Hướng dẫn sinh viên ngành Giáo dục mầm non Trường cao đẳng sư phạm Hà Tây tổ chức hoạt động khám phá môi trường xung quanh cho trẻ mẫu giáo theo hướng trải nghiệm

MỤC LỤC


PHẦN MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài
Giáo dục theo hướng trải nghiệm là một cách học thông qua thực hành, với
quan niệm việc học là quá trình tạo ra tri thức mới trên cơ sở trải nghiệm thực tế, dựa
trên những đánh giá, phân tích những kinh nghiệm, kiến thức sẵn có. Tổ chức hoạt
động giáo dục theo hướng trải nghiệm là một trong những giải pháp đổi mới giáo dục
mầm non theo hướng tiếp cận phát triển năng lực cho trẻ mầm non, nhằm đạt được tốt
nhất mục tiêu giáo dục mầm non trong giai đoạn hiện nay theo quan điểm lấy trẻ làm
trung tâm. Thông qua các hoạt động trải nghiệm trẻ được cung cấp các kiến thức, kĩ
năng từ đó hình thành những năng lực, phẩm chất và kinh nghiệm cần thiết để vận
dụng vào thực tiễn cuộc sống.
Tổ chức hoạt động khám phá môi trường xung quanh theo hướng trải nghiệm
phù hợp với quan điểm “học thông qua trải nghiệm” ở trường mầm non, giúp trẻ mẫu
giáo lĩnh hội, củng cố và mở rộng kiến thức về MTXQ một cách thú vị, dễ dàng; Phát
triển các năng lực thực tiễn của trẻ từ đó trẻ độc lập, sáng tạo, linh hoạt trong việc sử
dụng những kiến thức, kinh nghiệm về MTXQ sẵn có để giải quyết các vấn đề thực
tiễn. Thông qua các hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm trẻ trở nên
ham học hỏi, yêu thích khoa học và dễ dàng nhanh chóng thích ứng với cuộc sống
xung quanh trẻ.
Thực tiễn ở cho thấy, phần lớn các trường mầm non vẫn đang tổ chức hoạt
động KPMXQ tiến hành chủ yếu theo các phương pháp truyền thống. Trong quá trình
cho trẻ KPMTXQ giáo viên có áp dụng phương pháp thực hành, trải nghiệm sau khi
trẻ được giáo viên cung cấp đầy đủ các biểu tượng về đối tượng. Tuy nhiên, hoạt động
mà giáo viên tổ chức của trẻ luôn dựa trên những kiến thức, hiểu biết về MTXQ mà
không phải bắt đầu bằng việc cho trẻ tự trải nghiệm để tự rút ra kiến thức cần chiếm
lĩnh. Một số trường mầm non đã và đang áp dụng tổ chức hoạt động khám phá MTXQ
theo hướng trải nghiệm cho trẻ. Tuy nhiên, việc tiến hành tổ chức hoạt động khám phá
MTXQ theo hướng trải nghiệm chưa có một hướng dẫn cụ thể áp dụng quy trình trải

nghiệm dạy trẻ khám phá MTXQ một cách có hệ thống cho giáo viên.
Chương trình chi tiết bộ môn Phương pháp KP MTXQ dành cho hệ cao đẳng
mầm non ở trường CĐSP Hà Tây hướng tới mục tiêu trang bị cho sinh viên nội dung,

2


phương pháp, hình thức tổ chức cho trẻ KPMTXQ. Hình thành và rèn luyện cho sinh
viên kĩ năng tổ chức hoạt động cho trẻ khám phá MTXQ. Tổ chức hoạt động cho trẻ
KP MTXQ theo hướng trải nghiệm hoàn toàn phù hợp với mục tiêu mà chương trình
hướng đến. Bên cạnh đó, tổ chức hoạt động KPMTXQ theo hướng trải nghiệm giúp
sinh viên có thể linh hoạt vận dụng các phương pháp dạy học tích cực trong q trình
tổ chức cho trẻ KPMTXQ, hình thành năng lực thiết kế và tổ chức các hoạt động cho
trẻ khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm, qua đó nâng cao kiến thức chuyên mơn,
kĩ năng nghiệp.
Vì những lí do trên mà tác giả lựa chọn đề tài “Hướng dẫn sinh viên ngành
Giáo dục mầm non Trường cao đẳng sư phạm Hà Tây tổ chức hoạt động khám phá
môi trường xung quanh cho trẻ mẫu giáo theo hướng trải nghiệm” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Hướng dẫn sinh viên tổ chức hoạt động khám phá môi trường xung quanh theo
hướng trải nghiệm cho trẻ mẫu giáo từ đó hình thành kĩ năng tổ chức hoạt động khám
phá môi trường xung quanh theo hướng trải nghiệm cho sinh viên, góp phần nâng cao
chất lượng đào tạo giáo viên mầm non.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống cơ sở lí luận của đề tài
- Nghiên cứu thực trạng:
+ Thực trạng nhận thức sinh viên về hoạt động theo hướng trải nghiệm và tổ chức hoạt
động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm cho trẻ MG.
+ Thực trạng hướng dẫn sinh viên tổ chức hoạt động cho trẻ KPMTXQ theo hướng
trải nghiệm ở bộ môn PP cho trẻ KPMTXQ trong chương trình giảng dạy hệ CĐSP

mầm non – CĐSP Hà Tây.
+ Thực trạng việc tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm cho trẻ
mẫu giáo ở trường mầm non.
- Hướng dẫn sinh viên thiết kế và tổ chức hoạt động KPMTXQ theo hướng trải
nghiệm.
- Thực nghiệm và phân tích kết quả thực nghiệm
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3


- Đối tượng nghiên cứu: Hướng dẫn sinh viên tổ chức hoạt động khám phá MTXQ
theo hướng trải nghiệm cho trẻ mẫu giáo
- Phạm vi nghiên cứu: Hướng dẫn sinh viên K41 ngành Mầm non – Trường CĐSP Hà
Tây tổ chức hoạt đông KPMTXQ theo hướng trải nghiệm trong học phần Phương
pháp cho trẻ khám phá MTXQ
5. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu lý luận : Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, khái
qt hóa, hệ thống hóa những tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu.
- Phương pháp điều tra: Sử dụng phiếu điều tra trên sinh viên và giáo viên mầm non
một số trường trên địa bàn thành phố Hà Nội nhằm tìm hiểu thực trạng thiết kế và tổ
chức hoạt động trải nghiệm cho trẻ MG thơng qua hoạt động ngồi trời.
- Phương pháp quan sát sư phạm: Quan sát và đánh giá quá trình thiết kế và tổ chức
các hoạt động trải nghiệm cho trẻ KPMTXQ thơng qua hoạt động ngồi trời của sinh
viên của sinh viên
- Phương pháp thực nghiệm: Sử dụng phương pháp này nhằm kiểm chứng tính khả thi
của quy trình thiết kế và tổ chức hoạt động trải nghiệm cho trẻ MG khám phá MTXQ
6. Kết quả nghiên cứu dự kiến
- Sản phẩm: Quy trình hướng dẫn sinh viên tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo
hướng trải nghiệm

- Địa chỉ, đối tượng sử dụng kết quả nghiên cứu: Sinh viên hệ cao đẳng chuyên ngành
mầm non – Khoa mầm non, trường CĐSP Hà Tây, giáo viên mầm non thành phố Hà
Nội.
7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
7.1. Ý nghĩa khoa học
Tổng hợp cơ sở lí luận của việc hướng dẫn sinh viên ngành GDMN tổ chức
hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm
7.2. Ý nghĩa thực tiễn
- Đề tài đưa ra quy trình hướng dẫn sinh viên ngành GDMN tổ chức hoạt động
khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm

4


- Áp dụng quy trình hướng dẫn sinh viên tổ chức và thiết kế hoạt động khám
phá MTXQ theo hướng trải nghiệm ở học phần Phương pháp cho trẻ khám phá
MTXQ
- Hình thành kĩ năng tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải
nghiệm cho sinh viên, giúp sinh viên linh hoạt áp dụng vào thực tiễn GDMN

5


NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
Trên thế giới, có rất nhiều tác giả nghiên cứu về bản chất giáo dục trải nghiệm,
khẳng định vai trò, tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm với việc hình thành kiến
thức, kĩ năng cho người học. Các nhà tâm lí, giáo dục người Nga(L.S. Vygotxki,
J.Piaget, J.DeWey) đều cho rằng, quá trình giáo dục và q trình sống ln thống nhất,

khơng tách rời nhau, cho nên cách giáo dục tốt nhất là học tập từ cuộc sống. Trong
cuộc sống, con người khơng ngừng tích lũy kinh nghiệm cho bản thân và tự cải biến
kinh nghiệm của mình. Trên cơ sở, kế thừa kết quả nghiên cứu giáo dục qua trải
nghiệm của J.Piaget, J.DeWey, nhà nghiên cứu tâm lí giáo dục Kolb đã phát triển lí
thuyết học trải nghiệm. Với quan niệm học tập là q trình mà trong đó kiến thức
được tạo ra thông qua việc chuyển đổi kinh nghiệm. Kolb đã xây dựng mơ hình giáo
dục qua trải nghiệm với 4 giai đoạn có tính tuần hồn nối tiếp nhau đó là:
- Giai đoạn 1: Trải nghiệm thực tế : học tập thông qua các hoạt động, hành
động cụ thể, trực tiếp
- Giai đoạn 2: Quan sát suy ngẫm: học thông qua quan sát các hoạt động của
người khác hay chiêm nghiệm lại bản thân hay kiêm nghiệm lại bản thân sau đó suy
ngẫm và đúc kết kinh nghiệm
- Giai đoạn 3: Khái niệm hóa học tập qua việc xây dựng các khái niệm, tơngr
hợp, biên giải và phân tích
- Giai đoạn 4: Thử nghiệm tích cực: Học tập qua những thử nghiệm, đề xuất
các phương án giải quyết vấn đề và đưa ra quyết định.
Các phương pháp giáo dục tiến tiến trên thế giới hiện nay cũng coi trọng giáo
dục thông qua các hoạt động trải nghiệm như : Phương pháp giáo dục Montessori –
Bà cho rằng độ tuổi 0 – 6 tuổi sở hữu một dạng trí tuệ đặc biệt “Trí Tuệ Thẩm Thấu”.
Năng lực của trí tuệ vơ tận đó giúp trẻ học ngơn ngữ, hồn thiện khả năng vận động,
xây dựng hệ thống trật tự nội tại. Maria Montessori qua quan sát nhận ra rằng trẻ cũng
trải qua các giai đoạn nhạy cảm trong quá trình phát triển của mình. Đó là những giai
đoạn trẻ bị thu hút một cách đặc biệt đến những trải nghiệm có trong mơi trường để
hấp thụ kiến thức hay những kỹ năng cụ thể nào đó. Phương pháp giáo dục Reggio

6


Emilia: Triết lý Reggio Emilia bắt nguồn từ niềm tin cho rằng trong mỗi trẻ đều chứa
đựng một tiềm năng lớn và tiềm năng đó sẽ được phát triển nhờ chính trí tị mị vốn có

của trẻ. Trẻ cố gắng tìm hiểu thế giới xung quanh và tự đưa ra cách riêng của mình để
giải thích sự vận động của thế giới xung quanh trẻ. Từ đó, trẻ tự mình tìm tịi, trải
nghiệm để khám phá mọi thứ trong mơi trường xung quanh…
Ở Việt Nam, Hoạt động trải nghiệm là hình thức học tập tích cực được Bộ giáo
dục và Đào tạo đưa ra các hướng dẫn chỉ đạo trong việc đổi mới hình thúc tổ chức dạy
học ở các cấp. Đối với bậc học mầm non, nghiên cứu về hoạt động trải nghiệm có
nhóm tác giả Hồng Thị Phương, Lã Thị Bắc Lý, Bùi Thị Lâm, Nguyễn Mạnh Tuấn,
Nguyễn Thị Mỹ Dung, Vũ Thanh Vân, các tác giả này đã nghiên cứu và đưa ra những
vấn đề cốt lõi của hoạt động trải nghiệm cho trẻ mầm non bao gồm: khái niệm, quy
trình giáo dục theo hướng trải nghiệm, các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục trải
nghiệm; các hình thức hoạt động trải nghiệm của trẻ ở trường mầm non. Đặc biêt,
nhóm tác giả đưa ra quy trình hoạt động trải nghiệm cho trẻ mầm non gồm 4 giai
đoạn:
- Giai đoạn 1: Trải nghiệm thực tế
- Giai đoạn 2: Chia sẻ kinh nghiệm
- Giai đoạn 3: Rút ra kinh nghiệm cho bản thân
- Giai đoạn 4: Vận dụng kinh nghiệm vào cuộc sống
Hiện nay, có rất nhiều tác giả nghiên cứu về hoạt động trải nghiệm cho trẻ
khám phá MTXQ ở các trường mầm non, các tác giả cũng đã đưa ra được những biện
pháp để tổ chức hoạt động trải nghiệm cho trẻ khám phá MTXQ hiệu quả. Tuy nhiên,
ở các trường sư phạm, hướng dẫn sinh viên tổ chức hoạt động trải nghiệm cho trẻ mẫu
giáo khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm là một hướng nghiên cứu mới, chưa tác
giả nào đề cập đến. Với vai trị là giảng viên chun ngành GDMN chúng tơi nhận
thấy cần phải cung cấp cho sinh viên cả lí luận và thực tiễn việc áp dụng tổ chức hoạt
khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm nhằm hình thành cho sinh viên khả năng
thiết kế, tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm góp phần nâng
cao hiệu quả tổ chức các hoạt động cho trẻ khám phá MTXQ. Đồng thời, nâng cao
chất lượng đào tạo giáo viên, trang bị kiến thức, kĩ năng cập nhật thực tế trong quá
trình thực tập, rèn nghề tại các trường mầm non.

7


1.2. Cơ sở lí luận
1.2.1. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1.1. Trải nghiệm
Theo từ điển Oxford, trải nghiệm được sử dụng với nghĩa là tri thức, kĩ năng
được thông qua tham dự hay tiếp xúc trực tiếp. Đồng thời trải nghiệm cịn được coi là
hoạt động thơng qua cá nhân có được kinh nghiệm nhất định.
Dựa trên nhiều phân tích của các nhà giáo dục dưới góc độ kinh nghiệm và
hoạt động thì khái niệm trải nghiệm được hiểu là: Trải nghiệm là quá trình cá nhân
được tham dự hay tiếp xúc, tương tác trực tiếp, được chiêm nghiệm, tự tích lũy kiến
thức, kĩ năng thái độ tạo thành kinh nghiệm riêng của bản thân
1.2.1.2. Giáo dục theo hướng trải nghiệm cho trẻ mầm non
Giáo dục được hiểu là quá trình truyền đạt và chiếm lĩnh những tri thức xã hội
nhằm hình thành nhân cách cho người học. Quá trình giáo dục ln được tổ chức có
mục đích, có kế hoạch thông qua hoạt động và tương tác giữa người dạy và người học.
Trong giáo dục, trải nghiệm được coi là xu hướng tiếp cận giáo dục mang tính thực tế.
Trong giáo dục mầm non, quá trình giáo dục hiệu quả nên huy động vốn kinh
nghiệm có sẵn của trẻ để giải quyết các vấn đề thực tiễn. Trong quá trình này, kiến
thức, kĩ năng, thái độ của trẻ với MTXQ hình thành theo hướng tích cực. Giáo dục
theo hướng trải nghiệm đòi hỏi trẻ chủ động, độc lập, sáng tạo, sử dụng kiến thức, kĩ
năng kinh nghiệm đã có để giải quyết thực tiễn từ đó chúng ta có thể khai thác được
các tiềm năng sẵn có của trẻ.
Khái niệm giáo dục theo hướng trải nghiệm được hiểu là phương thức sử dụng
các hoạt động giáo dục, trong đó giáo viên là người thiết kế, tổ chức, hướng dẫn các
hoạt động để trẻ trực tiếp tham dự hay tiếp xúc, tương tác trực tiếp, được chiêm
nghiệm, tự tích lũy kiến thức, kĩ năng, thái độ tạo thành kinh nghiệm riêng của bản
thân [5]
Như vậy, theo khái niệm nhóm tác giả Hoàng Thị Phương đưa ra chúng ta thấy,

giáo dục theo hướng trải nghiệm cho trẻ mầm non phụ thuộc lớn vào nhà giáo dục hay
cụ thể là giáo viên, cách thức giáo viên sử dụng để cho trẻ huy động vốn kinh nghiệm
thực tiễn, tích lũy và có những hiểu biết mới thu từ những trải nghiệm thực tế. Quá

8


trình này giáo viên cần tạo ra cho trẻ nhiều cơ hội để thể hiện khả năng, năng lực thực
tiễn của bản thân, khai thác tiềm năng của trẻ trong q trình tương tác với MTXQ
1.2.1.2. Mơi trường xung quanh
MTXQ là toàn bộ sự vật và hiện tượng của thế giới hữu sinh và vô sinh được
thu hút vào quá trình của đời sống xã hội ở một giai đoạn lịch sử nhất định và tạo
thành điều kiện cần thiết cho sự tồn tại và phát triển cho mọi xã hội. MTXQ bao gồm
môi trường tự nhiên và xã hội
MTXQ là nội dung mà nhà giáo dục khai thác để dạy trẻ với những mảng chủ
đề cụ thể trong MTXQ trẻ, phù hợp cho từng độ tuổi
1.2.1.3. Khám phá môi trường xung quanh
Khám phá MTXQ chính là việc giáo viên tạo ra các điều kiện, cơ hội và tổ
chức các hoạt động để cho trẻ tích cực tìm tịi, khám phá ra những điều thú vị về các
sự vật và hiện tượng xung quanh trẻ. Đây thực chất là việc giáo viên tạo ra mơi
trường, tạo ra các tình huống và tổ chức các hoạt động cho trẻ tiếp xúc, trải nghiệm
với các sự vật hiện tượng của môi trường xung quanh, thơng qua đó để trẻ hiểu biết
về đặc điểm, thuộc tính của sự vật, hiện tượng, các mối quan hệ qua lại, sự thay đổi và
phát triển của chúng. Đặc biệt, thông qua hoạt động khám phá trẻ học được các kĩ
năng quan sát, so sánh, phân loại, giải quyết vấn đề…
1.2.1.4. Tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm
Theo những phân tích về các khái niệm cơ bản trên, chúng ta có thể hiểu “Tổ
chức hoạt động cho trẻ khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm là quá trình giáo
viên tổ chức, hướng dẫn các hoạt động cho trẻ khám phá MTXQ, để trẻ trực tiếp tham
dự hay tiếp xúc, tương tác trực tiếp, được chiêm nghiệm, tự tích lũy kiến thức, kĩ

năng, thái độ tạo thành kinh nghiệm riêng của bản thân với MTXQ. Từ đó, giúp trẻ
chủ động, sáng tạo sử dụng kiến thức, kĩ năng để giải quyết các vấn đề thực tiễn. Tạo
cơ hội cho trẻ thể hiện năng lực của bản thân và phát huy tiềm năng vốn có của mình.
1.2.2. Lí luận về việc tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm
cho trẻ mẫu giáo
1.2.2.1. Giáo dục theo hướng trải nghiệm đối với trẻ MG
1.2.2.1.1. Vai trò của giáo dục theo hướng trải nghiệm đối với trẻ MG

9


Giáo dục trải nghiệm có nhiều ưu thế trong việc giáo dục trẻ mẫu giáo. Vai trò
giáo dục theo hướng trải nghiệm được thể hiện như sau:
Giáo dục theo trải nghiệm thực hiện mục tiêu phát triển năng lực cho trẻ mầm
non. Mục tiêu giáo dục trẻ mầm non là giúp trẻ phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ,
thẩm mĩ, hình thành những yếu tố đầu tiên về nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào lớp một,
hình thành và phát triển ở trẻ những chức năng tâm sinh lí, năng lực và phẩm chất
mang tính nền tảng, những kĩ năng sống cần thiết phù hợp với lứa tuổi , khơi dậy và
phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn, đặt nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp
theo và cho việc học tập suốt đời [1, tr 3]. Mục tiêu giáo dục mầm non hướng đến các
lĩnh vực phát triển cụ thể, qua quá trình trải nghiệm các mục tiêu giáo dục sẽ được
thực hiện một cách đồng bộ trong sự phối hợp thống nhất giữa kiến thức, kĩ năng và
thái độ để giải quyết được các nhiệm vụ cụ thể do các tình huống thực tiễn đặt ra. Hay
nói cách khác trẻ cần có các năng lực cần thiết phù hợp với các nhiệm vụ khi tham gia
vào các hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm. Tổ chức hoạt động giáo dục theo
hướng trải nghiệm là cách tốt nhất giúp trẻ phát triển toàn diện các năng lực và phẩm
chất cần thiết tạo điều kiện cho trẻ dễ dàng, nhanh chóng thích ứng với cuộc sống hiện
tại tạo nền tảng cho việc học tập trong các bậc học sau có hiệu quả cũng như làm chủ
cuộc sống trong tương lại.
Hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm tạo ra những tình huống thực tiễn,

gần gũi với cuộc sống hằng ngày. Mỗi tình huống có liên quan đến sự vật, hiện tượng,
các mối quan hệ của những đối tượng khác nhau trong môi trường tự nhiên, xã hội,
đây là nguồn thông tin vô cùng đa dạng mà trẻ có cơ hội được tiếp cận trong hoạt
động trải nghiệm. Các chủ đề hoặc dự án trải nghiệm của trẻ nhằm khơi dậy ý tưởng
liên kết các nội dung giáo dục khác có tác dụng làm giảm bớt sự quá tải nội dung
trong quá trình giáo dục và đảm bảo phù hợp với đặc điểm nhận thức mang tính tổng
hợp của trẻ mầm non. Các tính huống trải nghiệm được thể hiện dưới nhiều hình thức
hoạt động phong phú của trẻ ở trường mầm non sẽ tận dụng được ưu thế trong việc
tích lũy kiến thức, hình thành kĩ năng và thái độ của trẻ đối với các sự vật, hiện tượng,
mội người xung quanh.
Hoạt động trải nghiệm theo hướng trải nghiệm tạo môi trường để giáo viên có
thể sử dụng các phương pháp giáo dục tích cực dựa trên đặc điểm nhận thức, cảm xúc,

10


kinh nghiệm, kĩ năng của trẻ lứa tuổi mầm non. Các hoạt động giáo dục theo hướng
trải nghiệm linh hoạt, sáng tao và đầy thách thức. Trong đó trẻ được thử làm, khám
phá, nhìn, nghe, chơi với bạn, chia sẻ và suy nghĩ độc lập, giải quyết vấn đề vì vậy
giáo viên luôn phải sử dụng các phương pháp giáo dục tích cực để tạo cơ hội cho trẻ
được trải nghiệm . Giáo viên là người trợ giúp trẻ để trẻ có cơ hội tự lĩnh hội kiến
thức, kĩ năng và hình thành thái độ tích cực nhất. giáo viên hỗ trợ trẻ bằng cách tạo ra
môi trường phù hợp với trẻ, hoặc khuyến khích trẻ tham gia cùng chuẩn bị mơi trường
để kích thích sự tị mị, ham hiểu biết của trẻ, tạo tâm thể tích cực cho trẻ tham gia
hoạt động.
Hoạt động trải nghiệm cho trẻ là môi trường liên kết các lực lượng giáo dục từ
nhà trường, gia đình và xã hội, tận dụng được ưu thế của nguồn lực này về trí tuệ, tinh
thần và vật chất tạo ra hiệu quả kép của quá trình giáo dục
1.2.2.1.2. Đặc điểm giáo dục theo hướng trải nghiệm
- Hoạt động trải nghiệm của trẻ MG trong đó trẻ phải thể hiện được vai trò là chủ thể

của hoạt động, giáo viên là người hướng dẫn tổ chức các hoạt động giúp trẻ tự giác,
tích cực tiếp nhận kiến thức, kĩ năng, hình thành năng lực thực tiễn
- Hoat động trải nghiệm đỏi hỏi trẻ huy động vốn kinh nghiệm sẵn có để giải quyết
các tình huống trong thực tiễn. Trong quá trình này, những kiến thức, kĩ năng thái độ
của trẻ được sử dụng để giúp trẻ có cơ hội phát huy tính độc lập, sáng tạo, kết nối
kiểm nghiệm những kiến thức đã có với những kiến thức mới thu được từ trải nghiệm
và tổng hợp được những kinh nghiệm từ thực tiễn. Trẻ được sử dụng các giác quan để
tiếp xúc với sự vật, hiện tượng trong thực tiễn để tích lũy các kinh nghiệm, từ đó khái
quát thành hiểu biết riêng của bản thân. Trong hoạt động, cần tạo cơ hội cho trẻ thể
hiện khả năng, năng lực thực tiễn của bản thân và giáo viên cũng có thể khai thác tiềm
năng của trẻ trong quá trình trẻ tương tác với các bạn và mọi người xung quanh.
- Hình thức hoạt động trải nghiệm cho trẻ đa dạng, phong phú. Các hình thức hoạt
động phù hợp theo lứa tuổi đều có thể sử dụng để thiết kế cho trẻ trải nghiệm. Giáo
viên có thể sử dụng hình thức hoạt động học, chơi, tham quan, lao động, ngoài trời…
Các hoạt động trên đều chứa đựng những khả năng giáo dục nhất định và đó cũng là
cơ hội để giáo viên và trẻ thể hiện khả năng sáng tạo của bản thân trong quá trình
tham gia hoạt động

11


1.2.2.1.3. Quy trình giáo dục theo hướng trải nghiệm cho trẻ
Theo hướng tiếp cận dạy học chủ động thì trải nghiệm thực tế được xem là hoạt
động đầu tiên trong q trình học tập. Cách tiếp cận này hồn tồn phù hợp với trẻ
mầm non vì đặc điểm tư duy trẻ địi hỏi phải tương tác trực tiếp với mơi trường, kinh
nghiệm cịn ít nên trẻ cần được tạo điều kiện và cơ hội tích lũy thơng qua các trải
nghiệm trực tiếp, việc học của trẻ bắt đầu từ xúc cảm nên cho qua trải nghiệm cụ thể
mới tạo được dấu ấn cảm xúc, kích thích trẻ tích cực lĩnh hội kinh nghiệm.
Dựa trên mơ hình học tập trải nghiệm của Kolb và căn cứ đặc điểm lứa tuổi,
các nhà giáo dục Việt Nam đưa ra quy trình học tập theo hướng trải nghiệm của trẻ

mầm non gồm 4 giai đoạn sau:
Giai đoạn 1: Trải nghiệm thực tế
Trẻ tham gia trực tiếp vào các hoạt động do giáo viên tổ chức theo chủ đề, các
sự kiện có liên quan trực tiếp đến cuộc sống hằng ngày. Sự trải nghiệm có chất lượng
cao hay thâp phụ thuộc vào mức độ tham gia của trẻ, chất lượng của tình huống cụ
thể, thực tế của chúng được trải nghiệm
Giai đoạn 2: Chia sẻ kinh nghiệm
Kinh nghiệm thu được qua trải nghiệm của trẻ cần được chia sẻ với người khác
thì mới được khắc sâu, được ghi nhận, điều chỉnh, chính xác hóa và từ đó mới đọng lại
nơi trẻ những dấu ấn cảm xúc tốt đẹp. Quá trình này tạo điều kiện để phát triển suy
nghĩ của trẻ từ cấp độ thấp đến cấp độ cao và được cụ thể hóa qua việc trả lời các câu
hỏi
Giai đoạn 3: Rút ra kinh nghiệm cho bản than
Trẻ học kiến thức và kinh nghiệm mới tạo ra những hiểu biết mới. Những kiến
thức, kinh nghiệm trẻ đúc kết được dựa vào sự phân tích, đánh giá kinh nghiệm có
được qua các giai đoạn trước đó
Giai đoạn 4: Vận dụng kinh nghiệm vào cuộc sống
Trẻ sử dụng những kiến thức và kinh nghiệm vừa mới lĩnh hội vào các bối cảnh
hoặc sự việc mới và kinh nghiệm cứ thế tạo ra, hiểu biết và kinh nghiệm của trẻ ngày
càng được nâng cao. [5, tr11]
Quy trình giáo dục theo trải nghiệm là một chuỗi logic gồm 4 giai đoạn. Kết
quả của giai đoạn trước là điểm khởi đầu, điểm tựa của giai đoạn sau. Kiến thức, kinh

12


nghiệm mới được hình thành được đưa vào kiểm nghiệm trong tình huống mới và nó
lại trở thành kinh nghiệm có sẵn, kinh nghiệm cụ thể và là trải nghiệm khởi đầu của
một chu trình trải nghiệm mới. Thời gian cần thiết để thực mỗi giai đoạn thay đổi phụ
thuộc vào đặc điểm nhận thức, kinh nghiệm của mỗi cá nhân

Với quy trình trải nghiệm 4 bước như trên, chúng tôi vận dụng vào việc hướng
dẫn sinh viên khám phá môi trường xung quanh trong hoạt động tiết học khám phá.
Điều này giúp nâng cao hiệu quả giờ học khám phá, giúp sinh viên sáng tạo, linh hoạt
vận dụng các phương pháp cho trẻ khám phá MTXQ vào các giai đoạn trải nghiệm
1.2.2.2. Tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm cho trẻ mẫu
giáo
1.2.2.2.1. Ý nghĩa tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm cho trẻ
MG
Tổ chức hoạt động khám phá môi trường xung quanh theo hướng trải nghiệm
hoàn toàn phù hợp với trẻ mầm non vì tư duy của trẻ là tư duy trực quan đòi hỏi trẻ
phải tương tác trực tiếp với đối tượng hay sự vậy hiện tượng của MTXQ; Kinh
nghiệm sống của trẻ hạn chế nên cần được tạo điều kiện và cơ hội tích lũy thơng qua
các trải nghiệm trực tiếp; Cảm xúc của trẻ giai đoạn mầm non phát triển mạnh mẽ nên
chỉ qua trải nghiệm cụ thể mới tạo dấu ấn cảm xúc, tích cực lĩnh hội kinh nghiệm.
Tổ chức hoạt động cho trẻ khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm là một
cách học thông qua thực hành, với quan niệm việc học là quá trình tạo ra tri thức mới
trên cơ sở trải nghiệm thực tế, dựa trên những đánh giá, phân tích trên những kinh
nghiệm, kiến thức sẵn có của trẻ vể MTXQ. Như vậy, thông qua các hoạt động trải
nghiệm, trẻ được cung cấp kiến thức, kỹ năng từ đó hình thành những năng lực, phẩm
chất và kinh nghiệm.
Tổ chức hoạt động cho trẻ khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm khiến trẻ
sử dụng tổng hợp các giác quan (nghe, nhìn, chạm, ngửi…) để có thể tăng khả năng
lưu giữ những điều đã tiếp cận được lâu hơn, giúp trẻ có thể tối đa hóa khả năng sáng
tạo, tính năng động và thích ứng. Trẻ được trải qua quá trình khám phá kiến thức
MTXQ và tìm giải pháp, từ đó giúp phát triển năng lực cá nhân và tăng cường sự tự

13


tin. Hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm giúp cho việc học trở nên thú

vị hơn với trẻ và việc dạy trở nên thú vị hơn với người dạy.
Khi trẻ được chủ động tham gia tích cực vào q trình hoạt động, trẻ sẽ có
hứng thú và chú ý hơn đến những điều được tiếp cận và ít gặp vấn đề về tuân thủ kỷ
luật. Trẻ có thể học các kỹ năng sống bằng việc lặp đi lặp lại hành vi qua các bài tập,
hoạt động, từ đó tăng cường khả năng ứng dụng các kỹ năng đó vào thực tế. Trong khi
cho trẻ khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm giáo viên mầm non có vai trị định
hướng, hỗ trợ, đánh giá, uốn nắn, sửa sai cho trẻ. Tùy thuộc vào từng hoạt động trải
nghiệm, giáo viên đưa ra các tình huống có vấn đề để trẻ trải nghiệm với các tình
huống đó. Như vậy, trẻ rất hứng thú và kiến thức, kỹ năng sẽ hình thành một cách nhẹ
nhàng, tự nhiên.
1.2.2.2.2. Nội dung, phương pháp cho trẻ MG khám phá MTXQ theo hướng trải
nghiệm
Trong chương trình giáo dục mầm non đã quy định rõ nội dung cho trẻ khám
phá MTXQ gồm các chủ đề động vật, thực vật, thiên nhiên vô sinh, hiện tượng tự
nhiên, đồ dùng đồ chơi, phương tiện giao thông, bản thân, gia đình… Tuy nhiên,
khơng phải nội dung nào cũng có thể tổ chức theo hướng trải nghiệm. Muốn tổ chức
hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm, sinh viên cần lựa chọn những
nội dung/ chủ đề phù hợp với hoạt động. Để để lựa chọn nội dung phù hợp với hướng
trải nghiệm sinh viên cần phải căn cứ vào đội tuổi cụ thể, điều kiện chuẩn bị hoạt
động, sự hứng thú của trẻ và đặc điểm môi trường tự nhiên xung quanh. Việc lựa chọn
nội dung để trẻ khám phá theo hướng trải nghiệm cần linh hoạt, có sự thay đổi để
nhằm tạo ra sự mới mẻ về nội dung và môi trường trải nghiệm cho trẻ.
Để tổ chức cho trẻ khám phá môi trường xung quanh theo hướng trải nghiệm
cần phải sử dụng những phương pháp cho trẻ khám phá môi trường xung quanh cơ
bản, tuy nhiên sự kết hợp các phương pháp sẽ được linh hoạt theo từng hoạt động cho
trẻ khám phá theo hướng trải nghiệm theo quy trình trải nghiệm gồm các phương pháp
như: phương pháp quan sát, phương pháp đàm thoại, phương pháp trực quan, phương
pháp sử dụng trò chơi, phương pháp thực hành – trải nghiệm, Phương pháp tạo tình

14

huống giáo dục. Trong đó, phương pháp thực hành trải nghiệm và phương pháp tạo
tình huống giáo dục được sử dụng chiểm ưu thế trong hoạt động theo hướng trải
nghiệm
Phương pháp thực hành, trải nghiệm: Đây là phương pháp cho trẻ được thực
hành làm việc, được trải nghiệm trong các hoạt động thực tiễn. Trong quá trình khám
phá MTXQ trẻ cần tham gia trực tiếp các hoạt động thực tiễn để có thể phát hiện ra
những tính chất đặc trưng, làm rõ nét một vài các mối liên hệ giữa các sự vật hiện
tượng. Khi tổ chức cho trẻ khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm thì phương pháp
này đóng vai trò quan trọng, tạo điều kiện cho trẻ tham gia trực tiếp các hoạt động,
giúp trẻ nhận thức sâu sắc, độc lập hơn, tự tin hơn và phát huy tư duy tích cực của trẻ.
Phương pháp này gồm phương pháp làm thí nghiệm đơn giản, phương pháp luyện tập
và phương pháp thực hành.
Phương pháp tạo tình huống giáo dục: Đây là phương pháp thường xuyên được
sử dụng khi cho trẻ khám phá môi trường xung quanh theo hướng trải nghiệm. Phương
pháp này góp phần thúc đẩy tính tích cực, tính tự lập, óc sáng tạo của trẻ trong các hoạt
động chơi, học tập, lao động và giao tiếp. Những tình huống mang tính chất nêu vấn đề
phù hợp với xu hướng phát triển tư duy của trẻ mẫu giáo dựa trên sự tìm tỏi, độc lập
của trẻ trong việc giải quyết các nhiệm vụ khác nhau có tính vấn đề. Chính những câu
hỏi, lời đề nghị mang tính định hướng đòi hỏi trẻ phải suy nghĩ, phải sử dụng một số
thao tác tư duy huy động vốn hiểu biết của mình. Tạo điều kiện cho trẻ tìm kiếm và
vận dụng những cái đã biết vào hoàn cảnh và điều kiện mới, nâng cao tình tích cực
của trẻ.
1.2.2.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tổ chức hoạt động khám phá MTXQ
theo hướng trải nghiệm cho trẻ MG
Trong quá trình tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm,
có các yếu tố như đặc điểm trẻ, mơi trường và giáo viên là những yếu tố ảnh hưởng
trực tiếp đến hiệu quả của hoạt động.
Đặc điểm nhận thức lứa tuổi: Mỗi một giai đoạn tuổi mẫu giáo có đặc điểm tâm

lý, nhận thức khác nhau. Để tổ chức có hiệu quả hoạt động khám phá MTXQ theo
hướng trải nghiệm sinh viên cần nắm bắt đặc điểm tâm lí giáo dục trong mỗi giai đoạn

15


tuổi. Đây là cơ sở quan trong để xác định mục tiêu hoạt động, nội dung hoạt động và
hình thức tổ chức cho trẻ khám phá môi trường xung quanh theo hướng trải nghiệm
Môi trường giáo dục: Muốn tổ chức hoạt động khám phá MTXQ thu hút, lôi
cuốn sự tham gia nhiệt tình của trẻ phụ thuộc lớn vào mơi trường giáo dục mà nhà
giáo dục cần chuẩn bị trước khi tổ chức hoạt động. Với lứa tuổi mẫu giáo môi trường
tổ chức cho trẻ khám phá theo hướng trải nghiệm phải đảm bảo nhu cầu hoạt động
theo nhóm, đảm bảo đối tượng phong phú, đa dạng hấp dẫn với trẻ, số lượng đủ để trẻ
có thể tham gia cùng nhau. Đồng thời, cần chú ý lựa chọn các chất liệu phù hợp để trẻ
có thể sử dụng sáng tạo trong việc thể hiện các ý tưởng khác nhau.
Trong quá trình tổ chức hoạt động cho trẻ khám phá MTXQ theo hướng trải
nghiệm nhà giáo dục khơng chỉ cần có hiểu biết sâu sắc về trẻ, chuẩn bị tốt môi trường
hoạt động của trẻ mà phải thực hiện tốt vai trò là người hướng dẫn, giúp đỡ trẻ, đảm
bảo cho trẻ thể hiện vai trò là trung tâm của hoạt động. Vai trò của giáo viên được thể
hiện ở những điểm sau:
- Thiết kế hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm phù hợp với nhu cầu,
hứng thú, khả năng, kinh nghiệm và điều kiện cơ sở vật chất thực tiễn. Muốn vậy giáo
viên cần nắm chắc nội dung giáo dục, chương trình giáo dục và có kĩ năng thiết kế và
tổ chức hoạt động khám phá theo hướng trải nghiệm có hiệu quả
- Chuẩn bị mơi trường phù hợp với hứng thú, khả năng, kinh nghiệm của trẻ, các hoạt
động KPMTXQ theo hướng trải nghiệm ln địi hỏi mơi trường hoạt động phải cuốn
hút trẻ tham gia tích cực với khả năng độc lập cao, khơi gợi ý tưởng sáng tạo của trẻ.
Đồng thời cần quan tâm đến môi trường tâm lý để đảm bảo mọi trẻ đều được thoải
mái, tự tin tham gia các hoạt động và giao tiếp
- Tổ chức các hoạt động cho trẻ khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm giáo viên

đảm bảo mọi trẻ đều tích cực hoạt động, giúp trẻ thể hiện vai trò là trung tâm của hoạt
động. Đặc biệt, giáo viên cần quan sát năm bắt nhu cầu của trẻ và để kịp thời là thang
đỡ, điểm tựa cho trẻ khi cần.
Như vậy, để tổ chức hoạt động khám phá mơi trường xung quanh theo hướng
trải nghiệm có hiệu quả sinh viên cần hiểu rõ các yếu tố ảnh hướng, tác động qua lại
và trực tiếp lên hoạt động. Từ đó, thiết kế và tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo
hướng trải nghiệm phù hợp với từng độ tuổi trẻ MG.

16


1.2.2.2.5. Kĩ năng tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm cần
hình thành cho sinh viên.
Hướng dẫn sinh viên tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải
nghiệm giúp sinh viên có thể linh hoạt, sáng tạo trong quá trình tổ chức hoạt động
khám phá. Bên cạnh đó, tiếp cận với quy trình trải nghiệm và tổ chức hoạt động khám
phá MTXQ theo quy trình trải nghiệm giúp hình thành cho sinh viên những kĩ năng
thiết kế, tổ chức các hoạt động theo hướng trải nghiệm. Giúp sinh viên dễ dàng thích
ứng với thực tiễn giáo dục mầm non đang có nhiều thay đổi, nâng cao chất lượng giáo
dục trẻ.
Kĩ năng tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm của sinh
viên gồm các kĩ năng sau:

- Chọn chủ đề và xác định mục tiêu: Lựa chọn chủ đề, đặt tên chủ đề; Xác định mục
tiêu cụ thể, phù hợp với từng độ tuổi.

- Thiết kế kế hoạch tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm:
Xác định được các hoạt động một cách rõ ràng; đặt tên cho từng hoạt động; chỉ ra
được mục tiêu của hoạt động; Lên ý tưởng cho trẻ hoạt động theo hướng trải
nghiệm phù hợp với lứa tuổi; Sử dụng hình thức hoạt động phù hợp với đề tài;

Xác định được thời gian, nhân lực, vật lực cần thiết; lựa chọn được phương pháp,
hình thức tổ chức phù hợp với mục tiêu và các nội dung, đảm bảo được sự trải
nghiệm và sáng tạo của trẻ.

- Tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm:
Tổ chức được các hoạt động theo như kế hoạch đã đề ra; hiểu rõ bản chất của quy
trình trải nghiệm trong quá trình tổ chức hoạt động, linh hoạt vận dụng quy trình
trải nghiệm, xử lí được các tình huống phát sinh; quan sát, hỗ trợ, giúp đỡ được
trẻ trong quá trình hoạt động theo hướng trải nghiệm

- Đánh giá và điều chỉnh kế hoạch: đánh giá được quá trình tham gia hoạt động của
trẻ, của nhóm; điều chỉnh được kế hoạch, rút được kinh nghiệm cho những lần tổ
chức sau...
Trong phạm vi của đề tài, chúng tơi hướng đến hình thành cho sinh viên kĩ
năng thiết kế và tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm.

17


1.3. Cơ sở thực tiễn
1.3.1. Mục đích khảo sát
Khảo sát nhằm xác định nhận thức của sinh viên về hoạt động khám phá
MTXQ theo hướng trải nghiệm, thực trạng hướng dẫn SV tổ chức hoạt động cho trẻ
KPMTXQ của giảng viên và thực trạng tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo
hướng trải nghiệm ở trường mầm non. Trên cơ sở đó, đề xuất quy trình hướng dẫn
sinh viên thiết kế và tổ chức hoạt đông khám phá MTXQ cho trẻ mẫu giáo theo hướng
trải nghiệm
1.3.2. Đối tượng khảo sát
- 69 Sinh viên K41 Khoa Mầm non – Trường CĐSP Hà Tây
- 20 GVMN ở các trường: Trường mầm non Thăng Long, Lê Quý Đôn (quận

Hà Đông – Hà Nội); Trường mầm non Liên Ninh A, Thanh Liệt A (Thanh trì – Hà
Nội).
- Giảng viên giảng dạy học phần Phương pháp cho trẻ khám phá MTXQ
1.3.3. Nội dung khảo sát
- Thực trạng nhận thức sinh viên về hoạt động theo hướng trải nghiệm và tổ
chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm cho trẻ MG.
- Thực trạng hướng dẫn sinh viên tổ chức hoạt động cho trẻ KPMTXQ theo
hướng trải nghiệm ở bộ môn PP cho trẻ KPMTXQ trong chương trình giảng dạy hệ
CĐSP mầm non – CĐSP Hà Tây.
- Thực trạng việc tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm
cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non.
1.3.4. Phương pháp khảo sát
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi trên ứng dụng Google Form: Để khảo
sát thực trạng chúng tôi sử dụng phiếu điều tra khảo sát trên ứng dụng Google Form
cho sinh viên và giáo viên. Tổng số phiếu hỏi gửi cho 69 sinh viên và 20 giáo viên,
thu về 65 phiếu trả lời của sinh viên và 20 phiếu trả lời của giáo viên.
- Phương pháp quan sát, phỏng vấn: chúng tôi sử dụng phương pháp phỏng
vấn, đàm thoại với sinh viên, giáo viên, giảng viên về thực trạng mà đề tài khảo sát.
1.3.5. Kết quả khảo sát

18


1.3.5.1. Thực trạng nhận thức sinh viên về hoạt động theo hướng trải nghiệm và tổ
chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm cho trẻ MG.
Sau khi khảo sát phiếu điều tra trên ứng dụng Google Form, đề tài nhận được
65 phiếu phản hồi về thực trạng nhận thức của sinh viên k41 – khoa mầm non Trường
cao đẳng sư phạm Hà Tây về giáo dục theo hướng trải nghiệm và tổ chức hoạt động
cho trẻ khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm, tôi thu được kết quả như sau
Biểu đồ 1. Mức độ hiểu của sinh viên về giáo dục theo hướng trải nghiệm

Sinh viên đã có hiểu về khái niệm giáo dục theo hướng trải nghiệm trải
nghiệm, với đáp án c – đáp án đầy đủ có 41 sinh viên lựa chọn chiếm 63,1%, với đáp
án a và b, d – chưa đầy đủ có 27,9% sinh viên lựa chọn. Như vậy, nhiều sinh viên
hiểu khái niệm giáo dục theo hướng trải nghiệm cho trẻ mầm non điều này thể hiện
qua việc sinh viên chưa lựa chọn câu trả lời đầy đủ, chính xác về khái niệm giáo dục
theo hướng trải nghiệm. Đây là cơ sở quan trọng để sinh viên có thể tìm hiểu và tổ
chức các hoạt động cho trẻ KPMTXQ theo hướng trải nghiệm một cách thuận lợi. Tuy
nhiên, vẫn 24 sinh viên lựa chọn đáp án chưa đầy đủ về khái niệm giáo dục theo
hướng trải nghiệm, điều này đòi hỏi người nghiên cứu cần cung cấp kiến thức nền
tảng cho sinh viên về giáo dục trải nghiệm, từ đó là tiền đề để sinh viên có thể tổ chức
hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm.
Muốn tổ chức tốt hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm, sinh
viên cần hiểu rõ quy trình cho trẻ trải nghiệm. Sau đây là mức độ hiểu biết của sinh
viên về quy trình cho trẻ:
Biểu đồ 2: Nhận thức của sinh viên về quy trình cho trẻ trải nghiệm

19


Căn cứ bảng kết quả trên nhận thấy, sinh viên đã biết về quy trình cho trẻ trải
nghiệm có đến 52 (80%) sinh viên lựa chọn được đáp án đầy đủ, có 13 sinh viên
(20%) sinh viên lựa chọn đáp áp chưa đầy đủ. Điều này thể hiện rõ thực tế sinh viên
đã biết đến quy trình cho trẻ trải nghiệm trong các bộ môn sinh viên đã từng học hoặc
sinh viên đã được tiếp cận ở mức độ ban đầu. Tuy nhiên, khi được hỏi về các bước cụ
thể trong quy trình thì sinh viên cịn chưa thật sự hiểu rõ, số bạn lựa chọn chính xác
đáp án cũng lựa chọn theo cảm tính và chưa áp dụng đầy đủ quy trình này vào quá
trình dạy trẻ mầm non ở các bộ môn. Qua trao đổi với sinh viên về thực tế tổ chức
hoạt động giáo dục theo hướng trải nghiệm, phần đa sinh viên đều chưa tổ chức hoạt
động trải nghiệm, một số sinh viên trả lời đã tổ chức ở học phần âm nhạc và tạo hình.

Như vậy, có thể thấy sinh viên đã bắt đầu được tiếp cận với giáo dục theo hướng trải
nghiệm qua các học phần khác, tuy nhiên mức độ hiểu về quy trình trải nghiệm cịn
mơ hồ.

20


Biểu đồ 3: Nhận thức về ý nghĩa tổ chức hoạt động KPMTXQ theo hướng trải nghiệm

Qua bảng trên nhận thấy, có 75,4% SV đã nhận thức đầy đủ ý nghĩa tổ chức
hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm: Giúp phát triển toàn diện các
năng lực của trẻ, tự lĩnh hội kiến thức, kĩ năng cần thiết dưới sự hướng dẫn của giáo
viên; Giúp trẻ tự tin, chủ động, tích cực, tự giác nỗ lực trong các hoạt động ; Giúp
trẻ có thể giải quyết các vấn đề thực tiễn, thích ứng tốt với cuộc sống. 24,6% sinh
viên lựa chọn đáp án chưa đầy đủ về ý nghĩa cho trẻ khám phá MTXQ theo hướng trải
nghiệm.
Biểu đồ 4: Nhận thức về mức độ cần thiết tổ chức hoạt động khám phá MTXQ
theo hướng trải nghiệm.

21


Qua biểu đồ 4 nhận thấy: 75% SV nhận thức việc tổ chức hoạt động khám phá
MTXQ theo hướng trải nghiệm là rất cần thiết, 21,9% SV cho rằng cần thiết, vẫn cịn
0.4% SV cho rằng khơng cần thiết. Khi được hỏi SV đều trả lời rằng tổ chức hoạt
động cho trẻ KPMTXQ theo hướng trải nghiệm rất cần thiết vì nó giúp trẻ thích thú
trong q trình học, trẻ có thể tiếp thu kiến thức tốt hơn, trẻ được tự trải nghiệm các
hoạt động thú vị… GV có thể sáng tạo và linh hoạt hơn trong quá trình dạy trẻ. Như
vậy, có thể thấy hầu hết SV đều nhận thức tốt vai trò hoạt động khám phá MTXQ theo
hướng trải nghiệm vì những lợi ích nó mang lại cho trẻ và GV

Biểu đồ 5: Nhận thức về các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tổ chức hoạt động
khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm

Quá trình tổ chức hoạt động cho trẻ KPMTXQ theo hướng trải nghiệm ảnh
hưởng bởi các yếu tố như: Môi trường giáo dục, nhận thức trẻ theo lứa tuổi và giáo
viên. Hầu hết SV đã nhận thức tốt các yếu tố ảnh hưởng này đến quá trình tổ chức
hoạt động cho trẻ. 81,5%SV lựa chọn đầy đủ các yếu tố gây ảnh hưởng đến quá trình
tổ chức, 18,5% SV nhận thức chưa đầy đủ. Việc nhận thức tốt các yếu tố ảnh hưởng
đến quá trình tổ chức hoạt động khám phá theo hướng trải nghiệm sẽ giúp SV có sự
chuẩn bị tốt trong việc lựa chọn nội dung giáo dục, môi trường giáo dục và sự chuẩn
bị kĩ từ bản thân để tổ chức tốt hoạt động khám phá theo hướng trải nghiệm mà GV
định hướng.
Biểu đồ 6: Nhận thức về phương pháp sử dụng tổ chức cho trẻ KPMTXQ theo
hướng trải nghiệm

22


Qua biểu đồ 6 cho thấy SV đã nhận thức nhiều phương pháp khác nhau để tổ
chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm cho trẻ .Trong đó, các nhóm
phương pháp SV chọn là đàm thoại, trị chuyện 56,9%, phương pháp trò chơi là
52,3% ,phương pháp thực hành, luyện tập là 53,8%, phương pháp trải nghiệm 63,1%,
Tạo tình huống giáo dục và giải quyết vấn đề 55,4%. Thực tế, số lượng SV lựa chọn
những phương pháp trên khá cân bằng và đạt hơn nửa số lượng sinh viên. Như vậy có
thế thấy, do SV chưa tổ chức hoạt động KPMTXQ theo hướng trải nghiệm nên SV
đang lựa chọn các phương pháp theo kinh nghiệm của bản thân. Việc tổ chức hoạt
động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm đều cần sự phối hợp chặt chẽ và linh
hoạt các phương pháp trên. Trong đó, ưu thế là các phương pháp thực hành, phương
pháp thí nghiệm, phương pháp trải nghiệm.
Khi được yêu cầu mô tả về một hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải

nghiệm mà sinh viên từng tổ chức thì nhận được 65 câu trả lời trong đó: 7 SV đưa ra
tên và nội dung hoạt động như: hoạt động gieo hạt, hoạt động khám phá ao nước,
khám phá sự bốc hơi của nước, trải nghiệm thời tiết…..Tuy nhiên, SV chỉ đưa ra tên
hoạt động chứ chưa mô tả lại hoạt động. Khi được hỏi trực tiếp SV chỉ mơ tả lại chưa
thể hiện rõ quy trình cho trẻ trải nghiệm. 58 SV còn lại đều trả lời chưa tổ chức hoạt
động này. Như vậy, có thể thấy hầu như sinh viên chưa được tổ chức hoạt động khám
phá MTXQ theo hướng trải nghiệm khi đi thực tế, thực tập ở trường mầm non. Hoạt
động cho trẻ khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm là hình thức tổ chức hoạt động
mới mà SV bắt đầu được tiếp cận ở học phần cho trẻ khám phá MTXQ.

23


Tóm lại, SV đã bắt đầu có những nhận thức tích cực về việc cho trẻ khám phá
MTXQ theo hướng trải nghiệm . Phần lớn SV đã nhận thức tốt về sự cần thiết, ý
nghĩa, phương pháp, các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tổ chức hoạt động khám phá
MTXQ theo hướng trải nghiệm. SV cũng nhận thức được quy trình cho trẻ trải nghiệm
nhưng ở mức độ ban đầu, chủ yếu là trả lời theo cảm tính và kinh nghiệm. SV chưa
được cung cấp kiến thức về hoạt động trải nghiệm và quy trình tổ chức cho trẻ trải
nghiệm cụ thể ở các học phần khác. SV đã bắt đầu được tổ chức các hoạt động theo
hướng trải nghiệm ở một số học phần như âm nhạc, tạo hình, giáo dục dinh dưỡng –
sức khỏe. Tuy nhiên, những hoat động này chưa theo quy trình trải nghiệm. SV chưa
được dự giờ hoặc tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm khi đi
thực tế, thực tập ở trường mầm non. Đây là cơ sở quan trọng để chúng tôi hướng dẫn
sinh viên nghiên cứu hoạt động khám phá MTXQ theo hướng trải nghiệm phù hợp với
nhận thức, kinh nghiệm thực tiễn của sinh viên trong giai đoạn hiện tại.
1.3.2. Thực trạng hướng dẫn sinh viên tổ chức hoạt động cho trẻ KPMTXQ theo
hướng trải nghiệm ở bộ mơn PP cho trẻ KPMTXQ trong chương trình giảng dạy
hệ CĐSP mầm non – CĐSP Hà Tây.
1.3.2.1. Đặc trưng, yêu cầu, nội dung của học phần Phương pháp khám phá MTXQ

Học phần PP cho trẻ khám phá MTXQ nằm trong chương trình đào tạo hệ
CĐSP mầm non – Trường CĐSP Hà Tây. Đây là một học phần mang tính nghiệp vụ
sư phạm. Chương trình được xây dựng 3 tín chỉ (45 tiết) gồm 3 chương: Một số vấn
đề chung; Phương pháp và hình thức tổ chức cho trẻ khám phá MTXQ; Thực hành
cho trẻ tổ chức KPMTXQ.
Học phần PP cho trẻ KPMTXQ có yêu cầu cụ thể khi học bộ mơn như: Sinh
viên cần hiểu được lí luận về phương pháp cho trẻ khám phá MTXQ; Thiết kế và tổ
chức được các hoạt động cho trẻ mầm non khám phá môi trường xung quanh cần
đảm bảo theo đặc điểm nhận thức môi trường xung quanh của trẻ như: học thông qua
sử dụng các giác quan; học bằng thử nghiệm, thí nghiệm và thực hành; trẻ học thơng
qua trị chơi; học thông qua tương tác và chia sẻ kinh nghiệm; học qua tư duy, suy
luận; Trong quá trình tổ chức hoạt động KPMTXQ cần lựa chọn, sử dụng phối hợp
các phương pháp linh hoạt, sáng tạo và đảm bảo lấy trẻ làm trung tâm của hoạt động.
Những yêu cầu này hoàn toàn phù hợp với hướng nghiên cứu của đề tài giúp sinh viên

24


linh hoạt, sáng tạo hơn trong quá trình tổ chức hoạt động khám phá MTXQ. Hướng
dẫn sinh viên tổ chức hoạt động khám phá theo hướng trải nghiệm được lồng ghép
vào quá trình giảng dạy học phần mà vẫn đảm bảo những yêu cầu chính của học phần
đưa ra.
Học phần Khám phá MTXQ có một số đặc trưng thuận lợi với định hướng
nghiên cứu của đề tài như:
- Học phần hướng dẫn sinh viên lĩnh hội những tri thức cơ bản về cách tổ chức
các hoạt động cho trẻ mầm non khám phá khoa học về MTXQ. Đây là nền tảng cơ bản
quan trọng để sinh viên có thể thiết kế và tổ chức hoạt động khám phá MTXQ theo
hướng trải nghiệm
- Học phần hình thành và rèn luyện kĩ năng tổ chức, hướng dẫn các hình thức
cho trẻ khám phá MTXQ. SV hình thành được kĩ năng cơ bản qua học phần là tiền đề

quan trong để sinh viên có thể tổ chức hoạt động khám phá theo hướng trải nghiệm.
Bên cạnh đó, việc tổ chức cho trẻ khám phá MTXQ là việc tạo ra các điều kiện cho trẻ
tiếp xúc, trải nghiệm với các sự vật, hiện tượng của mơi trường xung quanh thơng qua
đó giúp trẻ hiểu biết về đặc điểm và thuộc tính của sự vật, hiện tượng và các mối quan
hệ qua lại, sự thay đổi và phát triển của chúng. Vì vậy, quá trình tổ chức cho trẻ khám
phá cần tăng cường theo hướng trải nghiệm cho trẻ.
Như vậy, sau khi nghiên cứu chương trình học phần Phương pháp cho trẻ khám
phá MTXQ chúng tơi nhận thấy, hướng nghiên cứu của đề tài hồn toàn phù hợp với
mục tiêu, nội dung, yêu cầu và những đặc trưng của học phần. Kiến thức, kĩ năng cơ
bản mà học phần cung cấp cho sinh viên là tiền đề quan trọng để tác giả thực hiện đề
tài.
1.3.2.2. Thực trạng hướng dẫn sinh viên tổ chức hoạt động cho trẻ KPMTXQ theo
hướng trải nghiệm ở bộ môn PP cho trẻ KPMTXQ trong chương trình giảng dạy
Trong chương trình của học phần, sinh viên đã được cung cấp kiến thức, kĩ
năng căn bản để có thể tổ chức hoạt động cho trẻ khám phá MTXQ. Qua trao đổi với
giảng viên trực tiếp dạy học phần Phương pháp cho trẻ khám phá MTXQ, giảng viên
cũng đã khẳng định tổ chức hoạt động cho trẻ khám phá MTXQ theo hướng trải
nghiệm là phương pháp giáo dục đổi mới và phù hợp với bộ môn Phương pháp cho trẻ
khám phá MTXQ. Thực tế trong mấy năm gần đây, GV đã hướng dẫn sinh viên tổ

25