Bai 3 Xay dung doan van trong van ban

Tiết 11

XÂY DỰNG ĐOẠN TRONG VĂN
BẢN


I.Thế nào là đoạn văn?

Ngô Tất Tố và tác phẩm “ Tắt đèn “
Ngô Tất Tố (1893- 1954) quê ở làng Lộc Hà, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc Đông Anh, ngoại thành Hà
Nội); xuất thân là một nhà nho gốc nơng dân. Ơng là một học giả có nhiều cơng trình khảo cứu về triết học, văn học
cổ có giá trị; một nhà báo nổi tiếng với rất nhiều bài báo mang khuynh hưướng dân chủ tiến bộ và giàu tính chiến
đấu; một nhà văn hiện thực xuất sắc chuyên viết về nông thôn trước Cách mạng. Sau Cách mạng, nhà văn tận tuỵ
trong công tác tuyên truyền văn nghệ phục vụ kháng chiến chống Pháp. Ngô Tất Tố được Nhà nước truy tặng Giải
thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (năm 1996). Tác phẩm chính của ơng: các tiểu thuyết Tắt đèn (1939),
Lều chõng (1940); các phóng sự Tập án cái đình (1939), Việc làng (1940),..
Tắt đèn là tác phẩm tiêu biểu nhất của Ngô Tất Tố. Qua vụ thuế ở một làng quê, nhà văn đã dựng lên một bức tranh
xã hội có giá trị hiện thực sâu sắc về nông thôn Việt Nam đương thời. Tắt đèn đã làm nổi bật mối xung đột giai cấp
hết sức gay gắt giữa bọn thống trị và người nông dân lao động trong xã hội ấy. Trong tác phẩm, nhà văn đã phơi trần
bộ mặt tàn ác, xấu xa của bọn phong kiến thống trị ở nông thôn, từ bọn địa chủ keo kiệt, độc ác, bọn hào lí tham lam
hống hách, bọn quan lại dâm ô bỉ ổi đến bọn tay sai hung hãn, đểu cáng. Chúng mỗi tên mỗi vẻ nhưng tất cả đều
khơng có tính người. Đặc biệt, qua nhân vật chị Dậu, tác giả đã thành công xuất sắc trong việc xây dựng hình tượng
một ngưười phụ nữ nơng dân sống trong hồn cảnh tối tăm cực khổ nhưng có phẩm chất cao đẹp. Tài năng tiểu
thuyết của Ngô Tất Tố được thể hiện rất rõ trong việc khắc hoạ nổi bật các nhân vật tiêu biểu cho các hạng người
khác nhau ở nông thôn, tất cả đều chân thực, sinh động.


I . Thế nào là đoạn văn

Văn bản trên gồm mấy ý ?

-Văn bản trên gồm 2 ý ,mỗi ý triển khai
thành một đoạn văn
+Đoạn 1 :Viết về Ngô Tất Tố
+Đoạn 2 :Viết về tác phẩm “Tắt đèn ”
*Dấu hiệu hình thức để nhận biết đoạn văn:
- Chữ đầu tiên của đoạn viết hoa và lùi đầu
dòng.
- Mỗi đoạn thường nhiều câu văn.
- Kết thúc đoạn văn bằng dấu chấm.

Em thường dựa vào dấu hiệu nào để nhận
biết đoạn văn ?


? Hãy cho biết đoạn văn là gì . Cho biết hình thức và cấu tạo của một đoạn văn

- Đoạn văn là đơn vị trực tiếp tạo nên văn bản
- Hình thức : Bắt đầu từ chỗ viết hoa lùi vào đầu dòng, kết thúc bằng
dấu chấm xuống dòng.
- Cấu tạo : Đoạn văn do nhiều câu tạo nên.


II.Từ ngữ và câu trong đoạn văn:
1.Từ ngữ chủ đề và câu chủ đề của đoạn văn:
a.Từ ngữ chủ đề

Em hãy tìm các từ ngữ có tác dụng duy trì đối
tượng trong đoạn văn ?(HS quan sát 2 đoạn
văn sgk

-Từ ngữ chủ đề có tác dụng duy trì đối
tượng trong đoạn văn 1 : “Ngô Tất Tố” ,
“ông” , “nhà nho” , “nhà báo” , “học giả”
*Từ ngữ chủ đề :Là các từ ngữ dùng làm
đề mục hoặc được lặp lại nhiều lần nhằm
duy trì đối tượng biểu đạt

Em hiểu từ ngữ chủ đề là gì ?Tác dụng của nó?


Tìm câu nêu ý khái quát của đoạn 2 ?Vì
b) Câu chủ đề
sao em biết đó là câu chủ đề của đoạn ?
=>Câu then chốt của đoạn văn:
"Tắt đèn là tác phẩm tiêu biểu nhất
của Ngô Tất Tố" . Đây là câu chủ
đề của đoạn văn vì: Khái quát nội
dung chính của đoạn văn. Câu chủ
đề trong trường hợp này đứng ở
đầu đoạn .Cấu tạo gồm 2 cụm c-v

=>Câu chủ đề mang nội dung khái
quát, lời lẽ ngắn gọn, thường đủ
hai thành phần chính và đứng đầu
hoặc cuối đoạn văn.

c) Từ đó , em hiểu từ ngữ chủ đề và câu
chủ đề là gì ? Chúng đóng vai trị gì trong
văn bản?

2. Cách trình bày nội dung đoạn văn:
a. Phân tích và so sánh cách trình bày ý của 2 đoạn văn trên:
- Về hình thức: +Giống nhau
- Về cách triển khai nội dung:
+ Đoạn 1 khơng có câu chủ đề, có từ ngữ chủ đề để duy trì đối tượng.
+ Đoạn 2 câu chủ đề nằm ở đầu đoạn, các câu sau triển khai theo nội dung câu
chủ đề


- Về cách diễn đạt:
+ Đoạn 1: Phương pháp song hành
+ Đoạn 2: Phương pháp diễn dịch.
b. Đọc đoạn văn và trả lời câu hỏi
- Đoạn văn trên có câu chủ đề "Như vậy, lá cây có
màu xanh là do chất diệp lục chứa trong thành
phần tế bào" đứng ở cuối đoạn.
- Đoạn văn trên được trình bày theo cách quy nạp.


III . Luyện tập


Câu
1

Văn bản “ Ai nhầm “
Văn bản có thể chia làm mấy ý?

Mỗi ý được diến đạt thành mấy đoạn?

Văn bản trên có thể chia làm 2 ý, mỗi ý được diễn đạt bằng một đoạn
văn.
+ Thầy đồ chép văn tế của ông thân sinh
+ Gia chủ trách thầy đồ viết nhầm, thầy cãi liều "chết nhầm"


Câu 2 :
SGK
Phân tích cách trình bày nội dung:
-Đoạn a: Câu chủ đề “Trần Đăng Khoa rất biết yêu thương”
đứng ở đầu đoạn; chủ đề được triển khai theo kiểu diễn dịch
-Đoạn b: Khơng có câu chủ đề, chủ đề được duy trì bằng các từ
ngữ chủ đề “mưa”, “ngớt’, “tạnh”, “mặt trời”, diễn đạt theo kiểu
song hành.
- Đoạn c: Khơng có câu chủ đề, chủ đề được duy trì bằng các từ
ngữ chủ đề “Nguyên Hồng”, “ông”, “tác phẩm”,diễn đạt theo
kiểu song hành.


Câu 3 :
SGK

Học sinh tự làm,nộp cho gv
chấm.


Bài tập về nhà
1.Học bài mới
2.Soạn bài tiếp theo
3. Về nhà học thêm để buổi tiếp theo kiểm tra bài cũ