Giáo trình Cung cấp điện (Nghề: Điện công nghiệp - Trung cấp) - Trường CĐ nghề Việt Nam - Hàn Quốc thành phố Hà Nội

ỦY BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ VIỆT NAM - HÀN QUỐC THÀNH PHỐ HÀ NỘI

NGUYỄN VĂN SÁU (Chủ biên)
ĐẶNG ĐÌNH NHIÊN – TRẦN QUANG ĐẠT

GIÁO TRÌNH CUNG CẤP ĐIỆN
Nghề: Điện cơng nghiệp
Trình độ: Trung cấp
(Lưu hành nội bộ)

Hà Nội - Năm 2018


LỜI NÓI ĐẦU
Để cung cấp tài liệu học tập cho học sinh - sinh viên và tài liệu cho giáo viên
khi giảng dạy, Khoa Điện Trường CĐN Việt Nam - Hàn Quốc thành phố Hà Nội
đã chỉnh sửa, biên soạn cuốn giáo trình “CUNG CẤP ĐIỆN” dành riêng cho học
sinh - sinh viên nghề Điện Công Nghiệp. Đây là môn học kỹ thuật chuyên ngành
trong chương trình đào tạo nghề Điện Cơng Nghiệp trình độ Trung cấp nghề.
Nhóm biên soạn đã tham khảo các tài liệu: Trần Quang Khánh,Hệ thống
cung cấp điện – tập 1,2Nxb KHKT 2006, Trần Quang Khánh,Bài tập cung cấp
điện Nxb KHKT 2006, Nguyễn Công Hiền, Hệ thống cung cấp điện của xí nghiệp
cơng nghiệp đơ thị và nhà cao tầng Nxb KHKT 2005 và nhiều tài liệu khác.
Mặc dù nhóm biên soạn đã có nhiều cố gắng nhưng khơng tránh được
những thiếu sót. Rất mong đồng nghiệp và độc giả góp ý kiến để giáo trình
hồn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày … tháng … năm 2018
Chủ biên: Nguyễn Văn Sáu

1


MỤC LỤC
LỜI NĨI ĐẦU ................................................................................................... 1
MỤC LỤC ......................................................................................................... 2
GIÁO TRÌNH MÔN HỌC........................................................................... 4
Chương 1 Những vấn đề chung về hệ thống cung cấp điện ....................... 7
1.1. Khái quát chung về hệ thống cung cấp điện ......................................... 7
1.2. Những chỉ tiêu để đánh giá phương án cung cấp điện tối ưu .............. 13
1.3. Lưới điện ........................................................................................... 15
1.4. Các loại dây dẫn và cáp ..................................................................... 18
1.5. Cấu trúc của đường dây tải điện trên không ....................................... 21
1.6. Trạm điện .......................................................................................... 26
Chương 2 Tính tốn phụ tải điện .............................................................. 47
2.1. Đồ thị phụ tải điện ............................................................................. 47
2.2. Các đại lượng và hệ số tính tốn ........................................................ 50
2.3. Các phương pháp xác định phụ tải điện ............................................. 60
2.4. Xác định dòng điện đỉnh nhọn ........................................................... 66
2.5. Xác định trung tâm phụ tải điện ......................................................... 70
Chương 3 Tính tốn tổn thất trên lưới điện.............................................. 73
3.1. Thông số của các phần tử trong mạng điện ........................................ 73
3.2. Tổn thất điện áp trên đường dây ........................................................ 87
3.3. Tổn thất công suất trên đường dây ..................................................... 89
3.4. Tổn thất điện áp và tổn thất công suất trong máy biến áp................... 90
3.5. Tổn thất điện năng trong mạng điện .................................................. 92
3.6. Tiết kiệm điện năng ......................................................................... 105
Chương 4 Chọn và kiểm tra thiết bị điện ................................................ 106
4.1. Các điều kiện chung để chọn và kiểm tra các thiết bị điện ............... 106
4.2. Lựa chọn máy biến áp ..................................................................... 107

4.3. Chọn và kiểm tra cầu dao ................................................................ 110
4.4. Chọn và kiểm tra cầu chì ................................................................. 111
2


4.5. Chọn và kiểm tra áp tô mát .............................................................. 123
4.6. Chọn dây dẫn, cáp và thanh góp ...................................................... 124
4.7. Chọn và kiểm tra máy biến áp đo lường .......................................... 144
4.8. Nâng cao hệ số công suất cosφ ........................................................ 144
4.9 Lựa chọn thanh góp .......................................................................... 162
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................ 165

3


GIÁO TRÌNH MƠN HỌC
Tên mơn học:Cung cấp điện
Mã số mơn học: MH 16
Thời gian thực hiện môn học: 60 giờ (Lý thuyết:48 giờ; Bài tập: 08 giờ; Kiểm
tra: 4 giờ)
I. Ví trí, tính chất mơn học
- Vị trí:
Mơn học này phải học sau khi đã hồn thành các mơn học An toàn lao động,
Mạch điện, Đo lường điện, Vẽ điện, Khí cụ điện, Vật liệu điện, Thiết bị điện gia
dụng.
Là môn học chuyên môn của chuyên ngành điện công nghiệp và dân dụng.
Môn học gồm những kiến thức cần thiết dùng để tính tốn phụ tải điện, mạng
điện, tính tốn các số liệu cần thiết cho việc chọn và kiểm tra thiết bị điện, cho hệ
thống bảo vệ và là cơ sở để tiếp tục nghiên cứu, phối hợp với các mơn chun
mơn khác phục vụ cho việc tính tốn cung cấp điện cho các cơ sở sản suất và sinh

hoạt có quy mơ vừa và nhỏ trong thực tế.
- Tính chất:
Là mơn học chun mơn nghề, thuộc mơn học đào tạo nghề bắt buộc.
Có tính chất lí thuyết, kết hợp với nhiều khái niệm, bài tập tính tốn gần
đúng theo kinh nghiệm trong những trường hợp thực tế cụ thể.
II. Mục tiêu môn học
- Về kiến thức:
Chọn phương được án, lắp đặt được đường dây cung cấp điện cho một phân
xưởng phù hợp yêu cầu cung cấp điện theo Tiêu chuẩn Việt Nam.
- Về kỹ năng:
Tính chọn được dây dẫn, phù hợp với điều kiện làm việc, mục đích sử dụng
theo qui định kỹ thuật.
Tính chọn được nối đất và chống sét cho đường dây tải điện và các cơng
trình phù hợp điều kiện làm việc, theo Tiêu chuẩn Việt Nam.
- Năng lực tự chủ và trách nhiệm:
+ Rèn luyện tính cẩn thận, chính xác, tác phong cơng nghiệp trong lao động
sản xuất.
+ Cótác phong cơng nghiệp, ý thức tổ chức kỷ luật, khả năng làm việc độc
lập cũng như phối hợp làm việc nhóm trong q trình sản xuất.
4


III. Nội dung mơn học

ST
T

1

2

3

Thời gian (giờ)
Thực
hành/
thực
Tổng
Lý
tập/thí Kiểm
số
thuyết nghiệm/
tra
bài
tập/thảo
luận
9
8
1

Tên chương mục

Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ
CHUNG VỀ HỆ THỐNG CUNG
CẤP ĐIỆN
1.1. Khái quát chung về hệ thống
cung cấp điện
1.2. Những chỉ tiêu để đánh giá
phương án cung cấp điện tối ưu
1.3. Lưới điện

1.4. Các loại dây dẫn và cáp
1.5. Cấu trúc của đường dây tải điện
trên không
1.6. Trạm điện
Kiểm tra
Chương 2: TÍNH TỐN PHỤ TẢI
17
ĐIỆN
2.1. Đồ thị phụ tải điện
2.2. Các đại lượng và hệ số tính tốn
2.3. Các phương pháp xác định phụ
tải điện
2.4. Xác định dòng điện đỉnh nhọn
2.5. Xác định trung tâm phụ tải điện
Bài tập
Kiểm tra
Chương 3: TÍNH TỐN TỔN
18
THẤT TRÊN LƯỚI ĐIỆN.
3.1. Thơng số của các phần tử trong
mạng điện
5

2
1,5
1,5
1
1
1
13

3

1
1

3
3
3
3
1
3
1
14
2

3

1


5

3.2. Tổn thất điện áp trên đường dây
3.3. Tổn thất công suất trên đường
dây
3.4. Tổn thất điện áp và tổn thất
công suất trong máy biến áp
3.5. Tổn thất điện năng trong mạng
điện

3.6. Tiết kiệm điện năng
Bài tập
Kiểm tra
Chương 4: CHỌN VÀ KIỂM TRA
THIẾT BỊ ĐIỆN
5.1. Các điều kiện chung để chọn và
kiểm tra các thiết bị điện
5.2. Lựa chọn máy biến áp
5.3. Chọn và kiểm tra cầu dao
5.4. Chọn và kiểm tra cầu chì
5.5. Chọn và kiểm tra áp tơ mát
5.6. Chọn dây dẫn, cáp và thanh góp
5.7. Chọn và kiểm tra máy biến áp
đo lường
5.8. Nâng cao hệ số công suất cosφ
5.9. Quá điện áp
Bài tập
Kiểm tra
Cộng:

6

3
2
3
3
1
3
1
16

13

2

1

0,5
0,5
0,5
2
2
3
0.5
3
1
2
60

48

8

1
4


Chương 1
Những vấn đề chung về hệ thống cung cấp điện
Mục tiêu

- Phân tích được đặc điểm, các yêu cầu đối với nguồn năng lượng, nhà máy
điện, mạng lưới điện, hộ tiêu thụ, hệ thống bảo vệ và trung tâm điều độ.
- Vận dụng đúng các yêu cầu và nội dung chủ yếu khi thiết kế hệ thống
cung cấp điện.
- Có ý thức trách nhiệm, chủ động học tập
1.1. Khái quát chung về hệ thống cung cấp điện
1.1.1. Nguồn năng lượng tự nhiên và đặc điểm của năng lượng điện
Ngày nay trên thế giới đã tạo ra ngày càng nhiều của cải vật chất, trong số
đó năng lượng cũng là một dạng của cải vật chất quan trọng.
Năng lượng ngày càng cần nhiều theo nhu cầu ngày càng tăng của đời sống
và sản xuất. thiên nhiên xung quanh ta rất giàu nguồn năng lượng, than đá, dầu
khí, nguồn nước và nguồn nhiệt lượng... đó lànhững nguồn năng lượng vơ cùng
q báu với con người.
Năng lượng điện hay còn gọi là điện năng, hiện nay đã đã là một dạng năng
lượng phổ biến, sản lượng điện trên thế giới ngày càng tăng, chiếm hàng nghìn tỷ
KWh. Sở dĩ điện năng được thơng dụng như vậy vì nó có nhiều ưu điểm như dễ
dàng chuyển hóa thành các dạng năng lượng khác (cơ, hóa, nhiệt vv...) dễ truyền
tải đi xa, hiệu suất lại cao.
Trong quá trình sản xuất và phân phối, điện năng có một số đặc điểm chính
như sau:
- Điện năng sản xuất ra nói chung khơng tích trữ được (trừ một vài trường
hợp đặc biệt với công suất rất nhỏ như pin, ắc quy). Tại mọi thời điểm luôn phải
bảo đảm cân bằng giữa lượng điện năng sản xuất ra với lượng điện năng tiêu thụ
kể cả tổn thất do truyền tải.
- Các quá trình về điện xảy ra rất nhanh (chẳng hạn sóng điện từ lan truyền
trong dây dẫn với tốc độ rất lớn xấp xỉ tốc độ ánh sáng 300.000 km /s), sóng sét
lan truyền trên đường dây, thời gian đóng cắt mạch điện, thời gian tác động của
các bảo vệ... thường xẩy ra trong khoảng < 0,1s.
Đặc điểm này đòi hỏi chúng ta phải sử dụng rộng rãi các thiết bị tự động
trong công tác vận hành, điều độ hệ thống cung cấp điện ở trạng thái làm việc

7


bình thường cũng như lúc sự cố, nhằm đảm bảo cho hệ thống cung cấp điện làm
việc an toàn, tin cậy và kinh tế.
- Ngành điện lực có liên quan chặt chẽ đến nhiều ngành kinh tế quốc dân
khác như: Luyện kim, hố chất, khai thác mỏ, cơ khí, cơng nghiệp nhẹ và dân
dụng... Nó là một trong những động lực tăng năng xuất lao động, tạo nên sự phát
triển nhịp nhàng trong cơ cấu kinh tế.
Ngoài các đặc điểm chủ yếu đã nêu trên cũng cần chú ý là việc sản xuất,
truyền tải và cung cấp điện luôn được thực hiện theo một kế hoạch chung trong
toàn hệ thống điện. Hệ thống điện bao gồm các khâu: Phát điện, truyền tải, phân
phối, cung cấp điện tới các hộ tiêu thụ và sử dụng điện, được thực hiện bởi các
nhà máy điện, trạm phát điện, mạng lưới điện và các thiết bị dùng điện khác.
1.1.2. Nhà máy điện
Điện năng là một sản phẩm được sản xuất được sản xuất ra từ các nhà máy
điện. Hiện nay các nhà máy điện lớn đều phát ra năng lượng dòng điện xoay chiều
ba pha, rất ít nhà máy phát năng lượng dịng điện một chiều. Trong cơng nghiệp
muốn dùng năng lượng dịng điện một chiều thì người ta dùng chỉnh lưu để biến
đổi năng lượng dòng điện xoay chiều thành dòng điện một chiều.
Nguyên lý chung để sản xuất ra điện ở các nhà máy điện là từ một dạng năng
lượng sơ cấp nào đó muốn chuyển thành điện năng đều phải biến đổi qua một cấp
trung gian là cơ năng làm quay máy phát điện để phát ra điện năng. Nguồn năng
lượng thường dùng trong đa số các nhà. máy điện hiện nay vẫn là năng lượng các
chất đốt và năng lượng nước.Từ năm 1954, ở một số nước tiên tiến đã bắt đầu xây
dựng một số nhà máy điện dùng năng lượng nguyên tử.
a. Nhà máy nhiệt điện.

Hình 1.1: Nhà máy nhiệt điện

8


Đây là một dạng nguồn điện kinh điển nhưng đến nay vẫn cịn được sử dụng
rất phổ biến.
Q trình biến đổi năng lượng trong nhà máy nhiệt điện được mô tả như sau:
Hơi nước

4

2
3

Tha

5

nước làm lạnh

1
6
Xi
nước

Hình 1.2: Sơ đồ nguyên lý của quá trình sản xuất điện trong các nhà máy điện

*Ưu điểm của nhà máy nhiệt điện:
- Có thể xây dựng ở nhiều nơi trong lãnh thổ đất nước.
- Phát điện không phụ thuộc vào thời tiết, chỉ cần đủ nhiên liệu.
- Thời gian xây dựng ngắn.

- Diện tích cho xây dựng nhà máy không lớn .
*Nhược điểm của nhà máy nhiệt điện:
- Phải phải khai thác và vận chuyển nhiên liệu.
- Hiệu suất thấp (0,3÷0,6).
- Thời gian khởi động nhà máy lâu (4÷5) h và thời gian dừng máy kéo dài (6÷12)h.
- Thiết bị phức tạp nên khó tự động hố, kém an tồn, số nhân cơng lao động
trong quản lý vận hành nhiều (cao hơn thuỷ điện gấp khoảng 13 lần).
- Công suất tự dùng của nhà máy cao (chiếm (8-13)%).
- Giá thành điện năng cao (cao hơn thuỷ điện (5÷10) lần).
b. Nhà máy thuỷ điện

Hình 1.3: Nhà máy thủy điện

9


Nhà máy thuỷ điện sử dụng năng lượng của dòng nước làm quay tuabin thuỷ
lực dẫn đến quay máy phát điện.
Đối với nhà máy thuỷ điện, quá trình biến đổi năng lượng được thực hiện
như sau: thuỷ năng - cơ năng - điện năng
Động cơ sơ cấp của máy phát là tuabin nước, nối dọc trục với máy phát.
Công suất nguồn nước của nhà máy thuỷ điện phụ thuộc chủ yếu vào hai
yếu tố sau: Lưu lượng dòng nước Q và chiều cao cột nước h, thể hiện qua biểu
thức:
P = 9,81.Q.h (kW)

(1-1)

Trong đó:
- Q là lưu lượng của dịng nước: (m3/s).

- h là chiều cao cột nước: (m).
Công suất của nhà máy thuỷ điện được xác định theo biểu thức:
PF= 9,81.Q.hTB . MP . BT (1-2)
Trong đó:
- TB là hiệu suất của tuabin.
-  MF là hiệu suất của máy phát.
-  BT là hiệu suất của bộ truyền.
Từ biểu thức (1-1) và (1-2) ta thấy rằng để tăng cơng suất của thuỷ điện, có
thể xây dựng loại đập chắn trên những đoạn tương đối bằng phẳng của dòng nước
để tạo ra lưu lượng Q lớn, hoặc xây dựng ở những đoạn có độ chênh lệch lớn giữa
hai mức nước để tạo độ cao h lớn

Hình 1.4: Mơ hình sản xuất điện của nhà máy thủy điện

10


*Ưu điểm của nhà máy thuỷ điện:
- Dùng năng lượng nước để chạy máy phát điện nên không phải vận chuyển
nhiên liệu như nhiệt điện, nguồn nước thiên nhiên rất phong phú.
- Hiệu suất cao (0,8÷0,9).
- Thời gian mở máy nhỏ (<2 phút), thời gian dừng máy nhỏ (<1phút).
- Dễ tự động hố, an tồn, số cơng nhân quản lý vận hành không nhiều.
- Công suất tự dùng của nhà máy nhỏ (khoảng (0,5÷1)%).
- Giá thành điện năng thấp hơn so với nhiệt điện.
*Nhược điểm của nhà máy thuỷ điện:
- Chỉ xây dựng được ở nơi có nguồn nước.
- Sản lượng điện năng phụ thuộc vào lượng nước của nguồn nước.
- Thời gian xây dựng dài, vốn đầu tư xây dựng lớn.
- Trường hợp phải xây dựng hồ chứa nước có thể làm ngập một diện tích đất

đai lớn.
Do những ưu khuyết điểm nói trên, nhiệt điện và thuỷ điện phải hỗ trợ cho
nhau. Nơi nào khơng có nguồn nước hoặc cần thiết phải xây dựng nhanh chóng
thì xây dựng nhà máy nhiệt điện. Ở những nơi có nguồn nước và kết hợp với mục
đích thuỷ lợi khác phải chú ý đến khả năng xây dựng nhà máy thuỷ điện.
Thực tế việc xây dựng các nhà máy thuỷ điện có tác dụng tích cực cho phịng
chống lũ lụt, thủy lợi, giao thông...Tuy nhiên cũng làm thay đổi căn bản hệ sinh
thái của cả một vùng rộng lớn.
c. Nhà máy điện nguyên tử

Hình 1.5: Nhà máy điện nguyên tử

11


Với tốc độ phát triển của đời sống xã hội và các ngành công nghiệp như hiện
nay dẫn đến nhu cầu sử dung điện ngày một tăng, các nhà máy nhiệt điện phải
chạy hết công suất sẽ làm cho nguồn dự trữ các chất đốt đã tìm thấy trên trái đất
sẽ hao cạn dần, công việc khai thácngày càng trở nên khó khăn hơn, giá thành sẽ
cao hơn. Mặt khác cácchất đốt đặc biệt là dầu lửa được sử dụng cho các mục đích
khác. Vìvậy từ nửa đầu thế kỷ XX, một số nước tiên tiến trên thế giới đã bắt đầu
nghiên cứu sử dụng một nguồn năng lượng mới là năng lượng nguyên tử. Năm
1954, Liên Xô là nước đầu tiên trên thế giới đã xây dựng thí nghiệm thành cơng
nhà máy điện ngun tử có cơng suất 5000 kW. Hiện nay các nước phát triển trên
thế giới như: Nga, Pháp, Anh, Đức, Thuỵ Điển, Nhật Bản... đã xây dựng những
nhà máy điệnnguyên tử lớn và ở nước ta sẽ xây dựng nhà máy điện nguyên tử vào
những năm 2010.
Năng lượng nguyên tử được sử dụng từ nhiệt năng thu được khi phá vỡ liên
kết hạt nhân nguyên tử của một số chất ở trong lò phản ứng hạt nhân. Vì vậy đối
với nhà máy điện nguyên tử, quá trình biến đổi năng lượng cũng được thực hiện

như ở nhà máy nhiệt điện: Nhiệt năng - cơ năng - điện năng.
Thực chất nhà máy điện nguyên tử là một nhà máy nhiệt điện, nhưng lò đốt
được thay bằng lò phản ứng hạt nhân.
Hơi nước

Hơi nước

10
4

điện

8

5

9

1

nước làm lạnh

11

6
7

nước

nước

Hình 1.6: Sơ đồ ngun lý cơng nghệ của q trình sản xuất điện
trong các nhà máy điện nguyên tử

d. Các loại nhà máy điện khác
+ Nhà máy điện dùng sức gió (động cơ gió phát điện)
Người ta lợi dụng sức gió để quay hệ thống cánh quạt đặt đối diện với chiều
gió. Hệ thống cánh quạt được truyền qua bộ biến đổi tốc độ để làm quay máy phát
điện, sản xuất ra điện năng. Điện năng sản xuất ra được tích trữ nhờ các bình ắc
quy.
12


Động cơ gió phát điện có khó khăn trong điều chỉnh tần số do vận tốc gió
ln ln thay đổi. Động cơ gió phát điện thường có hiệu suất thấp, cơng suất đạt
nhỏ do đó chỉ dùng ở những vùng hải đảo, những nơi xa xơi khơng có lưới điện
đưa đến hoặc ở những nơi thật cần thiết như ở các đèn hải đăng.
+ Nhà máy điện dùng năng lượng bức xạ mặt trời
Thường có dạng như nhà máy nhiệt điện, ở đây lị hơi được thay bằng hệ
thống kính hội tụ để thu nhận nhiệt lượng bức xạ mặt trời để tạo hơi nước quay
tuốc bin.
Nhà máy điện dùng năng lượng bức xạ mặt trời có những đặc điểm sau:
- Sử dụng nguồn năng lượng không cạn kiệt
- Chi phí phát điện thấp và đặc biệt hiệu quả ở các vùng mà việc kéo các
lưới điện quốc gia quá đắt.
- Độ tin cậy vận hành cao.
- Chi phí bảo trì ít.
- Khơng gây ơ nhiễm mơi trường.
+ Nhà máy năng lượng địa nhiệt:
Nhà máy năng lượng địa nhiệt sử dụng sức nóng của lịng đất để gia nhiệt

làm nước bốc hơi. Hơi nước với áp suất cao làm quay tuốc bin hơi nước. Tuốc bin
này kéo một máy phát điện, từ đó năng lượng địa nhiệt biến thành năng lượng
điện. Có hai loại nhà máy năng lượng địa nhiệt: loại chu kỳ kép (hình1.4) và loại
phun hơi (hình1.5). Nước nóng địa nhiệt có nhiệt độ vào khoảng 3500F và áp suất
khoảng 16.000psi.
1.2. Những chỉ tiêu để đánh giá phương án cung cấp điện tối ưu
Các phương án phát triển nguồn và lưới điện luôn đi đôi với sự phát triển
liên tục của phụ tải. Một phương án được coi là hợp lý phải thỏa mãn các yêu cầu
kỹ thuật đã đề ra, lại vừa thấp về vốn đầu tư và chi phí vận hành. Thơng thường
tồn tại mâu thuẫn giữa các chỉ tiêu kinh tế và kỹ thuật, cho nên tính tốn chỉ mới
là căn cứ quan trọng chứ chưa phải quyết định cuối cùng. Để lựa chọn phương án
cung cấp điện cần phải cân nhắc nhiều mặt khác nhau như: đường lối, tốc độ và
qui mô phát triển kinh tế, khả năng huy động vốn, tình hình cung cấp thiết bị vật
tư, trình độ quản lý thi cơng và vận hành.
1.2.1. Các chỉ tiêu kỹ thuật của phương án cung cấp điện
Các chỉ tiêu kỹ thuật của một phương án cung cấp điện bao gồm:
+ Độ tin cậy cung cấp điện:
13


Đó là mức đảm bảo liên tục cung cấp điện tùy thuộc vào tính chất hộ dùng
điện ta đã nêu ở trên.
Độ liên tục cung cấp điện tính bằng thời gian mất điện trung bình năm cho
một hộ tiêu thụ và các chỉ tiêu khác, đạt giá trị hợp lý chấp nhận được cho cả phía
người sử dụng điện và ngành điện.
Độ tin cậy cung cấp điện càng cao thì khả năng mất điện càng thấp và ngược
lại.
+ Chất lượng điện năng:
Chất lượng điện được thể hiện ở hai chỉ tiêu: tần số f và điện áp U..
Một phương án cấp điện có chất lượng tốt là phương án đảm bảo trị số tần

số và điện áp nằm trong giới hạn cho phép. Cơ quan Trung tâm Điều độ Quốc gia
chịu trách nhiệm điều chỉnh tần số chung cho hệ thống điện. Việc đảm bảo cho
điện áp tại mọi điểm nút trên lưới trung áp và hạ áp nằm trong phạm vi cho phép
là nhiệm vụ của kỹ sư thiết kế và vận hành lưới cung cấp điện.
Theo tiêu chuẩn Việt Nam:
Độ lệch tần số cho phép fcp =  0,5Hz.
Độ lệch điện áp cho phép: - 10% và + 5%.
+ Tính đơn giản trong lắp đặt, vận hành và bảo trì.
+ Tính linh hoạt.
Tính linh hoạt thể hiện ở khả năng mở rộng, phát triển trong tương lai và
phù hợp với sự thay đổi nhanh chóng của cơng nghệ.
+ An toàn điện.
An toàn là vấn đề quan trọng, thậm chí phải đặt lên hằng đầu khi thiết kế,
lắp đặt, vận hành cơng trình điện. An tồn cho người vận hành, an tồn cho thiết
bị, cơng trình điện, an tồn cho mọi người dân, an tồn cho các cơng trình dân
dụng lân cận.
Người thiết kế và vận hành cơng trình điện phải nghiêm chỉnh tuân thủ triệt
để các qui định, nội qui an tồn. Ví dụ như khoảng cách an toàn từ dây dẫn tới
mặt đất, khoảng cách an toàn giữa cơng trình điện và cơng trình dân dụng v.v…
+ Tính tự động hóa cao.
Vì các q trình cơ điện diễn ra trong hệ thống điện xảy ra trong thời gian
rất ngắn, nên việc đưa ra các quyết định và thao tác cần thiết để đảm bảo an ninh

14


và chế độ vận hành ổn định của lưới điện cần có sự trợ giúp của các hệ thống giám
sát và tự động hóa cao.
1.2.2.Các chỉ tiêu kinh tế của phương án cung cấp điện
Tính kinh tế của một phương án cung cấp điện thể hiện qua hai chỉ tiêu: tổng

vốn đầu tư ban đầu và chi phí vận hành hàng năm. Trong hai chỉ tiêu này, vốn đầu
tư ban đầu được bỏ ra trong thời gian ngắn trong khi đó chi phí vận hành hàng
năm thì phân bố trong nhiều năm.
+ Tổng vốn đầu tư ban đầu V:
Việc xác định tổng vốn đầu tư ban đầu V hầu như dựa hoàn toàn vào các
ước lượng. Các dữ liệu trong quá quá khứ cũng như dữ liệu hiện tại chỉ giúp tăng
cường độ tin cậy, nâng cao độ chính xác đến mức có thể vì ln có sự thay đổi
của giá cả và sự tiến bộ trong công nghệ.
+ Chi phí vận hành hàng năm:
Chi phí vận hành hàng năm bao gồm các khoản tiền phải chi phí trong q
trình vận hành cơng trình điện: Tiền lương cán bộ quản lý, cán bộ kỹ thuật, công
nhân vận hành, tiền bảo dưỡng định kỳ, tiền sửa chữa, trung tu, đại tu, tiền thử
nghiệm, thí nghiệm, tiền tổn thất điện năng trên cơng trình điện.
Thường thì hai khoản kinh phí này ln mâu thuẫn nhau, nếu vốn đầu tư lớn
thì phí tổn vận hành nhỏ và ngược lại. Ví dụ: nếu chọn tiết diện dây dẫn nhỏ thì
tiền mua ít đI nhưng tiền tổn thất điện năng lại tăng lên do điện trở dây lớn hơn;
Nếu mua thiết bị điện lọai tốt thì đắt tiền nhưng giảm được phí tổn vận hành do ít
phải sửa chữa, bảo dưỡng...
Phương án cấp điện tối ưu là phương án tổng hòa hai đại lượng trên, đó là
phương án có chi phí tính tốn hàng năm nhỏ nhất.
1.3. Lưới điện
- Điện năng sau khi được sản xuất ra từ các nhà máy điện, được truyền tải,
phân phối, cung cấp tới các hộ tiêu thụ điện nhờ mạng lưới điện.
- Hệ thống điện bao gồm: Nguồn phát điện, truyền tải, phân phối,
cung cấp tới các hộ tiêu thụ điện.
Mạng lưới điện bao gồm hai bộ phận chủ yếu: lưới truyền tải và các trạm
biến áp trung gian lớn.
Mạng điện xí nghiệp có một phạm vi nhỏ hơn, nó chỉ gồm trạm biến áp và
mạng điện nội bộ trong một xí nghiệp nhằm mục đích phân phối điện năng đến
các thiết bị dùng điện trong xí nghiệp

15


Hình 1.7: Đồ thị biểu diễn điện áp tải theo CS và chiều dài truyền tải

Mạng điện có các cấp điện áp định mức như sau: 220V, 380V, 600V, 3kV,
6kV, 10kV, 20kV, 35kV, 110kV, 150kV, 220kV, 330kV, 500kV, 750kV.
Cấp điện áp định mức của mạng điện được chọn càng cao khi côngsuất
truyền tải và độ dài truyền tải càng lớn, để chi phí kim loại màu và tổn thất điện
năng trong mạng điện giảm. Tuy nhiên cấp điện áp càng cao thì vốn đầu tư xây
dựng mạng điện cũng như chi phí vận hành cũng tăng theo. Do đó, tùy theo một
công suất và khoảng cách tải điện nhất định, ta phải tiến hành tính tốn so sánh
về kinh tế và kỹ thuật để chọn cấp điện áp định mức mạng điện cho hợp lý.
Theo kinh nghiệm thiết kế và vận hành của Liên Xô, người ta đã xây dựng
được đường cong giới hạn điện áp tải điện kinh tế. Ngồi ra có thể áp dụng một
số cơng thức thực nghiệm khác của Mỹ hay Đức để tính chọn cấp điện áp định
mức truyền tải cho thích hợp.
Mạng điện được phân loại theo nhiều cách khác nhau:
+ Căn cứ theo tiêu chuẩn điện áp cao, thấp và khoảng cách dẫn điện xa, gần.
Mạng điện có thể phân ra làm hai loại:
- Mạng điện khu vực: Cung cấp và phân phối điện cho một khu vực rộng
lớn, với bán kính hoạt động từ 30km trở lên tới (200-300) km. Điện áp của mạng
điện khu vực thông thường là 35kV, 110kV đến 220kV.
- Mạng điện địa phương: Như các mạng điện công nghiệp, thành phố, nông
thôn cung cấp điện cho các hộ tiêu thụ trong bán kính khơng q (15-30) km. Điện
áp của mạng điện địa phương thông thường là 6kV, 10kV đến 35kV.
+ Căn cứ theo hình dáng, mạng điện có thể phân làm hai loại.
- Mạng điện hở: Là mạng điện mà ở mỗi hộ tiêu thụ được cung cấp điện chỉ
từ một phía (hình 1-5). Mạng điện này vận hành đơn giản, dễ tính tốn nhưng mức
bảo đảm cung cấp điện thấp.

16


Hình 1.8: Mạng điện hở

- Mạng điện kín: Là mạng điện mà ở mỗi hộ tiêu thụ có thể được cấp điện ít
nhất từ hai phía (hình 1-6). Mạng điện này tính tốn khó khăn, vận hành phức tạp
nhưng tính liên tục cung cấp điện cao.

Hình 1.9: Mạng điện kín

+ Căn cứ theo công dụng mạng điện chia ra làm hai loại.
- Mạng điện cung cấp: Là mạng điện truyền tải điện năng đến các trạm phân
phối trung gian khu vực và từ đó cấp điện cho các mạng phân phối.
- Mạng điện phân phối: Là mạng điện phân phối trực tiếp cho các hộ tiêu
thụ như: Động cơ điện, máy biến áp...
+ Căn cứ theo công dụng mạng điện chia ra làm hai loại.
- Mạng điện cung cấp: Là mạng điện truyền tải điện năng đến các trạm phân
phối trung gian khu vực và từ đó cấp điện cho các mạng
phân phối.
- Mạng điện phân phối: Là mạng điện phân phối trực tiếp cho các hộ tiêu
thụ như: Động cơ điện, máy biến áp...
17


+ Căn cứ theo chế độ trung tính của mạng chia ra làm hai loại.
- Mạng điện ba pha trung tính cách điện với đất hoặc nối đất qua cuộn dập
hồ quang cịn gọi là mạng có dịng chạm đất nhỏ.
- Mạng điện ba pha trung tính nối đất trực tiếp. Các mạng có điện áp 22kV
và từ 110kV trở lên đều có trung tính trực tiếp nối đất

+ Dựa theo cấp điện áp mạng điện được chia làm 3 loại:
- Mạng điện hạ áp là mạng có điện áp dưới 1000V.
- Mạng điện cao áp là mạng có điện áp từ 1kV đến 220kV.
- Mạng điện siêu cao áp là mạng có điện áp trên 220kV.
Ngồi ra người ta còn phân mạng điện thành các mạng điện đường dây trên
không, mạng cáp, mạng điện xoay chiều, mạng điện một chiều...
1.4. Các loại dây dẫn và cáp
Bộ phận chủ yếu của mạng điện là dây dẫn. Yêu cầu cơ bản đối với dùng
dây dẫn :
- Điện trở nhỏ tức là điện trở xuất phải nhỏ (dẫn điện tốt).
- Sức bền cơ học tốt.
- Dẫn điện tốt.
Dây đồng là loại dây dẫn dẫn điện tốt nhất nhưng đồng là kim loại quí, hiếm
nên dây đồng chỉ được dùng ở nơi quan trọng hoặc những nơi mơi trường có chất
ăn mịn kim loại như trong nhà máy hoá chất, vùng ven biển... Hiện nay phổ biến
nhất là dùng dây nhôm, tuy độ dẫn điện của nhôm chỉ bằng khoảng 70% độ dẫn
điện của đồng nhàng nhơm nhẹ và rẻ hơn đồng nhiều.
Vì độ bền cơ học của dây nhôm không cao, nên ở những đường dây điện áp
cao, có khoảng vượt và sức căng lớn, người ta thường dùng loại dây nhôm lõi
thép. Phần nhôm dùng để dẫn điện, lõi thép ở trong dùng để tăng độ bền cho dây
dẫn. Dây thép dẫn điện kém hơn, nhưng rẻ vμ bền, thường dùng ở những nơi
không quan trọng hoặc ở mạng điện nông thơn, hiện nay khơng dùng loại dây này
vì tổn thất điện áp quá lớn.
Dây dẫn mắc trên không phải vượt khoảng cách từ cột này đến cột khác, do
đó dây dẫn phải có độ bền cơ học cần thiết. Để tăng độ bền cơ học người ta chế
tạo các loại dây có nhiều sợi bện lại với nhau hoặc có cấu tạo phần ngồi lànhơm,
phần trong là lõi thép. Để bảo đảm an toàn, người ta quy định tiết diện dây nhỏ
nhất cho phép tuỳ theo loại dây và cấp đường dây (số liệu này có thể tra trong các
sổ tay).
18

* Cấu tạo của dây trần
Tuỳ theo yêu cầu và điều kiện làm việc của các đường dây dẫn điện, người
ta chế tạo nhiều loại dây khác nhau.
- Dây đơn: Là dây do một sợi cấu tạo nên, loại dây này dễ chế tạo, nhưng
độ bền cơ học không cao, khó uốn cong nên khơng chế tạo được tiết diện lớn.
Thường người ta chỉ chế tạo dây đơn có tiết diện bé hơn 10 mm2

Hình 1.10: Dây bệt

Hình 1.11: Dây rỗng

- Dây vặn xoắn hay còn gọi là dây bện (hình 1.10): Dây vặn xoắn gồm nhiều
sợi dây đơn vặn chéo với nhau theo nhiều lớp, thơng thường lớp ngồi nhiều hơn
lớp trong 6 sợi (ví dụ lớp ở giữa có 1 sợi, lớp thứ nhất có 6 sợi, lớp thứ 2 có 12
sợi ...) và mỗi lớp lại xoắn theo chiều ngược lại mục đích để dây khơng bị bung
ra. Dây vặn xoắn bền hơn dây đơn, khó bị đứt, uốn cong dễ dưng, với tiết diện lớn
hơn 10 mm2 đều dùng loại dây này.
- Dây rỗng: Một số đường dây điện áp cao, công suất truyền tải quá lớn,
u cầu đường kính của dây phải khá lớn, vì nếu đường kính của dây bé quá sẽ
phát sinh vầng quang điện và gây ra tổn thất điện năng. Nhưng đường kính của
dây dẫn lớn q thì sẽ thừa về dẫn điện, để khỏi lãng phí người ta chế tạo dây
rỗng. Dây rỗng được cấu tạo bằng các sợi dây bằng đồng vặn xoắn từng lớp theo
chiều ngược nhau và rỗng ở giữa (hình 1.11b), loại này tốt hơn nhưng chế tạo
phức tạp hơn.
- Dây phức hợp: Dây phức hợp là loại dây bện bằng hai kim loại. Dây phức
hợp được dùng nhiều nhất là dây nhôm lõi thép. Cấu tạo gồm: Bên trong có lõi thép
bằng một hay nhiều sợi thép nhằm tăng cường độ bền cơ học. Bên ngồi là những
lớp dây nhơm vặn xoắn để dẫn điện. Có ba loại dây nhơm lõi thép.

19


+) AC là tỷ số tiết diện nhôm và thép là (5,5-6).
+) ACO là dây nhơm lõi thép có kết cấu giảm nhẹ, tỷ số tiết diện nhôm và
thép là (7,5-8).
+) ACY là dây nhôm lõi thép tăng cường, tỷ số tiết diện nhôm và thép là
4,5. ACY là loại dây nhôm lõi thép tăng cường chỉ dùng trong những trường hợp
đặc biệt. Đường dây có tiết diện lớn hơn 150 mm2 thì nên dùng dây ACO.
- Dùng dây AC kinh tế hơn dùng dây đồng M. Nhưng ở những vùng ven
biển và ở gần nhà máy hố chất thì dây nhơm lõi thép thơng thường khơng được
dùng vì nhơm chóng bị ăn mịn. Kết cấu dây dẫn tham khảo (bảng 3-3).
Bảng 1.1
Tiết Số và đường kính của các sợi dây nhỏ của dây dẫn mã hiệu (mm)
diện M
A
AC
ACO
ACY
đm
Đồng Nhôm
Nhôm
Thép Nhôm Thép Nhôm Thép
mm2
4

1.2,24

-

-

-

-

-

-

-

6

1.2,73

-

-

-

-

-

-

-

10

1.3,53

-

-

-

-

-

-

-

16

7.1,68

7.1,7

6.1,8

1.1,8

-

-

-

-

25

7.2,11

7.2,12

6.2,2

1.2,2

-

-

-

-

35

7.2,49

7.2,5

6.2,8

1.2,8

-

-

-

-

50

7.2,97

7.3

6.3,2

1.3,2

-

-

-

-

70

19.2,14 7.3,55

6.3,8

1.3,8

-

-

-

-

95

19.2,49 7.4,12

6.4,5

1.4,5

-

-

-

-

120

19.2,8

28.2,29

7.2

-

-

-

-

150

19.3,15 19.3,15

28.2,59

7.2,2

24.2,8

7.1,8

30.2,5

7.2,50

185

37.2,49 19.3,5

28.2,87

7.2,5

24.3,1

7.2

30.2,8

7.2,8

240

37.2,84 19.4

28.3,29

7.2,8

24.3,59 7.3,4

30.3,9

7.2,4

300

37.3,15 37.3,2

28.3,66

7.3,2

54.2,62 7.2,6

30.3,55 19.2,2

400

37.3,66 37.3,39

28.4,24

19.2,2 54.3,04 7.3

30.4,12 19.2,5

500

-

37.44,15 -

-

54.3,37 19.2

-

-

600

-

61.3,55

-

-

54.3,69 19.2,1 -

-

700

-

-

-

-

54.4,1

-

19.2,8

20

19.2,5 -


1.5. Cấu trúc của đường dây tải điện trên không
- Đường dây trên không. Kết cấu dùng để truyền tải hay phân phối điện năng
theo các dây dẫn đặt trong không gian và các cột cố định bằng các xà, sứ, cột và
các linh kiện khác được gọi là các đường dây trên không. Đường dây trên không
được dùng rất rộng rãi vì so với đường cáp, vốn đầu tư ít hơn, dễ thi công, dễ phát
hiện và sửa chữa chỗ hư hỏng ...
Có nhiều cách phân loại đường dây trên không:
- Theo điện áp và “quy phạm xây lắp trang thiết bị điện” các đường dây trên
không được chia thành hai nhóm: Đường dây hạ áp, điện áp đến 1000V và đường
dây cao áp, điện áp trên 1000V. Mỗi nhóm đường dây có yêu cầu kỹ thuật xây lắp
riêng.
- Theo chế độ làm việc, các đường dây trên không có thể có dây trung tính
nối đất, khơng nối đất hoặc nối đất qua một thiết bị có điện trở lớn. Ở đường dây
có trung tính khơng nối đất, độ cách điện của đường dây không được nhỏ hơn trị
số điện áp dây. Vì khi một pha chạm đất, điện áp đặt lên cách điện của đường dây

sẽ bằng điện áp dây. Ở đường dây có trung tính nối đất, khi một pha chạm đất sẽ
xảy ra ngắn mạch một pha.
Nhược điểm của loại đường dây này là dòng ngắn mạch qua đất lớn và
đường dây sẽ ngừng hoạt động khi một pha chạm đất. Ở Liên Xô và một số nước
xã hội chủ nghĩa đường dây có trung tính nối đất được sử dụng trong các hệ thống
có điện áp đến 1000 V vầ từ 110 kV trở lên. Theo điện áp và phạm vi sử dụng,
đường dây trên không được chia làm 3 cấp:
+ Cấp I đường dây có Uđm = (35÷220) kV.
+ Cấp II đường dây có Uđm = (1÷20) kV.
+ Cấp III đường dây có Uđm ≤ 1 kV.
Cấu tạo và các thành phần cơ bản của đường dây trên không. Đường dây
trên không bao gồm các kết cấu cột (cột và móng), xà (hay giá treo), dây dẫn, sứ
cách điện và các phụ kiện đường dây khác. Ngồi ra trong thành phần đường dây
trên khơng cịn có các kết cấu cần thiết để bảo đảm cung cấp điện không bị gián
đoạn và đường dây làm việc được bình thường. Ví dụ như dây chống sét, bộ thu
sét, thiết bị nối đất, bộ khử rung ...
1.5.1. Cột điện
Cột điện làm nhiệm vụ cơ bản là giữ dây dẫn ở độ cao nhất định so với mặt
đất để bảo đảm an toàn cho người, cho đường dây và nơi làm việc. Tuỳ theo mục
đích sử dụng cột điện gồm: Cột trung gian, cột góc, cột vượt, cột néo, cột đỡ ...
Vật liệu để làm cột gồm có gỗ, tre, thép, bê tông cốt thép.
21


+ Cột gỗ
Cột gỗ có ưu điểm là cách điện tốt, rẻ, nhẹ ...nhưng có nhược điểm nhanh
mục, độ bền kém. Gỗ, tre làm cột điện phải được xử lý hoá học tốt như ngâm
tẩm chất chống mục...Cột gỗ nếu được xử lý tố có thể dùng làm cột cho cấp
điện áp tới 35 kV.
Đối với những mạng điện hạ áp, ở nơng thơn nước ta có thể dùng những

cột bằng tre thay cho cột gỗ

Hình 1.12: Vị trí các dây dẫn trên cột điện

Vị trí các dây dẫn trên cột điện
- Đường dây có điện áp thấp U < 1 kV dùng kiểu a.
- Đường dây có điện áp U = 1 ÷20 kV thường dùng kiểu b, c.
- Đường dây có điện áp U > 20 kV thường dùng kiểu d, e, g.
- Đường dây có điện áp U ≥ 110 kV thường dùng kiểu h.
+ Cột thép.
Cột thép có độ bền cơ học cao, khả năng chịu tốt, chiều cao lớn, dễ lắp đặt
(vì có thể mang rời từng mảng tới công trường để lắp).
Thường dùng ở những mạng có điện áp cao, khoảng vượt lớn như đường
dây 110 kV trở lên, khoảng vượt sơng, cột góc, cột néo...Cột thép có nhượcđiểm
làđắt tiền chi phí về cơng tác bảo quản lớn, hàng năm phải sơn định kỳ chống rỉ.
+ Cột bê tông cốt thép
Cột bê tông cốt thép chịu lực tốt, độ bền cơ học và tuổi thọ cao... nhưng có
nhược điểm là nặng khó vận chuyển đi xa.
Do tình hình khí hậu của nước ta và tình hình nguyên liệu như xi măng, sỏi,
cát trong nước tương đối nhiều, cho nên lúc thiết kế có thể quyết định ngay là chọn
cột bê tông cốt thép không cần so sánh với phương án dùng các loại cột khác. Cho
đến nay, ở nước ta đã có trên 15 loại chiều cao cột: 8.2, 8.6, 9, 10, 11, 11.5, 12, 13,
14, 15, 16, 17, 18, 20 (m) và có một số loại cột như sau:
22


- Cột bê tông kiểu H, dễ thi công nhưng chịu lực yếu.
- Cột bê tông kiểu K, chịu lực tốt hơn cột H.
- Cột bê tông ly tâm, hiện nay được dùng khá phổ biến, cột chịu lực mọi
hướng như nhau, rất thuận lợi cho công tác thiết kế và thi công. Ở nước ta đã sản

xuất khá nhiều loại cột này với đoạn 6, 8, 10 m.
Vị trí các dây dẫn bố trí trên cột được mơ tả trên (hình 1.12).
1.5.2. Xà ngang
Xà ngang dùng để đỡ sứ cách điện và tạo khoảng cách giữa các dây dẫn, vật
liệu làm xà giống nhà vật liệu làm cột.
+ Xà sắt: Rất tiện lợi, nhẹ, dễ chế tạo, thi công nhanh, độ bền cơ học cao.
Thông thường hay dùng sắt chữ L hay U để làm xà. Loại xà sắt không mạ kẽm
hàng năm phải sơn chống rỉ, han rỉ là khuyết điểm cơ bản của xà sắt.
+ Xà gỗ: Xà gỗ phải làm bằng gỗ luồng sắc và tứ thiết, ít xảy ra hiện tượng
gẫy gục do chịu lực. Một số đường dây, việc tiếp địa chưa đảm bảo, dẫn đến khi
sét đánh xà bị chẻ và gây ra sự cố. Thực tế xà gỗ cách điện rất tốt, tránh được hiện
tượng rị điện và có khả năng tăng cường khả năng chống sét. Nếu gỗ được xử lý
bằng các phương pháp tiên tiến và nghiên cứu dùng rộng rãi cả loại gỗ thường,
thì có ý nghĩa kinh tế rất lớn.
+ Xà bê tông cốt thép: Xà bê tông cốt thép được coi là ưu điểm hơn cả vì xà
bê tông chịu lực rất khoẻ , bền, quản lý vận hành dễ dàng. Nhưng có khuyết điểm
là nặng, chế tạo và thi cơng khó vì kích thước họng xà phải được tiêu chuẩn hoá
cùng cột. Ngày nay cột bê tông ly tâm ngày càng được dùng rộng rãi, nên việc
nghiên cứu để thiết kế xà bê tơng thích hợp cần được quan tâm tới để phát huy
được các tính ưu việt của nó.
1.5.3. Sứ cách điện
Sứ cách điện là bộ phận quan trọng để cách điện giữa dây dẫn và bộ phận
không dẫn điện: Xà ngang và cột.
Sứ phải có tính năng cách điện cao, chịu được điện áp của đường dây lúc
làm việc bình thường cũng như khi quá điện áp thiên nhiên. Sứ phải đủ bền, chịu
được lực kéo.
Sứ phải chịu được sự biến đổi của môi trường như: Mưa, nắng, nhiệt độ
thay đổi mà không bị nứt nẻ.
Sứ có hai loại chính.
- Sứ đứng: Thường có Udm ≤ 35 kV.

- Sứ bát: Treo thành chuỗi, dùng cho đường dây có U ≥ 35 kV
23


+ Sứ đứng
Sứ đứng (hình 3-12) được chế tạo dễ dàng và được dùng ở các đường dây
có điện áp 35 kV trở xuống.
Kinh nghiệm vận hành sứ ở nước ta cho thấy rằng, việc mua sứ của nước
ngoài chưa nhiệt đới hố cần phải được chú ý. Vì sứ đó làm việc trong điều kiện
khí hậu nóng ẩm hay bị rò điện và gây sự cố đường dây. Ở nước ta cũng đã sản
xuất được sứ đứng 35 kV (ở Hải Phòng, Vĩnh Phú, Yên Bái).
+ Sứ bát (sứ treo)
Sứ bát thường hay gọi là sứ treo, sứ chuỗi (hình 3-13). Mỗi chuỗi gồm nhiều
bát sứ. Loại sứ này thường được dùng ở đường dây có điện áp cao hơn 35 kV.
Dùng sứ treo rất thuận tiện vì ta chỉ việc lắp nhiều bát sứ nối tiếp nhau thành chuỗi
phù hợp với cấp điện áp của đường dây.
Ví dụ như đường dây 35 kV thì mỗi chuỗi sứ gồm 3 bát sứ, đường dây 110 kV
thì mỗi chuỗi gồm 7 bát (nếu khu vực nào có nhiều sét thì tăng thêm một bát sứ).

Hình 1.13: Sứ bát – sứ treo

1.5.4. Đường dây cáp
Cáp được chế tạo chắc chắn, cách điện tốt, lại được chôn dưới đất không bị sét
đánh nên làm việc với độ tin cậy cao hơn đường dây trên không. Điện kháng của cáp
rất nhỏ nên tổn thất công suất và điện năng cũng như tổn thất điện áp trên cáp nhỏ hơn
nhiều so với đường dây trên không cùng loại. Cáp được chôn dưới đất nên ít cản trở
giao thông và đảm bảo mỹ quan hơn đường dây trên khơng.
Tuy vậy mạng cáp cũng có nhược điểm là giá thành đắt, thi cơng khó khăn.
Thơng thường giá thành của đường cáp gấp 2,5 lần giá thành của đường dây trên
không cùng loại. Việc rẽ nhánh đường cáp thực hiện rất khó khăn và chính tại nơi

rẽ nhánh thường hay xẩy ra sự cố. Vì vậy chỉ những đường cáp có U ≤ 10 kV và
khi cần thiết người ta mới rẽ nhánh. Cáp được bọc kín, lại chơn dưới đất, nên khi
xẩy ra hư hỏng, khó phát hiện chỗ chính xác xẩy ra hư hỏng.
24