Tài liệu Giáo trình quản lý chất thải nguy hại P3 pptx

GREEN EYE ENVIRONMENT
CễNG TY MễI TRNG
TM NHèN XANH
GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)8114594
www.gree-vn.com

THS: Nguyeón Ngoùc Chaõu

â Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rừ ngun khi bn phỏt hnh li thụng tin t trang ny.
3-1


CHNG 3

NH NGHA, NGUN GC
V PHN LOI CHT THI NGUY HI


3.1 nh Ngha

Thut ng cht thi nguy hi ln u tiờn xut hin vo thp niờn 70. Sau mt thi gian
nghiờn cu phỏt trin, tựy thuc vo s phỏt trin khoa hc k thut v xó hi cng nh
quan im ca mi nc m hin nay trờn th gii cú nhiu cỏch nh ngha khỏc nhau v
cht thi nguy hi trong lut v cỏc vn bn di lut v mụi trng. Chng hn nh

Philiphin: cht thi nguy hi l nhng cht cú c tớnh, n mũn, gõy kớch thớch, hat tớnh,
cú th chỏy, n m gõy nguy him cho con ngi, v ng vt.

Canada: cht thi nguy hi l nhng cht m do bn cht v tớnh cht ca chỳng cú kh
nng gõy nguy hi n sc khe con ngi v/hoc mụi trng. V nhng cht ny yờu
cu cỏc k thut x lý c bit lai b hoc gim c tớnh nguy hi ca nú.

Chng trỡnh mụi trng ca Liờn Hp Quc (12/1985): ngoi cht thi phúng x v
cht thi y t, cht thi nguy hi l cht thi (dng rn, lng, bỏn rn-semisolid, v cỏc
bỡnh cha khớ) m do hat tớnh húa hc, c tớnh, n, n mũn hoc cỏc c tớnh khỏc, gõy
nguy hi hay cú kh nng gõy nguy hi n sc khe con ngi hoc mụi trng bi
chớnh bn thõn chỳng hay khi c cho tip xỳc vi cht thi khỏc.

M: [c cp trong lut RCRA (the Resource Conservation and Recovery Act-1976)
] cht thi (dng rn, dng lng, bỏn rn-semisolid, v cỏc bỡnh khớ) cú th c coi l
cht thi nguy hi khi

ĩ Nm trong danh mc cht thi cht thi nguy hi do EPA a ra (gm 4 danh
sỏch)
ĩ Cú mt trong 4 c tớnh (khi phõn tớch) do EPA a ra gm chỏy-n, n mũn,
phn ng v c tớnh
ĩ c ch thi (hay nh sn xut) cụng b l cht thi nguy hi

Bờn cnh ú, cht thi nguy hi cũn gm cỏc cht gõy c tớnh i vi con ngi liu
lng nh. i vi cỏc cht cha cú cỏc chng minh ca nghiờn cu dch t trờn con
ngi, cỏc thớ nghim trờn ng vt cng cú th c dựng c oỏn tỏc dng c tớnh
ca chỳng lờn con ngi.


GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH
GREE

Tel: (08)5150181
Fax: (08)8114594
www.gree-vn.com

THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
3-2

Ti Vit Nam, đng trc các nguy c bùng n cht thi nguy hi là h qu ca vic phát
trin công nghip, ngày 16 tháng 7 nm 1999, Th Tng Chính Ph ký quyt đnh ban
hành Quy Ch Qun Lý Cht Thi Nguy Hi s 155/1999/Q9-TTg trong đó ti iu 2,
Mc 2 cht thi nguy hi đc đnh ngha nh sau

Cht thi nguy hi là cht thi có cha các cht hoc hp cht có mt trong các đc
tính gây nguy hi trc tip (d cháy, d n, làm ng đc, d n mòn, d lây nhim và các
đc tính nguy hi khác), hoc tng tác cht vi cht khác gây nguy hi đn môi trng
và sc khe con ngi. Các cht thi nguy hi đc lit kê trong danh mc (ph lc 1
ca quy ch ). Danh mc do c quan qun lý nhà nc v bo v môi trng cp Trung
ng qui đnh.

Qua các đnh ngha đc nêu  trên cho thy hu ht các đnh ngha đu đ cp đn đc
tính (cháy-n, n mòn, hot tính và đc tính) ca cht thi nguy hi. Có đnh ngha đ cp
đn trng thái ca cht thi (rn, lng, bán rn, khí), gây tác hi do bn thân chúng hay
khi tng tác vi các cht khác có đnh ngha không đ cp. Nhìn chung ni dung ca
đnh ngha s phù thuc rt nhiu vào tình trng phát trin khoa hc – xã hi ca mi
nc. Trong các đnh ngha nêu trên có th thy rng đnh ngha v cht thi nguy hi ca
M là rõ ràng nht và có ni dung rng nht. Vic này s giúp cho công tác qun lý cht
thi nguy hi đc d dàng hn.

So sánh đnh ngha đc nêu trong quyt đnh 155/1999/Q9-TTg do th tng chính
ph ban hành vi đnh ngha ca các nc khác cho thy đnh ngha đc ban hành trong
quy ch có nhiu đim tng đng vi đnh ngha ca Liên Hp Quc và ca M. Tuy
nhiên, trong quy ch v qun lý cht thi nguy hi ca chúng ta còn cha rõ ràng v các
đc tính ca cht thi, bên cnh đó cha nêu lên các dng ca cht thi nguy hi cng nh
và qui đnh các cht có đc tính vi ngi hay đng vt là cht thi nguy hi. Trong giáo
trình này, vi mc đích tp trung ch yu v phn cht thi công nghip và qun lý k
thut cht thi nguy hi, đng thi đ không lch hng vi lut l đã ban hành, qui ch
155 s đc chn la làm c s chính, bên cnh đó các đnh ngha ca M s đc b
sung nhm làm rõ hn v cht thi nguy hi.

3.2 Ngun Và Phân Lai Cht Thi Nguy Hi

3.2.1 Ngun phát sinh cht thi nguy hi

Do tính đa dng ca các loi hình công nghip, các hot đng thng mi tiêu dùng trong
cuc sng hay các hot đng công nghip mà cht thi nguy hi có th phát sinh t nhiu
ngun thi khác nhau. Vic phát thi có th do bn cht ca công ngh, hay do trình đ
dân trí dn đn vic thi cht thi có th là vô tình hay c ý. Tu theo cách nhìn nhn mà
có th phân thành các ngun thi khác nhau, nhìn chung có th chia các ngun phát sinh
cht thi nguy hi thành 4 ngun chính nh sau:


GREEN EYE ENVIRONMENT
CễNG TY MễI TRNG
TM NHèN XANH
GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)8114594
www.gree-vn.com

THS: Nguyeón Ngoùc Chaõu

â Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rừ ngun khi bn phỏt hnh li thụng tin t trang ny.
3-3

- T cỏc hot ng cụng nghip (vớ d khi sn xut thuc khỏng sinh s dng dung mụi
methyl chloride, xi m s dng cyanide, sn xut thuc tr sõu s dng dung mụi l
toluene hay xylene)
- T hot ng nụng nghip (vớ d s dng cỏc loi thuc bo v thc vt c hi)
- Thng mi (quỏ trỡnh nhp-xut cỏc hng c hi khụng t yờu cu cho sn xut
hay hng quỏ date)
- T vic tiờu dựng trong dõn dng (vớ d vic s dng pin, hot ng nghiờn cu khoa
hc, accu)

Trong cỏc ngun thi nờu trờn thỡ hot ng cụng nghip l ngun phỏt sinh cht thi
nguy hi ln nht v ph thuc rt nhiu vo loi ngnh cụng nghip (bng 3.1 v bng
3.2). So vi cỏc ngun phỏt thi khỏc, õy cng l ngun phỏt thi mang tớnh thng
xuyờn v n nh nht. Cỏc ngun phỏt thi t dõn dng hay t thng mi ch yu
khụng nhiu, lng cht thi tng i nh, mang tớnh s c hoc do trỡnh nhn thc
v dõn trớ ca ngi dõn. Cỏc ngun thi t cỏc hot ng nụng nghip mang tớnh cht
phỏt tỏn dng rng, õy l ngun rt khú kim soỏt v thu gom, lng thi ny ph thuc
rt nhiu vo kh nng nhn thc cng nh trỡnh dõn trớ ca ngi dõn trong khu vc.

Bng3.1 Mt s ngnh cụng nghip v cỏc loi cht thi

Cụng nghip Loi cht thi
Sn xut húa
cht
ĩ Dung mụi thi v cn chng ct: white spirit, kerosene,

benzene, xylene, ethyl benzene, toluene, isopropanol, toluen
disisocyanate, ethanol, acetone, methyl ethyl ketone,
tetrahydrofuran, methylene chloride, 1,1,1-trichloroethane,
trichloroethylene
ĩ Cht thi d chỏy khụng theo danh ngha (otherwise specified)
ĩ Cht thi cha acid/base mnh: ammonium hydroxide,
hydrobromic acid, hydrochloric acid, potassium hydroxide,
nitric acid, sulfuric acid, chromic acid, phosphoric acid
ĩ Cỏc cht thi hot tớnh khỏc: sodium permanganate, organic
peroxides, sodium perchlorate, potassium perchlorate,
potassium permanganate, hypochloride, potassium sulfide,
sodium sulfide.
ĩ Phỏt thi t x lý bi, bựn
ĩ Xỳc tỏc qua s dng
Xõy dng ĩ Sn thi chỏy c: ethylene dichloride, benzene, toluene,
ethyl benzene, methyl isobutyl ketone, methyl ethyl ketone,
chlorobenzene.
ĩ Cỏc cht thi d chỏy khụng theo danh ngha (otherwise
specified)
ĩ Dung mụi thi: methyl chloride, carbon tetrachloride,

GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH
GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)8114594
www.gree-vn.com

THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
3-4

trichlorotrifluoroethane, toluene, xylene, kerosene, mineral
spirits, acetone.
Ü Cht thi acid/base mnh: amonium hydroxide, hydrobromic
acid, hydrochloric acid, hydrofluoric acid, nitric acid,
phosphoric aic, potssium hydroxide sodium hydroxide, sulfuric
acid.


Bng3.1 Mt s ngành công nghip và các loi cht thi (tip theo)

Sn xut gia
công kim loi
Ü Dung môi thi và cn chng: tetrachloroethylene,
trichloroethylene, methylenechloride, 1,1,1-trichloroethane,
carbontetrachloride, toluene, benzene, trichlorofluroethane,
chloroform, trichlorofluoromethane, acetone, dichlorobenzene,
xylene, kerosene, white sprits, butyl alcohol.
Ü Cht thi acid/base mnh: amonium hydroxide, hydrobromic
acid, hydrochloric acid, hydrofluoric acid, nitric acid,
phosphoric acid, nitrate, sodium hydroxide, potassium
hydroxide, sulfuric acid, perchloric acid, acetic acid.
Ü Cht thi xi m
Ü Bùn thi cha kim loi nng t h thng x lý nc thi
Ü Cht thi cha cyanide
Ü Cht thi cháy đc không theo danh ngha (otherwise
specified)

Ü Cht thi hot tính khác: acetyl chloride, chromic acid, sulfide,
hypochlorites, organic peroxides, perchlorate, permanganates
Ü
Du nht qua s dng
Công nghip
giy
Ü Dung môi hu c cha clo: carbon tetrachloride, methylene
chloride, tetrachloroethulene, trichloroethylene, 1,1,1-
trichloroethane, các hn hp dung môi thi cha clo.
Ü Cht thi n mòn: cht lng n mòn, cht rn n mòn,
ammonium hydroxide, hydrobromic acid, hydrochloric acid,
hydrofluoric acid, nitric acid, phosphoric acid, potassium
hydroxide, sodium hydroxide, sulfuric acid
Ü Sn thi: cht lng có th cháy, cht lng d cháy, ethylene
dichloride, chlorobenzene, methyl ethyl ketone, sn thi có
cha kim loi nng
Ü Dung môi: chng ct du m
Ngun: David H.F. Liu, Béla G. Lipták “Environmental Engineers’ Handbook” second
edition, Lewis Publishers, 1997.



GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH
GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)8114594
www.gree-vn.com

THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
3-5

Bng 3.2. Lng cht thi phát sinh theo ngành công nghip và chng loi cht thi nguy
hi ti T.p H Chí Minh 2002

Ngành công nghip
Lng cht thi
(tn/nm)
Chng loi
cht thi
Lng cht thi
(tn/nm)
Sn xut và bo trì phng
tin giao thông
19.000 Bao bì và đóng
gói
23000
Giày dép 11.000 Du thi 21000
Hoá cht và thuc bo v
thc vt
9.500 Các cht thi
cha du khác
15000
Da 8.600 Các cht hu c 7300
Dt 8.200 Bùn t công
nghip giy
3100

Du khí 6.000 Bùn kim loi 3000
Sn phm kim loi 5.800 Bùn da 2300
Giy 4.000 Bùn dt 2200
in/đin t 3.000 X chì 1100
Công nghip thép 2.800 Các cht vô c 800
M/x lý kim loi 850 Axit và baz 400
Vt liu xây dng và các
sn phm khoáng khác
700 Dung môi 55
Nhà máy đin 50
Ngun: D án quy hoch tng th v cht thi nguy hi Tp.HCM-2002

3.2.2 Phân lai

Có rt nhiu cách phân loi cht thi nguy hi nhìn chung theo các cách sau

- Theo danh sách lit kê đc ban hành kèm theo lut
- Theo đnh ngha (da trên 4 đc tính)


• Theo đc tính

Tính cháy (ignitability)

Mt cht thi đc xem là cht thi nguy hi th hin tính d cháy nu mu đi din ca
cht thi có nhng tính cht nh sau

1. Là cht lng hay dung dch cha lng alcohol < 24% (theo th tích) hay có đim
chp cháy nh hn 60
o

C (140
o
F).

GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH
GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)8114594
www.gree-vn.com

THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
2. Là cht thi (lng hoc không phi cht lng) có th cháy qua vic ma sát, hp ph đ
m, hay t bin đi hóa hc, khi bt la, cháy rt mãnh lit và liên tc (dai dng) to
ra hay có th to ra cht nguy hi, trong các điu kin nhit đ và áp sut tiêu chun.
3. Là khí nén
4. Là cht oxy hóa

Loi cht thi này theo EPA (M) là nhng cht thi thuc nhóm D001 hay phn D
(RCRA-M).




Tính n mòn

pH là thông s thông dng dùng đ đánh giá tính n mòn ca cht thi,

tuy nhiên thông s v tính n mòn ca cht thi còn da vào tc đ n
mòn thép đ xác đnh cht thi có nguy hi hay không. Nhìn chung mt
cht thi đc coi là cht thi nguy hi có tính n mòn khi mu đi din
th hin mt trong các tính cht sau

1. Là cht lng có pH nh hn hoc bng 2 hay ln hn hoc bng 12.5.
2. Là cht lng có tc đ n mòn thép ln hn 6,35 mm (0.25 inch) mt nm  nhit đ
thí nghim là 55
o
C (130
o
F).

Loi cht thi này theo EPA (M) là nhng cht thi thuc nhóm D002.


Tính phn ng (reactivity)

Cht thi đc coi là nguy hi và có tính phn ng khi mu đi din cht thi này
th hin mt tính cht bt k trong các tính cht sau




1. Thng không n đnh (unstable) và d thay đi mt cách mãnh lit mà không gây n
2. Phn ng mãnh lit vi nc
3. û dng khi trn vi nc có kh nng n
3-6

GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH
GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)8114594
www.gree-vn.com

THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
4. Khi trn vi nc, cht thi sinh ra khí đc, bay hi, hoc khói vi lng có th gây
nguy hi cho sc khe con ngi hoc môi trng.
5. Là cht thi cha cyanide hay sulfide  điu kin pH gia 2 và 11.5 có th to ra khí
đc, hi, hoc khói vi lng có th gây nguy hi cho sc khe con ngi hoc môi
trng.
6. Cht thi có th n hoc phn ng gây n nu tip xúc vi ngun kích n mnh
(strong initiating source) hoc nu đc gia nhit trong thùng kín.
7. Cht thi có th d dàng n hoc phân hy (phân ly) n, hay phn ng  nhit đ và
áp sut chun.
8. Là cht n b cm theo lut đnh.

Nhng cht thi này theo EPA (M ) thuc nhóm D003.


c tính đc

 xác đnh đc tính đc hi ca cht thi ngoài bin pháp s dng bng lit
kê danh sách các cht đc hi đc ban hành kèm theo lut, hin nay còn s
dng phng pháp xác đnh đc tính đc hi bng phng thc rò r

(toxicity charateristic leaching procedure-TCLP) đ xác đnh. Kt qu ca
các thành phn trong thí nghim đc so sánh vi giá tr đc cho trong
Bng 3.3 (gm 25 cht hu c, 8 kim loi và 6 thuc tr sâu), nu nng đ
ln hn giá tr trong bng thì có th kt lun cht thi đó là cht thi nguy hi.





















3-7


GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG

TM NHÌN XANH
GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)8114594
www.gree-vn.com

THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
3-8


Bng 3.3 Nng đ ti đa ca cht ô nhim đi vi đc tính đc theo RCRA (M)

Nhóm
CTNH
theo
EPA
Cht ô nhim
Nng đ
ti đa
(mg/l)
Nhóm
CTNH
theo
EPA
Cht ô nhim
Nng đ
ti đa
(mg/l)

D004 Arsenic
a
5.0 D036 Hexachloro-1,3-
butadiene
0.5
D005 Barium
a
100.0 D037 Hexachloroethane 3.0
D019 Benzene 0.5 D008 Lead
a
5.0
D006 Cadmium
a
1.0 D013 Lidane
a
0.4
D022 Carbon tetrachloride 0.5 D009 Mercury
a
0.2
D023
Chlordane 0.03 D014 Methoxychlor
a
10.0
D024 Chlorobenzene 100.0 D040 Methyl ethyl ketone 200.0
D025 Chloroform 6.0 D041 Nitrobenzene 2.0
D007 Chlorium 5.0 D042 Pentachlorophenol 100.0
D026 o-Cresol 200.0 D044 Pyridine 5.0
D027 m-Cresol 200.0 D010 Selenium 1.0
D028 p-Cresol 200.0 D011 Silver
a

5.0
D016 2,4-D
a
10.0 D047 Tetrachloroethylene 0.7
D030 1,4 Dichlorobenzene 7.5 D015 Toxaphene
a
0.5
D031 1,2-Dichloroethane 0.5 D052 Trichloroethylene 0.5
D032 1,1-Dichloroethylene 0.7 D053 2,4,5 trichlorophenol 400.0
D033 2,4-Dinitrotoluene 0.13 D054 2,4,6 trichlorophenol 2.0
D012 Endrin
a
0.02 D017 2,4,5-TP (Silvex)
a
1.0
D034 Heptachlor (va
hydroxide ca nó)
0.008 D055 Vinyl chloride 0.2
D035 Hexachlorobenzene 0.13
a Thành phn ô nhim đc tính theo EP trc đây
Ngun: Lut liên bang title 40 phn 261.24

• Theo lut đnh

 xác đnh cht thi có phi là cht thi nguy hi hay không, có th tham kho loi cht
thi nh đc quy đnh trong quy ch đc ban hành theo quyt đnh 155/1999/Q-TTg

Bên cnh cách phân lai đã trình bày  trên, theo lut RCRA ca M bên cnh các đc
tính ca cht thi, EPA còn lit kê các cht thi nguy hi đc trng theo phân nhóm khác
nhau K, F, U, P và vic phân lai đc thc hin theo mt quy trình nh sau

GREEN EYE ENVIRONMENT
CƠNG TY MƠI TRNG
TM NHÌN XANH
GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)8114594
www.gree-vn.com

THS: Nguyễn Ngọc Châu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thơng tin t trang này.
Chất thải
Phân lọai
Danh mục F
Danh mục K
Danh mục P+ U Các đặc tính của
CTNH
Không có trong danh mục
3-9


Chất thải không nguy hại

Chất thải nguy hại

Khi đó mt cht thi đu tiên s đc xem xét v kh nng nguy hi, nu có kh nng
nguy hi đu tiên s đc kim tra trong các danh mc cht thi nguy hi F, K, U và P
(ph lc A,B,C), nu thuc trong các danh mc này, thì cht thi đó là cht thi nguy hi.
Nu khơng thuc các danh mc này, cht thi đó s đc mang đi kim tra xem có thuc
mt trong bn đc tính nguy hi khơng. Nu cht thi có mt trong 4 đc tính nguy hi,
cht thi đó là cht thi nguy hi, còn khơng thì thuc vào cht thi khơng nguy hi.

3.3 Các Vn  Trong Ly Mu Và Phân Tích Cht Thi Nguy Hi

Vic xác đnh cht thi có là nguy hi hay khơng nm vai trò quan trng trong cơng tác
qun lý cht thi, kt qu phân tích s là c s d liu làm cn c chn la phng pháp
kim sốt x lý thích hp.  s liu phân tích có tính chính xác cao vn đ ly mu, bo
qun, vn chuyn mu và phng pháp phân tích có nh hng đáng k. Ngồi ra các
cơng tác qun lý và các bin pháp an tồn cng nm mt vai trò quan trng quyt đnh
đc trng ca s liu.


Ly mu và các vn đ liên quan

Ly mu


GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH
GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)8114594

www.gree-vn.com

THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
3-10

Vic ly mu nm mt vai trò quan trng quyt đnh đn đ chính xác và đ tin cy ca
kt qu sau này. Mun đáp ng đc yêu cu trên mu ly đc phi đm bo là mang
tính đi din cho cht thi. Mt mu mun đm bo là mu mang tính đi din cn mt s
chú ý sau:

Nu cht thi  dng lng đng trong thùng nên trn đu (nu vic trn này an toàn và
không gây ra s c cháy n) trc khi ly mu. i vi các thùng cha cùng mt loi
cht thi và bit chc v loi cht thi cha trong thùng thì ch cn ly mu ngu nhiên
20% s thùng là đ đc trng cho cho cht thi. Nu không chc v loi cht thi cha
trong thùng thì phi ly mu và phân tích tt c các thùng.

Nu ngun thi t sn xut (manufacturing) hay cht thi rn t quá trình x lý cht
thi(waste treatment soild), nên ly mu tng (composite) và phân tích. Trong trng hp
này mu đc ly đnh k, sau đó trn li và phân tích.

Nu cht thi cha trong h, đp, thùng cha, hay các thit b tng t, nên ly mu theo
3 chiu (three dimensional-dài, rng, sâu). Thng thì nhng mu này đc phân tích
riêng r, nhng đôi khi đc hn hp li. Quá trình này vi mc đích đc trng hóa cht
thi rn và giúp cho vic xác đnh toàn b lng cht là có nguy hi hay không.

Chú ý: lng mu nên ly hi d cho phân tích, thng lng mu ly ln hn 1500 ml.
Và khi ly mu nên thc hin vic ly kèm mt s mu sau đ đm bo đ chính xác ca
kt qu:

Duplicate sampling: mu này đc ly nhm chng minh tính lp li ca phng pháp
ly mu. Thông thng 10% ca mu nên đc ly làm hai ln.

A travel blank (mu vn chyn) là các chai đng mu đc chun b nh nhng chai cha
mu khác. Cng đc vn chuyn t phòng thí nghim đn v trí ly mu và t v trí ly
mu v phòng thí nghim nhm mc đích xác đnh có hay không s nhim bn trong vic
chun b chai (thit b) đng mu và phng thc chuyên ch.

Mu trng (field blank) là chai ly mu nhng dùng đng nc không ô nhim theo
phng pháp nh nhng phng pháp dùng đ ly mu. Mu này ch th s nhim bn
liên quan đn phng thc ly mu ti hin trng (field sampling procedure).

Khi ly mu lng ngoài mu cht thi cn ly phi làm c ba loi mu trên. Còn khi ly
mu đt, semi-soils, bùn và cht thi rn, cùng vi mu cn ly, ch cn ly thêm loi
mu th nht (duplicate sampling).

Bo qun mu

Công tác bo qun mu cng không kém phn quan trng, vì nu không bo qun mu
hp lý do quá trình bin đi hóa hc và hóa lý cng nh bin đi sinh hc s làm thay đi

GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH
GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)8114594
www.gree-vn.com

THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
3-11

thành phn cng nh tính cht ca cht thi. Theo EPA khong thi gian gia ly mu và
phân tích không nên ln hn 24 h và mu nên tr  4oC. Mi loi cht thi, tùy theo
thành phn đu có mt cách bo qun mu riêng. Ví d đi vi mu cha kim loi thì
acid nitric đc thêm vào đ hiu chnh cho pH nh hn 2 (vi cách bo qun này mu
n đnh trong 6 tháng), hay đi vi mu cha cyanide thì NaOH 6N đc thêm vào đ
hiu chnh pH ln hn 12 và tr lnh  4oC (cách này mu s n đnh đn 14 ngày). Vì
vy nhm đm bo đ chính xác ca mu nên tham kho các tài liu v phân tích (APHA,
ASTM,…) đ có mt ch đ bo qun mu thích hp.

Thit b ly mu

Vic chn la vt liu đ làm thit b ly mu và cha mu cng không kém phn quan
trng. Yêu cu đi vi mt thit b ly mu là không làm gia tng hay tht thoát cht ô
nhim. Vì vy vt liu dùng đ ch to thit b ly my và bình cha mu thng đc
làm bng nhng vt liu tr và phi ra k trc khi s dng. Mt s vt liu thng
đc s dng đ ch to và dùng ph tr vi thit b ly mu và cha mu là:

• Thy tinh [thy tinh màu (màu nâu hay h phách-amber), thy tinh trong đi vi
kim loi, du, cyanide, BOD, TOC, COD, bùn, đt, cht thi rn và nhng th khác]
• Teflon
• Thép không r
• Thép carbon chuyên dùng (cao cp hay cht lng cao-high grade)
• Polypropylene
• Polyethylene (đi vi các ion thông thng chng hn nh Fluoride, chloride, và
sulfate)

Tùy thuc vào loi thùng cha mu, v trí ly mu mà s dng các thit b khác nhau. Có
nhiu loi thit b ly mu tng ng vi các cách ly mu khác nhau. Hình 3.1 trình bày
mt s thit b ly mu thng dùng















GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH
GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)8114594
www.gree-vn.com

THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.

Hình 3.1 Các thit b ly mu cht thi nguy hi thông dng

3-12


GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH
GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)8114594
www.gree-vn.com

THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.

Hình 3.1 Các thit b ly mu cht thi nguy hi thông dng (tip theo)

Vn đ an toàn khi ly mu

An toàn là mt vic ht sc quan trng trong công tác qun lý cht thi nguy hi, đc bit
là trong vic ly mu và phân tích. Trong đó an toàn cho công tác ly mu chim mt v
trí khá quan trng, có nh hng ln đn an toàn cho ngi ly mu và tính an toàn cho
khu vc lu tr mu cng nh cng đng c dân quanh khu tr mu.  đm bo an

toàn, mt s vn đ cn chú ý trong công tác ly mu là

• Khi m các thùng cha cht thi nên s dng các công c đc ch to bng vt
liu không phát tia la (tránh cháy n) ví d dùng c lê có ng lót bng đng thau.
• Trc khi m thùng cha nên kim tra xem thùng có b phng mt hay không, nu
có phi s dng các thit b m thùng mà có th vn hành t xa vi khong cách an toàn
cn thit cho ngi vn hành.
• Khi ly mu, ngi ly mu bt buc phi có các đ bo h lao đng cn thit (đ
bo h và các trang thit b khác). Vic gim bt các trang thit b bo h ch đc phép
thc hin khi đã bit rt rõ bn cht ca cht thi cn ly mu.


Các vn đ giám sát và qun lý mu

ây là công vic cn thit đ đm bo đ chính xác, và đ tin cy ca mt kt qu. Các
công vic ch yu là phi giám sát đc quá trình t v trí ly mu đn phòng thí nghim
3-13


GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH
GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)8114594
www.gree-vn.com

THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.

3-14

(hay nói cách khác là t công tác ly mu cho đn kt qu phân tích cui cùng). Bên cnh
đó, quá trình giám sát này phi đc ghi chú li trong các vn bn và s sách (nht ký)
ca nhóm ly mu. Các ni dung cn ghi chú trong s công tác bao gm:

• Ngày tháng và thi gian
• Tên ca ngi giám sát và ca thành viên nhóm công tác
• Mc đích (ý đnh) ca vic ly mu
• Miêu t vùng ly mu
• V trí vùng ly mu
• Thit b ly mu đã s dng
•  sai sót (deviation) so vi lý thuyt
• Nguyên nhân sai sót
• Vùng quan sát (field observation)
• Vùng đo đc (field measurements)
• Kt qu ca bt k đo đc nào khác ti vùng kho sát đo đc ly mu
• nh dng mu
• Loi và s ca mu đc ly
• Ly mu, đóng gói, dán nhãn và thông tin v di chuyn

Nht ký (hay s công tác) nên đc lu nh mt vn bn ca mt d án hay t liu nhm
phc v cho các công tác sau này.

Phân tích

Trong qun lý cht thi nguy hi, ngoài mt s ngun thi xác đnh và bit rõ bn cht,
thì s ch tiêu phân tích s đc gii hn. Tuy nhiên, trong mt s trng hp không th
xác đnh đc bn cht và thành phn ca cht thi nguy hi. Vì vy vic gii hn các ch
tiêu cn phân tích và nên phân tích loi cht nào s gp rt nhiu khó khn. Theo EPA –

M, khi đó nên u tiên phân tích 129 cht hu c và vô c sau (bng 3-2)


Bng 3.4 Các loi cht ô nhim đc u tiên phân tích


Volatile organic
34
2-nitrophenol
69
1,2-diphenylhyrazine
103
PCB-
1221
1
Acrolein
35
4-nitrophenol
70
Fluoranthene
104
PCB-
1232
2
Acrylonitrile
36
Parachlorometacresol
71
Fluorene
105

PCB-
1242
3
Benzene
37
1,2,4-trichlorobenzene
72
Hexachlorobenzene
106
PCB-
1248
4
Bis(chloromethyl)ether
38
Phenol
73
Hexachlorobutadiene
107
PCB-
1254
5
Bromoform
39
2,4,6-trichlorophenol
74
Hexachlorocyclopentadiene
108
PCB-
1260
6

Carbon tetrachloride

Base and netral
organic
75
Hexachloroethane
109
Toxaphen
e
7
Chlorobenzene
40
Acenaphthene
76
Indeno(1,2,3-cd)-pyrene
110
Metals

GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH
GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)8114594
www.gree-vn.com

THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
3-15

8
Chlorodibromomethane
41
Acenaphtylene
77
Isophorone
111
Antimony
9
Pentachlorophenol
42
Anthracene
78
Naphthalene
112
Arsenic
10
2-chloroethyl vinyl
ether
43
Benzidine
79
Nitrobenzene
113
Beryllium
11
Chloroform
44
Benzo(a)anthracene

80
N-nitrosodi-n-propylamine
114
Cadmium
12
Dichlorobromomethane
45
Benzo(a)pyrene
81
N-nitrosodimethylamine
115
Chromium
13
1,2-dichloroethane
46
Benzo(ghi)perylene
82
N-nitrosodiphenylamine
116
Copper
14
1,1-dichloroethane
47
Benzo(k)fluoranthene
83
Phenathrene
117
Lead
15
1,1-dichloroethylene

48
3,4-benzo- fluoranthene
84
Pyrene
118
Mercury
16
1,2-dichloropropane
49
bis(2-
chloroethoxy)methane
85
2,3,7,8-tetrachlorodibenso-p-
dioxin
119
Nickel
17
1,2-dichloropropylene
50
Bis(2-chloroethyl)ether

Pesticides and PCBs
120
Selenium
18
Ethylbenzene
51
Bis(2-
chloroisopropyl)ether
86

Aldrin
121
Silver
19
Methyl bromide
52
Bis(2-
ethylhexyl)phthalate
87
Alpha-BHC
122
Thallium
20
Methyl chloride
53
4-bromophenyl phenyl
ether
88
Beta-BHC
123
Zinc

Bng 3.4 Các loi cht ô nhim đc u tiên phân tích (tip theo)

21
Methylene chloride
54
Butyl benzyl phthalate
89
Gamma-BHC

124
Cyanides
22
1,1,1,3-
tetrachloroethane
55
2-chloro-naphthalene
90
Delta-BHC
125
Asbestos
23
Tetrachloroethylene
56
4-chlorophenyl phenyl
ether
91
Chlordane


24
Toluene
57
Chrysene
92
4,4’-DDD


25
1,2-trans-

dichloroethylene
58
di-n-butyl phthalate
93
4,4’-DD chloroethane


26
1,1,1-trichloroethane
59
di-n-octyl phthalate
94
Dieldrin


27
1,1,2-trichloroethane
60
Dibenzo(a,h)anthracene
95
Alpha-endosulfan


28
Trichloroethylene
61
1,2-dichlorobenzene
96
Beta- endosulfan

29
Vinyl chloride
62
4,4’-DDT

97
Endosulfan sulfate



Acid-extractable
organics
63
1,4-dichlorobenzene
98
Endrin


30
2-chlorophenol
64
Diethyl phthalate
99
Endrin aldehyde


31
2,4-dichlorophenol
65

Dimethyl phthalate
100
Heptachlor


32
2,4-dimethylphenol
66
2,4-dinitrotoluene
101
Heptachlor epoxide


33
4,6-dinitro-o-cresol
67
2,6-dinitrotoluene
102
PCB-1016


Source: reprinted from US. Environmental protection agency (EPA), 1980-1988, national pollutant discharge
elimination system, code of federal regulations, title 40 part 122. (washington, DC: U.S. government printing office.)

Do chi phí phân tích cho mt mu cht thi nguy hi thng rt cao. Vì vy đ gim chi
phí phân tích nên chun b nhiu mu và ban đu ch nên phân tích mt s ch tiêu sau đó
da trên các ch tiêu này loi dn các ch tiêu không cn thit. Theo EPA, các ch tiêu
thng dùng làm c s đ loi tr các ch tiêu phân tích không cn thit là: pH, đ dn,
TOC (tng carbon hu c), phenol tng, organic scan-ph hu c (qua vic dùng GC vi
flame ionization detector), halogenated (qua vic dùng GC vi electron capture detector);

Các phng pháp phân tích có th tham kho trong EPA1979, EPA 1977, EPA 1985a,
EPA 1979a, APHA 1980, APHA 1995.



GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH
GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)8114594
www.gree-vn.com

THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
3-16

Câu hi

1. Vit đnh ngha cht thi nguy hi theo quy ch 155/1999/Q-TTg? So sánh s khác
bit gia đnh ngha ca Vit Nam vi các t chc quc t khác?
2. Có my ngun phát sinh cht thi nguy hi, cho ví d?
3. Nêu các đc tính ca cht thi nguy hi? Và tính cht ca nó?
4.  có đc mu đi din, cn có nhng chú ý gì khi ly mu?
5.  đm bo đ chính xác ca kt qu cn ly các loi mu nào khi ly mu cht thi
nguy hi?
6. Nêu các vn đ cn chú ý đ ly mu cht thi nguy hi mt cách an toàn?
7. Hãy nêu các ni dung cn ghi nhn khi ly mu?