Tài liệu Nghiên cứu khoa học kinh doanh_ Chương 6 pdf

Võ Văn Lai - ĐH Tôn Đức Thắng
Phương pháp nghiên cứu kinh doanh 1
20/10/2008 Võ Văn Lai 1
THU THẬP DỮ LIỆU SƠ CẤP
-THIẾT KẾ CHỌN MẪU
Chương 5
Võ Văn Lai
ĐH Tôn Đức Thắng
20/10/2008 Võ Văn Lai 2
Nội dung
•Bảnchấtcủaviệcchọnmẫu
•Yêucầucủamộtmẫutốt
•Chọnmẫuxácsuất đơn giản
•Chọn mẫu xác suất phức hợp
•Chọnmẫu phi xác suất
20/10/2008 Võ Văn Lai 3
Tài liệu tham khảo
•Chương 7, 11, text book
• Sách B.1
Võ Văn Lai - ĐH Tôn Đức Thắng
Phương pháp nghiên cứu kinh doanh 2
20/10/2008 Võ Văn Lai 4
Bài tập và thảo luận
•Xây dựng phương án thu thập dữ liệu sơ
cấp
•Xây dựng bảng câu hỏi điều tra
20/10/2008 Võ Văn Lai 5
1. Bản chất của việc chọn mẫu
• Đám đông (tổng thể)
•Mẫu: khác nhau về kích cỡ, thành phần
•Vấn đề cơ bảncủaviệcchọnmẫu:

–Lựachọnmộtsố phầntử trong tổng thể, từ
đócóthể rút ra kếtluậnvề toàn bộ tổng thể.
–Phầntử: đơnvị nhỏ nhấtcủamẫu dùng để đo
lường và là đơnvị nghiên cứu
20/10/2008 Võ Văn Lai 6
1. Bản chất của việc chọn mẫu
• Chọnmẫu:
– Chọnmộttậphợp các phầntử trong đám
đông
• Tổng điềutra:
– Bao gồmtoànbộ các phầntử trong đám đông
(tổng thể)
Võ Văn Lai - ĐH Tôn Đức Thắng
Phương pháp nghiên cứu kinh doanh 3
20/10/2008 Võ Văn Lai 7
1. Bản chất của việc chọn mẫu
•Tại sao phải chọn mẫu?
–Giảmchi phí
–Kếtquả sẽ chính xác hơn: ít hơn, dễđo
hơn,dễ phỏng vấn, dễđiềutra,…
– Thu thậpdữ liệu nhanh hơn
–Tínhcósẵncủa các phầntử trong tổng thể:
• Đặcbiệt có ý nghĩakhitổng thể vô tận
20/10/2008 Võ Văn Lai 8
1. Bản chất của việc chọn mẫu
•Thế nào là một mẫu tốt?
– Đúng đắn: không chệch
– Ướclượng chính xác: sai số chọnmẫu
20/10/2008 Võ Văn Lai 9
1. Bản chất của việc chọn mẫu

Căn cứ vào tính đại diện:
• Chọnmẫuxácsuất:
– dựatrênquanđiểmcủa quá trình ngẫu nhiên
• Chọnmẫuphi xácsuất:
– Dựatrênquanđiểm phi ngẫu nhiên và có yếutố chủ
quan.
Căn cứ vào phần tử tham gia:
•Chọn mẫu hạn chế
•Chọn mẫu không hạn chế
Võ Văn Lai - ĐH Tôn Đức Thắng
Phương pháp nghiên cứu kinh doanh 4
20/10/2008 Võ Văn Lai 10
Cơ sởđạidiện
Chọnphầntử Xác suấtPhi xácsuất
Không hạnchế ngẫunhiênđơngiảnThuậntiện
Hạnchế ngẫunhiênphứchợpCómục đích
Hệ thống Phán đoán
CụmQuota
Phân tầng Snowball
Kép
20/10/2008 Võ Văn Lai 11
Thứ bậc câu hỏi
Nghiên cứu-Quảnlý
Thiếtkế chọn
mẫutrong
quá trình
nghiên cứu
Dạng chọnmẫu
Phi xác suất Xác suất
Xác định đám

đông liên quan
Lựachọnkỹ thuật
lấymẫu
Nhậndạng các
danh sách
chọnmẫu
Đánh giá và chọn
danh sách chọnmẫu
Điềuchỉnh / xây dựng
danh sách chọnmẫu
Xác định những quy tắc
của danh sách chọnmẫu
Xác suất
Phi xác suất
Không
chấp
nhận
Lấymẫu
Chấpnhận
20/10/2008 Võ Văn Lai 12
2. Chọnmẫu xác suất đơn giản
•Các bước thiết kế chọn mẫu:
– Đám đôngcóliênquan?
– Các tham số quan tâm?
– Danh sách chọnmẫu?
–Loạimẫu?
–Cỡ mẫu?
– Chi phí?
Võ Văn Lai - ĐH Tôn Đức Thắng
Phương pháp nghiên cứu kinh doanh 5

20/10/2008 Võ Văn Lai 13
2. Chọn mẫu xác suất đơn giản
• Các khái niệm:
– Sai số chọnmẫu
– Khoảng tin cậy
– Định lý giớihạn trung tâm
20/10/2008 Võ Văn Lai 14
3.Chọnmẫu xác suấtphứchợp
• Chọnmẫungẫu nhiên đơngiản không
thựctế:
– Các phầntử của đám đông không có sẵn
– Không thể sử dụng toàn bộ thông tin về tổng
thể
Æ
thiếtkế nghiên cứucóthể không có tác
dụng
– Có thể tốnnhiều chi phí để thựchiện
20/10/2008 Võ Văn Lai 15
3. Chọnmẫu xác suấtphứchợp
• Chọnmẫuhệ thống
• Chọnmẫu phân tầng
–Tỉ lệ
– Không tỉ lệ
• Chọnmẫutheocụm
• Chọnmẫukép
Võ Văn Lai - ĐH Tôn Đức Thắng
Phương pháp nghiên cứu kinh doanh 6
20/10/2008 Võ Văn Lai 16
3. Chọn mẫu xác suất phức hợp
•Chọn mẫu hệ thống

–Xácđịnh tổng số phầntử của đám đông
–Xácđịnh kích cỡ mẫu
–Xácđịnh các bướcngẫu nhiên
–Thiếtlậpmẫubằng cách chọncácphầntử
thứ k trong các nhóm:
– K = tổng số phầntử củatổng thể/kích cỡ mẫu
20/10/2008 Võ Văn Lai 17
3. Chọn mẫu xác suất phức hợp
Chọnmẫu phân tầng: chia tổng thể thành các
đám đông nhỏ hơn(cáctầng)
• tăng hiệusuấtvề mặtthống kê củamẫu
• cung cấp đủ dữ liệu để phân tích các tầng
• cho phép dùng các quy trình và phương pháp khác nhau
– Tỉ lệ
– Không tỉ lệ
20/10/2008 Võ Văn Lai 18
3. Chọn mẫu xác suất phức hợp
•Chọn mẫu theo cụm: Tổng thểđượcchia
thành các cụm. Trong đómộtsố cụm được
chọnmộtcáchngẫu nhiên
–Mức độ thuầnnhấtcủacáccụm?
–Sẽ tìm các cụmbằng hay không bằng nhau?
–Ta sẽ chọncụmlớnnhư thế nào?
–Ta sẽ dùng cụmmộtbướchay nhiềubước?
–Cở mẫucầnthiết?
Võ Văn Lai - ĐH Tôn Đức Thắng
Phương pháp nghiên cứu kinh doanh 7
20/10/2008 Võ Văn Lai 19
3. Chọn mẫu xác suất phức hợp
Chọn mẫu phân tầng Chọn mẫu theo cụm

-Chia tổng thể thành một vài
tầng
-Chọn ngẫu hiên các phần
tử trong mỗi tầng
-Chia tổng thể thành nhiều
nhóm, một nhóm vài phần tử
-Chọn ngẫu nhiên một số
nhóm, sau đó nghiên cứu
sâu hơn
20/10/2008 Võ Văn Lai 20
3. Chọn mẫu xác suất phức hợp
•Chọn mẫu kép
–Cácmẫucóthểđượcsử dụng cho mộtsố
nghiên cứutiếp theo.
•Giảm chi phí ban đầu
20/10/2008 Võ Văn Lai 21
So sánh các cách chọn mẫu xác
suất
LoạiMô tả Thuận lợiKhó khăn
Chọn mẫu
ngẫu
nhiên đơn
giản
Mỗi phần tử của tổng
thể đều có cơ hội được
lựa chọn như nhau
Dễ thực hiện Yêu cầu có một danh sách
các phần tử của tổng thể.
Tốn nhiều thời gian.
Sai số lớn.

Chi phí cao.
Chọn mẫu
hệ thống
Chọn một phần tử của
tổng thể, sau đóthực
hiện việc chọn phần tử
thứ k sau phần tử nảy
Thiết kế đơn giản
Dể thực hiện
Dể tính mức trung bình
hay tần suất
Chi phí thấp
Chọn lùi theo một khoảng cố
định có thể bị lặp
Độ chệch có thể xuất hiện tại
lần lự
a chọn đầu tiên
Chọn mẫu
phân tầng
Chia tổng thể thành các
tổng thể con hay các
tầng, sau đóchọn mẫu
ngẫu nhiên đơn giản
cho mỗ tầng. Kết quả có
thể tính bằng trung bình
trọng số
Nhà nghiên cứu kiểm soát
được cở mẫu trong mỗi
tầng
Tăng hiệu quả thống kê

Cung cấp dữ liệu đại diện
cho các tầng và phân tích
các tầng
Có thể sử dụng nhiều
phương pháp khác nhau
cho mỗi t
ầng
Sai số có thể tăng nếu các
tầng được chọn với tỷ lệ
khác nhau
Chi phí cao
Đặc biệt, việc phân tầng sẽ
tăng chi phí
Võ Văn Lai - ĐH Tôn Đức Thắng
Phương pháp nghiên cứu kinh doanh 8
20/10/2008 Võ Văn Lai 22
So sánh các cách chọn mẫu xác
suất
LoạiMô tả Thuận lợiKhó khăn
Chọn mẫu theo
cụm
Chia tổng thể thành
nhiều nhóm không
đồng nhất. Một số
nhóm có thể được lựa
chọn cho các nghiên
cứu sâu hơn về sau
Có thể cung cấp ước
lượng không chệch cho
tổng thể.

Hiệu quả kinh tế hơn
chọn mẫu ngẫu nhiên
đơn giản
Chi phí mỗi cụm nhỏ
hơn
Dể thực hiện hơn
Có thể có sai số thống
kê lớn do các cụm
không
đồng nhất
Chọn mẫu kép
Chọn mẫu đã được
dùng ở nghiên cứu
trước đó, dựa vào các
thông tin đã có, chọn
mẫu để nghiên cứu tiếp
theo
Có thể giảm chi phí nếu
việc chọn mẫu lần đầu
cung cấp đủ thông tin
Chi phí sẽ tăng nếu có
sự khác biệt giữa các
lần
20/10/2008 Võ Văn Lai 23
4. Chọnmẫu phi xác suất
Lý do sử dụng
• Quy trình đáp ứng thỏa đáng các mục
tiêu chọnmẫu
• Chi phí thấp
•Thờigiancóhạn

• Không bị nhiềusaisố do con ngườinhư
chọnmẫungẫu nhiên hoàn toàn
• Không có sẵn danh sách của đám đông
20/10/2008 Võ Văn Lai 24
4. Chọnmẫu phi xác suất
• Chọnmẫutiệnlợi
• Chọnmẫucómụctiêu
–Chọnmẫucóphánđoán
–Chọnmẫutheonhững hạnmức nào đó
• Chọnmẫutheomạng quan hệ (Snowball)