Tài liệu Rầy nâu bùng phát, vì sao? doc

Rầy nâu bùng phát, vì sao?

Hàng chục ngàn nông dân đang phải mất ăn mất ngủ vì rầy nâu. Vì sao rầy
bùng phát và nên chống rầy như thế nào?
Học lại bài học cũ
Hiện khắp nơi đang lo chống rầy thì tại cánh đồng nếp Phú Tân của HTX
Tân Mỹ Hưng (An Giang) không một bóng con rầy nâu, vụ hè thu này ít nhất cũng
đạt 4,5 tấn/hecta. Bà con nông dân ở đây thảnh thơi, không phải lo phun xịt như
những nơi khác vì đã sử dụng giống lúa IR 50404 kháng rầy cực mạnh
Nhớ lại những năm 1976-1977, lịch sử đã và đang tái diễn với tác nhân gây
hại chính là rầy nâu. Lúc ấy chúng tôi “đóng cửa” Trường đại học Cần Thơ để cho
gần 2.000 sinh viên chia nhau đi diệt rầy nâu.
Gần 200 điểm nhân giống lúa IR36 kháng rầy nâu của sinh viên được thiết
lập. Từ các điểm này nông dân chuyền tay nhau đổi giống lúa để trồng và chỉ sau
hai vụ lúa, rầy nâu bị tiêu diệt hoàn toàn.
Sau giống IR36, nhiều giống lúa kháng rầy, năng suất cao khác đã được các
nhà khoa học của ĐH Cần Thơ và Viện Lúa Ô Môn chọn tạo thêm, xuất sắc nhất
là IR64 và giống MTL50 (do ĐH Cần Thơ chọn lọc từ gốc IR50404 của Viện Lúa
quốc tế), đã ổn định tình trạng rầy nâu trong thời gian dài.
Đến năm 2005, đồng ruộng miền Tây lại bị cháy rầy và lác đác những bụi
lúa bị nhiễm bệnh vàng lùn và lùn xoắn lá do rầy nâu truyền sang.
Do tinh giản biên chế nhà nước nên mạng lưới cán bộ khuyến nông không
còn bao nhiêu, cũng ít ai đến thăm đồng ruộng để sớm phát hiện sâu bệnh, nhất là
rầy nâu và bệnh cháy lá.
Trong khi đó các thương lái theo yêu cầu của các công ty xuất khẩu gạo đã
khuyến khích nông dân trồng thật nhiều lúa “chất lượng cao” như Jasmine 85,
VD20 đều là những giống không kháng rầy.
Và đặc biệt là nhiều xã, huyện còn khuyến khích nông dân làm thêm vụ lúa
thứ ba. Đây là điều kiện lý tưởng để rầy nâu phát triển, đồng ruộng lúc nào cũng
có lúa ngon, lại là lúa không kháng rầy được sạ dày đặc và bón thật nhiều phân
urê, thiên địch đã bị tiêu diệt hết do nông dân xịt thuốc không đúng phương pháp.

Phải cho đất nghỉ!
Trước tiên, mỗi nông dân phải biết tự cứu mình, không ỷ lại, trông chờ
khuyến nông hoặc bảo vệ thực vật. Nông dân phải học để hiểu: vì sao ruộng mình
lại có rầy nâu, lúc nào xịt thuốc có kết quả, khi nào không nên xịt thuốc, loại thuốc
nào trị rầy hữu hiệu, khi nào phải kiên quyết nhổ bỏ hoặc cày vùi cây lúa bị bệnh
virus, biết cách sạ thưa và bón phân cân đối N-P-K để vụ lúa tới tránh được sâu
rầy và bệnh cháy lá.
Nhìn lại, phần lớn những thảm họa trên đồng ruộng vừa qua chủ yếu do
nông dân chủ quan, không theo khuyến cáo khoa học.
Ở Thái Lan, phần lớn nông dân mỗi năm chỉ trồng một vụ lúa mùa, đặc biệt
là giống hương lài (Dawk Mali); chỉ khoảng 20% diện tích lúa mùa được trồng lại
vụ thứ hai với giống cao sản ngắn ngày.
Trong khi đó nông dân ta không ai chịu để đất nghỉ, mỗi năm làm cả ba vụ
lúa; lúa vụ ba tuy lời được chút ít hôm nay nhưng để lại hậu quả tai hại về sau vì
đất đai bị bóc lột kiệt quệ, môi trường ô nhiễm phân thuốc, và tiếp tay cho sâu
bệnh lan truyền từ mùa này sang mùa tới.
Để không lặp lại giặc rầy nâu, Nhà nước cần thiết lập lại mạng lưới khuyến
nông và bảo vệ thực vật; chấn chỉnh lại qui định sử dụng giống lúa xác nhận kháng
rầy nâu, kiên quyết ngăn chặn nông dân/địa phương trồng lúa thơm dỏm. Khuyến
cáo nông dân không làm lúa vụ ba trong mùa mưa lũ, thay vào đó sản xuất những
cây trồng và vật nuôi kinh tế hơn, hoặc tốt nhất là cho đất nghỉ một vụ để xả lũ lấy
phù sa.
Coi chừng rầy xanh đuôi đen
Một vấn đề khó khăn khác rất có thể sẽ xảy đến nếu bà con nông dân lơ là
với giống lúa kháng rầy. Đó là hiện nay rầy xanh đuôi đen đang xuất hiện lẫn với
rầy nâu, nhưng mật số rất ít.
Đây là loại rầy gây bệnh tungro khó trị hơn cả bệnh vàng lùn và lùn xoắn
lá. Bệnh tungro làm cả đám ruộng ngả màu vàng, cây lúa không đủ chất diệp lục
để tạo hạt gạo. Càng trồng giống lúa không kháng rầy liên tục ba vụ/năm càng tạo
điều kiện cho rầy phát triển.

Đến khi bệnh tungro xâm nhập nước ta (như ở Philippines) thì chúng ta sẽ
phải nhập khẩu gạo mới đủ ăn. Nhà nước cần chứng tỏ vai trò quản lý của mình,
và nông dân cần tuân thủ kỹ thuật đồng ruộng mới có thể chặn đứng thảm họa rầy
nâu và rầy xanh đuôi đen.