Tieu luan VAN HOA THAM MY

VĂN HÓA THẨM MỸ VÀ VẤN ĐỀ GIÁO DỤC VĂN HÓA THẨM
MỸ TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY
MỞ ĐẦU

Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN muốn ngành được
thắng lợi, trước hết phải đào tạo những con người mới XHCN đó là "những
con người phát triển cao về trí tuệ, cường tráng về thể chất, trong sáng về đạo
đức, phong phú về tinh thần".
Hiện nay, trước sự vận động biến đổi phức tạp của điều kiện kinh tế, chính
trị - xã hội, văn hố tư tưởng trên thế giới, sự chống phá của kẻ thù, cộng với
mặt trái của cơ chế thị trường đã và đang tác động tiêu cực đến mọi mặt của
đời sống xã hội, cản trở quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam
XHCN, trong quân đội ta cũng không tránh khỏi sự tác động ấy. Đối với cán bộ
và chiến sĩ của chúng ta đa số trưởng thành trong thời bình, tuổi đời vốn sống
kinh nghiệm sự rèn luyện thử thách trong thực tiễn chưa nhiều, dễ bị tác động
xấu đến tư tưởng, ý chí và hành động. Trên thực tế cán bộ và chiến sĩ trong
quân đội ý thức về văn hóa thẩm mỹ cịn hạn chế. Chưa hiểu hết giá trị văn hóa
thẩm mỹ trong cuộc sống, chưa biết bảo vệ giữ gìn những giá trị văn hoá thẩm
mỹ truyền thống của dân tộc và quân đội một cách có hiệu quả. Một bộ phận
chưa biết tạo ra đời sống văn hóa thẩm mỹ lành mạnh trong lãnh đạo và xây
dựng đơn vị, đặc biệt ít hiểu biết về nghệ thuật và vai trò của nghệ thuật trong
hoạt động CTĐ,CTCT và trong giáo dục đạo đức lối sống, nhằm nâng cao
phẩm chất nhân cách "Bộ đội cụ Hồ" đã hạn chế không nhỏ đến xây dựng đời
sống tinh thần và chất lượng hoạt động CTĐ,CTCT.
Mặt khác, những năm gần đây vấn đề giáo dục văn hóa thẩm mỹ với tính
cách là một khoa học ở các đơn vị quân đội nói chung và các nhà trường quân
đội nói riêng chưa được chú trọng đúng mức. Trong khi đó, nhu cầu hưởng thụ
và sáng tạo cái đẹp của bộ đội là một nhu cầu không thể thiếu trong đời sống
tinh thần. Việc sáng tạo và hưởng thụ cái đẹp trong lĩnh vực quân sự phải xuất

1

phát từ tính đặc thù của hoạt động quân sự, là hoạt động phức tạp khẩn trương
đòi hỏi chủ thể sáng tạo và hưởng thụ phải xây dựng đời sống văn hóa thẩm
mỹ có tính đặc thù, cả nội dung và hình thức biểu hiện nhưng phải bao hàm
được tính dân tộc, tính quốc tế và nằm trong "dịng chảy" của nền văn hóa
thẩm mỹ theo định hướng XHCN. Từ thực tế trên, tơi chọn vấn đề: "văn hóa
thẩm mỹ và vấn đề giáo dục văn hóa thẩm mỹ trong Quân đội nhân dân Việt
Nam hiện nay" làm tiểu luận nghiên cứu, góp phần xây dựng cho bộ đội văn
hóa thẩm mỹ; biết cách định hướng giá trị, lý tưởng văn hóa thẩm mỹ, trên cơ
sở đó đấu tranh chống lại cái xấu, cái thấp hèn, cái vô lương tâm, vô trách
nhiệm trong cuộc sống và trong hoạt động quân sự. Đây là vấn đề có ý nghĩa lý
luận và thực tiễn sâu sắc.

2


I. VĂN HOÁ THẨM MỸ, CẤU TRÚC VÀ BIỂU HIỆN CỦA VĂN HĨA
THẨM MỸ

1. Khái niệm văn hố thẩm mỹ
Với nhiều góc độ khác nhau các nhà nghiên cứu văn hoá đã đưa ra những
định nghĩa khác nhau về văn hố. Tuy nhiên, các định nghĩa đều có điểm chung
là thừa nhận văn hoá là sự phản ánh những năng lực bản chất người theo tiêu
chí chân, thiện, mỹ và hiện thực hố nó thơng qua hoạt động sống của mình.
Những năng lực đó là kết quả của một q trình lịch sử lâu dài của con người.
Đó cũng chính là quá trình con người đi từ "vương quốc tất yếu" đến "vương
quốc tự do".
Cùng với sự phát triển của xã hội và con người, các lĩnh vực hoạt động
cũng không ngừng mở rộng, tạo nên sự phong phú, phức tạp của đời sống xã

hội, thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều người. Những năng lực bản chất
của con người, do đó cũng ngày càng trở nên đa dạng, mn vẻ. Chính từ cơ sở
đó mà thời gian gần đây người ta nói nhiều, bàn nhiều đến văn hố chính trị, văn
hố đạo đức, văn hố pháp luật, văn hoá thương mại, văn hoá giáo dục, văn hoá
nghệ thuật, văn hoá thẩm mỹ…
Vậy, văn hoá thẩm mỹ là gì? Trong các cơng trình nghiên cứu của nhiều
nhà triết học, khái niệm văn hoá thẩm mỹ đã được xác định từ nhiều hướng tiếp
cận khác nhau, với những nội dung rộng hẹp khác nhau. Văn hố thẩm mỹ khi
thì được xem là tổng thể các giá trị vật chất và tinh thần từ góc độ thẩm mỹ mà
lồi người tích luỹ được; khi thì được xem là phương thức đặc thù - chiếm hữu
cái đẹp của hoạt động người. Có người quy văn hố thẩm mỹ về thuộc tính của
nhân cách; lại có người xem văn hố thẩm mỹ như một trạng thái chất lượng có
tính hài hồ và hồn thiện của xã hội có mặt trong mọi lĩnh vực của đời sống.
Xu hướng chung hiện nay là mở rộng nội hàm của khái niệm văn hoá thẩm
mỹ. Việc mở rộng này được dựa trên quan niệm của C.Mác về sự đối tượng hoá
những sức mạnh bản chất của con người trong các hoạt động và kết quả hoạt

3


động theo quy luật của cái đẹp. Từ đó, văn hố thẩm mỹ được nhìn nhận như là
mức độ thể hiện cao và độc đáo sức mạnh bản chất của con người trong mọi
hoạt động xã hội, đồng thời là bản thân phương thức hoạt động đó. Sự xác định
bản chất văn hoá thẩm mỹ như vậy cho phép nhận diện nó trong hai tư cách tồn
tại: tư cách thực thể và tư cách thăng hoa .
Nói đến tư cách thực thể của văn hoá thẩm mỹ, trước hết là nói đến dạng
văn hố đặc thù mà về thực chất là hoạt động tinh thần. Khác với các hoạt động
kinh tế, chính trị, xã hội… hoạt động văn hố thẩm mỹ trong tư cách thực thể
lấy sự thể hiện, sự thực hiện cũng như sự đối tượng hoá các sức mạnh bản chất
của con người làm mục đích tự thân. Các sản phẩm của hoạt động văn hoá thẩm

mỹ tức là các thành tố văn hoá thẩm mỹ, các giá trị văn hố thẩm mỹ khơng đáp
ứng nhu cầu vật chất, thực tiễn của con người, mà thoả mãn nhu cầu tinh thần
bậc cao của họ, nhu cầu nhận thức, đạo đức, cải cách và tạo dựng thế giới mới
theo tiêu chí thẩm mỹ, tiêu chí cái đẹp.
Bên cạnh tư cách thực thể, văn hố thẩm mỹ cịn bộc lộ hoặc thăng hoa trên
tất cả các hoạt động và các sản phẩm của hoạt động người. Trong trường hợp
này, văn hố thẩm mỹ hiện diện như là kiểu, trình độ, phương thức nhân tính của
các hoạt động đó. Như vậy trong tư cách này, văn hoá thẩm mỹ tồn tại như là
phương diện hoặc như là nhân tố văn hoá của các lĩnh vực hoạt động xã hội có
tính thẩm mỹ, tập trung là hoạt động nghệ thuật.
Sự phân biệt tư cách thực thể và tư cách thăng hoa của văn hố thẩm mỹ
chỉ có ý nghĩa tương đối. Trong sự vận động và phát triển của xã hội, một sản
phẩm vật chất nào đó chỉ mang tư cách văn hố thẩm mỹ thăng hoa có thể mất
đi chức năng hữu dụng của mình để trở thành giá trị văn hoá thẩm mỹ trong tư
cách thực thể. Tuy vậy, việc nhìn nhận văn hố thẩm mỹ trong hai tư cách nói
trên là cần thiết khơng chỉ đối với bản thân việc xác định văn hố nói chung, mà
cịn thiết thực trong việc nhận diện các yếu tố cấu trúc và các tầng ý nghĩa của
nó.

4


Trước đây, việc nhìn nhận văn hố thẩm mỹ trong hai tư cách tồn tại chưa
được đặt ra như là vấn đề của mĩ học, văn hoá học. Văn hoá thẩm mỹ chỉ được
xem xét trong tư cách thực thể: đó là nghệ thuật. Hạn chế ấy khơng chỉ ở chỗ bỏ
quên về mặt lý luận một hình thái, một lĩnh vực vơ cùng rộng lớn của văn hố
thẩm mỹ trong toàn bộ các hoạt động nghệ thuật của con người.
Khắc phục khiếm khuyết này, gần đây những nghiên cứu về văn hoá thẩm
mỹ đã chú ý đến những dấu hiệu chung đặc trưng cho phép liên kết một cách
toàn diện các lĩnh vực biểu hiện cụ thể của văn hố thẩm mỹ. Giáo trình "Cơ sở

lý luận văn hố của Mác - Lênin" cho rằng: "Văn hoá thẩm mỹ là một thành tố
nằm trong hệ thống văn hoá tinh thần. Chức năng đặc thù của văn hoá thẩm
mỹ là đem lại cho chủ thể con người một biểu tượng trực quan về một hiện
thực như lý tưởng mong muốn".
Theo định nghĩa thơng, văn hố thẩm mỹ được hợp thành bởi các giá trị
thẩm mỹ (tức là bởi những cái đẹp và cái cao cả trong mọi hoạt động của con
người, trong lĩnh vực lao động, trong sinh hoạt, trong nghệ thuật); bởi những tập
quán, phương thức, phương tiện mà con người có được và sử dụng để cảm thụ,
nhận thức, chiếm lĩnh các giá trị này; bởi các năng lực tự hoạt động sáng tạo
được thể hiện trong các cơng trình lao động, khoa học và nghệ thuật có mang
tính chất và ý nghĩa thẩm mỹ. Định nghĩa này nhằm vào các giá trị thẩm mỹ như
là đặc trưng tiêu biểu của văn hố thẩm mỹ. Từ tiêu chí đó các ơng chỉ ra ba biểu
hiện căn bản của văn hố thẩm mỹ: đó là bản thân các giá trị thẩm mỹ, phương
thức sáng tạo và chiếm lĩnh chúng, các năng lực sáng tạo của chủ thể thẩm mỹ .
Văn hoá xã hội chủ nghĩa, cũng xem xét văn hoá thẩm mỹ như một bộ phận
của văn hoá xã hội. Nhưng bộ phận này có liên quan đến hoạt động của tình
cảm, cảm xúc của những khả năng và năng khiếu, tức là những hoạt động tinh tế
nhất của con người. Vì vậy, văn hố thẩm mỹ cũng là một bộ phận tinh tế nhất
của văn hoá xã hội.

5


Mặc dù có những khác biệt trên những nét chi tiết, nhưng các định nghĩa
trên đều thống nhất ở chỗ cho rằng văn hoá thẩm mỹ là một bộ phận của văn hố
nói chung. Tính đặc thù của văn hố thẩm mỹ thể hiện ở nguyên tố thẩm mỹ,
nguyên tố này khi thì được nhấn mạnh ở khía cạnh giá trị thẩm mỹ mà tập trung
là cái đẹp, khi thì được nhấn mạnh ở mọi hoạt động sống của con người .
Như vậy, có thể khẳng định, văn hố thẩm mỹ là một bộ phận trong đời
sống văn hoá xã hội, nhưng khác với văn hố chính trị, văn hố giáo dục, văn

hố đạo đức… văn hố thẩm mỹ khơng thể hiện trong một hoạt động xã hội cụ
thể. Trái lại, nó có mặt trong mọi hoạt động của con người, trong quan hệ giao
tiếp, trong sản xuất và thưởng thức các giá trị tinh thần, trong xây dựng môi
trường sống và làm việc, trong hoàn thiện nhân cách. Ở một mức độ nào đó có
thể nói, văn hố thẩm mỹ là biểu hiện một trình độ tổng hợp cao của văn hố xã
hội. Nó liên quan đến trình độ giải phóng con người, giải phóng sức lao động
của con người, thủ tiêu mọi hình thức tha hố lao động. Điều này cho thấy vì sao
những nhân tố của văn hoá thẩm mỹ tuy đã xuất hiện từ lâu trong lịch sử nhưng
chỉ trong chế độ xã hội chủ nghĩa nó mới trở thành đối tượng nghiên cứu và là
nội dung quan trọng trong giáo dục con người mới.
Triết học macxit cho rằng, mọi dạng hoạt động có mục đích của con người
trong chừng mực được thực hiện một cách thành thạo, đồng thời được thực hiện
một cách tự do, nghĩa là thốt khỏi sự cưỡng bức từ bên ngồi đều có thể trở
thành địa bàn để thực hiện những sức mạnh, những năng lực bản chất của con
người. Chính theo nghĩa đó, văn hố nói chung, văn hố thẩm mỹ nói riêng hiện
diện trong tất cả các hoạt động người, đồng thời là một đặc trưng về chất của các
phương thức hoạt động đó.
Rõ ràng là khơng thể quy văn hoá thẩm mỹ về một tổng số các giá trị thẩm
mỹ và nghệ thuật mà nhân loại tích luỹ được. Văn hoá thẩm mỹ theo nghĩa đầy
đủ nhất là một thể thống nhất hữu cơ các giá trị thẩm mỹ và hoạt động sáng tạo
thẩm mỹ của con người đang hiện thực hoá những năng lực thẩm mỹ của họ,
đồng thời, văn hố thẩm mỹ cịn là một hệ thống độc đáo xuyên suốt tất cả các
6


lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội từ kinh tế, chính trị, khoa học… đến các
quan hệ, các giao tiếp của con người.
2. Cấu trúc của văn hoá thẩm mỹ
Văn hoá thẩm mỹ là một hiện tượng xã hội có cấu trúc đa tầng, đa cấp độ.
Nhìn tổng qt có thể phân chia văn hố thẩm mỹ ra hai phần cơ bản: Văn hoá

thẩm mỹ xã hội và văn hoá thẩm mỹ cá nhân.
- Văn hoá thẩm mỹ xã hội được cấu thành từ văn hoá thẩm mỹ cá nhân,
nhưng không phải là tổng số đơn giản văn hố thẩm mỹ cá nhân. Là tổng hồ
văn hố thẩm mỹ cá nhân, văn hoá thẩm mỹ xã hội khi đã định hình thì ổn định
hơn văn hố thẩm mỹ cá nhân, nó có cấu trúc riêng, và đến lượt mình văn hố
thẩm mỹ xã hội có vai trị to lớn trong sự hình thành và phát triển văn hố thẩm
mỹ cá nhân. Phương thức liên hệ và tác động qua lại giữa văn hoá thẩm mỹ xã
hội và văn hố thẩm mỹ cá nhân chính là hệ thống giáo dục thẩm mỹ. Giáo dục
thẩm mỹ có chức năng biến văn hoá thẩm mỹ xã hội thành văn hoá thẩm mỹ cá
nhân; cịn hoạt động văn hố thẩm mỹ cá nhân lại chuyển các giá trị của nó
thành văn hố thẩm mỹ xã hội.
Vì rằng văn hố thẩm mỹ là sự thể hiện những năng lực bản chất người
theo qui luật cái đẹp, nên cấu trúc của văn hoá thẩm mỹ xã hội bị qui định bởi
đặc trưng của các dạng hoạt động xã hội và cụ thể hơn là tương ứng với mỗi
dạng hoạt động xã hội. Tuy nhiên sự phân chia này chỉ mang tính chất tương
đối. Các dạng hoạt động có thể thâm nhập và chuyển hố lẫn nhau trong những
điều kiện nhất định. Nhưng có thể nhìn nhận cấu trúc của hoạt động xã hội và
của văn hoá thẩm mỹ bao gồm:
Hoạt động cải biến vật chất: tương ứng với dạng hoạt động này là văn hoá
thẩm mỹ của sản xuất (văn hoá này lại bao gồm phương diện thẩm mỹ của quá
trình sản xuất, của môi trường sản xuất, của người lao động); hoạt động cải biến
tinh thần: tương ứng với nó là phương diện thẩm mỹ của thế giới quan, của hoạt
động khoa học, hoạt động chính trị, hoạt động giáo dục…; hoạt động cải biến xã
7


hội tương ứng với nó là văn hố thẩm mỹ của quản lý xã hội, của pháp quyền,
của giao tiếp…; hoạt động cải biến thể chất: tương ứng với nó là văn hoá thẩm
mỹ của thể thao, sinh thái, bảo vệ sức khoẻ…
Tính quy định về mặt bản chất văn hố thẩm mỹ của các dạng hoạt động kể

trên chính là phương diện hoặc yếu tố thẩm mỹ của chúng. Nói khác đi nó là tư
cách thăng hoa của văn hoá thẩm mỹ .
Hoạt động nghệ thuật về thực chất là hoạt động cải biến tinh thần, là văn
hoá thẩm mỹ của hoạt động tinh thần. Nhưng nó là sự kết tinh của văn hoá thẩm
mỹ, là hoạt động lấy sự thể hiện và sự thực hiện các năng lực thẩm mỹ của con
người là mục đích tự thân, lấy sự sáng tạo và thưởng thức các giá trị thẩm mỹ
làm mục đích trực tiếp. Vì vậy, hoạt động nghệ thuật tự phân xuất thành một
dạng đặc thù, thành tư cách thực thể của văn hoá thẩm mỹ.
- Văn hoá thẩm mỹ cá nhân: Văn hoá thẩm mỹ cá nhân là một thể thống
nhất của những năng lực, những thành tố, những cấp độ cơ bản sau:
Cấp độ hoạt động - thực tiễn: ở cấp độ này văn hoá thẩm mỹ cá nhân biểu
hiện khả năng và mức độ mà một chủ thể nhất định có thể làm cho các hoạt
động và hành vi của mình bộc lộ ý nghĩa thẩm mỹ. Khả năng này biểu hiện ở sự
thành thạo, sự tự do trong lao động sáng tạo, ở việc nắm vững những chuẩn mực
xã hội trong giao tiếp. Đến lượt mình, khả năng này lại bị qui định bởi trình độ
phát triển và sự phong phú của tri thức, các năng lực thực tiễn, các nhu cầu, thị
hiếu, lý tưởng thẩm mỹ của cá nhân.
Cấp độ tâm lý, cảm xúc: cấp độ này chính là tổng thể hệ thống nhu cầu,
tình cảm, thị hiếu, lý tưởng thẩm mỹ của mỗi con người. Sự phong phú, chiều
sâu và sự tinh tế của văn hoá thẩm mỹ cá nhân một mặt bị qui định bởi chính
q trình hoạt động, q trình lao động sáng tạo theo qui luật cái đẹp, quá trình
tham gia vào các quan hệ xã hội đa dạng của con người… Mặt khác, bị qui
định bởi phẩm chất nhân cách và tính tích cực của nhân cách trong sự tiếp nhận
giáo dục và tự giáo dục thẩm mỹ.
8


Cấp độ lý tính: cấp độ này bao gồm tổng thể các tri thức thẩm mỹ của cá
nhân. Đó là tri thức về mỹ học và lịch sử mỹ học, nghệ thuật học và lịch sử nghệ
thuật. Những tri thức này được hình thành bằng con đường giáo dục và tự giáo

dục thẩm mỹ. Cấp độ này qui định khả năng bao quát của ý thức thẩm mỹ cá
nhân, qui định tính hướng đích, tính tự giác và do đó tính hiệu quả của việc thể
hiện và sự thực hiện các năng lực thẩm mỹ của cá nhân trong mọi hoạt động thực
tiễn sáng tạo của họ.
Sự thống nhất và tác động qua lại của các thành tố, các cấp độ văn hoá thẩm
mỹ cá nhân bảo đảm sự phát triển hài hồ văn hố thẩm mỹ cá nhân. Tuy nhiên, ở
từng con người cụ thể, sự phát triển của các thành tố văn hoá thẩm mỹ do những
nguyên nhân nhất định có thể thiếu tương đồng. Khắc phục sự thiếu tương đồng
này, phát triển hài hoà các nhân tố của văn hoá thẩm mỹ cá nhân là mục tiêu và lý
tưởng của giáo dục và hình thành văn hố thẩm mỹ cho con người.
3. Biểu hiện của văn hoá thẩm mỹ
Văn hoá thẩm mỹ là biểu hiện những năng lực thẩm mỹ của con người.
Năng lực đó là cơ sở cho mọi sáng tạo của con người. Năng lực thẩm mỹ và
sáng tạo có mặt trong mọi hoạt động và trong các mối quan hệ của con người.
Đời sống nhân loại càng phát triển, ý thức và khả năng làm đẹp của con người
càng phong phú và tinh tế hơn. Từ chỗ biết làm đẹp cho bản thân, con người dần
dần quan tâm tới cái đẹp của người khác, của chỗ ở, nơi làm việc, các sản phẩm
do mình làm ra… Sự quan tâm đó là động lực thơi thúc con người tìm tịi sáng
tạo cái mới.
Thực tế đã chứng tỏ rằng, từ rất lâu con người đã có ý thức đưa cái đẹp vào
cuộc sống của mình. Sản xuất vật chất, giao tiếp xã hội, sản xuất các giá trị tinh
thần đều ln địi hỏi hướng về cái đẹp.
- Sản xuất vật chất: Sản xuất vật chất là hoạt động cơ bản, đầu tiên của con
người, nó quyết định sự tồn tại và phát triển của con người và xã hội. Trong quá
trình sản xuất vật chất con người luôn luôn sáng tạo cái đẹp và đưa cái đẹp vào
9


mọi khâu của quá trình này. Năng lực thẩm mỹ đã trở thành một nhân tố vơ cùng
quan trọng địi hỏi được phát triển. Sự đổi mới trong nhu cầu tiêu dùng hiện nay

của xã hội là một thực tế khách quan. Trước đây người ta ít chú ý đến việc tổ
chức nơi lao động, nơi làm việc, nơi buôn bán… nhưng càng ngày sự quan tâm,
chú ý đầu tư cho việc sắp xếp, trang trí… càng tăng lên. Qua điều tra nghiên cứu
khoa học thời gian gần đây cho thấy, nếu biết đưa các yếu tố thẩm mỹ vào các
nơi lao động, các nơi sản xuất, nơi chữa bệnh thì sẽ góp phần rất lớn vào việc
tăng năng suất lao động và hiệu quả công việc.
- Giao tiếp xã hội: Cùng với lĩnh vực sản xuất vật chất, mối quan hệ xã hội
hay nói đúng hơn, sự giao tiếp xã hội ln thể hiện trình độ văn hố thẩm mỹ
của con người. Thực tế lịch sử nhiều dân tộc đã chứng tỏ, một số cơng trình văn
hố lớn có thể do chiến tranh hoặc do thiên tai tàn phá, nhưng cái cịn lại, cái
khơng thể mất đó là những thuần phong mỹ tục, nó được lưu truyền và trở thành
đặc trưng, thành bản sắc văn hoá của dân tộc.
Chúng ta tự hào về dân tộc ta không chỉ ở truyền thống yêu nước, chống
ngoại xâm và cần cù lao động mà còn ở những giá trị nhân văn cao đẹp trong
quan hệ giữa con người với con ngưịi, đó là sự yêu thương đùm bọc, thương
người như thể thương thân, lá lành đùm lá rách, chia ngọt sẻ bùi, một con ngựa
đau cả tàu bỏ cỏ, lòng khoan dung độ lượng, lịng vị tha rộng lớn… Các đạo lý
đó đã trở thành phương châm hành động, cách cư xử, cách sống của các thế hệ
người Việt Nam.
Hiện nay điều kiện lịch sử đã thay đổi, nhiều nhân tố mới đã xuất hiện,
nhưng điều đó khơng có nghĩa các đạo lý cổ truyền của dân tộc đã trở nên lỗi
thời. Thiếu sót của chúng ta là chưa biết phát huy những giá trị văn hoá thẩm mỹ
cổ truyền của dân tộc. Một số truyền thống tốt đẹp bị mai một, và điều đó rõ
ràng có tác dụng xấu trong việc xây dựng mối quan hệ giữa người với người
hiện nay. Chúng ta đã không chú ý đúng mức quy luật kế thừa của văn hố. Vì
thế, để xây dựng những quan hệ xã hội tốt đẹp hiện nay cần biết tiếp thu những
nhân tố tốt đẹp của quá khứ.
10

Văn hố thẩm mỹ tự bản thân nó đã địi hỏi vượt ra khỏi những nhu cầu thơ
thiển, ích kỷ, địi hỏi sự xã hội hố và nhuần nhị cao độ. Vì vậy, thói ích kỷ nhỏ
nhen, đố kỵ khơng thể đi vào văn hoá thẩm mỹ của chúng ta. Giáo dục tinh thần
nhân ái, vị tha, đoàn kết, thương yêu, tương trợ luôn là cơ sở để xây dựng nền
văn hoá thẩm mỹ trong quan hệ, giao tiếp.
- Sản xuất và thưởng thức các giá trị tinh thần. Nghệ thuật là bộ phận hợp
thành của nền văn hoá thẩm mỹ, là lĩnh vực trong đó văn hố thẩm mỹ của con
người được biểu hiện một cách tập trung nhất. Nghệ thuật gắn với lý tưởng, tình
cảm, cảm xúc, trí tưởng tượng và óc sáng tạo của con người. Nghệ thuật cũng là
sự thể hiện trực tiếp nhất, hồn nhiên nhất khát vọng và năng khiếu của con
người. Do không bị hạn chế bởi các phương tiện biểu hiện như trong sản xuất
vật chất và trong giao tiếp xã hội, nghệ thuật có khả năng biểu hiện đầy đủ nhất
lý tưởng thẩm mỹ, thị hiếu và khả năng thẩm mỹ của con người. Mặt khác do
nghệ thuật sử dụng phương pháp lý tưởng hố và điển hình hố nên nghệ thuật
có khả năng tác động sâu sắc và bền vững vào tình cảm, cảm xúc và nhận thức
của con người. Vị trí đặc biệt quan trọng của nghệ thuật khơng những nó tạo nên
những tác phẩm nghệ thuật đẹp mà cịn tạo nên một cơng chúng có trình độ
thẩm mỹ cao.
II. GIÁO DỤC VĂN HOÁ THẨM MĨ TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN
VIỆT NAM

1. Biểu hiện của văn hoá thẩm mỹ trong lĩnh vực quân sự.
Lĩnh vực quân sự bao gồm tổ chức quân sự và hoạt động quân sự, nên văn
hoá thẩm mỹ trong lĩnh vực này cũng thể hiện vơ cùng phong phú, nó là kết quả
của quan hệ thẩm mỹ và sáng tạo cái đẹp trong lĩnh vực quân sự. Văn hoá thẩm
mỹ trong lĩnh vực quân sự được biểu hiện trên những lĩnh vực cơ bản dưới đây:
- Ý thức độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, tình yêu quê hương đất nước
Đây là biểu hiện cao nhất lý tưởng thẩm mỹ của người cách mạng nói
chung, của người quân nhân cách mạng nói riêng. Đồng thời thể hiện sâu sắc
11

tình cảm cao đẹp, trong sáng của người quân nhân cách mạng đối với Đảng, với
quê hương đất nước và vận mệnh quốc gia dân tộc.
Được Đảng, Bác Hồ tổ chức, giáo dục, rèn luyện, quân đội ta chiến đấu vì
mục tiêu lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Đồng thời, lý tưởng cách
mạng ấy phải được chuyển hố thành cảm xúc, tình cảm, lý tưởng thẩm mỹ, thành
phẩm chất bên trong của mỗi quân nhân, trở thành trách nhiệm, nghĩa vụ, thành
tình yêu, niềm tin, sự sẵn sàng hy sinh cống hiến cho Tổ quốc, cho quê hương đất
nước. Ý thức về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, về tình yêu quê hương đất
nước còn được kế thừa giá trị truyền thống u nước thương nịi, ý thức tự tơn dân
tộc qua hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước của ông cha để lại.
Trong các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, cả nước trăm người như
một, chung một ý chí, một lý tưởng cao đẹp là giải phóng đất nước, giành độc
lập tự do. Ý thức và hành động anh hùng đó của quân và dân cả nước đã trở
thành giá trị văn hoá bất hủ, giá trị ấy đang được phát huy, bồi đắp trong giai
đoạn cách mạng hiện nay.
- Ý thức sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì sự nghiệp cách mạng dân tộc thể
hiện cái cao cả, cái anh hùng của người quân nhân
Đây là sự thể hiện phẩm chất, nhân cách cao đẹp của quân đội và của từng
quân nhân. Phẩm chất này được xây dựng trên cơ sở giác ngộ chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối chính trị của Đảng, nhiệm vụ của quân
đội. Trong mọi điều kiện và hoàn cảnh, người qn nhân ln nêu cao ý thức
trách nhiệm hồn thành nhiệm vụ. Khơng sợ khó khăn gian khổ, tuyệt đối phục
tùng mệnh lệnh cấp trên, phấn đấu hết sức mình để hồn thành nhiệm vụ. Ln
coi việc hồn thành nhiệm vụ là mệnh lệnh của Tổ quốc, là sự thơi thúc từ chính
trái tim của mỗi qn nhân.
- Tình đồn kết u thương đồng chí đồng đội, gắn bó máu thịt với nhân dân
Tình cảm đồng chí đồng đội trở thành truyền thống cao đẹp của quân đội
ta. Nó có được do các quân nhân có cùng mục tiêu, lý tưởng, chung ngọn nguồn
12

nhân ái cao cả của dân tộc. Tình cảm đó luôn được củng cố, bồi đắp trong mọi
điều kiện, lúc thường cũng như khi ra trận .
Quân đội ta từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, vì vậy quan hệ
quân dân được coi là quan hệ "cá với nước". Mối quan hệ này là cội nguồn sức
mạnh của qn đội, nó ln ln được mọi qn nhân và toàn quân củng cố và
phát huy trong mọi giai đoạn cách mạng.
- Nếp sống quân nhân và sinh hoạt quân nhân, một biểu hiện về văn hoá
thẩm mỹ trong lĩnh vực quân sự
Văn hoá thẩm mỹ quân nhân trong sinh hoạt vơ cùng phong phú đa dạng,
nó thể hiện ở lễ tiết, tác phong, cách cư xử, ở nền nếp chính quy, ở lời ăn, tiếng
nói và tính kế hoạch trong cơng tác. Ngưịi chiến sĩ có văn hố thẩm mỹ là ngưịi
có ý thức tổ chức kỷ luật, tôn trọng con người và biết đấu tranh chống lại những
hiện tượng thiếu văn hoá như: cẩu thả, luộm thuộm, cục cằn, thô lỗ, lười nhác…
Cái đẹp trong nếp sống và sinh hoạt khơng tự nhiên mà có, nó là kết quả
của q trình rèn luyện bền bỉ, khó khăn, gian khổ và liên tục. Vì vậy, để nâng
cao trình độ văn hố thẩm mỹ cho qn nhân khơng thể không đấu tranh khắc
phục những khuyết tật trong nếp sống, sinh hoạt của quân nhân, hình thành nếp
sống lành mạnh, chính quy, hiện đại và khoa học.
2. Giáo dục văn hoá thẩm mỹ trong quân đội là một tất yếu khách
quan
Mỗi chế độ xã hội nhất định bao giờ cũng yêu cầu có những con người phù
hợp với nó để xây dựng và làm chủ xã hội đó. Xã hội XHCN là một chế độ khác
hẳn về chất so với tất cả các chế độ xã hội trước đó. Nó là đỉnh cao của văn
minh nhân loại, ở đó mọi người hồn tồn thốt khỏi mọi sự áp bức bóc lột,
được bình đẳng về kinh tế, chính trị, văn hố và được tự do phát triển tồn diện,
hài hồ, được cống hiến hết mình cho cộng đồng xã hội.
Sự nghiệp xây dựng chế độ xã hội mới đó là sự nghiệp của mọi người,
của tồn xã hội có tổ chức chặt chẽ, được giác ngộ sâu sắc và hành động tự

13


giác theo quy luật, trong đó hành động theo quy luật của cái đẹp có vai trị
hết sức quan trọng.
Mặt khác, chế độ xã hội XHCN cũng yêu cầu mỗi cá nhân trong xã hội cần
có những tư tưởng tình cảm mới, sống với đạo lý cao đẹp, sống có tình thương
và lẽ phải, biết gạt bỏ những tư tưởng tình cảm cá nhân vị kỷ hẹp hịi, vươn lên
để xây dựng chế độ xã hội mới cao đẹp. Con người đáp ứng được những u cầu
tồn diện khơng phải là kết quả đột biến, có ngay từ đầu của chế độ xã hội mới,
mà là kết quả của một q trình phát triển liên tục, ngày càng hồn thiện trong
quá trình cải tạo và xây dựng xã hội XHCN một cách tồn diện. Trong q trình
phát triển ấy, sự nghiệp giáo dục văn hố thẩm mỹ cho cơng chúng nói chung,
cho quân nhân trong quân đội nói riêng là một yêu cầu khách quan và hết sức
quan trọng.
Quân đội nhân dân Việt Nam là công cụ bạo lực cách mạng của Đảng và
nhà nước ta, là một bộ phận tiên tiến của giai cấp công nhân Việt Nam, là bộ
phận đứng ở mũi nhọn của cuộc đấu tranh giai cấp và đấu tranh dân tộc. Do
đó, mọi hoạt động quân sự của cán bộ, chiến sĩ phải là biểu hiện tập trung rõ
nét nhất những sự tích anh hùng cao thượng và đẹp đẽ. Để phát huy bản chất
cách mạng và truyền thống vẻ vang của quân đội, nâng cao sức mạnh chiến
đấu để bảo vệ thành quả cách mạng của dân tộc, đòi hỏi phải đào tạo giáo dục
mọi quân nhân trở thành con người mới XHCN.
Trong sự nghiệp đổi mới theo định hướng XHCN hiện nay, bên cạnh những
thành tựu quan trọng đã đạt được về kinh tế, chính trị, văn hố - xã hội, cịn có
nguy cơ, thách thức khơng nhỏ đặt ra với tồn xã hội và với quân đội. Những
nhận thức lệch lạc, những hiện tượng phản văn hố như tham ơ, tham nhũng,
thiếu dân chủ, ức hiếp quần chúng, hách dịch, cửa quyền, quân phiệt, rượu chè,
cờ bạc bê tha, quan hệ bất chính, càn quấy, nói năng tục tĩu…đang tồn tại khá
nhiều trong một bộ phận nhân dân và cả trong các đơn vị quân đội. Để khắc

phục những thiếu sót yếu kém đó, tạo điều kiện thuận lợi nâng cao chất lượng
xây dựng quân đội theo hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện
14


đại, đòi hỏi phải đẩy mạnh việc giáo dục, nâng cao văn hoá thẩm mỹ cho quân
nhân.
Mặt khác, trước âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch sử dụng chiến
lược "diễn biến hồ bình" chống phá chế độ ta về chính trị, tư tưởng, văn hố,
địi hỏi mỗi cán bộ chiến sĩ, mỗi đơn vị cơ sở phải có khả năng miễn dịch hữu
hiệu. Vì vậy, cùng với tự giáo dục, tự nâng cao ý thức của mỗi qn nhân, địi
hỏi cơng tác giáo dục thẩm mỹ phải được tiến hành một cách thường xuyên,
khoa học, đạt hiệu quả. Với những thủ đoạn tinh vi nham hiểm, kẻ thù đang ráo
riết tiêm nhiễm những lọc độc vào tâm hồn, suy nghĩ, tình cảm của quân nhân
nhất là tuổi trẻ hòng làm mờ nhạt lý tưởng thẩm mỹ, chạy theo thị hiếu thẩm mỹ
thấp hèn, hình thành lối sống thực dụng, buông thả… Công tác giáo dục thẩm
mỹ, nâng cao văn hoá thẩm mỹ cho quân nhân, do vậy đang là đòi hỏi bức thiết
hiện nay nhằm đẩy lùi những phản văn hố, phản giá trị từ phía kẻ thù, bảo vệ sự
cao thượng đẹp đẽ cho những chiến sĩ, nghệ sĩ cách mạng “Bộ đội Cụ Hồ”.
3. Giáo dục văn hoá thẩm mỹ trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện
nay
Quân đội ta do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh tổ chức
lãnh đạo và rèn luyện theo nguyên tắc xây dựng quân đội kiểu mới của giai cấp
vô sản. Do yêu cầu của sự phát triển văn hoá thẩm mỹ quân nhân, việc nâng cao
hiệu quả hoạt động giáo dục văn hoá thẩm mỹ trong hoạt động quân sự có ý
nghĩa to lớn đối với quá trình xây dựng quân đội ta.
Trước hết hoạt động giáo dục văn hố thẩm mỹ có ý nghĩa to lớn trong việc
củng cố và nâng cao bản chất giai cấp cơng nhân trong qn đội trong tình hình
hiện nay. Quân đội bao giờ cũng mang bản chất của giai cấp đã tổ chức và lãnh
đạo nó. Vì vậy, Quân đội nhân dân Việt Nam mang bản chất của giai cấp cơng

nhân Việt Nam, chiến đấu vì mục tiêu, lý tưởng của Đảng, vì lợi ích của nhân
dân và dân tộc. Là đội quân cách mạng, nhân danh văn hoá chống lại phản văn
hoá, nhân danh văn minh chống lại dã man, tàn bạo. Vì vậy, quân nhân trong

15


quân đội không chỉ vững vàng về quan điểm, lập trường chính trị, có ý thức tổ
chức kỷ luật nghiêm minh, có trình độ tri thức khoa học cao, có thể lực cường
tráng, mà cịn phải là người có tâm hồn rộng mở, có lối sống đẹp, chứa chan tình
thương yêu con người. Nói một cách khái quát, họ phải là những qn nhân có
trình độ văn hố cao. Hơn ai hết cán bộ chiến sỹ quân đội là người trực tiếp đối
diện với cái ác, cái dã man, tàn bạo của kẻ thù, giành lại sự sống và phẩm giá
con người. Chiến đấu chống lại cái ác, cái thấp hèn cũng có nghĩa là đem văn
hố chống lại phản văn hoá, nhân danh cái đẹp chống lại cái xấu, điều đó mang
ý nghĩa thẩm mỹ sâu sắc, phản ánh đầy đủ bản chất cách mạng của một đội quân
cách mạng do giai cấp công nhân Việt Nam tổ chức và lãnh đạo.
Hoạt động giáo dục văn hoá thẩm mỹ góp phần bồi dưỡng làm phong phú
đời sống tinh thần quân nhân, nâng cao thị hiếu, quan điểm lý tưởng thẩm mỹ
lành mạnh, góp phần làm cho mọi quân nhân có niềm tin, ý chí và nghị lực để
vượt qua mọi khó khăn thử thách, vươn tới cái đẹp trên các lĩnh vực hoạt động
quân sự, góp phần quan trọng xây dựng con người mới XHCN trong quân đội.
Giáo dục văn hố thẩm mỹ góp phần quan trọng vào cuộc đấu tranh giai
cấp trên lĩnh vực tư tưởng văn hoá. Hiện nay, trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở
nước ta, cuộc đấu tranh giai cấp diễn ra gay go quyết liệt trên tất cả các lĩnh vực
của đời sống xã hội. Trên lĩnh vực tư tưởng văn hoá, cuộc đấu tranh giữa hai lối
sống: lối sống có lý tưởng với lối sống vị kỷ thấp hèn thực sự là cuộc đấu tranh gay
go phức tạp. Đó là cuộc đấu tranh giữa cái cũ và cái mới, cái tiến bộ với cái lạc hậu,
cái đẹp với cái xấu, cái cao thượng với cái thấp hèn, cái chân chính với cái giả
dối… Vì vậy, giáo dục nâng cao văn hố thẩm mỹ không chỉ tạo ra những lực

lượng bản chất người, phát triển khả năng sáng tạo thẩm mỹ mà còn góp phần
khơng nhỏ vào cuộc đấu tranh giai cấp trên lĩnh vực ý thức hệ hiện nay.
Trong tương lai nếu chiến tranh xảy ra, kẻ thù sẽ sử dụng nhiều loại vũ khí
hiện đại, bằng sức mạnh tổng hợp cả vũ trang và phi vũ trang với nhiều lực
lượng và thủ đoạn mới trên một không gian rộng lớn. Về phía chúng ta, đây là
cuộc đấu tranh giai cấp, dân tộc gay go, quyết liệt nhằm thực hiện triệt để mục
16


tiêu độc lập dân tộc và CNXH. Văn hoá thẩm mỹ vẫn là yếu tố có vai trị đặc
biệt quan trọng góp phần vào nâng cao sức mạnh tổng hợp và sức chiến đấu của
quân đội .Việc giáo dục nâng cao trình độ văn hố thẩm mỹ trong lĩnh vực quân
sự càng có ý nghĩa quan trọng và cấp bách. Vì vậy, trong giáo dục văn hố thẩm
mỹ cần tập trung vào các nội dung:
Giáo dục những nguyên lý mỹ học Mác - Lênin, làm cho người qn nhân
có trình độ năng lực thẩm mỹ nhất định để cảm thụ các giá trị thẩm mỹ, có khả
năng sáng tạo các giá trị thẩm mỹ theo quy luật của cái đẹp. Giáo dục thẩm mỹ
phải bồi dưỡng cho người quân nhân có năng lực cảm thụ cái đẹp từ các tác
phẩm nghệ thuật, biết đánh giá và thưởng thức cái đẹp đúng đắn, sáng tạo các
giá trị mới. Đây là nội dung quan trọng để phát triển năng lực thẩm mỹ cho quân
nhân. Giáo dục khả năng nhận thức thẩm mỹ cho quân nhân phải trang bị cho họ
những hiểu biết về quy luật, nguyên tắc, các thuộc tính thẩm mỹ, các công cụ
sáng tạo giá trị thẩm mỹ, các quá trình hoạt động thẩm mỹ… Vì vậy, phải giáo
dục cho quân nhân nắm vững nhu cầu, cảm xúc, tình cảm, thị hiếu, quan điểm,
lý tưởng thẩm mỹ đúng đắn. Trong q ttrình giáo dục văn hố thẩm mỹ cần
phải tăng cường những phẩm chất cần thiết cho quân nhân như ý chí vững vàng,
đức tính cần cù nhẫn nại, năng lực sáng tạo, cầu tiến bộ…
Hình thức giáo dục văn hoá thẩm mỹ cho quân nhân là vấn đề hết sức quan
trọng, tác động trực tiếp đến kết quả giáo dục. Các hình thức giáo dục thẩm mỹ vơ
cùng phong phú như: thông qua lao động sản xuất, đấu tranh cách mạng, thưởng

thức sáng tạo nghệ thuật, thông qua các quan hệ xã hội... nhưng cơ bản là giáo
dục thông qua lao động sản xuất, đấu tranh cách mạng, thông qua các loại hình
nghệ thuật, vì đó khơng chỉ là hiện thân của cái đẹp, mà còn là nguồn gốc sản sinh
ra muôn vàn cái đẹp khác nhau. Thông qua lao động và đấu tranh cách mạng con
người càng tiến sâu vào bản chất thế giới các hiện tượng và cải tạo nó thành thiên
nhiên thứ hai phục vụ cuộc sống con người. Chính thơng qua các hoạt động đó
mà con người tự nhân mình lên về trí tuệ, tình cảm và hành động. Kết quả hoạt
động thực tiễn bao giờ cũng mang giá trị sử dụng và giá trị thẩm mỹ, kết quả đó
17


cũng là sự thể hiện trình độ, năng lực, ý chí, tư tưởng, tình cảm của con người.
Chính vì thế, thông qua lao động sản xuất và đấu tranh cách mạng mỗi người tự
kiểm tra đánh giá lại mình để điều chỉnh suy nghĩ, hành động phấn đấu vươn lên
tự hồn thiện mình.
Thơng qua nghệ thuật là một hình thức biện pháp quan trọng của hoạt động
giáo dục văn hoá thẩm mỹ. Bởi vì, nghệ thuật khơng chỉ là phương tiện, hình
thức mà cịn là biện pháp đặc thù mang lại hiệu quả cao nhất. Thông qua nghệ
thuật mà tác động đến lý trí, tình cảm con người một cách sâu sắc tế nhị, mạnh
mẽ mà các phương tiện, hình thức giáo dục khác khơng có được.
Trong tình hình hiện nay, hình thức giáo dục văn hố thẩm mỹ cho quân
nhân rất phong phú đa dạng, gắn liền với các hoạt động trong nhà văn hố,
phịng Hồ Chí Minh, thơng qua giao lưu văn hoá văn nghệ với địa phương, các
đợt thi đua tuyên truyền, hội diễn văn nghệ quần chúng…
Ngồi những hình thức cơ bản trên cịn có nhiều biện pháp giáo dục thẩm
mỹ khác như giáo dục thông qua gia đình, bạn bè, đồng đội, đồng hương, thơng
qua sinh hoạt nếp sống hàng ngày, thông qua diễn đàn, hội thảo về nghệ thuật,
lối sống, hành vi ứng xử, thị hiếu, quan điểm lý tưởng thẩm mỹ… Những biện
pháp trên kết hợp chặt chẽ, tác động biện chứng lẫn nhau tạo thành sức mạnh
cho việc giáo dục văn hoá thẩm mỹ cho quân nhân đạt kết quả tốt.

18


KẾT LUẬN

Văn hố thẩm mỹ là biểu hiện một trình độ cao của văn hoá xã hội, là sự
thể hiện và thực hiện những năng lực bản chất người theo quy luật của cái đẹp.
Văn hố thẩm mỹ có cấu trúc đa tầng và đa cấp độ, nó bao quát một phạm vi vô
cùng rộng lớn mà biểu hiện tập trung nhất là văn hoá nghệ thuật.
Khác với văn hoá chính trị, văn hố giáo dục, văn hố đạo đức… văn hố
thẩm mỹ khơng tồn tại trong từng lĩnh vực cụ thể mà nó có mặt trong mọi lĩnh
vực hoạt động, mọi mối quan hệ của con người.
Giáo dục thẩm mỹ là một bộ phận cấu thành rất quan trọng của toàn bộ sự
nghiệp giáo dục - đào tạo và phát triển con người, chủ thể sáng tạo của các quá
trình xã hội. Trong tiến trình cách mạng, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh ln
quan tâm đến sự nghiệp giáo dục văn hố thẩm mỹ, nâng cao trình độ văn hố
thẩm mỹ cho mỗi người và tồn xã hội.
Với tính chất đặc thù của lĩnh vực quân sự, giáo dục văn hoá thẩm mỹ
trong quân đội cũng mang tính đặc thù. Trong giai đoạn cách mạng hiện nay
giáo dục văn hoá thẩm mỹ cho quân nhân đang trở thành vấn đề cấp thiết để qua
đó, tăng cường bản chất giai cấp công nhân, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc
và chủ nghĩa xã hội, xác lập thế giới quan khoa học, nhân sinh quan cộng sản,
bồi dưỡng năng lực sáng tạo và cảm thụ cái đẹp, xây dựng tình cảm cách mạng
trong sáng, tình yêu thương đồng chí đồng đội, quý trọng nhân dân, kiên quyết
đấu tranh khắc phục và đẩy lùi những phản giá trị. Để đạt những u cầu tồn
diện đó, giáo dục thẩm mỹ phải tiến hành đồng thời nhiều hình thức, biện pháp;
phải có sự phối hợp đồng bộ của các lực lượng sư phạm trong Nhà trường.
Trong đó, hoạt động giáo dục các môn khoa học xã hội và nhân văn trong đào
tạo đội ngũ cán bộ chính trị cấp phân đội có vai trị vơ cùng quan trọng.

19


TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Đảng cộng sản Việt Nam, Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI,
Nxb CTQG, H.2011.
2. Giáo trình "Cơ sở lý luận văn hố của Mác - Lênin", Nxb CTQG,
H1999
3. Học viện Chính trị quân sự, Tập bài giảng Mỹ học Mác - Lênin, H.2005.
4. Nguyên lý mỹ học Mác – Lênin, Nxb CTQG, H.1984.
5. Tập bài giảng “Văn hoá xã hội chủ nghĩa”, Nxb CTQG, H.1997.
6. Tổng cục Chính trị, Giáo trình Văn hóa học, Nxb QĐND, H. 2009.
7. Văn hố thẩm mỹ và sự phát triển con người Việt Nam trong thế kỷ mới.
Nxb Văn hoá. H.2001.
8. Văn Kiện Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành Trung ương khoá VIII,
Nxb CTQG, H.1998.

20