM, 2011, t.7, tr.246


Quan hệ giữa văn hóa với kinh tế

Kinh tế
(Cơ sở hạ tầng)

Văn hóa

(Kiến trúc thượng tầng)

“Muốn tiến lên chủ nghĩa xã hội thì phải phát triển kinh tế và
văn hố. Vì sao khơng nói phát triển văn hố và kinh tế? Tục
ngữ ta có câu: Có thực mới vực được đạo; vì thế kinh tế phải đi
trước” - HCM, 2011, t.12, tr.470


Quan hệ giữa văn hóa với xã hội

Xã hội thế nào văn hóa thế
ấy

giải phóng XH để giải phóng được văn
hóa

“Xã hội thế nào, văn nghệ thế ấy… Dưới chế độ thực dân và phong kiến, nhân dân ta bị nơ lệ,
thì văn nghệ cũng bị nơ lệ, bị tồi tàn, không thể phát triển được” HCM, t.7, tr.434


Giữ gìn bản sắc dân tộc, tiếp thu văn hóa nhân loại

“Tây phương hay Đơng phương có
cái gì tốt ta học lấy để tạo ra một
nền văn hóa Việt Nam. Nghĩa là lấy
kinh nghiệm tốt của văn hóa xưa và
văn hóa nay, trau dồi cho văn hóa
Việt Nam thật có tinh thần thuần túy
Việt Nam”

- HCM: Về văn hóa, Bảo tàng

HCM xuất bản, H.1997, tr.350


2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trị của văn hóa

a.

Văn hóa là mục tiêu, động lực

của sự nghiệp cách mạng
- Văn hóa là mục tiêu

quyền sống, quyền sung sướng,
quyền tự do và mưu cầu hạnh
phúc


- Văn hóa là động lực
+ Văn hóa chính trị

Soi đường quốc dân thực hiện độc lập, tự
chủ
+ Văn hóa văn nghệ

Nâng cao lòng yêu nước, niềm tin... vào cách mạng

“Lòng yêu nước nồng nàn, sự thống nhất về tinh thần và chính trị của nhân
dân và quân đội xung quanh Đảng và Chính phủ đã giúp chúng tơi vượt qua

những thử thách khó khăn khơng tưởng tượng được”

– HCM, 2011, t.10, tr.110-111


+ Văn hóa giáo dục

Diệt giặc dốt, đào tạo con người mới, cán bộ
mới
THƯ GỬI ĐỘI LÃO QUÂN HUYỆN NAM ĐÀN
(17/2/1949)

“Văn hố: Đơn đốc đồng bào hăng
hái đi học để diệt giặc dốt”
2011, t.6, tr.33

- HCM,




+ Văn hóa đạo đức

Nâng cao phẩm giá, hướng con người tới chân, thiện,
mỹ
ĐIỆN GỬI HỘI NGHỊ QUÂN SỰ TOÀN QUỐC
(Điện ngày 19-10-1947)

“Cán bộ lấy đạo đức làm cốt cán”
- HCM, 2011, t.5, tr.265

“Mục đích của người cách mạng là để làm đầy tớ cho nhân dân,.. chứ không phải là mục đích thăng
quan phát tài” - HCM, 2011, t.8, tr.2


+ Văn hóa pháp luật

Bảo đảm dân chủ, trật tự, kỷ cương, phép
nước
QUỐC LỆNH
(26/1/1946 )

“Trong một nước thưởng phạt phải nghiêm minh
thì nhân dân mới yên ổn, kháng chiến mới thắng
lợi, kiến quốc mới thành công”
tr.189

- HCM, 2011, t.4,


b. Văn hóa là một mặt trận

-

Là 1 mặt trận, nghệ sĩ là chiến sĩ,
tác phẩm là vũ khí

“Thơ xưa yêu cảnh thiên nhiên đẹp
Mây, gió, trăng, hoa, tuyết, núi, sơng;
Nay ở trong thơ nên có thép

Nhà thơ cũng phải biết xung phong” - HCM, tập 3, tr. 451

“vũ khí sắc bén trong sự nghiệp phị chính, trừ tà” - HCM,t.6,tr368


- Văn nghệ phải gắn với thực tiễn đời sống nhân dân
“Về sáng tác, thì cần hiểu thấu,
liên hệ và đi sâu vào đời sống
của nhân dân. Như thế, mới
bày tỏ được cái tinh thần anh
dũng và kiên quyết của quân và
dân ta, đồng thời để giúp phát
triển và nâng cao tinh thần ấy”
HCM, 2011, t.7, tr.246


- Cần những tác phẩm xứng đáng với thời đại mới
“Quần chúng đang chờ đợi
những tác phẩm văn nghệ
xứng đáng với thời đại vẻ
vang của chúng ta, những
tác phẩm ca tụng chân thật
những người mới” - HCM, t.13,
tr. 504


c. Văn hóa phục vụ quần chúng nhân dân

- Văn hóa phải phản ánh tư tưởng, khát vọng quần chúng

“Quần chúng mong muốn những tác phẩm có nội dung chân thật và phong phú, có hình
thức trong sáng và vui tươi. Khi chưa xem thì muốn xem, xem rồi thì có bổ ích”
tr. 504-505

- HCM, tập 13,


- Nhân dân sáng tác thẩm định, hưởng thụ giá trị văn hóa

“quần chúng khơng phải chỉ sáng tạo ra những của cải vật chất
cho xã hội. Quần chúng còn là người sáng tác nữa”
tr.558-559

HCM, 2011, t.11,


3. Quan điểm Hồ Chí Minh về xây dựng nền văn hóa mới
Trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945

Xây dựng tâm lý: Tinh thần độc lập tự cường

Xây dựng luân lý: Biết hy sinh mình, làm lợi cho quần chúng

Xây dựng xã hội: Mọi sự nghiệp liên quan đến phúc lợi của nhân dân

Xây dựng chính trị: dân quyền

Xây dựng kinh tế.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp

Nền văn hóa có tính
chất dân tộc, khoa học
và đại chúng.

“Dân ta phải biết sử ta.
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”


Trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội

Nền văn hóa có nội dung xã
hội chủ nghĩa và tính chất
dân tộc

“để phục vụ sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa thì văn hố phải xã hội chủ nghĩa về nội dung và
dân tộc về hình thức” - HCM, 2011, t.12, tr.471

Nền văn hóa tồn diện, giữ gìn được cốt cách văn hóa dân tộc, bảo đảm tính khoa
học, tiến bộ và nhân văn