Tài liệu Thiết bị điện trung - cao áp docx

PHÁƯN THỈÏ BA
THIÃÚT BË ÂIÃÛN TRUNG - CAO ẠP

Chỉång 10. DAO NGÀÕT

10.1. CẠC ÂËNH NGHÉA V CẠC ÂÀÛC TÊNH ÂIÃÛN CA
THIÃÚT BË ÂIÃÛN ÂỌNG NGÀÕT

1. Cạc âënh nghéa ca thiãút bë âiãûn âọng ngàõt
-Dao cạch li l thiãút bë âọng ngàõt cå khê, åí vë trê måí tảo nãn mäüt khong cạch cạch âiãûn. Chụng
cọ kh nàng måí hồûc âọng mảch nãúu dng âiãûn âọng måí khäng âạng kãø hồûc sỉû biãún thiãn âiãûn ạp giỉỵa
cạc âáưu cỉûc l khäng âạng kãø. Trong âiãưu kiãûn lm viãûc bçnh thỉåìng v báút thỉåìng (ngàõn mảch), dao cạch
li cọ thãø cho dng âiãûn chảy qua trong thåìi gian quy âënh.
-Khong cạch cạch âiãûn l khong cạch trong cháút khê hồûc cháút lng cọ cỉåì
ng âäü âiãûn mäi quy
âënh khi thiãút bë âọng ngàõt måí mảch. Âãø bo vãû ngỉåìi v thiãút bë chụng phi tha mn cạc âiãưu kiãûn âàûc
biãût v sỉû cọ màût ca nọ phi âỉåüc nháûn r khi thiãút bë âọng ngàõt åí vë trê måí .
-Cáưu dao l thiãút bë âọng ngàõt cå khê. Chụng khäng nhỉỵng dáùn v ngàõt dng âiãûn åí âiãưu kiãûn
bçnh thỉåìng trong lỉåïi âiãûn m cn dáùn dng âiãûn trong khong thåìi gian quy âënh v cọ kh nàng dáùn
dng âiãûn tàng cao åí c cạc âiãưu kiãûn báút thỉåìng ca lỉåïi âiãûn.
-Dao cạch li -cáưu dao l cáưu dao khi åí vë trê måí tha mn âỉåüc cạc u cáưu cạch li ca dao cạch
li.
-Ma
ïy ngàõt l thiãút bë âọng ngàõt cå khê cọ kh nàng dáùn, ngàõt dng âiãûn trong mảch åí âiãưu kiãûn
bçnh thỉåìng, dáùn trong thåìi gian quy âënh v ngàõt dng âiãûn tàng lãn trong mảch åí âiãưu kiãûn khäng bçnh
thỉåìng â xạc âënh (vê dủ ngàõn mảch).
-Cáưu dao näúi âáút l thiãút bë âọng ngàõt cå khê dng âãø näúi âáút v tảo ngàõn mảch. Chụng cọ kh
nàng chëu dng âiãûn åí âiãưu kiãûn khäng bçnh thỉåìng v khäng âi hi dáùn dng âiãûn lm viãûc bçnh
thỉåìng. Cáưu dao näúi âáút cọ kh nàng tảo dng âiãûn ngàõn mảch.
-Cáưu chy l thiãút bë bo vãû nhåì nọng chy mäüt hồûc nhiãưu âoản dáy chy, âỉåüc chãú tảo nhàò
m

mủc âêch lm håí mảch khi dng âiãûn ny vỉåüt quạ giạ trë quy âënh trong khong thåìi gian â låïn.
-Cạc cäng tàõc phủ, mảch phủ: cäng tàõc phủ âỉåüc thiãút kãú våïi dng mäüt chiãưu êt nháút l 10 A, cọ
kh nàng âọng v ngàõt dng âiãûn trong mảch âiãưu khiãøn. Cạc thäng säú chi tiãút do nh sn xút cung cáúp.
Nãúu thäng tin ny chỉa âáưy â cạc cäng tàõc phủ phi cọ kh nàng âọng v ngàõt dng âiãûn êt nháút l 2A åí
âiãûn ạp 220V mäüt chiãưu khi hàòng säú thåìi gian täúi thiãøu ca mảch l 20ms. Cạc âáưu cỉûc v dáy mảch phủ
phi âỉåüc thiãút kãú cho qua dng mäüt chiãưu êt nháút l 10A. Cạc cäng tàõ
c phủ phi âỉåüc tạc âäüng trỉûc tiãúp åí
c hai chiãưu.

2. Cạc âàûc tênh âiãûn ca thiãút bë âọng ngàõt
-Dng âiãûn âọng: l trë säú âènh nỉía sọng âáưu ca dng âiãûn åí mäüt cỉûc ca thiãút bë âọng ngàõt khi âọng.
-Dng âiãûn âènh: l trë säú âènh nỉía sọng âáưu ca dng âiãûn trong khi xy ra quạ âäü sau khi dng âiãûn bàõt
âáưu chảy m thiãút bë âọng ngàõt phi chëu âỉûng åí vë trê âọng trong cạc âiãưu kiãûn quy âënh.
-Dng âiãûn càõt: l dng âiãûn åí mäüt cỉûc ca thiãút bë âọng ngàõt hồûc ca cáưu chy åí ngay thåìi âiãøm ban âáưu
ca häư
quang trong quạ trçnh càõt.
-Kh nàng âọng: l trë säú dng âiãûn âọng m åí âiãûn ạp â cho thiãút bë âọng ngàõt cọ thãø âọng trong cạc
âiãưu kiãûn sỉí dủng v tênh nàng quy âënh âãø âọng tåïi giạ trë dng âiãûn lm viãûc.
-Kh nàng càõt: l gêa trë ca dng âiãûn càõt chåì âåüi åí âiãûn ạp â cho ca thiãút bë âọng ngàõt cọ thãø càõt dng
âiãûn trong âiãưu kiãûn sỉí dủng v tênh nàng quy âënh âãø ngàõt giạ trë dng âiãûn lm viãûc.

113
-Sỉû cäú ngàõn mảch âáưu cỉûc: l ngàõn mảch trãn âỉåìng dáy trãn khäng åí khong cạch ráút ngàõn khäng âạng
kãø tỉì âáưu cỉûc mạy ngàõt.
-Kh nàng âọng/càõt (âọng v càõt ): trong âiãưu kiãûn khäng âäưng bäü: l kh nàng âọng hồûc càõt khi máút
âäưng bäü hồûc khäng cọ lỉåïi trỉåïc v sau mạy ngàõt trong âiãưu kiãûn sỉí dủng v tênh nàng quy âënh.
-Dng âiãûn bçnh thỉåìng: l dng âiãûn trong mảch chênh m thiãút bë dọng càõt cọ thãø dáùn mäüt cạch liãn tủc
trong âiãưu kiãûn sỉí dủng v tênh nàng quy âënh.
-Dng âiãûn chëu ngàõn hản: l trë säú hiãûu dủng ca dng âiãûn khi thiãút bë âọng ngàõt åí vë trê âọng cọ thãø dáùn
dng âiãûn ngàõn mảch âënh mỉïc åí âiãưu kiãûn sỉí dủng v tênh nàng quy âënh, âỉåüc tiãu chøn họa.

-Âiãûn ạp âënh mỉïc: l giåïi hản trãn ca âiãûn ạp cao nháút ca lỉåïi m thiãút bë âọng ngàõt âỉåüc thiãút kãú. Âiãûn
ạp âënh mỉïc âỉåüc tiãu chøn họa.
-Âiãûn ạp âàût: Âiãûn ạp giỉỵa cạc âáưu cỉûc ca thiãút bë âọng ngàõt ngay trỉåïc khi âọng dng âiãûn.
-Âiãûn ạp phủc häưi: l âiãûn ạp xút hiãûn trãn cạc âáưu cỉûc ca thiãút bë âọng ngàõt hồûc cáưu chy sau khi dng
âiãûn bë ngàõt.
-Thåìi gian måí: l khong thåìi gian giỉỵa thåìi âiãøm ban âáư
u quy âënh ca thao tạc måí v thåìi gian phán
tạch tiãúp âiãøm häư quang åí táút c cạc cỉûc.
-Thåìi gian âọng: l khong thåìi gian giỉỵa thåìi âiãøm ban âáưu quy âënh thao tạc âọng v thåìi âiãøm táút c
cạc cỉûc ca tiãúp âiãøm chảm nhau.
-Trë säú chëu âỉûng: l giạ trë låïn nháút ca âải lỉåüng âàûc trỉng m thiãút bë âọng ngàõt âỉåüc phẹp âọng/càõt
nhỉng khäng lm hỉ hng tênh nàng. Trë säú chëu âỉûng êt nháút phi bàòng trë säú âënh mỉïc.
-Trë säú âënh mỉïc: l giạ trë ca cạc âải lỉåüng âàûc trỉng sỉí dủng âãø xạc âënh cạc âiãưu kiãûn váûn hnh m
thiãút bë âọng ngàõt âỉåüc thiãút kãú, chãú tả
o m nh sn xút cáưn phi âm bo.
-Trë säú tiãu chøn: l giạ trë âỉåüc âënh nghéa trong cạc quy âënh chênh thỉïc m cạc thiãút kãú thiãút bë phi
dỉûa vo:
+ Âiãûn ạp âënh mỉïc tiãu chøn : 3,6; 7,2; 12; 17,5; 24; 36; 52; 72,5; 100; 123; 145, 170; 245;
300, 362; 420; 525; 765 kV.
+ Dng âiãûn bçnh thỉåìng âënh mỉïc tiãu chøn: 200; 400; 630; 800; 1250; 1600; 2000; 2500;
3150; 4000; 5000; 6300A.
+ Dng âiãûn ngàõn hản âënh mỉïc tiãu chøn: 6.3; 8; 10; 12,5;16; 20; 25; 31,5; 40; 50; 63; 80;
100kA.
-Âiãûn ạp chëu táưn säú ngưn âënh mỉïc: l trë säú hiãûu dủng ca âiãûn ạp xoay chiãưu hçnh sin åí táưn säú hãû
thäúng m cạch âiãûn ca thiãút bë phi chëu âỉûng trong thåìi gian 1 phụt åí cạc âiãưu kiãûn thỉí nghiãûm quy
âënh.
-Âiãûn ạp chëu xung sẹt âënh mỉïc: l giạ trë âènh ca âiãûn ạp xung sẹt tiãu chøn 1,2/50
µ
s m cạch âiãûn
ca thiãút bë phi chëu âỉûng.

-Âiãûn ạp chëu xung âọng måí âënh mỉïc: l giạ trë âènh ca âiãûn ạp âọng måí âån cỉûc tiãu chøn
250/2500
µ
s m cạch âiãûn ca thiãút bë cọ âiãûn ạp âënh mỉïc 300 kV v låïn hån cáưn phi chëu. Theo tiãu
chøn måïi khong cạch cạch âiãûn ca dao cạch li åí âiãûn ạp âënh mỉïc 300kV v låïn hån âỉåüc thỉí nghiãm
bàòng cạch âàût âiãûn ạp táưn säú ngưn cho mäüt cỉûc v khi âảt âãún trë säú âènh thç âàût vo cỉûc kia âiãûn ạp xung
sẹt ngỉåüc cỉûc tênh hồûc âiãûn ạp xung âọng måí, thỉí nghiãûm hai cỉûc ny gi l thỉí nghiãûm kẹp.





10.2. DAO CẠCH LI


114
Kiãøu dao cạch li âỉåüc lỉûa chn ch úu xạc âënh theo så âäư trảm. Ngy nay dao cạch li âỉåüc chãú
tảo cọ di âiãûn ạp tỉì 72,5 âãún 800 kV, dng tỉì 1250 âãún 4000 A v dng ngàõn mảch âènh tåïi 63 dãún 160
kA.

1. Dao cạch li kiãøu quay
a) Dao cạch li quay hai trủ
Âọ l loải dao cạch li thäng dủng cọ âiãûn ạp tỉì 72,5 âãún 420kV, ch úu sỉí dủng trong cạc trảm
biãún ạp nh hồûc cạc trảm biãún ạp låïn ngoi tråìi nhỉ trảm âỉåìng dáy âãún hồûc dao cạch li phán âoản.
Cáưu dao näúi âáút cọ thãø âỉåüc làõp åí báút k phêa no. Hçnh 10-1 sau cho tháúy mäüt dao cạch li hai âãú quay
âỉåüc làõp trãn khung thẹp cạn âënh hçnh v âỉåü
c näúi bàòng thanh kẻp. Cạc sỉï âåỵ âỉåüc gàõn våïi bãû quay v
trãn âènh gàõn våïi khåïp xoay cọ cáưn v tiãúp âiãøm
cao ạp. Khi thao tạc c hai cáưn quay mäüt gọc 90
0

.
ÅÍ vë trê måí , dao cạch li cọ âiãøm càõt giỉỵa hai trủ
tảo nãn khong cạch cạch âiãûn nàòm ngang. Bãû
quay cọ cå cáúu chëu âỉåüc âiãưu kiãûn thåìi tiãút v
khäng cáưn bo dỉåỵng äø bi. Bãû quay âỉåüc làõp trãn
bu läng cho phẹp âiãưu chènh chênh xạc hãû thäúng
tiãúp âiãøm mäüt khi thiãút bë thàóng hng v cng cho
php cọ dung sai sỉï cạch âiãûn. Cạc tay khåïp cáúu
trục bàòng nhäm hn cọ chi tiãút tiãúp âiãøm khäng bë
àn mn v thåìi gian láu khäng lm gim giạ trë
ca âiãûn tråí. Dao cạch li cọ âiãûn ạp U > 170 kV cọ
thãm thiãút bë khọa liãn âäüng trạnh cạc tay bë tạch
ra khi xy ra sỉû cäú dng ngàõn mảch låïn. Dáy dáùn
âiãû
n tåïi cạc âáưu quay âỉåüc bo vãû hon ton v
khäng cáưn bo dỉåỵng. Dao cạch li nhỉ hçnh 10-1,
cạc âáưu cao ạp cọ thãø quay 360
0
âm bo cho äúng hồûc dáy dáùn âỉåüc näúi theo phỉång báút k. Hãû thäúng
tiãúp âiãøm cọ cáúu trục häùn håüp âäưng thẹp våïi chm tiãúp âiãøm äm chàût. Chụng cọ måỵ khä bäi trån thỉåìng
xun v khäng cáưn bo dỉåỵng. Nãúu cáưn mäùi cỉûc dao cạch li cọ thãø âỉåüc trang bë mäüt hồûc hai cáưu dao
näúi âáút. C dao cạch li v cáưu dao näúi âáút âãưu cọ cå cáúu thao tạc khọa liãn âäüng âiãøm chãút. Nhỉ váûy âãư
phng sỉû thay âäøi vë trê khi lm viãûc åí tçnh húng nguy hiãøm nhỉ cọ ngàõn mảch, âäüng âáút hay giọ mảnh.

Hçnh 10-1: Dao cạch li quay hai trủ kiãøu SGF,
123kV. 1. Âãú quay; 2. Khung; 3. Sỉï cạch âiãûn; 4. Âáưu
quay, 5. Tay khåïp; 6. Âáưu cúi cao ạp; 7. Bäü tạc
âäüng; 8. Cáưu dao näúi âáút
Dao cạch li v cáưu dao näúi âáút cọ cå cáúu thao tạc riãng. Mäüt cå cáúu thao tạc mäüt nhọm hai hồûc
ba cỉûc, cạc cỉû
c ca mäüt nhọm âỉåüc liãn kãút cå khê bàòng thanh näúi. Lỉûc tạc âäüng tỉì bäü truưn âäüng âỉåüc
truưn âãún âãú quay v lm âãú quay mäüt gọc 90
0
âäưng thåìi quay âãú thỉï hai. Khi måí v âọng cạc tiãúp âiãøm
dao cạch li quay v chuøn âäüng trỉåüt âãø dãù dng càõt khi bë bủi hồûc bàng bạm âáưy. Lỉûc ca cå cáúu thao
tạc âỉåüc truưn tåïi trủc ca cáưìu dao näúi âáút. Khi dao cạch li âọng tay ca cáưu dao näúi âáút âáûp mảnh v
gi tiãúp âiãøm näúi âáút vo khåïp.
b) Dao cạch li quay ba trủ
Dao cạch li loải ny ch úu sỉí dủng åí cháu Áu v thỉåìng dng cho mảng trung ạp. So våïi loải
hai trủ chụng cho phẹp khong cạch giỉỵa cạc pha nh hån. Lỉûc kẹo ténh âáưu cúi dao cao hån. Hai sỉï
cạch âiãûn phêa ngoi âỉåüc cäú âënh trãn bãû khung v mang hãû thäúng tiãú
p âiãøm (hçnh 10-2). Sỉï cạch âiãûn
giỉỵa âỉïng trãn âãú quay v âåỵ cáưn tạc âäüng, khi tạc âäüng nọ quay khong 60
0
v gi hãû thäúng tiãúp âiãøm lãn
sỉï phêa ngoi.

115
Cạc tiãúp âiãøm ca cáưu dao näúi âáút cọ
thãø âỉåüc làõp åí c hai phêa v âỉåüc âàût åí hãû
thäúng tiãúp âiãøm ténh. Dao cạch li 3 trủ âỉåüc
chãú tảo bàòng cạc chi tiãút giäúng dao hai trủ åí

trãn.



1. Âãú khåïp xoay; 2. Khung; 3. Sỉï cäú âënh; 4. S
ỉï

quay; 5. Cáưn tiãúp âiãøm; 6. Âáưu cao ạp; 7. Cå cáúu thao
tạc; 8. Cáưu dao näúi âáút

2. Dao cạch li mäüt trủ tiãúp âiãøm âọng måí
Trong cạc trảm cao ạp v khi cọ
nhiãưu thanh gọp dao cạch li mäüt trủ (cn gi
l dao cạch li kiãøu mạy v thanh truưn hồûc
dao cạch li thàóng âỉïng) cho trong hçnh 10-3.
Âi hi diãûn têch màût bàòng nh hån so våïi cạc
loải dao cạch li khạc. Do váûy chụng âỉåüc sỉí
dủng räüng ri giụp lm gn hån så âäư trảm. Vë
trê âọng ngàõ
t âỉåüc thãø hiãûn r rng theo
khong cạch cạch âiãûn thàóng âỉïng. Âãú dao cạch li l khung, trãn âọ cọ sỉï âåỵ mang chi tiãút chênh cọ cå
cáúu thanh truưn v häüp säú. Lỉûc tạc âäüng âỉåüc sỉï quay truưn âãún häüp säú , tiãúp âiãøm treo âàût trãn thanh
gọp nàòm phêa trãn cao dao cạch li. Khi âọng hai thanh truưn ẹp chàût láúy tiãúp âiãøm treo, âỉåìng dáy cung
cáúp âỉåüc näúi våïi âáưu cao ạp trãn häüp säú.

Hçnh 10-2: Dao cạch li quay ba trủ kiãøu TDA,145kV
Nãúu mún, mäùi cỉûc dao cạch li cọ thãø âỉåüc trang bë cáưu dao näúi âáút quay hồûc thàóng. Khung cọ
gàõn äø quay âãø truưn lỉûc tạc âäüng tỉì cå cáúu thao tạc tåïi häüp säú v âỉåüc gàõn chàõc våïi cäüt âåỵ bàòng bäún bu
läng. Cạ
c bu läng ny cho phẹp âiãưu chènh chênh xạc dao cạch li våïi tiãúp âiãøm treo, âọ l ỉu âiãøm ca loẵi
ny khi làõp âàût v váûn hnh. Chiãưu cao quạ mỉïc ca dao cạch li cọ thãø âàût khäng khåïp trãn nãưn, nhỉng
âiãưu ny cọ thãø âỉåüc b lải bàòng cạch âiãưu chènh cạc bu läng âãú. Cå cáúu thanh truưn cọ cáúu trục bàòng
nhäm hn (giäúng nhỉ mi kiãøu cọ dng âiãûn âènh tåïi 200 kA), cå cáúu âỉåüc cäú âënh v chäút vo trủc thanh
truưn trong häüp säú. Bäü pháûn ny cọ kh nàng chuøn dëch, âm bo ạp sút tiãúp âiãøm cao giỉỵa âáưu trãn
ca thanh truưn v tiãúp âiãøm kẻp.
Ạp sút tiãúp âiãøm tỉì 70 âãún 150 kp (theo thiãút kãú) khäng chè â
m bo truưn âäüng dng âiãûn
hiãûu qu m cn giụp càõt âỉåüc dãù dng ngay c khi bàng bạm âáưy. Tiãúp xục giỉỵa häüp säú v cạc thanh
truưn tỉì dỉåïi âãún cạc thanh truưn trãn nhåì lạ âäưng mả bảc nhiãưu låïp ân häưi hồûc tiãúp âiãøm con làn.
Thanh tiãúp xục åí âáưu thanh truưn v tiãúp âiãøm treo lm tỉì táúm âäưng mả bảc hồûc bảc tinh khiãút khi chãú
âäü lm viãûc nàûng nãư hồûc trong cạc trỉåìng håüp âàûc biãût vç váûy êt lm mn tiãúp âiãøm, âm bo dáùn dng
âiãûn täút v thåìi gian lm viãûc láu di. Dao cạch li dng cho dng âiãûn ngàõn mảch cao cọ thiãú
t bë cn lỉûc
giỉỵ cạc âiãøm ghẹp näúi thanh truưn. ÅÍ vë trê âọng, cạc tiãúp âiãøm näúi ny hản chãú khong cạch giỉỵa hai
thanh truưn, do váûy âãư phng mi kh nàng lm gim ạp sút tiãúp âiãøm v cn dëu mi dao âäüng ca cạc
thanh tiãúp xục do ngàõn mảch gáy ra.
Dao cạch li mäüt trủ cọ khọa liãn âäüng âiãøm chãút trong häüp säú, do âọ vë trê ca nọ khäng thãø thay
âäøi mäüt cạch tỉû phạt. Viãûc chènh âënh váùn âỉåüc tiãún hnh ngay c khi sỉï quay càõt ra hồûc cháún âäüng mảnh
do âäüng âáút hồûc do lỉûc ngàõn mảch. Cå cáúu chäúng váưng quang åí âáưu thanh truưn tạc âäüng âãø dỉìng tiãúp
âiãøm treo nãúu nọ
chuøn âäüng thàóng âỉïng. Vng kẻp váùn nàòm chàõc chàõn trong vng tiãúp âiãøm ngay c
khi chëu ạp sút do ngàõn mảch. Khäúi thanh truưn v häüp säú âỉåüc làõp tải nh mạy, lm giàm âạng kãø thåìi
gian làõp âàût tải chäù. L xo b trong häüp säú tråü giụp lỉûc tạc âäüng khi âọng, khi måí nọ quay cáưn nhẻ nhng
vãư vë trê gáûp lải.

116
Cạc phỉång ạn âàûc biãût ca dao
cạch li mäüt trủ â âỉåüc sỉí dủng tỉì láu trong
cạc trảm dng âiãûn mäüt chiãưu cao ạp
(HVDC). Mäùi cỉûc ca dao cạch li cọ cå cáúu
thao tạc riãng. Khi dao cạch li âọng cạc cáưn
thanh truưn thỉûc hiãûn chuøn âäüng khåïp
vo v âm bo gi chàût cạc tiãúp âiãøm treo,
tuy nhiãn trong mäüt säú trỉåìng håüp cọ xã
dëch do âiãưu kiãûn thåìi tiãút.




H
çnh 10-3Dao cạch li mäüt trủ kiãøu TFB, 245kV.
1.ÄØ bi quay; 2. Khung; 3. Sỉï âåỵ; 4. Sỉï quay; 5. Cå
cáúu thanh truưn; 6.Häüp säú; 7. Cå cáúu tạc âäüng; 8.
Cáưu dao näúi âáút; 9. Tiãúp âiãøm treo



3. Tiãúp âiãøm treo dng trong âọng ngàõt
dng âiãûn ca dao cạch li mäüt trủ
Trong cạc trảm âọng ngàõt ngoi
tråìi, viãûc thay âäøi thanh gọp khäng lm ngàõt
dng âiãûn cung cáúp nhỉng lm tàng cạc
dng âiãûn âọ
ng ngàõt khi thao tạc âọng måí

v cạc dng ny cọ thãø dáùn âãún lm tàng
nhiãût åí cạc tiãúp âiãøm dao cạch li v åí tiãúp
âiãøm ténh. Trë säú dng âiãûn ny phủ thüc
khong cạch vë trê âọng ngàõt tåïi ngưn cung cáúp hồûc phỉång thỉïc lm viãûc ca bäü chuøn mảch, nghéa l
thanh gọp hồûc khoang âọng ngàõt, åí khoang âọng ngàõt tảo nãn ỉïng sút cao hån. Trë säú âiãûn ạp âọng måí
cọ thãø âỉåüc tçm qua tênh toạn.













Hiãûn tỉåüng âọng måí cọ thãø xy ra c khi âang âọng hồûc måí. Âọng lm tàng sỉû däưn ẹp giỉỵa cáưn
ca dao cạch li v tiãúp âiãøm kẻp, tảo nãn tia lỉía nh do âọ
lm tiãúp âiãøm mn dáưn. Khi måí, häư quang phạt
sinh giỉỵa cạc tiãúp âiãøm tạch dåìi v duy trç cho âãún khi cọ âiãûn ạp ngỉåüc cáưn thiãút âãø dáûp tàõt häư quang.
Trỉọc tiãn cạc tiãúp âiãøm chuøn âäüng cháûm, quạ trçnh ny xy ra trong vi chu k gáy hỉ hải cạc pháưn tỉí

Hçnh 10-4: Âọng måí tiãúp âiãøm treo Hçnh 10-5: Âọng måí tiãúp âiãøm treo,
ngun liï hoảt âäüng ca âỉåìng dáùn hỉåïng så âäư ca ca bưng âọng ngàõt phủ.
1.Giạ âåỵ tiãúp âiãøm chênh; 2. Thanh tiãúp 1. Giạ âåỵ tiãúp âiãøm chênh; 3. Thanh tiãúp
âiãøm chênh; 3. Thanh tiãúp âiãøm phủ; 4. Cáưn âiãøm phủ; 11. M chäúng váưng quang 12.
láùy; 5. Thanh dáùn trãn; 6. Thanh dáùn dỉåïi Tiãúp âiãøm ténh; 13. Tiãúp âiãøm báût; 14. Chi
7. Tay truưn; 8. Thiãút bë giỉỵ; 9. Chi tiãút tiãúp tiãút l
m lãûch häư quang; 15. Táúm dáûp häư
xục tay truưn; 10. Trủ cạch âiãûn cọ l xo tråí quang khỉí ion; 16. Näúi liãn kãút mãưm;
vãư. 17. ÄØ bi quay

117
tiãúp xục ca dao cạch li. Trảm âọng ngàõt 420 kV cäng sút låïn cọ thãø phi chëu âỉûng âiãûn ạp âọng måí
âãún 300 V v dng âiãûn âọng måí âãún 1600A.
Hçnh 10-4 v 10-5 l tiãúp âiãøm âọng måí treo do hng ABB chãú tảo dng cho dao cạch li mäüt trủ
cọ hai hãû thäúng âọng måí phủ kiãøu kên, tạc âäüng âäüc láûp våïi nhau. Do âọ nọ ln âm bo cọ âỉåüc hoảt
âäüng âụng báút kãø tay truưn dáùn trỉåïc chảm vo hồûc cại sau tạch khi tiãúp âiãøm treo. Hãû thäúng âọng måí
phủ nàòm trong m chäúng váưng ho quang v bao gäưm tiãúp âiãøm báût (ghẹp våïi thanh tiãúp âiãøm phủ bàòng
láùy) v
thiãút bë dáûp tàõt häư quang khỉí ion.
Tiãúp âiãøm báût måí v âọng theo täúc âäü âọng måí khi thanh tiãúp âiãøm phủ åí vo vë trê no âọ. Khi
måí thåìi gian häư quang kẹo di khong 25 ms sỉû hao mn trãn tiãúp âiãøm láùy ráút êt v dng âiãûn âỉåüc ngàõt
mäüt cạch an ton trỉåïc khi phán tạch thanh tiãúp âiãøm dao cạch li. Bàòng cạch phán tạch hãû thäúng tiãúp âiãøm
chênh v tiãúp âiãøm phủ nãn khäng cọ lỉûc tạc âäüng nãn tiãúp âiãøm sau trong trỉåìng håüp sỉû cäú. Thỉí nghiãûm
ngàõn mảch cho tháúy cỉåìng âäü chëu xung âãún 200kA.
Mäùi hãû thäúng âọng ngàõt cọ thãø thỉûc hiãûn êt nháút 350 chu k âọng ngàõt våïi dng âiãûn âọng måí

1600A v âiãûn ạp âọng måí tåïi 330V.
Viãûc bäú trê cạc tiãúp âiãøm
treo âọng måí nhỉ váûy tảo nãn sỉû
linh hoảt v tin cáûy cho ngỉåìi váûn
hnh hãû thäúng. Nhỉỵng tiãúp âiãøm
ny cọ thãø âỉåüc làõp âàût âãø náng cáúp
cạc trảm âang hoảt âäüng våïi cạc
thiãút bë c hiãûn nay.

4. Dao cạch li hai trủ âỉïng càõt åí
giỉỵa
Khi âiãûn ạp lm viãûc tàng,
khong cạch cạch âiãûn räüng âi hi
cáưn tiãúp âiãøm di. Dao cạch li càõt
thàóng âỉïng åí giỉỵa cọ hai cáưn tiãúp
âiãøm dng cho mảng âiãûn ạp bàòng
hồûc låï
n hån 400kV, åí âáy cọ
nhiãưu ỉu âiãøm hån.
Hçnh 10-6 cho tháúy hai cäüt
sỉï âåỵ âỉåüc làõp trãn khung. Gàõn våïi
chụng l häüp säú cọ cạc cáưn tiãúp
âiãøm v âáưu cao ạp. Sỉï quay näúi våïi
äø quay trãn khung åí âáưu äø trãn häüp
säú. Cå cáúu thao tạc âỉåüc âàût dỉåïi tám khung, lỉûc âỉåüc truưn âãún hai äø quay bàòng thanh giàòng. Ty theo
u cáưu, c hai phêa ca dao cạch li cọ thãø âàût cáưu dao näúi âáút. Cạc tiãúp âiãøm näúi âáút âỉåüc làõp trãn tay âåỵ
giỉỵa sỉï v häüp säú.

Hçnh 10-6
Dao cạch li càõt åí giỉỵa âàût âỉïng
kiãøu TK, 525kV
1. ÄØ quay; 2. Khung; 3. Sỉï âåỵ; 4. Sỉï quay
2. Cáưn tiãúp âiãøm; 6. Âáưu cao ạp; 7. Cå cáúu
thao tạc; 8. Häüp säú
Dao cạch li càõt åí giỉỵa âàût âỉïng âi hi lỉûc thao tạc nh hån cạc loải khạc cọ cáưn mäüt tiãúp âiãøm.
Cä
üt âåỵ ca trảm khäng cáưn cao quạ do âọ chi phê lm nãưn mọng cng tháúp hån. Cáúu trục cå khê ca dao
cạch li cng âån gin båíi tay cáưm mang dng âiãûn chè quay theo màût thàóng âỉïng khäng cọ chuøn âäüng
quay phủ âãø âảt âỉåüc ạp sút tiãúp âiãøm cáưn thiãút. Giäúng nhỉ cạc loải dao cạch li khạc sỉï âåỵ âỉåüc âàût trãn
cạc bu läng âãú sau khi càng dáy cho php âiãưu chènh chênh xạc cáưn tiãúp xục v b dung sai ca sỉï âåỵ. Sỉï
quay cọ äø âỉïng trãn âáưu häüp säú v truưn lỉûc tạc âäüng m khäng bë xồõn, häüp säú v nỉía tay cáưn tiãúp âiãøm
tảo nãn bäü khåïp cå khê.

118

Cạc tay cáưn tiãúp âiãøm chãú tảo cạc linh kiãûn dao cạch li quay hai trủ bàòng cáúu trục nhäm hn, chè
mäüt vi mäúi näúi sỉí dủng bu läng. Cạc tiãúp âiãøm quay truưn dng âiãûn âãún häüp nhäm âục chëu âỉåüc mi
thåìi tiãút. Ạp sút tiãúp âiãøm tháúp lm cho tiãúp âiãøm êt bë mn, thiãút bë khọa liãn âäüng âãư phng tay cáưn tiãúp
âiãøm tạch dåìi khi cọ dng ngàõn mảch cao v âm bo lm viãûc khäng sai sọt trong cạc âiãưu kiãûn báút
thỉåìng. Thanh truưn chẹo truưn lỉûc tạc âäüng tỉì cå cáúu thao tạc âãún hai äø dỉåïi v quay cạc sỉï quay âãún
äø trủc trong häüp säú. Thanh truưn chẹo v cạc thanh tạc âäüng åí häü
p säú vỉåüt qua âiãøm chãút ráút nhanh trỉåïc
khi âảt âãún vë trê måí v khọa tay cáưn mạy dáùn dng âiãûn åí vë trê ny. Mäùi tay cáưn tiãúp âiãøm quay thàóng
âỉïng mäüt gọc 90
0
. ÅÍ vë trê måí chụng hỉåïng thàóng âỉïng lãn trãn, tảo ra khong cạch cạch âiãûn theo chiãưu
ngang.


10.3. CÁƯU DAO NÄÚI ÂÁÚT MÄÜT TRỦ

Trong cạc trảm ngoi tråìi, cáưu dao näúi âáút khäng nhỉỵng âi hi âàût trỉûc tiãúp åí dao cạch li m cn
åí c cạc vë trê khạc. Vê dủ âãø näúi âáút cho cạc phán âoản thanh gọp riãng r.
Cáưu dao näúi âáút mäüt trủ dng cho trỉåìng håüp ny cọ thãø âỉåüc sỉí dủng nhỉ bãû âåỵ cho thanh gọp
dảng äúng. Cáưu dao näúi âáút làõp vo dao cạch li hồûc âàût riãng trãn mäüt cäüt cọ cng cạc linh kiãûn nhỉ nhau,
chè khạc biãût l khung l giạ âåỵ cho tiãúp âiãøm näúi âáút. Khung âãú
cọ sỉï âåỵ cạch âiãûn cho cå cáúu thao tạc
(hçnh 10-7) âỉåüc gàõn våïi chi tiãút âåỵ tiãúp âiãøm v tiãúp âiãøm näúi âáút. Theo u cáưu khạc nhau cọ hai kiãøu
dao näúi âáút: Cáưu dao näúi âáút thàóng âỉïng dng cho
âiãûn ạp âënh mỉïc v dng âiãûn âènh tháúp.

Hçnh 10-7: Cáưu dao näúi âáút cao ạp 420kV
loải mäüt trủ
Cáưu dao näúi âáút quay thàóng dng cho
âiãûn ạp v dng âiãûn âènh cao hån. Sỉû khạc nhau
ca hai loải cáưu dao ny nàòm åí chäù thiãút kãú cå cáúu
thao tạc v do âọ dáùn âãún chuøn âäüng m cáưn
tiãúp xục thỉûc hiãûn. Cáưn tiãúp xục ca cáưu dao näúi
âáút thàóng âỉïng cọ kh nàng khåïp näúi trãn trủc v
chè thỉûc hiãû
n chuøn âäüng quay våïi gọc khong
90
0
. ÅÍ vë trê âọng, tiãúp âiãøm näúi âáút nàòm giỉỵa cạc
ngọn tiãúp xục v nhỉỵng ngọn ny ẹp l xo lải. Cå
cáúu cáưu dao näúi âáút quay thàóng âỉïng cho phẹp lm
tàng tênh nàng, tay tiãúp âiãøm quay trỉåïc nhỉng
cúi vng quay chuøn sang âỉåìng thàóng vo tiãúp
âiãøm näúi âáút. Lạ tiãúp âiãøm trãn tay cáưn tiãúp xục cäú
âënh vo tiãúp âiãøm näúi âáút tảo nãn chäù näúi cọ thãø
chëu dng âiãûn âènh cao.

10.4. CÅ CÁÚU THAO TẠC CA DAO CẠCH LI V CÁƯU DAO NÄÚI ÂÁÚT

Cå cáúu thao tạc dao cạch li v cáưu dao näúi âáút âỉåüc truưn âäüng bàòng âäüng cå hồûc thao tạc bàòng
tay.
Nọi chung cå cáúu thao tạc âỉåü
c làõp trỉûc tiãúp trãn khung âãú ca dao cạch li hồûc cáưu dao näúi âáút.
Tuy váûy, vç dao cạch li âỉåüc làõp cạch màût âáút (vê dủ làõp trãn cäüt) nãn cáưn phi cọ cå cáúu thao tạc âảt âãún
vë trê âọ. Bäü pháûn tạc âäüng tạc âäüng âi hi cọ äø bi v cạc thanh näúi phủ . Cọ thãø thao tạc bàòng tay kháøn
cáúp våïi mi loải cå cáúu thao tạc nãúu khi ngưn bë sỉû cäú hồûc khi tiãún hnh âiãưu chènh.

119
Cå cáúu thao tạc cng gàõn våïi cäng tàõc bạo hiãûu vë trê âọng måí, dng cho cạc mủc âêch kiãøm tra
v khọa liãn âäüng. Loải truưn dáùn bàòng âäüng cå cng cọ cäng tàõc v thiãút bë âiãưu khiãøn. Hãû thäúng âiãưu
khiãøn âỉåüc bäú trê sao cho chè cáưn mäüt xung âọng måí v cå cáúu cháúp hnh tỉû âäüng càõt khi âảt âãún vë trê
cúi. Trỉåìng håüp thao tạc bàòng tay kháøn cáúp, tiãúp âiãøm an ton ngàõt mảch âäüng cå sao cho khäng thãø tạc
âäüng cng lục tỉì bưng âiãưu khiãøn. Cạc hãû thäúng truưn âäüng âäüng cå cng âỉåüc trang bë âiãưu khiãøn tải
chäù v âiãưu khiãøn tỉì xa.
Âãø âãư phng thao tạc sai, cạc cå
cáúu c
a dao cạch li v dao näúi âáút âỉåüc khọa
liãn âäüng láùn nhau(hãû thäúng âäüng cå chảy
âiãûn v hãû thäúng cọ thao tạc bàòng tay). Cạc
hãû thäúng thao tạc bàòng tay v bàòng âäüng cå
cọ thãø âỉåüc trang bë bàòng cün dáy khọa
hçnh xuún, khi âiãûn ạp khọa liãn âäüng bë
máút trạnh âỉåüc tạc âäüng nháưm bàòng tay.
Thao tạc tải chäù chè cọ thãø âỉåüc tiãún hnh
nãúu cọ âiãûn ạp v cạc âiãưu kiãûn khọa liãn
âäüng quy âënh âỉåüc tha mn. Vê dủ: dao
cạch li chè cọ thãø âọng hồûc måí âỉåüc nãúu

mạy ngàõt liãn quan âãún nọ måí. Cng cọ thãø
trang bë nhiãưu loải khọa liãn âäüng.











Hçnh 10-8: Bä
ü truưn âäüng bàòng tay ca dao cạch li.
1.Tay nàõm; 2.Tay ân; 3.Thanh kẹo gàõn våïi ãcu 4 trãn
quảt 5 v thanh kẹo 6;7.Trủc
Hã
û thäúng tạc âäüng ca dao cạch li
v cáưu dao näúi âáút cọ khọa liãn âäüng âiãøm
chãút, sao cho vë trê âọng måí khäng thãø thay âäøi mäüt cạch ngáùu nhiãn do cạc âiãưu kiãûn sỉû cäú nhỉ ngàõn
mảch cọ âäüng âáút hay giọ bo xy ra.

10.5. CÁƯU DAO CAO ẠP

Cáưu dao cao ạp l cå cáúu âọng ngàõt cå khê cọ kh nàng âọng/dáùn v càõt dng âiãûn, kãø c quạ ti
lm viãûc quy âënh åí cạc âiãưu kiãûn lm viãûc bçnh thỉåìng trong lỉåïi âiãûn v cng cọ thãø dáùn âiãûn åí cạc âiãưu
kiãûn báút thỉåìng â quy âënh. Vê dủ ngàõn mảch trong khong thåìi gian quy âënh. Cáưu dao cao ạp cng cọ
thãø âọ
ng dng ngàõn mảch nhỉng khäng càõt chụng.

Cáưu dao cao ạp âỉåüc thiãút kãú cho c trảm trong nh v ngoi tråìi, theo chỉïc nàng âọng ngàõt v ạp
dủng cọ sỉû phán biãût giỉỵa :
-Cáưu dao thäng dủng.
-Cáưu dao cọ mủc âêch âàûc biãût.
-Cáưu dao cọ mủc âêch hản chãú.
-Cáưu dao chun dủng.
-Cáưu dao mäüt bäü tủ âiãûn.
-Cáưu dao bäü tủ.
-Cáưu dao khạng âiãûn song song.
Khi sỉí dủng dao cạch li -cáưu dao m åí vë trê måí phi tha mn cạc u cáưu cạch âiãûn quy âënh
cho dao cạch li. Cạc cáưu dao cao ạp hiãûn nay hiãûn nay cng âang âỉåüc sỉí dủng cho cạc trảm .



120

H
çnh 10-9: Bäü truưn âäüng bàòng hãû trủc khåïp cho dao cạch li
1. Táúm âãûm gàõn trãn tỉåìng; 2.Tay quay; 3.Khung âåỵ; 4. ÄÚng näúi; 5.Trủc khåïp ; 6. Bạnh khåïp; 7.Trủc

10.6. DAO CẠCH LI V CÁƯU DAO PHỦ TI LỈÅÏI TRUNG ẠP

1. Dao cạch li trung ạp
Cạc dao cạch li dng cho thiãút bë trung
ạp ch úu l kiãøu tiãúp âiãøm dao (hçnh 10-
8). Cáưn âàûc biãût chụ âãún chuøn âäüng
quay quanh trủ ca lỉåỵi dao khi quút âënh
kêch thỉåïc t âãø âm bo khong cạch
cạch âiãûn u cáưu. T âọng ngàõt cọ dao
cạch li kiãøu tiãúp âiãøm dao âi hi âỉåüc làõp
sáu hån so våïi kiãøu trỉåüt. Lỉåỵi dao cạch li
khi âàût âỉïng hồûc treo cáưn âãư phng
chuøn âäüng tỉû phạt do trng lỉåüng ca
chụng. Cạc dao cạch li cọ âiãûn ạp âënh
mỉïc tåïi 36 kV thỉåìng âỉåüc thao tạc bàòng tay. Trong cạc thiãút bë âiãư
u khiãøn tỉì xa, dao cạch li âỉåüc tạc
âäüng bàòng âäüng cå hồûc khê nẹn. Làõp cáưu dao näúi âáút, kãø c khi cạc cáưu dao cọ â kh nàng âọng/càõt
mảch. Cạc dao cạch li cọ âiãûn ạp nh hån 36 kV phi tha mn cạc âiãưu kiãûn thỉí nghiãûm theo tiãu chøn
(nhỉ IEC). Nãúu thiãút kãú dao cạch li hồûc báút cỉï thiãút bë cao ạp no tảo nãn khong cạch cạch âiãûn nh hån
khong cạch cạch âiãûn täúi thiãøu quy âënh cho thiãút bë âọ (nhỉ tiãu chøn DIN VDE 0101) thç thiãút bë phi
âỉåüc thỉí nghiãûm våïi dáy näúi trong vng cọ khong cạch cạch âiãûn nh hån giạ trë täúi thiãøu cho phẹp.
Vng ny âỉåüc gi l vng näúi thỉí nghiãûm v phi âỉa v
o chè dáùn thao tạc cng våïi cạc kêch thỉåïc chênh
(hçnh 10-10).

Hçnh 10-10: Dao cạch li trung ạp tiãúp âiãøm dao

2. Dao cạch li - cáưu dao phủ ti
Dao cạch li cáưu dao phủ ti âỉåüc sỉí dủng ngy cng nhiãưu trong cạc trảm âọng ngàõt trung ạp
cng nhỉ viãûc sỉí dủng cạc dao cạch li v mạy ngàõt mảch.
Dao cạch li cáưu dao phủ ti cọ kh nàng âọng ngàõt hon ton mảch v cọ thãø âiãưu khiãøn mi
thao tạc âọng måí mảch khäng sỉû cäú. Dao cạch li - Cáưu dao phủ ti l cáưu dao phủ ti m cọ khong cạch

121
cạch âiãûn cọ thãø quan sạt âỉåüc. Hçnh 10-11 l loải cáưu dao phủ ti kiãøu tiãúp âiãøm dao. Dao cạch li -Cáưu
dao phủ ti cọ thãø âỉåüc tạc âäüng bàòng mäüt trong hai cạch sau:









Hçnh 10-11: Dao cạch li -cáưu dao phủ ti tiãúp âiãøm dao kiãøu NAL
a) khäng cọ cáưu chy; b) cọ cáưu chy km theo
a) Cå cáúu báût
Cå cáúu l xo âỉåüc kẹo v nh nhanh trỉåïc khi thỉûc hiãûn gọc âọng måí v lỉûc ca nọ âỉåüc sỉí dủng âãø
lm chuøn âäüng tiãúp âiãøm. Quạ trçnh âỉåüc sỉí dủng c khi âọng v khi måí.

b) Cå cáúu têch nàng lỉåüng
Hãû thäúng ny cọ mäüt l xo âãø âọng v mäüt l xo âãø måí. Khi thao tạc âọng, l xo måí càng ra v chäút
lải. Nàng lỉåüng têch ly âãø thao tạc måí
âỉåüc gii phọng båíi chäút tỉì hồûc cáưu chy cao ạp (HRC).


122