BAO CAO THUC TAP VE CHU NHIEM LOP

LỜI NĨI ĐẦU
Sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa một mặt đã đem đến sự phát triển cho
đất nước nhưng mặt khác cũng đặt ra những thách thức mới trong đó đáng quan tâm tới
là sự hình thành và phát triển nhân cách thế hệ trẻ, một vấn đề bức xúc mà GD – ĐT
đóng vai trị trọng trách. Nó địi hỏi về một cuộc cách mạng về giáo dục và đào tạo theo
hướng nâng cao tiềm năng trí tuệ và sản sinh kiến thức mới cho sự phát triển con người
và phát triển xã hội, nhà trường nói chung, trường THPT nói riêng chị ảnh hưởng của sự
biến đổi xã hội này.
Hiểu rõ tầm quan trọng của sự nghiệp giáo dục và đào tạo, tại hội nghị TW 2
(khóa VIII) Đảng ta đã xác định: “GD – ĐT là quốc sách hàng đầu, đầu tư cho giáo dục
đào tạo là đầu tư cho sự phát triển”. Thực hiện lí tưởng dân giàu, nước mạnh, xã hội
cơng bằng, dân chủ, văn minh. Trong văn kiện của Đảng và Nhà nước đã xác định
phương hướng phát triển giáo dục, trong đó đáng quan tâm là vai trị của những người
thầy, người cô mà đặc biệt là người giáo viên chủ nhiệm lớp. Vì họ là những người tiếp
cận trực tiếp với học sinh, dạy cho các em không chỉ là kiến thức văn hóa mà cịn dạy
cho các em về nề nếp, cách làm người, làm chủ tương lai.
Đề tài nội dung và phương pháp công tác của giáo viên chủ nhiệm lớp nói chung
và nội dung cơng tác của các giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường THPT DL Ngơ Trí Hịa
đã làm được nói riêng là một đề tài khá hay với mục đích nhằm nâng cao cơng tác chủ
nhiệm lớp và tính hiệu quả của cơng tác này.
Tôi xin chân thành cảm ơn giáo viên hướng dẫn – Th.s Chu Trọng Tuấn đã quan
tâm, giúp đỡ, hướng dẫn cho tơi hồn thành đề tài nghiên cứu này.
Trong q trình nghiên cứu tơi đã tham khảo nhiều tài liệu khác nhau nhưng
khơng tránh khỏi sự thiếu sót. Tơi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến, bổ sung của
bạn bè và thầy cơ để hồn thiện hơn đề tài nghiên cứu này.
Vinh, tháng 5 năm 2010

1


A. MỞ ĐẦU

I. Lí do chọn đề tài
“ Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”. Câu nói của
Bác Hồ đã thấm nhuần vào đường lối của Đảng và nhà nước ta. Hiện nay Đảng và Nhà
nước ta đã nêu ra việc phát triển toàn diện – giáo dục toàn diện. Vậy mỗi người giáo
viên chủ nhiệm phải có nhận thức hết sức đúng đắn về vai trò của người thầy trong lớp
học. Người giáo viên chủ nhiệm lớp cũng như người chỉ huy ngồi chiến trường, muốn
dành thắng lợi thì phải biết tổ chức, bao qt, xử lí các tình huống mới giành được
thắng lợi. Đối với người giáo viên chỉ đạo, điều khiển lớp, không chỉ dạy cho các em về
kiến thức, văn hóa mà cịn dạy cho các em về nề nếp, cách sống, cách làm người và làm
chủ tương lai cuả Đất nước.
Lứa tuổi học sinh THPT là lứa tuổi có những chuyển biến quan trọng cả về sự
phát triển thể lực, tâm lí và trí tuệ. Để hiểu sâu sắc và nắm chắc những đặc điểm tâm lí
lứa tuổi là yêu cầu không thể thiếu được đối với một người giáo viên chủ nhiệm lớp ở
trường THPT. Có hiểu học sinh của mình, có hịa nhập được với học sinh của mình thì
họ mới có thể thực hiện được những biện pháp giáo dục mà nhà trường đề xuất.
Thời gian qua Việt Nam đã hội nhập mạnh mẽ với thế giới bên ngoài. Những
thành quả gặt hái được trong q trình đó thì khơng bất cứ ai có thể chối cãi được.
Nhưng cũng có một thực tế rõ ràng, cùng với những giá trị tốt đẹp thì hàng loạt giá trị
thấp kém cũng theo gót vào Việt Nam. Chính điều đó dã làm băng hoại, xói mịn nhiều
giá trị tốt đẹp của dân tộc.
Ta thường nói rằng tâm hồn học sinh là một tờ giấy trắng mà ai cũng có thể vẽ
lên đó những nét bút cho dù là đẹp hay xấu. Nói cách khác, học sinh là đối tượng dễ bị
ảnh hưởng bởi các luồng văn hóa từ ngồi vào. Đặc biệt trong thời đại bùng nổ cơng
nghệ thơng tin thì điều đó lại càng dễ dàng.
Thực tế cho thấy có rất nhiều học sinh tốt, có ý thức, chịu học, nhưng số học sinh
chua tốt cũng nhiều. Bất cứ lớp học nào cũng có học sinh chưa tốt, học sinh hư, học
kém, học sinh “lạc đường” trong nhận thức vấn đề. Và ở trường THPT DL Ngô Trí Hịa
cũng khơng là ngoại lệ, nhất là khi đây là trường dân lập, điểm đầu vào thấp. Phần lớn
các em tuyển sinh vào trường đều có số điểm thấp, tỉ lệ các em có học lực khá rất ít, số
học sinh cá biệt lớn. Việc chủ nhiệm gặp rất nhiều khó khăn. Hơn thế nữa, trường mới

2


thành lập chưa được bao lâu, được xây dựng từ năm 1998 nên cả về quy mô lần hệ
thống đều con non trẻ. Nhưng nhà trường đang có sự nỗ lực rất lớn để đẩy mạnh công
tác giáo dục, rèn luyện đạo đức cho học sinh mà người thực hiện chính là giáo viên chủ
nhiệm, người trực tiếp quản lí các em trong phần lớn thời gian trên lớp.
Ban đầu,các giáo viên chưa thực sự đi sâu vào công tác chủ nhiệm mà chi dừng
lại ở việc trau dồi công tác chun mơn. Chính vì vậy, ở những năm trước số học sinh
tiến bộ về đạo đức chưa nhiều, giáo viên chủ nhiệm chua phát huy được vai trò trung
tâm, khả năng tự quản của các em, một số học sinh có ý thức kỉ luật chưa được tốt, có
sự chống đối hoặc khơng giúp được gì cho ban cán sự lớp hoạt đông hiệu quả.
Nhưng thực trạng hiện nay công tác chủ nhiệm chưa đạt hiệu quả cao về nề nếp,
công tác tổ chức lớp học và các hoạt động khác.
Từ nhận thức trên người giáo viên chủ nhiệm lớp hết sưc quan trọng trong việc
chỉ dẫn, chỉ đạo lớp và đào tạo thế hệ trẻ theo mục đích giáo dục tồn diện. Người giáo
viên chủ nhiệm lớp đóng rất nhiều vai trò : vừa là người trực tiếp dạy học, vừa là người
cha, người mẹ và cũng có lúc phải là người bạn tốt nhất của các em. Từ đó có thể uốn
nắn các em đi theo quỹ đạo của mình. Giáo viên có chỉ đạo, quản lí lớp tốt thì mới dẫn
đến việc giảng dạy tốt. Khi mọi hoạt động của lớp đã đi vào nề nếp thì việc học tập của
các em chắc chắn sẽ tốt hơn. Trong những năm gần đây công tác chủ nhiệm đã được
quan tâm và coi trọng đúng mức. Đó là việc tìm ra những thiếu sót, hạn chế để kịp thời
khắc phục và nâng cao nghiệp vụ sư phạm cho chính bản thân mỗi giáo viên.
Vì vậy tơi đã chọn đề tài: “Tìm hiểu những nội dung và phương pháp giáo dục
học sinh mà các giáo viên chủ nhiệm lớp đã thực hiện được ở trường THPT DL Ngơ
Trí Hịa – Diễn Châu – Nghệ An”.
II. Mục đích nghiên cứu
Từ thực trạng trên, đề tài hướng tới tìm hiểu những mặt đã thực hiện được và
những mặt còn tồn tại, nguyên nhân của những mặt đó, đồng thời cũng đề ra các
phương án giải quyết của các nhân tôi.

III. Phạm vi nghiên cứu
Trong q trình tìm tịi, tơi khơng tập trung vào tất cả các vấn đề mà tập trung
nhiều nhất vào các vấn đề như:
a. Nội dung và phương pháp công tác của người giáo viên chủ nhiêm lớp đối với
tập thể học sinh.
3


b. Công tác phối hợp cuả giáo viên chủ nhiệm lớp với việc liên kết các lực lượng
giáo dục bên trong và bên ngoài nhà trường.
c. Nội dung và phương pháp công tác của người giáo viên chủ nhiệm lớp các giáo
viên chủ nhiệm khác.
d. Nội dung và phương pháp công tác của người giáo viên chủ nhiệm lớp với cha
mẹ học sinh.
e. Việc lập kế hoạch công tác chủ nhiệm lớp và các mơ hình tổ chức hoạt động
giáo dục của trường Ngơ Trí Hịa.
IV. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu: nội dung và phương pháp công tác của các giáo viên chủ
nhiệm THPT.
- Đối tượng nghiên cứu : Chính là nội dung và phương pháp giáo dục học sinh
mà các giáo viên chủ nhiệm ở trường THPT DL Ngơ Trí Hịa đã thực hiện được.
V. Giả thuyết nghiên cứu
Tìm hiểu về cơng tác của các giáo viên chủ nhiệm trường Ngơ Trí Hịa đã đạt
được về nội dung và phương pháp sẽ có rất nhiều tác dụng. Đó là các giáo viên mới về
trường có thể tham khảo q trình hoạt động của các giáo viên chủ nhiệm có kinh
nghiệm để áp dụng chúng vào cơng việc chủ nhiệm của mình sau này một cách có hiệu
quả hơn. Đồng thời qua đây các thầy cơ giáo chủ nhiệm trong trường có thể tham khảo,
trao đổi ý kiến với nhau để nâng cao năng lực, vai trị quản lí của mình như một người
lái đò thực sự để chèo chống cho các thế hệ học sinh qua sông.
VI. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt được mục đích nêu trên, đề tài đã tự xác định cho mình những nhiệm vụ
nghiên cứu sau đây :
1. Nghiên cứu cơ sở lí thuyết của đề tài
2. Tìm hiểu nội dung, phương pháp mà các giáo viên chủ nhiệm ở trường Ngơ Trí
Hịa đã đạt được
3. Đề xuất một số biện pháp chỉ đạo để nâng cao hơn nữa năng lực của các giáo
viên chủ nhiệm.
VII. Phương pháp nghiên cứu
1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết
4


2. Nhóm nghiên cứu lí luận thực tiễn : điều tra, trực quan,…
3. Các phương pháp hỗ trợ : toán, thống kê…
VIII. Q trình nghiên cứu
1. Đăng kí đề tài, lập đề cương
2. Điều tra trực tiếp tại trường THPT DL Ngơ Trí Hịa – Diễn Châu – Nghệ An
3. Viết đề tài
4. Tham khảo ý kiến đóng góp của các giáo viên chủ nhiệm trường vào bài làm
5. Chỉnh sửa và hoàn thiện đề tài
B. NỘI DUNG
CHƯƠNG I
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Ở
TRƯỜNG THPT DL NGƠ TRÍ HỒ
I. Vị trí, vai trị, chức năng, nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm lớp trong thời
đại mới
1. Vị trí, vai trị của người giáo viên chủ nhiệm
Ở nhà trường phổ thông, trong mỗi lớp học đều có một giáo viên chủ nhiệm lớp.
Giáo viên chủ nhiệm là người được Hiệu trưởng bổ nhiệm chịu trách nhiệm quản lí
cơng tác giáo dục và đào tạo học sinh ở lớp mình phụ trách, là người chịu trách nhiệm

toàn bộ trước Hiệu trưởng và Nhà trường về mọi vấn đề thuộc lớp mình.
Xu thế đổi mới giáo dục để đào tạo con người cho thế kỉ 21 đang đặt ra những
yêu cầu cho sự đổi mới của giáo viên, nhất là giáo viên chủ nhiêm. Bởi lẽ đây là lực
lượng nòng cốt giúp biến các mục tiêu giáo dục thành hiện thực, giữ vai trò quyết định
chất lượng và hiệu quả giáo dục
Giai đoạn mới của nước ta hiện nay chứa đựng nhiều yếu tố tích cực rất cở bản,
có tác dụng định hướng và tạo điều kiện cho sự hình thành và phát triển nhân cách của
thế hệ trẻ. Trong lĩnh vực văn hóa giáo dục ta đã đạt nhiều thành tựu, được mở rộng
giao lưu, học hỏi với các nước trên thế giới. những thông tin nhiêu chiều thông qua các
kênh khác nhau là nguồn quý giá cho tất cả mọi thế hệ học sinh. Do đó, ta nhận thấy
học sinh ngày nay có sự trưởng thành hơn, thông minh hơn, linh hoạt và mạnh dạn hơn
cũng như kĩ năng sống ngày càng phong phú, suy nghĩ cũng trở nên phức tạp hơn.
5


Nền kinh tế thị trường làm cho đời sống người dân được cải thiện, nhu cầu cuộc
sống tăng cao. Con người nhất là thế hệ trẻ ngày cang có nhiều mơ ước, nhiều tham
vọng và những truyền thống tốt đẹp cũng dần dần được hình thành.
Bên cạnh mặt tích cực thì cùng tồn tại những tiêu cực ngày càng lan rộng vào
giới trẻ, mà thành phần chịu tác động nhất chính là lứa tuổi học sinh. Đó là thái độ xem
đồng tiền là trên hết mà hờ hững trong quan hệ giữa con người đối với con người. Các
tệ nạn xã hội xảy ra ngày càng nhiều, nhiều yếu tố độc hại ngày càng ngấm sâu vao giới
trẻ dẫn tới những hành động sai lầm, các em dễ bị lôi kéo, kích động. Chính vì thế cơng
tác của người giáo viên chủ nhiệm gặp rất nhiều khó khăn địi hỏi người giáo viên phải
có những năng lực thật sự và phẩm chất tốt cũng như sự kiên trì để có thể làm người dắt
dẫn cho các em vững bước và trưởng thành, đào tạo ra những người học sinh – người
công dân theo đúng với yêu cầu giáo dục và lí tưởng của Đảng đề ra.
Ở trường THPT vai trị của người giáo viên chủ nhiệm hết sức quan trọng. khơng
thể phủ nhận vai trị của họ vì lứa tuổi học sinh THPT đang rất cần sự định hướng và
giúp đỡ của người lớn trong việc học tập, lựa chọn ngành nghề trong tương lai cũng như

biết nhìn nhận và sửa đổi những thiếu sót trong tư tưởng, suy nghĩ của các em.
Giáo viên chủ nhiệm lớp là người thay mặt Hiệu trưởng, hội đồng nhà trường và
cha mẹ học sinh quản lí tồn diện học sinh lớp mình phụ trách để phấn đấu theo mục
tiêu giáo dục và đào tạo chung. Điều này yêu cầu người giáo viên một mặt vừa quản lí
tập thể, mặt khác phải quan tâm tới từng cá nhân trong lớp về mọi phương diện. Mỗi
giáo viên phụ trách làm chủ nhiệm và quản lí một lớp, họ không chỉ biết được việc nắm
vững những chỉ số của quản lí hành chính như tên, tuổi, sở trường, hồn cảnh gia đình,
trình độ học lực, trình độ hiểu biết và giao tiếp của các em mà còn phải vạch được trước
xu hướng phát triển nhân cách của các em để có sự tư vấn, can thiệp nếu các em suy
nghĩ sai lệch hoặc là người ủng hộ, cổ vũ, khuyến khích các em có thêm động lực để
thực hiện những ước mơ, hoài bão đúng đắn, hợp với khả năng, nguyện vọng của các
em.
Muốn làm tốt vai trò này người giáo viên chủ nhiệm cần phải đóng vai trị là một
nhà tâm lí. Nghĩa là phải làm sao cho học sinh tin u, kính trọng mình bằng chính con
người mình chứ khơng phải xem đây như một yêu cầu chỉ để làm cho xong nghĩa vụ.
khi chiếm được tình cảm của học sinh thì giáo viên mới dễ dang đi sâu, khai thác những
6


đặc điểm tâm lí chung trong lứa tuổi của các em từ đó biết cách hướng cho các em đi
đúng con đường mà các em lựa chọn.
Giáo viên chủ nhiệm lớp là người lãnh đạo, tổ chức, điều hành, kiểm tra mọi hoạt
động và các mối quan hệ ứng xử thuộc lớp mình phụ trách. Đối mặt với những vấn đề
tồn cầu đặt ra cho giáo dục nhiệm vụ khơng chỉ trang bị kiến thức mà phải chăm lo
hình thành ở thế hệ trẻ những tình cảm, thái độ, hành vi, thói quen ứng xử hợp lí.
Vì vậy người giáo viên chủ nhiệm khơng chỉ giữ vai trị truyền đạt các tri thức
khoa học của mơn mình giảng dạy mà còn phải phát triển những cảm xúc, thái độ, hành
vi hợp lí ở học sinh., họ phải quan tâm đến sự phát triển của học sinh về các giá trị thẩm
mĩ, giáo dục, đạo đức, thể chất. đó là những yếu tố quan trọng tạo nên bản sắc tồn tại
của loài người, vừa kế thừa, phát triển những giá trị truyền thống, vừa sáng tạo những

giá trị mới, thích nghi với thời đại.
Giáo viên chủ nhiệm là người giữ vai trị chủ đạo để hình thành nhân cách cho
từng cá nhân trong tập thể. Để từ đó giúp các em trở thành thế hệ công dân tương lai, là
người chủ nhân của thời đại mới.
Giáo viên chủ nhiệm lớp là người tổ chức tập thể lớp học sinh thành lực lượng tự
giáo dục. có thể nói đây là chức năng rât đặc trưng của người giáo viên chủ nhiệm mà
các giáo viên bộ môn khác không thể thay thế được. Đối với học sinh THPT giáo viên
chủ nhiệm cần xác định vai trò cố vấn cho tập thể lớp, nghĩa là họ sẽ huấn luyện, bồi
dưỡng khả năng tự quản cho các em để các em có thể tự mình trở thành một lực lượng
tự quản lí và điều hành mọi hoạt động của tập thể mình.
Để phát huy tốt vai trò là người cố vấn giáo viên chủ nhiệm cần có năng lực dự
báo chính xác khả năng của học sinh trong lớp. họ phải biết khơi dậy tiềm năng sáng tạo
của các em trong việc đề xuất nội dung hoạt động, xây dựng nội dung hoạt động phù
hợp với nhiệm vụ và điều kiên của từng năm học. Ở đây người giáo viên chủ nhiệm
giúp vai trò giúp học sinh tự tổ chức các hoạt động đã được đề ra trong kế hoạch. Người
giáo viên tham gia hoạt động với các em , điều chỉnh kịp thời các em trong q trình
hoạt động, giúp khắc phục nững khó khăn, giải đáp những thắc mắc, cảm hóa được các
em để làm tốt nhiệm vụ của mình.
Giáo viên chủ nhiệm lớp là nhân vật trung gian, là cầu nối để thiết lập mối quan
hệ hai chiều : nhà trường – tập thể học sinh, tập thể học sinh – xã hội. Một mặt người
giáo viên chủ nhiệm vừa đại diện cho nhà trường để giáo dục học sinh, vừa đại diện cho
7


học sinh để liên lạc với nhà trường. Mặt khác giáo viên chủ nhiệm phải là người làm
cho quan hệ giữa tập thể học sinh với xã hội trở nên gắn bó hơn. Ngồi việc giảng dạy ở
lớp chủ nhiệm, họ trước hết phải là nhà giáo dục, bằng chính nhân cách của mình tác
động tích cực tới sự hình thành nhân cách của học sinh. Với tư cách là nhà giáo dục,
người giáo viên chủ nhiệm cần có ý thức, trách nhiệm xã hội, tích cực tham gia vào sự
phát triển cộng đồng.

Người giáo viên chủ nhiệm là người đại diện cho quyền lợi chính đáng của học
sinh, bảo vệ học sinh một cách chính đáng về quyền lợi cũng như nguyện vọng đúng
đắn của các em với Ban giám hiệu nhà trường, với các giáo viên bộ môn, với gia đình
các em và với cơng đồng xã hội. Để thể hiện là một nhà hoạt động xã hội giáo viên chủ
nhiệm cần có hiểu biết rộng, biết trau dồi, tu dưỡng phẩm chất, nhân cách, biết tự hoàn
thiện bản thân, biết vận động mọi người cùng thực hiện nhiệm vụ, mục tiêu giáo dục.
Tuy nhiên, một lúc hội tụ đủ các yếu tố về phẩm chất như trên, có người trình độ
chun mơn cao nhưng ứng xử sư phạm khơng khéo léo, cũng có người hiểu biết rộng,
nắm bắt được tâm lí học sinh nhưng năng lực giảng dạy cịn bị hạn chế. Vì vậy, điều
quan trọng là người giáo viên, trong đó có giáo vieenm chủ nhiệm đều rất cần phải rèn
luyện cho mình tất cả những phẩm chất có lợi cho yêu cầu nghề nghiệp là người kĩ sư
tâm hồn. Như Lép Tonxtoi đã viết : “ muốn giáo dục đạt kết quả cao thì những người
làm công tác giáo dục cần phải không ngừng tự giáo dục bản thân”.
Thực tế nhiều năm, trong lý thuyết cũng như trong thực tiễn đã có quan điểm cho
rằng hiệu quả giáo dục phụ thuộc vào việc xác định và lựa chọn mục tiêu, chương trình
nội dung, phương pháp, hình thức giáo dục cùng với những điều kiện, phương tiện giáo
dục.
Như chúng ta đã biết, việc giáo dục phát triển nhân cách học sinh là một nhu cầu
cần thiết, bản chất của quá trình giáo dục là tổ chức toàn bộ cuộc sống, học tập, hoạt
động của học sinh, tạo điều kiện thuận lợi tối ưu để tiềm năng của học sinh được phát
triển dưới sự giáo dục của giáo viên chủ nhiệm. Thực chất vai trò của giáo viên chủ
nhiệm cũng như người làm vườn, trồng cây, tuy khơng đúng hồn tồn nhưng hoạt động
của giáo viên chủ nhiệm gần như người trồng cây, chăm sóc, vun trồng cây giống.
Người làm vườn không thể cầm ngọn cây kéo lên mà phải chăm sóc tạo điều kiện cho
hạt giống nẩy mầm mà xã hội ban tặng như đồng chí Phạm Văn Đồng đã nói: “Nghề
8


dạy học là nghề cao quí nhất trong tất cả các nghề cao q vì nó sáng tạo ra những con
người sáng tạo”.

Trong thời đại mở cửa của nền kinh tế hiện nay, học sinh ln có xu hướng đua
địi chưng diện luôn bị những cám bẫy trong xã hội lơi cuốn. Nó ảnh hưỡng khơng ít
đến việc học tập của học sinh. Vì vậy, xuất phát từ tình hình thực tế ấy các giáo viên
chủ nhiệm lớp ở trường đã quyết tâm quyết tâm thực hiện tốt “Công tác chủ nhiệm lớp
ở trường Trung Học Phổ Thơng Ngơ Trí Hòa”. Cố gắng giáo dục tốt những học sinh
trong lớp mình chủ nhiệm góp phần đưa phong trào nhà trường vững mạnh và xã hội có
những cơng đân tốt, là những đứa con ngoan trong gia đình.
Vì ngược chiều gió mà cánh diều bay cao lên mãi. Hãy biết chấp nhận và đối diện
với thử thách để thành công trên mọi nẻo đường cuộc sống.

2.Chức năng, nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm lớp
Giáo viên chủ nhiệm đóng vai trò rất quan trọng trong viêc giáo dục học sinh. Vì
vậy, muốn làm tốt cơng tác chủ nhiệm, giáo viên chủ nhiệm cần nắm vững chức năng,
nhiệm vụ của công tác chủ nhiệm. Đó chính là:
Xây dựng, tổ chức tập thể lớp thành một đơn vị vững mạnh. Trước hết, giáo viên
chủ nhiêm lớp phải quản lí tồn diện lớp học và cần nắm vững : hoàn cảnh và những
thay đổi, những tác động của gia đình đến học sinh của lớp mình chủ nhiệm. Nắm vững
mục tiêu đào tạo về mặt nhân cách và kết quả học tập của học sinh. Giáo viên chủ
nhiệm lớp phải thực hiện tốt nhiệm vụ của một thầy cơ giáo nói chung, mẫu mực về đạo
đức, gương mẫu trong việc chấp hành pháp luật và những qui định của nhà nước, nắm
vững đường lối, quan điểm giáo dục và vận dụng sáng tạo vào thực tiễn dạy học. người
giáo viên phải tham gia vào các hoạt động chính trị xã hội với tư cách là lực lượng tri
thức trong công cuộc đổi mới, phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
Giáo viên chủ nhiệm cịn có trách nhiệm nắm vững tình hình học sinh của lớp về mọi
mặt, báo cáo cho Hiệu trưởng và Ban giám hiệu kịp thời về các vấn đề của lớp, kịp thòi
kiểm tra, đánh giá cơng bằng, khách quan q trình rèn luyện, phấn đấu, tu dưỡng của
học sinh. Có kế hoạch tổ chức hoạt động của tập thể lớp học sinh thực hiện nhiệm vụ
chung của nhà trường cùng với các tập thể lớp khác làm cho lớp mình chủ nhiệm trở
thành thành viên tích cực của cộng đồng trường học.
9

Thông qua tổ chức hoạt động tự quản của tập thể mà rèn luyện nhân cách, khả
năng ứng xử, năng lực sáng tạo, khả năng vận dụng tri thức vào thực tiễn cuộc sống.
Giáo viên chủ nhiệm trở thành cố vấn tổ chức hoạt động tự quản của lớp. Học sinh
trung học phổ thông là lứa tuổi giàu ước mơ, năng động, muốn khắng định mình, dám
nghĩ dám làm…nhưng cịn thiếu kinh nghiệm, khi thành cơng thì dễ tự tin quá mức, khi
gặp thất bại dễ sụp đổ và dễ đánh mất niềm tin vào bản thân…
Vì thế, việc định hướng cho các em sao cho các em đi đúng hướng, phát huy sở
trường năng lực bản thân là điều đang được quan tâm ở trường THPT DL Ngơ Trí Hòa.
Việc định hướng, giúp đỡ học sinh kịp thời là rất cần thiết, chức năng cố vấn về bản
chất là sự điều chỉnh, định hướng, điều khiển quá trình tự giáo dục của từng học sinh và
tập thể học sinh, phát huy vai trò chủ thể của học sinh trong nền giáo dục mới. Cố vấn
cịn là q trình giáo dục, định hướng của người giáo viên chủ nhiệm đối với hoạt động
tự quản của tập thể, giáo viên không trực tiếp tham gia điều khiển công việc lớp, không
làm thay các em mọi hoạt động. Chức năng này cần được phát huy, mở rộng trong toàn
bộ nội dung giáo dục, kế hoạch hoạt động cá nhân và tập thể lớp chủ nhiệm bao gồm từ
học tập, đạo đức, thể dục, thể thao,…diễn ra trong nhà trường và bên ngoài trường học.
Người giáo viên chủ nhiệm dành sự quan tâm đặc biệt cho các em học sinh cuối
cấp vì trước mắt các em là kì thi tốt nghiệp và thi Đại học, cao đẳng hoặc vào các
trường TCCN. Vì thế người giáo viên cần có sự định hướng nghề nghiệp cho các em
cho phù hợp với hoàn cảnh thực tế cũng như năng lực bản thân các em. Đồng thời các
giáo viên chủ nhiệm còn tổ chức, điều khiển các hoạt động của học sinh để nâng cao
chất lượng giáo dục toàn diện. Và thiết lập và phát triển các mối quan hệ với các lực
lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường để giáo dục học sinh
II. Yêu cầu sư phạm đối với người giáo viên chủ nhiệm lớp
Giáo viên chủ nhiệm – sự tổng hòa của nhiều yếu tố:
Mỗi thầy, cô đều phải là một tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Nhưng đối
với giáo viên chủ nhiệm (GVCN), yêu cầu đó được đặt ra với mức độ cao hơn, tồn
diện hơn. Khơng những phải tạo được sự ngưỡng mộ ở các em, GVCN còn là nơi để

các em chia sẻ những buồn vui, một chỗ dựa tinh thần vững vàng cho các em trong
cuộc sống.
GVCN cần có một nhận thức đúng đắn và sâu sắc về vị trí, u cầu đối với chính
bản thân mình và cơng việc. Khơng chỉ trang bị cho mình những kiến thức cần thiết cho
10


việc giảng dạy, những vốn sống sâu sắc về con người, cuộc đời… người GVCN còn cần
phải rèn luyện cho chính mình đạt những phẩm chất đạo đức có tính chuẩn mực để trên
cơ sở đó, mới có thể nhắc nhở, uốn nắn học sinh. Từ hành vi, ngôn ngữ, cách cư xử,
cách suy nghĩ, đánh giá những sự việc trong cuộc sống, những thói quen trong sinh
hoạt… tất cả luôn cần được người GVCN tự xem xét, điều chỉnh để có thể khơng ngừng
hồn thiện mình trong mắt học trị. Đơn giản một sự việc là, khó có thể yêu cầu các em
gọn gàng, ngăn nắp, sống đẹp nếu bản thân người GVCN chưa là một “hình mẫu” đối
với các em.
Cần nhận thức rõ, giáo dục một con người là một q trình khơng có điểm cuối
cùng. Đó là công việc kéo dài cả một đời người chứ không phải là chuyện của ngày
một, ngày hai. Vì thế, người GVCN khơng bao giờ được chủ quan, nóng vội. Một câu
nói vơ tình, một trách phạt nơn nóng, một hành xử thiếu cân nhắc đôi khi gây tổn
thương và - biết đâu đó - các em sẽ mang theo vết thương kia thành một ám ảnh khôn
nguôi!...
Trước mọi sai lầm, vi phạm của học sinh GVCN cần hết sức bình tĩnh, bao dung
và độ lượng để xem xét, giải quyết, xử lý vấn đề.
Với một học sinh lười, một học sinh cá biệt… chúng ta không nên ảo tưởng là
các em sẽ tiến bộ ngay sau vài lần nhắc nhở hay xử phạt của GVCN. Có khi, các em
vẫn tiếp tục lười, tiếp tục phạm lỗi lầm với mức độ liên tục hơn, nghiêm trọng hơn như một cách thách thức, một cách khẳng định mình với bạn bè, với thầy cơ, với mọi
người. Chính ở những khoảnh khắc này, người GVCN cần thể hiện rõ bản lĩnh và năng
lực sư phạm - trong đó - có cả năng lực “chịu đựng” của mình. Chịu đựng những vi
phạm cố tình, những thách thức nông nổi và chịu đựng cả những nỗi bực bội, tức giận
đang phải dồn nén trong người. Cần tạo được ở các em, trước hết là sự tơn trọng và sau

đó là một sự gần gũi.
Một trong những kỹ năng quan trọng của người GVCN là nắm vững tâm lý học
sinh. Đặc thù của các lớp mà các giáo viên chủ nhiệm ở trường Ngơ Trí Hịa đang phụ
trách tuy khơng q phức tạp nhưng cũng có nhiều vấn đề cần suy nghĩ. Các em đang ở
lứa tuổi cịn nhiều biến đổi tâm sinh lý. Khơng cịn là trẻ con để cần được vỗ về chăm
sóc, nhưng cũng chưa là người lớn để tự mình giải quyết mọi tình huống. Để khẳng
định mình, các em dễ có những hành xử bột phát, bất ngờ mà chính các em cũng chưa ý
thức một cách đầy đủ hậu quả sẽ đến.
11


Vì vậy, một sự định hướng đúng đắn để giúp các em hình thành tính cách của
mình mai này, là điều hết sức quan trọng khi các em còn ngồi trên ghế nhà trường.
Không chỉ truyền đạt kiến thức trong học tập, các em cần được trao đổi mọi điều về
chính

bản

thân,

về

những

gì

chân

-

thiện

-

mỹ

trong

cuộc

sống.

Đằng sau tất cả mọi kiến thức, kỹ năng… cần trang bị và rèn luyện, còn lại là một
yêu cầu tuy không được đặt ra trong các văn bản nhưng nó lại chi phối tất cả, đó chính
là cái “tâm” của người giáo viên. Khơng có một tấm lịng, mọi cơng việc sẽ chỉ là hình
thức. Và như vậy, u thương chăm sóc các em khơng chỉ là mệnh lệnh mà cịn là một
nhu cầu khơng thể thiếu của trái tim người thầy cơ giáo.

CHƯƠNG II
THỰC TIỄN CƠNG TÁC CỦA CÁC GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM LỚP
Ở TRƯỜNG THPT DL NGÔ TRÍ HỒ
I. Nội dung cơng tác của các giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường Ngơ Trí Hịa
Người giáo viên chủ nhiệm lớp nắm vững đường lối, quan điểm, lí luận, giáo dục
để vận dụng vào công tác chủ nhiệm lớp. Đặc biệt cần nắm vững phương pháp, nghệ
thuật sư phạm.
Chẳng hạn như việc nắm vững các yếu tố ảnh hưởng tới sự hình thành nhân cách,
vai trị của giáo dục, hoạt động, mối quan hệ giữa giáo viên với học sinh, các phương
pháp tác động song song, tác động tay đơi, bùng nổ sư phạm…đó là những lí luận mà
12

người giáo viên chủ nhiệm cần phải nắm vững để ứng dụng chúng vào trong thực tiễn
nghề nghiệp của chính bản thân mình.
Giáo viên chủ nhiệm có kế hoạch nghiên cứu đặc điểm gia đình và đặc điểm tâm
sinh lí của học sinh, điều quan trọng đối với các giáo viên chủ nhiệm ở đây là bằng các
phương pháp phân tích cho được nguyên nhân của các hiện tượng, đặc điểm của từng
học sinh.
Vì thế cho nên giáo viên chủ nhiệm ở trường luôn cố gắng trau dồi năng lực và kĩ
năng nghiệp vụ sư phạm để có thể giảng dạy tốt và trở thành tấm gương sáng cho học
sinh noi theo.
II. Thực trạng công tác chủ nhiệm lớp ở trường Ngơ Trí Hịa
1. Những đặc điểm cơ bản về trường THPT DL Ngơ Trí Hịa
Trường Ngơ Trí Hịa mang tên một danh nhân văn hóa đất Diễn Châu, ngơi
trường được xây dựng năm 1998. Ban đầu trường chỉ có các dãy nhà cấp 4, sau này đã
xây dựng thêm các phịng học mới khang trang hơn gồm có tổng cộng 20 phịng học,
30 lớp.
Trường Ngơ Trí Hịa nằm sát cạnh quốc lộ 1A, ở khối 3 – thị trấn Diễn Châu, vị
trí địa lí của trường tương đối đẹp do nằm gần Phòng GD – ĐT Huyện, gần Ngã Ba
Diễn Châu, gần Trung tâm thương mại và gần biển.
Trường THPT DL Ngơ Trí Hịa loại hình trường dân lập, do thầy Đậu Xuân Mai
là Hiệu trưởng, thầy Trương Thanh Bính làm Hiệu phó cùng 81 giáo viên-cán bộ giảng
dạy. Trong đó có 5 thạc sĩ, 29 Đảng viên, ngồi ra cịn có nhiều giáo viên đang theo học
Cao học. Trường có các tổ chun mơn như : tổ tự nhiên, tổ xã hội, tổ giáo dục thể chất,
2 phòng thí nghiệm, 2 phịng vi tính.
Qui tắc tuyển sinh đầu vào là những em có kết quả thi Tốt Nghiệp THCS thấp có
thể nộp đơn để trường xét nguyện vọng. Trường lấy kết quả từ cao xuống thấp, đến khi
đủ số lượng thì thơi. Đầu năm học, nhà trường tổ chức thi lớp chuyên, lớp chọn để phân
lớp chuyên Văn và chun Tốn. Các lớp cịn lại thì hầu như xếp theo quân số của từng
xã học chung với nhau theo đặc thù địa lí.
Nhà trường đã và đang đầu tư hệ thống phòng học trực tuyến và bồi dưỡng kĩ

năng soạn bài giảng điện tử cho các giáo viên. Đồng thời cũng nâng cấp, đầu tư cơ sở
vật chất cho các phòng học, và các thiết bị, phương tiện giảng dạy học tập cho giáo viên
và học sinh.
13


2. Nội dung và phương pháp công tác của các giáo viên chủ nhiệm với tập thể học
sinh
2.1 Tìm hiểu nắm vững học sinh và tập thể học sinh
Để thực hiện nhiệm vụ của mình, người giáo viên chủ nhiệm không thể không
tiếp cận với tập thể học sinh. Đây là một nhiệm vụ cơ bản, quyết định đến toàn bộ hiệu
quả của công tác giáo viên chủ nhiệm lớp. Đây cùng là một quá trình tác động liên tục,
thường xuyên đến tập thể học sinh nhằm tìm hiểu học sinh, xây dựng tập thể lớp và tổ
chức các hoạt động giáo dục của tập thể theo mục tiêu, kế hoạch giáo dục của nhà
trường, của lớp mình phụ trách.
K.Đ. Usinxki nói: “Muốn giáo dục con người về mọi mặt thì phải hiểu con người về
mọi mặt”.
Giáo dục là một q trình lâu dài, trong đó người làm giáo dục phải áp dụng
nhiều biện pháp, từ khâu tổ chức, giáo dục, đến tác động vào từng cá nhân, tập thể. Q
trình đó cũng khơng phải chỉ diễn ra trong một hay hai ngày mà là quá trình tác động
lâu dài, như dân gian thường nói “ mưa dầm thấm lâu”.
Các giáo viên chủ nhiệm ở trường Ngơ Trí Hịa đã áp dụng nhiều phương pháp
như: nghiên cứu hồ sơ học sinh, tìm hiểu hồn cảnh gia đình học sinh, trị chuyện với
học sinh, hỏi ý kiến học sinh, phỏng vấn trên giấy, nghiên cứu các sản phẩm do học
sinh làm ra, quan sát các hoạt động của học sinh, thực nghiệm tự nhiên, thu thập và xử
lí thơng tin… nhằm tìn hiểu những yếu tố ảnh hưởng đến đạo đức, học tập, xu hướng
phát triển của từng học sinh để có kế hoạch tác động giáo dục thích hợp. Đồng thời
cũng để bảo đảm tính khách quan, cơng bằng, vì lợi ích của học sinh trong q trình tìm
hiểu, giáo dục các em.
Vì thế cho nên các giáo viên chủ nhiệm ở trường đã thường xuyên học hỏi, trau

dồi kĩ năng để có thể sử dụng các phương pháp hợp lí để thu thập, xử lí thơng tin một
cách khoa học và có hiệu quả. Các giáo viên trong trường đều có sổ tay ghi chép riêng
về từng học sinh trong lớp và có sổ chủ nhiệm.
* Phương pháp thực hiện:
Giáo viên chủ nhiệm ở trường THPT DL Ngơ Trí Hòa đã áp dụng một số phương
pháp sau đây để nghiên cứu, tìm hiểu học sinh một cách có hiệu quả nhất:
2.2 Nghiên cứu và nắm bắt rõ đặc điểm của lớp học
14


Vấn đề này hết sức cần thiết vì nó cho phép giáo viên hiểu rõ thực trạng của lớp
mình chủ nhiệm. Nếu là đối với học sinh lớp 11, 12 thì giáo viên chủ nhiệm tìm hiểu
xem trong năm học trước tập thể lớp này có gì nổi bật, có nhiều hay ít học sinh cá biệt,
có những thành viên nào được cho là tích cực và tiêu biểu, lớp có những ưu điểm gì và
nhược điểm gì. Để từ đó giáo viên chủ nhiệm có thể khái quát được lớp mình chủ nhiệm
có những thế mạnh và điểm yếu nào để ra những phương pháp, kế hoạch cụ thể để có
thể quản lí tập thể học sinh ở lớp mình.
Các giáo viên chủ nhiệm cịn nắm rõ số lượng học sinh ở trong lớp, xem số lượng học
sinh nam và học sinh nữ là bao nhiêu và cần nắm rõ đặc điểm tâm sinh lí của học sinh ở
lứa tuổi này.
Chẳng hạn như lớp có quá nhiều học sinh nữ thì người giáo viên chủ nhiệm phải
cực kì nhạy cảm và có thái độ kiên nhẫn với các em hơn, các em nữ trong độ tuổi này
có sự thay đổi rất lớn trong nhận thức, tình cảm, suy nghĩ. Chỉ cần có một người giáo
viên chủ nhiệm biết quan tâm, nắm rõ tâm lí các em thì người đó sẽ chiếm được cảm
tình và dễ dàng quản lí được lớp học theo phương pháp riêng của mình.
Đối với lớp có nhiều học sinh nam thì thường xảy ra hiện tượng các em học theo
nhau và học tập rất nhanh các thói quen khơng tốt như : đánh bài, chơi điện tử, hút
thuốc, đánh nhau, nói tục…Vì vậy việc chủ nhiệm những lớp như thế cực kì phức tạp,
địi hỏi năng lực xử lí khéo léo của người giáo viên chủ nhiệm để làm sao vừa giúp các
em có thể nhận ra những sai lầm, đồng thời cũng tìm cách để thoát ra khỏi những cám

dỗ trên.
Giáo viên chủ nhiệm trường cịn nắm rõ xem lớp mình có bao nhiêu học sinh là
con em dân tộc, các em theo tôn giáo nào, các em ở những xã nào tới đây học, có em
nào là con mồ cơi hay gia đình gặp hồn cảnh khó khăn hay khơng?. Việc phát hiện ra
những điều tưởng như cơ bản ấy thực sự có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Bởi khi thầy cô
chủ nhiệm hiểu được hồn cảnh hiện tại và có biện pháp giúp đỡ, tạo cơ hội cho học
sinh thì học sinh sẽ thêm u q thầy cơ và thấy có động lực cũng như sự tự tin để có
thể học tập tốt hơn, nhất là đối với các em học sinh có hồn cảnh gia đình q khó khăn,
mồ cơi, hoặc là con em dân tộc.
Các giáo viên chủ nhiệm ở trường Ngơ Trí Hịa cịn nắm vững những thuận lợi và khó
khăn của lớp trong đầu năm học mà mình chủ nhiệm, chẳng hạn như:
- Thuận lợi :
15


+ Được sự quan tâm của Ban giám hiệu, Đoàn Thanh niên và các tổ chức trong
nhà trường và hội cha mẹ học sinh giúp đỡ.
+ Nhà trường luôn tạo điều kiện cho các lớp có đầy đủ phịng học, bàn ghế khang
trang, phịng học thống mát cho học sinh học tập.
+ Có một số học sinh có ý thức học tập tốt, nhiệt tình, năng động…
+ Ban cán sự lớp có năng lực, trách nhiệm cao, khả năng tự quản tốt
- Khó khăn :
+ Các em là học sinh ở các miền quê, cách xa trường, việc đi lại gặp nhiều khó
khăn, nhất là những khi trời mưa to, lụt lội.
+ Gia đình các em chủ yếu làm nơng nghiệp nên điều kiện kinh tế còn hạn chế.
+ Trong lớp có một số em có cha hoặc mẹ đi làm ăn xa hoặc đi nước ngoài nên
việc giáo dục các em gặp rất nhiều khó khăn.
+ Mơi trường và xã hội xung quanh trường học khá phức tạp vì ở đây là khu vực
Thị trấn, có nhiều tụ điểm vui chơi làm ảnh hưởng không tốt đến học sinh.
2.3 Các mặt khác của công tác chủ nhiệm lớp

Giáo viên chủ nhiệm trường Ngơ Trí Hịa cịn nắm bắt về kết quả chất lượng hai
mặt giáo dục trong năm học trước đối với học sinh lớp 11 và 12 xem số học sinh khá
giỏi, trung bình, yêú kém là bao nhiêu em, số học sinh xếp loại hạnh kiểm tốt, khá,
trung bình, yếu là bao nhiêu.
Và các phương pháp được các giáo viên sử dụng chủ yếu là:
- Nghiên cứu hồ sơ học sinh : phân loại hồ sơ và xác định nội dung tìm hiểu,
đây là bước cơ bản đầu tiên để tiếp cận các em nhằm tìm hiểu những nét cơ bản nhất
của các em. Nghiên cứu hồ sơ có thể giúp phát hiện những dấu hiệu đặc biệt cần chú ý,
để sau này bằng các phương pháp khác sẽ làm sáng tỏ hơn vấn đề cần tìm hiểu. nghiên
cứu hồ sơ học sinh là cơ sở giúp cho quá trình tìm hiểu học sinh được liên tục và hồn
chỉnh.
- Tìm hiều hồn cảnh gia đình học sinh : để biết được ở nhà các em sống như
thế nào, có em nào phải vừa đi học vừa pải lao động để kiếm tiền vì hồn cảnh q khó
khăn hay khơng, bố mẹ các em làm nghề nghiệp gì, có quan tâm các em hay khơng. Từ
đó giáo viên có thể biết được những vướng mắc và khó khăn mà các em đang gặp phải
để có sự quan tâm, giúp đỡ các em về mặt tinh thần và vật chất để các em có thể yên
tâm học tốt. Để thực hiện được sự giúp đỡ đó, các giáo viên đã cùng tập thể lớp tạo điều
16


kiện cho các bạn về mặt kinh tế dù là ít ỏi, giáo viên chủ nhiệm đề xuất với Ban giám
hiệu để có kế hoạch miễn giảm học phí. Đối với các em có cha hoặc mẹ đi làm ăn xa thì
tính cách các em phần lớn rất khó bảo, giáo viên chủ nhiệm không thể ngày một ngày
hai mà giáo dục, cảm hóa được các em, nhưng dù thế nào thì người giáo viên
Phải thực sự kiên nhẫn vì nếu khơng kịp thời giúp đỡ thì các em dễ bị mất
phương hướng và có những hành vi sai trái.
- Trò chuyện : giáo viên chủ nhiệm trực tiếp trò chuyện với các em học sinh hoặc
với các giáo viên bộ môn khác, nhất là đối với giáo viên chủ nhiệm cũ. Để từ đó tìm
hiểu xem trong thời gian học tập ở lớp cũ em học sinh đó có những đặc điểm và biểu
hiện gì, thái độ cũng như kết quả học tập ra sao, có em nào học khá, năng động hay

khơng. Việc trị chuyện với giáo viên chủ nhiệm lớp cũ được các giáo viên ở trường
Ngô Trí Hịa đặc biệt quan tâm, vì qua đó họ có thể biết được trước khi mình làm chủ
nhiệm thì lớp học đó như thế nào, là một tập thể tốt, có ý thức, năng động hay là một tổ
chức lớp lộn xộn, nhiều học sinh cá biệt và học sinh lười học. Từ đó người giáo viên
chủ nhiệm học hỏi những kinh nghiệm quản lí lớp của những giáo viên chủ nhiệm
trước.
- Hỏi ý kiến : Trong quá trình nghiên cứu , tìm hiểu học sinh, có thể hỏi ý kiến
những người liên quan hoặc những người có kinh nghiệm để nhân được những lời chỉ
bảo, những lời khuyên, những ý kiến có ích. Đồng thời các giáo viên chủ nhiệm trực
tiếp hỏi và thu nhận ý kiến của chính các em học sinh để đảm bảo nguyên tắc dân chủ,
cơng khai, và cũng có thể hiểu được các em nghĩ gì, muốn gì để làm sao có thể hình
thành tâm lí tốt cho học sinh.
Các câu hỏi mà giáo viên chủ nhiệm đưa ra cho các giáo viên bộ mơn nhằm qua
đó khai thác được tình hình của lớp học xoay quanh các nội dung như : biết về tên các
học sinh học kém và quá kém môn của họ, ý thức tổ chức kỉ luật trong giờ học đó của
các em cá biệt như thế nào, các giáo viên bộ mơn có ý kiên gì khơng và có tổ chức học
phụ đạo hoặc có một hình thức bổ sung kiến thức nào khác cho các em hay không?.
Hoặc với bạn bè các em, cha mẹ các em, với cán bộ Đồn, với các cấp chính
quyền để tìm hiểu những hiện tượng, nội dung cần tìm hiểu có liên quan tới đối tượng
mà người giáo viên chủ nhiệm hướng tới. Ở trường THPT DL Ngơ Trí Hịa mỗi học kì
đều có hình thức bỏ phiếu kín để tìm hiểu các em có những nhu cầu, nguyện vọng gì,
17


các em thích học mơn nào nhất, thích thầy (cơ) giáo nào nhất, có ý kiến hay đề xuất gì
với các giáo viên đó khơng, các em có nhận xét gì về giáo viên chủ nhiệm lớp.
Và một hình thức nữa mà các giáo viên chủ nhiệm ở đây đang hướng tới là tìm
hiểu tâm lí học sinh thơng qua các câu hỏi mở như : quan niệm của em về tình bạn,
ngồi giờ học em làm những gì để giúp gia đình, bố mẹ có quan tâm tới các em trong
học tập và có hiểu những nguyện vọng của các em hay không, em mong muốn tập thể

lớp ta phải như thế nào, theo em những bạn nào có đủ khả năng làm cán bộ lớp, các em
có đề xuất hay ý kiến gì với các giáo viên bộ mơn và giáo viên chủ nhiệm khơng, các
em có sáng kiến hay phương pháp gì giúp giáo viên chủ nhiệm có thể quản lí lớp ngày
càng đi lên hay khơng?
- Quan sát : Đây là phương pháp mà các giáo viên ở trường làm thường xuyên
nhằm theo dõi trực tiếp một cách khách quan những học sinh trong lớp học. và cũng
quan sát toàn diện những biểu hiện, hành vi của học sinh trong quá trình học tập, lao
động, vui chơi, trong quan hệ giao tiếp với bạn bè, với người lớn, với các giáo viên
khác trong trường.
- Phỏng vấn: được sự đồng ý của Ban giám hiệu, các giáo viên đưa ra một hình
thức mới gồm hệ thống những câu hỏi để tìm hiểu về phẩm chất đạo đức, các quan hệ,
thái độ, nhu cầu, hứng thú nguyện vọng của hoc sinh. Tùy theo những yêu cầu của nội
dung cần tìm hiểu mà có thể nêu ra những câu hỏi cho học sinh, cho cha mẹ các em
hoặc cho các lực lượng giáo dục có liên quan khác.
Trong mỗi cuộc họp phụ huynh được tổ chức theo định kì thì giáo viên chủ
nhiệm đã đưa ra các câu hỏi dành cho cha mẹ các em để cùng nhau phối hợp làm tốt
cơng tác giáo dục con em mình. Các câu hỏi được lưu ý nhiều nhất như : ở nhà học sinh
có những biều hiện và thái độ cũng như cách ứng xử với người trong gia đình và người
ngồi như thế nào, các em có giúp đỡ cha mẹ làm những cơng việc gì khơng, phụ huynh
đã thực sự quan tâm đầy đủ đến tâm sinh lí của con em mình chưa, nhất là các em học
sinh cấp 3 là lứa tuổi khó bảo, các em dễ tự ái và rất nhạy cảm, các vị phụ huynh có sự
phản đối hay ngăn cấm quyết liệt các em trong các mối quan hệ tình bạn, tình u hay
khơng, các vị có sử dụng vũ lực với các em khơng. Những thông tin mà giáo viên thu
thập được rất quan trọng để từ đó các giáo viên có thể góp ý kiến với cha mẹ các em, đề
ra phương pháp giáo dục tốt nhất. người giáo viên phân tích cho phụ huynh hiểu rõ đặc
điểm tâm lí, sinh lí các em, đề nghị các phụ huynh quan tâm hơn nữa đến con em mình
18


vì người bố người mẹ chưa chắc đã hiểu các em bằng chính bạn bè các em. Thay vì việc

ln cho mình là người lớn thì phụ huynh hãy là người bạn thực sự của các em, lắng
nghe ý kiến, tâm tư nguyện vọng các em thì nhiệm vụ giáo dục ở nhà và ở trường mới
đem lại kết quả như ý.
- Nghiên cứu các sản phẩm do học sinh làm ra như bài tập, đồ dùng : các giáo
viên chủ nhiệm theo thông lệ vẫn kiểm tra đồ dùng học tập của các em xem có đầy đủ
khơng, qua đồ dùng có thể biết được các em có thực sự quan tâm đến công việc học tập
hay không. Kiểm tra vở bài tập theo định kì hoặc đột xuất nhằm giúp phát hiện các học
sinh lười học, tận dụng quỹ gian học tập vào những việc vô bổ.
- Thu thập và xử lí thơng tin :
Tìm hiểu học sinh là một quá trình thường xuyên, liên tục, nên các giáo viên ở
trường đã ghi chép thường xuyên các hiên tượng liên quan đến hành vi đạo đức của học
sinh, sau đó dùng các cơng thức thống kê để xử lí và đưa ra những nhận định về học
sinh.
Ở trường Ngơ Trí Hịa có một số học sinh nam hay trốn học đi chơi bên ngồi,
điều đó có tác hại rất lớn với độ tuổi của các em, đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm có
những biện pháp cứng rắn và kiên quyết để đẩy lùi tình trạng này.
3. Nội dung và hình thức tiến hành
3.1 Nội dung tìm hiểu khi nhận lớp chủ nhiệm
Trước ngày khai giảng, giáo viên chủ nhiệm nhân được sự phân công của BGH
nhà trường về lớp mìn sẽ chủ nhiệm. Sau khi có danh sách học sinh, các giáo viên chủ
nhiệm cố gắng nhớ hết tên học sinh trong lớp. Đây là điều rất quan trọng bởi con người
ai cũng muốn mình là quan trọng đối với người khác, là người được người khác tôn
trọng. việc giáo viên gọi tên các em học sinh ngay khi mới gặp nhau là biểu hiện của
điều đó. Học sinh sẽ rất vui, bất ngờ về điều này. Chính điều này sẽ giúp các giáo viên
chủ nhiệm nhanh chóng để lại ấn tượng của ình trong câc em, điều quan trọng là các em
cảm nhận được sự quan trọng của giáo viên chủ nhiệm đối với mỗi học sinh.
Tiếp theo các giáo viên chủ nhiệm sẽ gặp những giáo viên chủ nhiệm cũ kết hợp
với buổi học nội quy, buổi lao động đâu năm của các em để nắm bắt tình hình chung,
tình hình của một số học sinh trong lớp ( như học sinh giỏi, học sinh cá biệt, học sinh có
hồn cảnh đặc biệt…). Cũng như qua đó giáo viên chủ nhiệm sẽ định hình được đội ngũ

Ban cán sự lớp sau này cũng như đưa ra được biên pháp giáo dục học sinh phù hợp.
19


- Hoàn cảnh sống của học sinh : bao gồm sơ yếu lí lịch, điều kiện kinh tế gia
đình, đặc điểm và quan niệm giáo dục gia đình, tình hình an ninh, trật tự xã hội ở địa
phương, sự quan tâm về giáo dục thanh thiếu niên học sinh ở địa phương, quan hệ xã
hội của học sinh đó.
- Đặc điểm phát triển về thể chất và sinh lí lứa tuổi : đầu năm nhà trường tổ
chức khám sức khỏe cho học sinh để biết cân nặng, chiều cao, bệnh tim mạch, huyết áp,
cận thị.
Giáo viên thì tìm hiểu các em về đặc điểm giới tính như : thái độ, cử chỉ, lời nói
khi tiếp xúc với bạn bè, các trị chơi…
- Đặc điểm tâm lí, khí chất : biểu hiện ở khả năng tư duy, nhận thức, trí thơng
minh, sự nhạy bén, ngơn ngữ, tình cảm, lí trí…thuộc loại hoạt bát, nhanh nhẹn hay trầm
tĩnh…
- Những phẩm chất đạo đức chủ yếu : trung thực hay dối trá, cần cù, chăm chỉ
hay lười biếng, khiêm tốn hay kiêu căng, tự lập hay dựa dẫm, ỷ lại, bạo dạn dũng cảm
hay yếu đuối nhút nhát, ích kỉ hay vị tha…
- Những phẩm chất khác như : tinh thần trách nhiệm, ý thức xây dựng tập thể,
ý thức tổ chức kỉ luật, ý thức và thái độ lao động, ý thức và động cơ học tập, quan hệ
đúng mực, trong sáng, biết kính trên nhường dưới…
- Những sở trường, năng khiếu : thể thao, văn nghệ, mĩ thuật, viết văn, ngoại
ngữ,…
3.2 Các bước tiến hành
a. Chuẩn bị:
- Các giáo viên chủ nhiệm đã thu thập các loại hồ sơ của năm học cũ và các tài
liệu, tổ chức liên quan.
- Đầu năm học các giáo viên yêu cầu các em ghi phiếu điều tra cơ bản về bản
thân các em như một sơ yếu lí lịch. Sau đây là một mẫu phiếu:

20


LÍ LỊCH CÁ NHÂN
Họ và tên:.................................................................Giới tính :….........………
Ngày sinh :………………….
Địa chỉ thường trú :………………...................................................................
Số điện thoại :…………………………………………………..............……
Họ tên bố :………………………...............………..Tuổi:……………..........
Nghề nghiệp :………………………...............………………………………
Nơi công tác :…………………………...............…………………………....
Họ tên mẹ :………………………................………..Tuổi :…………………
Nghề nghiệp :………………………................………………………………
Nơi công tác : ………………………………………...............……………...
Số anh chị em : ………………. Là con thứ mấy : ……................…………..
Ngày vào Đoàn : …………………Kết nạp ở đâu :……................…………..
Đã tững giữ chức vụ gì chưa : ……………….................……………………
Sở thích:………………………………………….................………………...
Sở trường, năng khiếu :……………………………................………………
Kí tên :…………….

- Các giáo viên chủ nhiệm ở trường Ngơ Trí Hịa cịn vạch kế hoạch và thời gian
tiến hành sao cho hợp lí nhất. Ở mỗi giai đoạn cịn có sự dự kiến cụ thể công việc, làm
sao cho khoa học nhất và có thể sửa đổi, bổ sung khi cần thiết hoặc những hồn cảnh
mới thay đổi.
b. Bước tiến hành:
Cơng tác tìm hiểu học sinh là một quá trình thường xuyên, liên tục trong suốt năm
học nhiều khi đan xen nhau. Song về cơ bản có thể tiến hành qua 3 giai đoạn, mỗi giai
đoạn có thể thực hiện ở những mức độ khác nhau, trong những thời gian khác nhau,

nhiều hay ít cịn tùy thuộc vào từng điều kiện thực tế của từng giáo viên chủ nhiệm,
thực tế của lớp, mỗi học sinh và những yêu cầu cần tìm hiểu.


Giai đoạn tìm hiểu sơ bộ :
21


Đây là giai đoạn điều tra cơ bản, là bước khởi điểm để giáo viên chủ nhiệm tiếp
cận với học sinh, với tập thể lớp học mà mình sẽ trực tiếp phụ trách. Các cơng việc
chính của giai đoạn này gồm có việc phát phiếu điều tra cơ bản (lí lịch học sinh như
mẫu trên), tham khảo các loại hồ sơ của học sinh năm học trước, chủ yếu là học bạ và
sổ liên lạc với gia đình, cùng các tài liệu khác. Sau đó là việc tiến hành thu phiếu điều
tra cơ bản, xử lí sơ bộ và ghi những nét chính của học sinh đó như : hồn cảnh gia đình
có những thuận lợi và khó khăn gì? Các em có năng khiếu, sở trường về lĩnh vực nào
hoặc mơn học nào?. Bên cạnh đó các giáo viên chủ nhiệm còn ghi các vấn đề chưa rõ
hoặc còn nghi ngờ để tìm hiểu khi có điều kiện.


Giai đoạn khảo sát, kiểm tra :

Đây là giai đoạn tiếp theo bước điều tra cơ bản nhằm kiểm tra độ chính xác mà
các em đã ghi. Đồng thời các giáo viên cịn có thể bổ sung kịp thời, điều chỉnh kết quả
tìm hiểu và vạch ra kế hoạch,, phương thức tác động sư phạm phù hợp cho từng học
sinh. Giai đoạn này có những bước cơ bản như :
- Đến thăm gia đình học sinh : để tìm hiểu rõ hơn, chi tiết hơn hồn cảnh gia đình
các em, những điều kiện sinh hoạt thực tế của gia đình, của bản thân học sinh, những
nét hồn cảnh riêng…khơng bộc lộ trên bản khai lí lịch. Cơng việc này rất cần thiết vì
nó sẽ giúp giáo viên chủ nhiệm thâm nhập được vào đời sống và tâm hồn học sinh, tạo
tình cảm gắn bó giữa giáo viên với gia đình và các em. Nhưng cơng việc này địi hỏi

người giáo vien chủ nhiệm thật sự yêu nghề, yêu quý học sinh và những yêu cầu về
kinh tế cũng như phương tiện để giáo viên chủ nhiệm thực hiện nó. Ở trường Ngơ Trí
Hịa điều kiện về kinh tế cịn hạn chế, việc tới thăm gia đình học sinh chỉ áp dụng với
các em có hồn cảnh q khó khăn hoặc với học sinh cá biệt.
- Trò chuyện với học sinh và giáo viên chủ nhiệm cũ cũng như giáo viên bộ môn,
bạn bè của các em trong lớp:
Các giáo viên trực tiếp trị chuyện với các em khi có thể để tìm hiểu tâm tư,
nguyện vọng của các em, đồng thời còn phối hợp với việc trò chuyện với bạn bè của các
em trong lớp vì bạn bè là người hiểu các em rõ nhất ở lứa tuổi này.
- Các giáo viên chủ nhiệm đưa ra những câu hỏi gợi mở cho học sinh trong giờ
sinh hoạt lớp để tìm hiểu về cách ứng xử xã hội, tính cách đạo đức, thái độ của các em
thế nào với các mối quan hệ đời sống thường nhật.
22


- Sau khi đã tiến hành tìm hiểu về học sinh thì các giáo viên xử lí, thống kê dữ liệu,
tiến hành phân loại, nhận định về nguyên nhân,, triển vọng của từng nhóm hoặc của
từng học sinh.
Nêu ra những học sinh đặc biệt ( có thiên hướng, năng khiếu gì?)
Nêu ra các học sinh chậm tiến ( hành vi, biểu hiện, nguyên nhân)
- Ghi vào sổ chủ nhiệm hoặc số ghi chép kết quả khảo sát và phân loại, có sự phân
loại, có ghi chép những phát hiện mới, những nhận định. Đồng thời các giáo viên chủ
nhiệm ở trường còn vạch ra kế hoạch để tiến hành tác động sư phạm thích hợp đối với
từng loại đối tượng. Các giáo viên đặc biệt quan tâm tới những em có học lực yếu, hạnh
kiểm yếu, các em chậm tiến và các em đặc biệt có năng khiếu.
 Giai đoạn tìm hiểu nhằm khẳng định quá trình và kết quả giáo dục:
Đây là giai đoạn được tiến hành trong suốt q trình giáo dục, có tính thường
xun và kết thúc ở từng giai đoạn (như giữa học kì, cuối học kì, cuối năm) để khẳng
định và đánh giá kết quả giáo dục một cách khách quan, cơng bằng, chính xác. Hơn nữa
cũng giúp cho việc bổ sung, điều chỉnh, hoàn thiện những biện pháp giáo dục phù hợp.

Giáo viên chủ nhiệm các lớp đã thơng qua hình thức dùng sổ liên lạc và liên hệ
trực tiếp qua điện thoại để thơng báo trực tiếp với gia đình các em về tình hình học tập
cũng như những biểu hiện, thái độ đáng lo ngại của các em đê giáo viên chủ nhiệm
cùng gia đình đề ra phương án hiệu quả nhất để giáo dục con em mình.
Các giáo viên cịn sử dụng những câu hỏi cần thiết để thăm dò ý kiến của các giáo
viên chủ nhiệm lâu năm, giàu kinh nghiệm, hỏi ý kiến của cán bộ Đoàn trường về các
đối tượng học sinh và tập thể lớp mình như : những nhận xét về chi đồn lớp mình, ý
thức kỉ luật cũng như các phong trào của Đoàn, các đồn viên thanh niên trong lớp có
tham gia đầy đủ và tích cực hay khơng, Ban chỉ huy Đồn có ý kiến đóng góp gì với
giáo viên chủ nhiệm hay khơng?.
- Cuối cùng là khâu xử lí, tổng hợp số liệu thu được,
Các giáo viên đã ghi kết quả thu được vào bảng tổng hợp trong sổ chủ nhiệm để
đánh giá hiệu quả và có những điều chỉnh cũng như biện pháp để hồn thiện cơng tác
chủ nhiệm của mình.
4. Giáo viên chủ nhiệm trường Ngơ Trí Hịa tổ chức, xây dựng tập thể lớp
4.1 Nhiệm vụ
23


- Tổ chức tập thể theo phương hướng tự quản tích cực, phát huy được mọi tiềm
năng, vai trị của học sinh trong các hoạt động xây dựng tập thể lớp vững mạnh
- Tôn trọng, tin tưởng ở học sinh, giáo dục cho các em ý thức tự giác, tinh thần
trách nhiệm với công việc, với bản thân và với mọi người.
- Bồi dưỡng cho cán bộ học sinh về phương pháp tự quản các hoạt động của tập
thể. Hình thành cho các em kĩ năng tổ chức, điều khiển, biết đánh giá kết quả hoạt
động.
4.2 Phương tiện và phương pháp
a. Phương tiện:
- Các giáo viên có trong tay bản sơ đồ tập thể lớp:
* Hệ thống bộ máy tự quản của lớp:

+ 1 lớp trưởng phụ trách chung
+ 3 lớp phó ( phụ trách học tập, lao động và cơ sở vật chất)
+ 3 cán sự môn học ( phụ trách các môn xã hội, tự nhiên, ngoại ngữ)
+ Các cán sự chức năng như : cán sự văn nghệ, thể thao, thư viện, tài chính…)
+ 1 thư kí lớp kiêm thủ quỹ
+ 1 bạn trong đội cờ đỏ
+ Các tổ trưởng, tổ phó
Ngồi ra cịn có Phó bí thư chi đoàn
* Sơ đồ bộ máy tự quản của lớp:

GIÁO VIÊN

THƯ KÍ LỚP

LỚP TRƯỞNG

LỚP PHĨ
HỌC TẬP

LỚP PHĨ
VĂN THỂ

LỚP PHĨ
LAO ĐỘNG

CÁN SỰ
MƠN HỌC

CÁN SỰ
CHỨC NĂNG

CÁN SỰ
CHỨC NĂNG

TỔ TRƯỞNG

TỔ PHĨ

24

BÍ THƯ CĐ LỚP

CỜ ĐỎ


Các giáo viên qui định chức năng, nhiệm vụ cụ thể của cán bộ cốt cán học sinh trong
lớp. Cụ thể như sau:
+ Nhiệm vụ của lớp trưởng :
Tổ chức, theo dõi chung mọi hoạt động tự quản của lớp. điều khiển các tiết sinh hoạt
tập thể lớp hàng tuần, chủ động hội ý cán bộ lớp, tổ để bàn bạc các công việc. Tổng
hợp, giá kết quả thi đua về các mặt của lớp hàng tháng, kì học, năm học. Thay mặt giáo
viên chủ nhiệm nắm bắt, quản lí tình hình của lớp và có trách nhiệm xếp hạnh kiểm để
giáo viên tham khảo.
+ Nhiệm vụ của lớp phó phụ trách học tập:
Điều khiển các hoạt động tự quản của lớp về học tập như: tổ chức, trao đổi kinh
nghiệm học tập tốt, tổ chức hội vui học tập, tổ chức các giờ tự học khi giáo viên chủ
nhiệm đi vắng. ngồi ra lớp phó phụ trách học tập cịn có nhiệm vụ phụ trách, điều hành
nhóm cán sự các mơn học hoạt động có hiệu quả, có kế hoạch giúp đỡ các bạn học yếu
vươn lên; theo dõi, đánh giá kết quả học tập của lớp hàng tuần, hàng tháng báo cáo cho
lớp trưởng.

+ Nhiệm vụ của lớp phó phụ trách lao động và cơ sở vật chất :
Nhận nhiệm vụ, phân công công việc, điều khiển các hoạt động lao động, vệ sinh
của lớp. Điều hành, theo dõi công việc thường xuyên thông qua các tổ trưởng phụ trách
lao động của các tổ. Phụ trách các cán sự lớp có chức năng như : quỹ lớp, cơ sở vật chất
khác…Tổng hợp kết quả hàng tháng về các mặt và báo cáo lớp trưởng.
+ Nhiệm vụ của lớp phó phụ trách văn thể :
Điều hành và theo dõi các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao của lớp
một cách trực tiếp hoặc thông qua các tổ trưởng của các tổ và đội văn nghệ, đội bóng
đá… Hầng tháng tổng hợp kết quả, đánh giá cơng việc mình phụ trách giao cho lớp
trưởng.
+ Nhiệm vụ của cờ đỏ trong lớp:
Theo dõi, đánh giá chung các mặt kỉ luật, trật tự, thực hiện nội quy của các tổ và
các thành viên trong lớp. Có trách nhiệm nhận sổ đầu bài cho lớp và phát sổ đầu bài cho
các lớp mà mình đi chấm thi đua. Đồng thời cịn có nhiệm vụ báo cáo cho lớp trưởng
25