Tài liệu Giáo trình quản lý chất thải nguy hại P7 doc

GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH

GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com


THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
7-1


CHNG 7

ÁNH GIÁ NGUY C, ÁNH GIÁ LA CHN
V TRÍ VÀ LOI NHÀ MÁY X LÝ


7.1 Phng Pháp ánh Giá Nguy C

Trong qun lý cht thi nguy hi, đánh giá nguy c đc s dng đ cung cp thông tin
cho quá trình ra quyt đnh chn la các bc tip theo. Các quyt đnh quan trng đc
đa ra da theo kt qu ca đánh giá nguy c bao gm: la chn các phng án đ x
lý/chôn lp cht thi, phng án x lý vùng đt ô nhim, các phng án gim thiu cht
thi sinh ra, vic la chn thit b mi, hay trin khai phát trin sn phm mi. ánh giá
nguy c nm vai trò chính trong vic ra quyt đnh có nên x lý vùng đt b ô nhim hay

không, s dng phng án nào đ x lý và thit lp tiêu chun x lý. Tuy nhiên đánh giá
nguy c ch là mt trong s các thông tin khác (chính tr, kinh t, xã hi….) đc s dng
trong qun lý cht thi nguy hi.

V c bn đánh giá nguy c đc chia thành 4 giai đon:

1. Xác đnh tính nguy hi
2. ánh giá con đng tip xúc
3. ánh giá đc tính
4. c trng ca nguy c

7.1.1 Xác đnh nguy hi

Vic xác đnh nguy hi là công tác xác đnh cht ô nhim nào là đáng quan tâm ti vùng
b ô nhim hay hóa cht nào cn x lý trong cht thi nguy hi.  có th xác đnh tính
nguy hi cn phi hiu rõ cht ô nhim là cht gì, nng đ là bao nhiêu, phân b ca
chúng trong môi trng nh th nào và làm th nào chúng di chuyn trong môi trng t
vùng ô nhim đn đim tip nhn.  xác đnh mt khu vc ô nhim cn thu thp các
thông tin sau:

- Lch s phát trin khu vc;
- Mc đích s dng đt;
- Mc đ ca cht ô nhim trong môi trng: không khí, nc ngm, nc mt, đt
và cn lng;
- Các đc tính ca môi trng có nh hng đn s lan truyn ca cht ô nhim
trong môi trng nh: đa cht, đa cht thy vn, khí quyn và đa hình;
- Kh nng nh hng đn cng đng dân c;
- Kh nng nh hng đn h sinh thái.

GREEN EYE ENVIRONMENT

CƠNG TY MƠI TRNG
TM NHÌN XANH

GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com


THS: Nguyễn Ngọc Châu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thơng tin t trang này.

Tuy nhiên, cht ơ nhim trong mơi trng có th rt nhiu vì vy vic la chn cht ơ
nhim đ đánh giá có th gp khó khn. Có th la chn cht ơ nhim làm đi tng
chính đ đánh giá nguy c da trên mt s đc tính c bn nh sau:

- Có tính đc nht, khó phân hy và linh đng trong mơi trng;
- Có nng đ cao và phân b rng rãi trong mơi trng
- Tip xúc d dàng vi đi tng tip nhn

Nên lit kê các cht ơ nhim theo mc đ gây nguy c, nu cht nào gây ra các nguy
c chim 99% tng các nguy c xut hin ti vùng ơ nhim thì s đc chn là mc
tiêu chính trong đánh giá nguy c và s đc đánh giá v kh nng gây ung th hay
khơng gây ung th

Các nghiên cu ban đu

Nghiên cu s b ban đu đc thc hin bng cách da trên các d kin nh sau:

+ Phân loi các d kin v cht ơ nhim (đi vi cht gây unng th và khơng gây ung
th) trong mơi trng mà cht thi hin din (nc ngm, đt ) ;
+ Xác đnh nng đ trung bình và khong nng đ ca cht ơ nhim trong vùng đt ơ
nhim;
+ Xác đnh liu lng nn (reference doses) cho cht khơng gây ung th và h s góc
(slope factor) ca đng liu lng –đáp ng theo mi con đng tip xúc
+ Xác đnh đim đc hi cho mi hóa cht trong mơi trng

i vi cht khơng gây ung th


RfD
C
TS
max
=
TS = điểm độc hại
Cmax = nng đ ti đa
RfC = nng đ nn

i vi cht gây ung th


max
*CSFTS =


+ Sp xp thang đim đc hi ca các cht ơ nhim theo mi con đng tip xúc
+ i vi mi con đng tip xúc, chn cht ơ nhim chim 99% tng đim

Ví d: Mt vùng đt ơ nhim cht thi cơng nghip phát hin các cht ơ nhim sau:
chlorobenzene, chloroform, BEHP có nng đ và RfC nh sau:

7-2



GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH

GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com


THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
7-3


Hoá cht C
max
(mg/kg)

RfC theo
đng ming
SF theo đng

ming
Chlorobenzene 6,4 2.10
-2
-
Chloroform 4,1 1.10
-2
6,1.10
-3
BEHP 2,3x10
2
2.10
-2
1,4.10
-2

Áp dng công thc tính đ đc tính kt qu cho thy

Theo kh nng không gây ung th, mc đ gây đc nh sau BEHP > chlorobenzene>
chloroform
Theo kh nng gây ung th mc đ gây đc nh sau BEHP>Chloroform> chlorobenzene.
Nh vy theo mc đ đc tính BEHP là cht phi đc quan tâm đu tiên khi xem xét x
lý vùng đt b ô nhim.

Các nghiên cu tip theo

Vic xp loi cht ô nhim da theo tính đc hi ca chúng ch yu da vào nng đ
hin din trong môi trng và tính đc hi ca chúng mc dù có th xác đnh đc cht
cn quan tâm x lý. Tuy nhiên khi chúng tn ti trong môi trng còn có nhiu yu t
nh hng đn s tn ti, kh nng lan truyn ca chúng trong môi trng, vì vy cn
quan tâm xem xét các yu t khác nh:

- Nng đ trung bình
- Tn sut phát hin
- Tính linh đng trong môi trng
- Tính bn vng trong môi trng
- Các cht ô nhim khác có liên quan đn khu vc vn hành
- Kh nng có th x lý

7.1.2 ánh giá con đng tip xúc

ây là bc th hai s đc thc hin khi đánh giá nguy c. Trong bc này, s đánh giá
các con đng cht ô nhim có th tip xúc vi cng đng t đó gây ra các nh hng bt
li đn sc khe con ngi.
Con đng lan truyn ca cht ô nhim t đim thi hay vùng ô nhim đn đi tng tip
nhn bao gm rt nhiu yu t nh :

- Ngun (h, bãi chôn lp…)
- C ch phát tán (theo dòng nc ngm, nc ma chy tràn, không khí…)
- C ch dch chuyn (hp ph, )
- C ch bin đi (phân hy sinh hc,…)
- im tip xúc (ging ly nc sinh hot,…)

GREEN EYE ENVIRONMENT
CƠNG TY MƠI TRNG
TM NHÌN XANH

GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com

THS: Nguyễn Ngọc Châu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thơng tin t trang này.
- i tng tip nhn (ngi s dng nc cp,…)
- Con đng tip xúc (qua đng tiêu hóa,…)

Con đng dch chuyn t ngun ơ nhim đn đi tng tip nhn ca cht ơ nhim
trong mơi trng có th đc miêu t tóm tt nh ví d đc minh ho trong hình 7.1


Hít
thơ
û
Tie
â
uho
ù
a
Tầng nước ngầm
Hướng dòng chảy của nước ngầm
Hít thơ
û
Hướng gió

Hình 7.1 Ví d v con đng tip xúc

Sau khi xác đnh đc con
đng lan truyn tip xúc, bc tip theo ca cơng tác này là
xác đnh kh nng tip cn vi cht ơ nhim ca cng đng bng cách xem xét các vn đ
sau:
- S tn ti ca cng đng trong vùng lân cn
- S phát trin dân c trong vùng ph cn
- Các nhóm tui trong cng đng cn quan tâm
- Kh nng tip xúc ca cơng nhân làm vic trong khu vc x lý

7.1.3 ánh giá đc tính

ây là bc xác đnh tính đc ca cht ơ nhim quan tâm trong chu trình đánh giá nguy
c. Cơng vic ca bc này ch yu là đánh giá cht ơ nhim có kh nng gây ung th

hay khơng. Ngun d liu phc v cho vic đánh giá đc tính có th da theo các tài liu
nghiên cu đã đc cơng b hay đc lit kê trong các tiêu chun và lut.
7-4



GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH

GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com


THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
7-5



7.1.4 c trng hoá tính nguy hi

c trng hoá tính nguy hi là xác đnh mc đ ca nguy c và các đim không chc
chn ca d đoán. Trong bc này xem xét đn nguy c tip xúc vi nng đ trung bình
và nng đ ti đa ca cht ô nhim cng nh nguy c ca chúng.  xác đnh nguy c
gây ung th và không gây ung th bng hai ch s: ch s nguy c và ch s nguy hi

Nguy c ung th

R = I
c
x SF

Ic = lng tip nhn trong ngày (mg/kg.ngày)
SF = h s ung th (kg.ngày/mg)

Ch s nguy hi

HI = I
N
/RfC

HI = ch s nguy hi
IN = lng tip nhn trong ngày (mg/kg.ngày)
RfC = nng đ nn (mg/kg.ngày)


7.2 La Chn V Trí t Nhà Máy X Lý

Mc đích ca chn la khu vc đt nhà máy x lý là nhm đm bo khi nhà máy đc
xây dng và vn hành không gây nh hng đn đc tính t nhiên và mc đích s dng
đt cng nh không gây ra các tác đng bt li đn sc khe con ngi và môi trng.
Quá trình chn la khu vc đt nhà máy bao gm các bc sau

- Nghiên cu khu vc d kin
- Giai đon 1: La chn các vùng có kh nng và nghiên cu các khu vc d kin
- Giai đon 2: đánh giá các khu vc d kin đc đ xut trong giai đon 1, xác

đnh các v trí có th xây dng
- Giai đon 3: đánh giá chi tit các v trí đc xác đnh trong giai đon 2 và t đó
la chn v trí thích hp.

Khu vc d kin đt nhà máy x lý cht thi thng đc các c quan quy hoch nhà
nc đa ra. T các khu vc đc cho phép này, các t chc, c quan nhà nc hay
doanh nghip liên quan đn x lý cht thi s tin hành thc hin vic chn la theo các
giai đon khác nhau. Trong giai đon 1, vic la chn có th đc tin hành theo nhiu
phng pháp khác nhau, có th tham kho mt trong 4 phng pháp sau:

GREEN EYE ENVIRONMENT
CễNG TY MễI TRNG
TM NHèN XANH

GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com


THS: Nguyeón Ngoùc Chaõu

â Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rừ ngun khi bn phỏt hnh li thụng tin t trang ny.
7-6



- Phng phỏp trc giỏc: l phng phỏp m trong ú quyt nh khu vc cú thớch
hp cho vic t nh mỏy x lý da trờn vic ỏnh giỏ ton b cỏc d kin v khu
vc.

- Phng phỏp loi tr: l phng phỏp xỏc nh cỏc yu t la chn, xỏc nh tiờu
chớ la chn cho mi yu t . Vda trờn cỏc yu t v tiờu chớ la chn loi b
dn cỏc khu vc khụng phự hp. Theo WHO khi la chn khu vc xõy dng nh
mỏy x lý cht thi nguy hi nờn s dng mt s tiờu chun loi tr (bng 2)
quyt nh cú nờn xõy dng nh mỏy trờn khu vc ú hay khụng.
- Phng phỏp cho im: phng phỏp ny thc hin bng cỏch cho im cỏc d
kin ca khu vc la chn sau ú so sỏnh v chn la khu vc thớch hp.
- Kt hp cỏc tiờu chớ (tiờu chun): phng phỏp ny thng c ỏp dng chung
vi phng phỏp loi tr v phng phỏp cho im.

Bng 7.2. Cỏc yu t loi tr khi la chn khu vc t nh mỏy x lý cht thi
nguy hi

1 t khụng n nh hay t yu
2 Kh nng rỳt nc
3 Tng t bóo hũa m
4 Vựng b cp ca tng nc ngm
5 Khu vc hay ngp lt
6 Khu vc cú cỏc ngun nc mt
7 Khu vc cú iu kin khớ tng cú kh nng phỏt tỏn kộm
8 Khu vc cú a tng khụng n nh (nỳi la, ng t)
9 Ti nguyờn thiờn nhiờn a dng
10 t nụng nghip hoc rng cú giỏ tr kinh t cao hay khu vc cú giỏ tr v
mt vn hoỏ
11 Khu t mang tớnh lch s, cụng trỡnh kin trỳc, kho c hay khu tụn giỏo
12 Cỏc khu vc kho bói, giao thụng
13 Khu dõn c tp trung
14 Cỏc khu vui chi, gii trớ hay th thao

Tiờu chớ (tiờu chun) la chn c chia lm hai loi: loi tiờu chun bt buc v loi kia

l do nhúm la chn t a ra. Tiờu chun bt buc thng c a ra da theo yờu cu
ca lut nh, quy phm., cũn tiờu chun do nhúm la chn t a ra l da trờn ý nh
ca nhúm chn la. Vic a ra cỏc tiờu chớ la chn m cú th c cng ng chp
nhn cú th c thc hin theo cỏc bc sau:

1. a ra cỏc gi thit cn bn
2. Xỏc nh loi nh mỏy
3. Phõn tớch kh nng b s c nh hng n mụi trng ca nh mỏy
4. Thit lp cỏc mc tiờu cho tiờu chun la chn

GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH

GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com


THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
7-7


5. Tuyn chn các yu t la chn
6. Xác đnh tiêu chí (tiêu chun) la chn

Nhìn chung đây là công tác khó khn và phc tp, có th tham kho mt hng dn vic

đa ra các tiêu chun la chn ca M nh đc trình bày trong bng 3

Bng 7.3. Hng dn tiêu chun la chn (M)

Yu t iu kin mong mun iu kin không chp nhn
a cht
B dày ca lp đá
nn
>15m < 9 m
c tính Tng trm tích, ít đá mm B gãy nt
a chn 0-1 3
Kin to ( 1,6 km t vt đt đa tng < 1,6 km
Có đc tính riêng Không có các đc đim v
kho c, di vt hóa thch
Có các đc đim v kho c,
di vt hóa thch
a hình
V trí Vùng cao, h đào khai thác
đt sét
Vùng đt thp m t, đng
bng ca sông, h khia thác
cát si
a hình Bng phng đn hi dc đ
dc < 10%
Sát ngay sn dc, rãnh sâu,
đ dc ( 25%
t
Dày > 1 m < 1 m
Cu to Bùn đn sét pha t sét rt mn
Thoát nc Thoát nc khá tt Rt kém

Tc đ thm 1,5 – 5 cm/h < 1,5 hay > 5 cm/h
Hàm lng cht hu
c
1% > 8%
 dc 2-12% > 25%
Thy vn
Thoát nc Nhanh Chm hay tr nc
Nc mt Cách xa hoc khu vc bng
phng
Bng phng gn sông ngòi,
hay d b lt
Khong cách > 900m đi vi h và đm ly
> 600 m đi vi rch, sui
600 m đn bt k ngun
nc mt nào, 8 km đn lu
vc sông
Nc ngm Không phát hin tng nc
ngm mch nông
Rò r, đm ly
Tng cha nc Sâu di tng đá mm và che
ph bi mt lp không th
thm
Tng nc ngm mch nông


GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH

GREE

Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com


THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
7-8


Bng 7.3. Hng dn tiêu chun la chn (M) (tip theo)

Hng dòng chy V khu vc la chn Chy ra t khu vc la chn
Ngun cp nc > 900m
≤ 600 m
Khí hu
Lng ma Lng bay hi ( 10 cm so
vi lng ma

Bão Tn sut xut hin nh Nm trong vùng tâm bão
hoc lc
Gió Khuy trn không khí tt Cng đng dân c nm cách
xa ( 800 m cui hng gió
Giao thông
Giao thông công
cng
> 300 m < 300 m
Khong cách so vi
đng liên tnh

> 600 m < 600 m
Tài nguyên
S dng đt Không nm k đt nông
nghip và các hot đng
khác
Tip giáp vi công viên, khu
gii trí, khu bo tn sinh
thái, cnh quan
Cng đng dân c
Nhân khu Mt đ dân c thp Mt đ dân c cao
V trí ( 8 km t ngun cp
nc đô th
Tài nguyên hoc biên gii
quc gia
Sinh hc
Sinh thái Có giá tr thp v mt sinh
thái, không có các dng
sinh vt nguy hi và quí
him
Có giá tr thp v mt sinh
thái, không có các dng sinh
vt nguy hi và quí him

Bên cnh các vn đ nêu trên s tham gia ca cng đng và ca c quan qun lý nhà
nc vào tin trình la chn cng nm mt vai trò quan trng, nó quyt đnh tính thành
công hay tht bi ca d án và kh nng hot đng n đnh ca nhà máy sau này.

7.3 La Chn Loi Nhà Máy X Lý

Trc khi la chn loi nhà máyx lý nên tin hành vic đánh giá la chn loi nhà máy

và công sut x lý cn đánh giá vn đ theo các bc nh sau

1. Loi và lng cht thi nguy hi phát sinh hin nay và trong tng lai
2. Các bin pháp qun lý và x lý hin nay
3. Các bin pháp qun lý và x lý d kin trong tng lai
4. Nng sut ca các nhà máy hin nay và kh nng đáp ng ca chúng

GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH

GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com


THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.

Khi so sánh bc 1 và bc 3,4 s xác đnh đc nhu cu xây dng thêm nhà máy hay
không, và đ nhà máy có tính kh thi v mt kinh t cn xem xét đánh giá “cung- cu”.

Các loi nhà máy x lý cht thi nguy hi

Trong vic qun lý cht thi nói chung hay cht thi nguy hi nói riêng, tùy thuc vào
thành phn cht thi, mc đích qun lý và trình đ công ngh k thut sn có ca đa
phng mà có các loi nhà máy x lý khác nhau. Theo Hazardous Waste Management,
đi vi cht thi nguy hi có ba loi nhà máy chính:

- Nhà máy tái sinh, thu hi
- Nhà máy x lý
- Nhà máy chôn lp

Nhà máy tái sinh, thu hi: loi nhà máy này ch yu thu hi và tái sinh các thành
phn có th s dng li đc (hay nói cách khác là có th bán đc) chng hn nh
dung môi, du m, acid, kim loi) hay là thu hi các giá tr nng lng ca cht thi.
Trong nhà máy loi này thng đc trang b các thit b chng ct, lc màng, kt
ta, trao đi ion, đin phân, trích ly, hp ph, lò hi, lò nhit luyn, …. S đ b trí
mt nhà máy tái sinh thu hi cht thi lng nguy hi đc cho trong hình 7.2.



















Hình 7.2 S đ b trí không gian nhà máy tái sinh, thu hi dung môi

Nhà máy x lý: trong nhà máy s dng quá trình hóa hc, hóa lý, sinh hc và nhit đ
làm thay đi các đc tính hóa hc hóa lý đ gim đc tính ca chúng hay phân hy hoàn
7-9



GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH

GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com


THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
toàn cht thi. i vi nhà máy này thng trang b h thng lò đt, h thng x lý hóa
hc-hóa lý, h thng x lý sinh hc, h thng n đnh hóa rn.

Nhà máy chôn lp: nhà máy loi này thng là bãi chôn lp. Ngoài ra còn là các tng
đt di tng nc ngm.

Tùy thuc điu kin kinh t -xã hi và khoa hc k thut ca khu vc và vào mc đích
qun lý cht thi nguy hi ca chính quyn đa phng mà nhà máy loi nào hay t hp
ca chúng đc xây dng. Hình 7.3 minh ho mt khu liên hp x lý cht thi nguy hi

Hình7.3 S đ không gian b trí mt bng khu liên hp x lý cht thi nguy hi

Vn hành nhà máy

Nhìn chung khi vn hành mt nhà máy x lý cht thi nguy hi thng bao gm nm
bc sau

1. Phân tích cht th
i trc khi chuyên ch
2. Nhn cht thi
3. Lu gi và chun b x lý

4. X lý
5. Qun lý sau x lý



7-10



GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH

GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com


THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
7-11


Câu hi

1. Hãy nêu phng pháp đánh giá nguy c, trình bày tóm tt các giai đon ca phng
pháp?
2. Lit kê các bc la chn khu vc đt nhà máy x lý?

3. Lit kê các vn đ cn đánh giá khi la chn loi nhà máy x lý?
4. Có my loi nhà máy x lý cht thi nguy hi?
5. Các bc ca mt nhà máy qun lý cht thi nguy hi?