Đề bài 1: Nghệ thuật trào phúng qua chương “Hạnh phúc của một tang gia”, Trích “Số đỏ” của Vũ Trọng Phụng.

Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

HẠNH PHÚC CỦA MỘT TANG GIA
- Vũ Trọng PhụngĐề bài 1: Nghệ thuật trào phúng qua chương “Hạnh phúc của một tang gia”,
Trích “Số đỏ” của Vũ Trọng Phụng.
I. MỞ BÀI
Vũ Trọng Phụng là nhà văn hiện thực phê phán tiêu biểu của văn học Việt Nam
1930-1945. Nhắc đến Vũ Trọng Phụng người ta nghĩ ngay đến một nhà văn tài năng nhưng
vắn số. Ông ra đi khi mới 27 tuổi nhưng đã kịp để lại cho đời một sự nghiệp văn học đồ sộ,
đầy giá trị. Trong đó, đáng kể nhất là tiểu thuyết “Số đỏ” được viết khi ông mới 24 tuổi.
Tác phẩm được đánh giá là một kiệt tác của văn học Việt Nam thế kỉ XX và được nhà văn
Nguyễn Khải nhận xét là “Cuốn sách ghê gớm có thể làm vinh dự mọi nền văn học”. Tiểu
thuyết “Số đỏ” được đăng lần đầu trên Hà Nội báo năm 1936, sau đó được in thành sách
năm 1938. Tác phẩm là đỉnh cao trong nghệ thuật trào phúng của Vũ Trọng Phụng, mà
trong đó nếu coi thiên truyện là một màn đại hài kịch về xã hội thượng lưu thành thị trước
Cách mạng tháng Tám 1945 thì chương truyện thứ XV, với cái tên độc đáo Hạnh phúc của
một tang gia là một màn hài kịch đặc sắc nhất. Trong đoạn trích, nhà văn đã sử dụng các
thủ pháp nghệ thuật trào phúng một cách tài tình, có ý nghĩa sâu sắc trong việc lên án xã
hội mà ơng gọi là “khốn nạn” và “chó đểu”.
II. THÂN BÀI
1. Giải thích: Nghệ thuật trào phúng là gì?
- Nghệ thuật trào phúng là nghệ thuật gây cười nhằm vạch trần, đả kích, châm biếm
những hiện tượng xấu xa trong đời sống xã hội, từ đó thể hiện tiếng nói lên án, phê phán,
tố cáo. Để tạo ra giá trị trào phúng thì quan trọng nhất phải tạo được tình huống trào phúng
và phải tổ chức các phương tiện nghệ thuật để làm nổi bật mâu thuẫn trào phúng.
- Tính chất trào phúng trong chương “Hạnh phúc của một tang gia” của Vũ Trọng
Phụng được biểu hiện qua việc xây dựng những mâu thuẫn trào phúng, tình huống trào
phúng, chân dung nhân vật trào phúng, cảnh tượng trào phúng, ngôn ngữ trào phúng, giọng
điệu trào phúng…Tất cả tạo thành một màn bi hài kịch khiến người đọc cười ra nước mắt.

2. Nghệ thuật trào phúng trong đoạn trích
2.1. Mâu thuẫn trào phúng, tình huống trào phúng thể hiện qua nhan đề
* Mâu thuẫn trào phúng thể hiện qua nhan đề:
Trước hết, cần khẳng định mâu thuẫn trào phúng trong “Số đỏ” nói chung và đoạn
trích nói riêng khơng phải Vũ Trọng Phụng tạo ra. Mâu thuẫn đó vốn đã tự có trong bản
chất xã hội đương thời và nhà văn họ Vũ, với cái nhìn sắc lạnh của “ơng vua phóng sự đất
Bắc” và với cái tài của một nhà trào phúng bẩm sinh, đã nhận ra nó, chỉ nó ra và nâng nó
lên cho cả bàn dân thiên hạ nhìn thấy, để cười, để căm ghét và khinh bỉ.
1


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

Mâu thuẫn trào phúng được nhà văn thể hiện ngay ở nhan đề chứa đựng nghịch lí:
"Hạnh phúc của một tang gia". "Hạnh phúc" là trạng thái cảm xúc của con người, là trạng
thái vui vẻ, sung sướng khi người ta được đáp ứng, thỏa mãn nhu cầu, mong muốn nào đó.
"Tang gia" là gia đình có tang, có người thân qua đời. Thơng thường, khi có tang các thành
viên trong gia đình thường sẽ cảm thấy đau đớn, thương tiếc, thậm chí khóc lóc đầy thương
tâm vì họ hiểu rằng đó là giờ phút sinh li tử biệt, mãi mãi khơng cịn được gặp lại người
thân. Nhưng điều đáng nói ở đây là một gia đình có tang mà khơng ai trong gia đình ấy
cảm thấy thương tiếc, đau đớn. Trái lại, họ đều vui sướng, hả hê. “Hạnh phúc” và “tang
gia” hai mặt vốn hoàn toàn đối lập, tưởng không thể đi liền với nhau vậy mà giờ đây nó
được đặt trong mối quan hệ sở hữu qua từ “của”. Nhà có tang mà lại hạnh phúc, điều này
thật nghịch lý, trớ trêu và quá hài hước. Cách đặt tên chương truyện như vậy thật là có một
khơng hai, vừa lạ, vừa giật gân và vừa gây tò mò cho bạn đọc.
Nhan đề ấy cũng phản ánh một tình huống có tính chất trào phúng. Tình huống trào
phúng được lựa chọn là một tình huống đạo đức: tác giả dùng cái chết của người thân làm
phép thử độ sáng của đạo hiếu trong gia đình, dùng cái chết đồng loại làm phép thử độ

sáng của tình người và tính người. Và mọi sự bắt đầu từ cái chết của cụ cố Tổ. Ơng già vừa
chết đó là cha, là ơng trong một gia đình đơng đảo thuộc tầng lớp thượng lưu. Khi cụ chết,
cả gia đình ấy đã nhao lên mỗi người một cách. Nhao lên không phải vì đau khổ, vì lo
lắng… mà chúng đã nhao lên vì hạnh phúc, vì “Cái chết kia đã làm cho nhiều người sung
sướng lắm”. Cái chết cụ cố Tổ không khiến đám con cháu của cụ đau buồn, mà nếu có đau
buồn, thương tiếc cũng chỉ là cái mặt nạ, là màn kịch được dựng lên để che đậy những nhu
cầu, mưu đồ, toan tính bên trong. Cái chết của cụ thật sự đã ban phát niềm hạnh phúc cho
tất cả các thành viên trong gia đình.
* Niềm vui chung của gia đình đại bất hiếu
Cái chết của Cụ Tổ đã khiến cho mọi thành viên trong gia đình có tang cảm thấy
sung sướng và hạnh phúc bởi đám con cháu của cụ nóng lịng chờ đợi cái giây phút này từ
lâu. Chúng mong ngóng từng ngày cụ từ giã cõi đời để được chia gia sản. Cụ chết có nghĩa
là di chúc của cụ đã đến lúc được thực thi "Thế là từ nay mà đi, cái chúc thư kia sẽ đi vào
thời kì thực hành chứ khơng cịn là lí thuyết viển vơng nữa". Món gia tài kếch xù của cụ sẽ
được chia cho các con trai, con gái, các cháu trai, cháu gái. Các con cháu của cụ đều được
sở hữu khối tài sản lớn và đám tang của cụ cũng là dịp hiếm có để chúng khoe của, khoe
giàu, phô cái sang ra cho thiên hạ biết. "Người ta tưng bừng vui vẻ đi đưa giấy cáo phó, gọi
phường kèn, thuê xe đám ma..." với niềm vui tràn ngập "Thành thử tang gia ai cũng vui vẻ
cả". Để diễn tả điều đó nhà văn Vũ Trọng Phụng khi miêu tả đám tang đã rất nhiều lần sử
dụng các từ như vui vẻ, sung sướng, hạnh phúc… Cũng có lúc tang gia bối rối, nhưng
người ta bối rối khơng phải vì đau buồn mà bối rối vì phải lo lắng, bận rộn để làm một đám
tang thật lớn, khiến đám tang thành một đám hội. Thật chua xót, đắng cay vì nó thể hiện sự
2


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

mục ruỗng về nhân cách con người, hé mở bản chất xấu xa của tầng lớp thượng lưu trong

xã hội, chúng chỉ quan tâm đến danh lợi mà bất chấp đạo lí tình nghĩa.
* Niềm vui riêng của các thành viên trong gia đình (Chân dung nhân vật)
Ngồi niềm vui chung thì mỗi người trong gia đình đại bất hiếu lại có một hạnh phúc
riêng, khơng ai giống ai. Bằng việc miêu tả tâm trạng, nỗi niềm riêng của mỗi người trước
cái chết của cụ Tổ, nhà văn đã thể hiện rõ nét bản chất, tính cách của mỗi nhân vật. Từ đó
làm hiện lên chân dung các nhân vật trào phúng. Với nghệ thuật biếm họa, chỉ với đôi ba
nét tả nhà văn tóm được thần thái của đối tượng trào phúng, tạo tiếng cười đầy chất trí tuệ,
có sức công phá lớn. Các chân dung biếm họa lần lượt hiện lên dưới ngịi bút như có thần
của Vũ Trọng Phụng là:
- Cụ cố Hồng: Nhân vật cụ Cố Hồng là con trai trưởng của cụ cố Tổ. Cái mà ông mơ
ước và tô vẽ là gia thế của một gia đình nề nếp, gia phong, danh gia vọng tộc. Có lẽ vì suy
nghĩ gia đình càng đơng con nhiều cháu và con cháu càng khôn lớn bao nhiêu thì gia đình
có phúc bấy nhiêu nên tuy mới ngồi năm mươi tuổi nhưng lúc nào ông Hồng cũng mơ
ước được gọi là cụ cố. Ông sẵn sàng mùa hè mặc áo bơng, trả nhầm tiền xe để chứng minh
mình lẩm cẩm; ln gắt gỏng để chứng tỏ mình già cả, ốm yếu. Khi cụ cố Tổ chết thì mơ
ước của cụ cố Hồng đã trở thành hiện thực. Ông sung sướng đến độ đê mê nên "đã nhắm
nghiền mắt lại để mơ màng đến cái lúc mặc đồ xô gai, lụ khụ chống gậy, vừa ho khạc vừa
khóc mếu, để cho thiên hạ phải chỉ trỏ: Úi kìa, con giai nhớn đã già đến thế kia kìa!" và
khen "một cái đám ma như thế, một cái gậy như thế"... Niềm vui của cụ không thể kiềm
chế được nên tràn cả ra lời nói, hành động. Cụ hút liền một chập 60 điếu thuốc phiện, hả hê
lim dim đôi mắt. Trong trong lúc nhốn nháo, thằng bồi tiêm vẫn còn đếm được 1872 câu
gắt: "Biết rồi, khổ lắm, nói mãi!", một câu nói vơ nghĩa được lặp đi lặp lại trong mọi tình
huống. Dân gian thường nói “Buồn như cha chết”, thế mà ngày cha mất, cụ cố Hồng hiện
ra nguyên hình chân tướng của một kẻ háo danh, ngu dốt và bất hiếu.
- Ông Văn Minh: Ông Văn Minh là đứa cháu đích tơn, là "nhà cải cách xã hội" danh
giá. Văn Minh đi Tây du học 6-7 năm mà chẳng có một mảnh bằng, về nước hắn mở hiệu
may để cổ vũ cho phong trào "Âu hóa" nhằm "phơ ra những bộ phận kín đáo của phái
đẹp". Những bộ trang phục của tiệm may được đặt cho những cái tên gợi cảm và đầy khiêu
khích như ngây thơ, hững hờ, chờ một phút… Văn Minh tận dụng ngay đám tang ông nội
làm cơ hội kinh doanh, coi đây là dịp hiếm có để tiệm may Âu hóa và ông TYPN có thể

lăng xê những mẫu trang phục táo bạo nhất. Trong đám tang Văn Minh đăm đăm, chiêu
chiêu rất phù hợp với hoàn cảnh tang gia bối rối. Nhưng Văn Minh băn khoăn, bối rối
khơng phải vì đám tang mà vì khơng biết phải xử trí thế nào với Xuân Tóc Đỏ. Xuân có hai
cái tội nhỏ là tố cáo tội hoang dâm của một người em gái ông và quyến rũ một người em
gái khác của ông nhưng lại có một cái ơn to vì câu nói: “Thưa ngài, ngài là một người
chồng mọc sừng” khiến cho cụ cố Tổ uất lên mà chết.
3


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

- Bà Văn Minh: Mừng rỡ, sung sướng chỉ mong đến lúc phát tang để được mặc
những đồ xô gai tân thời, cái mũ mấn trắng viền đen – là những cái rất ăn với nhau mà
tiệm Âu hóa một khi đã lăng xê ra thì có thể ban cho những ai có tang đương đau đớn vì kẻ
chết cũng được hưởng chút ít hanh phúc ở đời.
- Cơ Tuyết: Cô Tuyết là con gái cụ cố Hồng, là một cô gái hư hỏng nhưng chỉ hư
hỏng một nửa, một thứ thiếu nữ rất tiêu biểu trong xã hội tân thời ngày ấy. Cô bị thiên hạ
đồn đại quá nhiều nên đám tang là dịp cô diện bộ y phục “ngây thơ”, một bộ tang phục rất
hở hang và táo bạo của tiệm may Âu hóa, để chứng minh cho thiên hạ là cô chưa đánh mất
cả chữ trinh. Đám tang cũng là dịp để Tuyết trình diễn một gương mặt "buồn lãng mạn rất
đúng mốt một nhà có đám". Nhưng cái “buồn lãng mạn” của cô Tuyết không phải vì cái
chết của cụ cố mà cơ buồn đến mức muốn tự tử vì người tình là Xn tóc đỏ chưa đến.
- Cậu Tú Tân: Cậu Tú Tân thì điên người lên được chụp ảnh. Cậu đã sẵn sàng mấy
cái máy ảnh mà mãi cậu khơng được dùng đến. Ơng nội chết bỗng dưng lại là dịp để cậu
trổ tài đạo diễn, chụp ảnh và giải trí.
- Ơng Phán mọc sừng: Ơng Phán mọc sừng là chồng cơ Hồng Hơn và là cháu rể
của người quá cố. Việc ông mọc sừng chính là nguyên nhân gây ra cái chết của cụ Tổ. Ơng
ta sung sướng vì khơng ngờ rằng giá trị đơi sừng hươu vơ hình trên đầu mình lại lớn đến

thế, chính vì nó mà ơng được chia thêm vài nghìn đồng. Chân dung ơng Phán mọc sừng
quả thật là bức biếm họa nực cười nhất, đáng châm biếm, mỉa mai nhất. Bởi vì, với một
người đàn ơng mà nói việc vợ ngoại tình là nỗi nhục nhã ê chề, thế mà ơng khơng những
khơng thấy nhục mà cịn sung sướng đến tột đỉnh. Có thể nói, ở nhân vật này khơng cịn
tồn tại những gì gọi là danh dự và sĩ diện.
=> Mỗi nhân vật chỉ được miêu tả bằng một vài nét chấm phá mà tất cả đều hiện lên
thật sống động. Đúng là một lũ con cháu bất hiếu khơng có tình người, một gia đình khơng
có ln thường, đạo lí. Gia đình ấy chính là xã hội đương thời thu nhỏ với đầy thói hư tật
xấu.
* Niềm vui lan cả ra ngồi tang quyến
Khơng dừng lại ở đó, mâu thuẫn trào phúng trong chương truyện được phóng đại,
tăng dần về mức độ. Ban đầu là niềm hạnh phúc của các thành viên trong gia đình, sau đó
là hạnh phúc lan tràn ra cả ngồi xã hội. Dưới mắt Vũ Trọng Phụng, lũ người giả dối
không chỉ là một nhóm nhỏ mà rất đơng đảo, chúng là tồn xã hội. Niềm hạnh phúc của gia
đình cụ cố Tổ lan ra cả ra ngoài tang quyến.
- Xuân tóc đỏ: Cái chết của cụ cố Tổ làm cho Xuân tóc đỏ vốn đã danh giá giờ càng
danh giá hơn. Lời tố cáo cái sừng trên đầu của ông Phán khiến cụ Tổ lăn ra chết khiến hắn
bỗng chốc trở thành người ơn của gia đình cụ cố Hồng. Trong đám tang, hắn xuất hiện
cùng sư Tăng Phú là cố vấn của tờ báo "Gõ mõ", một đám sư và 6 chiếc xe mang theo hai
vòng hoa lớn khiến cụ Phán bà - người đã từng chửi Xuân là đồ khốn nạn và đe sẽ nhổ vào
mặt hắn cũng phải cảm động và sung sướng: "Ấy giá khơng có món ấy thì là thiếu chưa
4


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

được to. May mà ông Xuân đã nghĩ hộ tôi". Cịn cơ Tuyết thì vơ cùng sung sướng bèn liếc
mắt đưa tình với hắn để tỏ ý cảm ơn. Sự xuất hiện đầy danh giá của Xuân khiến người ta

hoặc là phải khen ngợi nó hoặc là ghen ghét nó.
- Cảnh sát Min Đơ và Min Toa: Là hai viên cảnh sát thuộc bộ thứ 18, được thuê giữ
trật tự cho đám tang. Giữa lúc đang thất nghiệp, khơng có ai đáng bị phạt để phạt và đương
buồn rầu như nhà bn vỡ nợ thì bỗng có đám th nên họ sung sướng cực điểm, đã trơng
nom hết mình.
- Bạn bè cụ cố Hồng: thuộc giới thượng lưu được coi lớp người tinh hoa của xã hội.
Đó là những kẻ tai to, mặt lớn nhưng lại vừa háo danh, vừa háo sắc. Đến dự đám tang, các
cụ có dịp khoe khoang đủ các loại huân huy chương như Bắc đẩu bội tinh, Cao Mên bội
tinh, Long bội tinh…và đủ các loại râu ria hoặc dài, hoặc ngắn, hoặc loan quăn, rầm rậm…
Bộ râu của các cụ đã nói lên bản chất bên trong. Trong đám ma, các cụ cảm động khơng
phải vì tưởng nhớ đến người đã khuất, cũng khơng vì tiếng kèn đưa ma não nuột bi ai, mà
cảm động vì làn da trắng thập thị trong làn áo mỏng của cô Tuyết.
- Sư cụ Tăng Phú: sung sướng, vênh váo ngồi trên chiếc xe hòa vào đám tang đi
giữa các phố. Sư cụ tin chắc rằng trong số thiên hạ đi xem đám ma thế nào cũng có người
nhận ra cụ là người đánh đổ được hội Phật giáo. Có lẽ đây cũng là một bức chân dung phụ
họa cho thói háo danh và ngu dốt vì sư là người theo đạo Phật vậy mà lại sung sướng và
đắc thắng vì đánh đổ hội Phật giáo.
- Hàng phố: sung sướng vì được chứng kiến một đám ma to tát chưa từng có. Đám
ma đi đến đâu huyên náo đến đấy, cả một thành phố nhốn nháo lên khen đám ma to.
=> Tất cả cho thấy tài năng của nhà văn và ý nghĩa hiện thực sâu sắc của tác phẩm.
Khơng chỉ đám con cháu trong gia đình mà đến những kẻ ngoài xã hội cũng cùng một
ruộc. Tất cả bọn chúng tạo nên một xã hội dị hợm, nhố nhăng, đồi bại, vô đạo đức mà gọi
là cải cách, văn minh và Âu hóa.
2.2. Cảnh tượng trào phúng
Song có lẽ đọc chương “Hạnh phúc của một tang gia”, ngoài những chân dung biếm
họa trên, người đọc chắc hẳn không thể quên những cảnh tượng trào phúng mà tác giả tập
trung miêu tả như cảnh đưa đám và hạ huyệt.
* Cảnh đưa đám:
Đám tang cụ cố Tổ được miêu tả là một đám tang rất to theo cả ba lối Ta, Tàu, Tây.
Có kiệu bát cống, lợn quay đi lọng, lốc bốc xoảng và bú dích, có nhiều vịng hoa và

khoảng 300 câu đối, vài ba trăm người đi đưa, lai có chụp ảnh như ở hội chợ. Đám tang to
đến mức làm cả một thành phố nhốn nháo cả lên, có thể “làm cho người chết nằm trong
quan tài cũng phải mỉm cười sung sướng nếu không gật gù cái đầu”. Tính chất trào phúng
của cảnh đưa đám không chỉ thể hiện ở lối tổ chức đám tang theo kiểu hổ lốn, tạp pí lù ta
chẳng ra ta, tàu chẳng ra tàu, tây chẳng ra tây mà còn nực cười, đáng mỉa mai vì:
5


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

+ Điệp khúc “Đám cứ đi…” được nhắc lại đến mấy lần có ý muốn nói đám ma thật
là to, thật là đông. Điệp khúc ấy khiến người đọc tưởng tượng là đám tang đang từ từ
chuyển động một cách trang nghiêm nhưng kì thực đám tang ấy như một đám hội, một
đám rước. Niềm vui của những người đi đưa tang khiến đám tang có xu hướng trở thành
đám hội tưng bừng, náo nhiệt.
+ Đám tang đi được bốn phố thì Xn tóc đỏ mới xuất hiện. Sự xuất hiện của Xuân
cùng đám sư trên sáu chiếc xe mang theo hai vòng hoa lớn làm cho đám tang đã to tát càng
trở nên sang nhất tất cả. Nhưng đám tang ấy càng to tát bao nhiêu, sang trọng bao nhiêu thì
càng trở nên nhố nhăng, dị hơm bấy nhiêu.
+ Đám tang cụ cố Tổ tưởng to nhất tất cả nhưng hóa ra lại thiếu mất thứ quan trọng
nhất mà một đám ma cần phải có đó là tình người, thiếu đi những giọt nước mắt chân
thành. Trong đám tang của cụ đám con cháu đang mải vui sướng và tất cả những người đi
đưa ma cũng không ai quan tâm đến cụ. Họ cố tạo ra vẻ buồn rầu, nghiêm trang cho phù
hợp với hoàn cảnh, nhưng những câu chuyện của họ thì rất sơi nổi và chẳng liên quan gì
đến người chết. Họ mải mê với những câu chuyện riêng tư như cái áo mới may, cái tủ mới
sắm... Thật là đủ giai thanh gái lịch, nên họ chim nhau, cười tình với nhau, bình phẩm với
nhau, chê bai nhau, ghen tng hẹn hị nhau. Chen lẫn vào đó là những câu chuyện rất tục
tĩu, đồi bại. Thiếu đi tình cảm, thiếu sự thương tiếc chân thành thì đám ma to tát kia chỉ là

một trị hình thức giả dối, lòe loẹt, om sòm. Nhưng đáng buồn là trong xã hội ấy, dường
như người ta đã quen với với sự giả dối, những trị hình thức, lịe loẹt om sòm như vậy.
* Cảnh hạ huyệt:
Và rồi thời khắc đau thương, xót xa nhất cũng đã đến – lúc hạ huyệt. Đây là lúc mà
người âm kẻ dương sẽ vĩnh viễn, mãi mãi chia lìa, khơng bao giờ gặp lại. Vậy mà cảnh hạ
huyệt trong chương truyện lại được ví như một màn trị hề lố bịch. Bên cạnh hình ảnh cụ
cố Hồng mếu máo rồi ngất đi là hai cảnh tượng:
+ Cậu tú Tân trong bộ trang phục luộm thuộm cùng đám bạn bè rầm rộ nhảy hết lên
mả này đến mả khác, bắt mọi người phải uốn éo, tạo dáng, khóc như này, chùi nước mắt
thế kia để chụp ảnh cho khỏi giống nhau. Những bức ảnh ấy hẳn sẽ là những hình ảnh về
một đám tang mẫu mực, có đau buồn, thương tiếc nhưng kì thực bên trong là sự dối trá, lừa
bịp.
+ Nhưng có giả dối nhất phải là ơng Phán mọc sừng. Ơng cháu rể q hóa ấy khóc
q, khóc nức nở, ơng oặt người đi khó mãi khơng thơi. Tiếng khóc của ơng nghe rất lạ đời
Hứt!... Hứt!., Hứt!.. Ông bộc lộ nỗi đau xót của mình một cách ồn ào hơn ai hết nhưng thực
ra khóc là hình thức trá hình cho một vụ thương thảo với Xn Tóc Đỏ. Ơng trù tính ngay
một cuộc doanh thương với Xn Tóc Đỏ để nhân cái số vốn ấy lên. Ơng cố tình khóc để
có cớ dựa vào người Xuân, dúi vào tay hắn tờ bạc năm đồng gấp tư, trả công hắn đã tố cáo
cái sừng vơ hình trên đầu để ơng được chia thêm tiền. Bị tố cáo mọc sừng ông ta khơng
những khơng biết nhục lại cịn tìm cách để trả cơng cho người tố cáo. Có thể nói, sự đồi
6


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

bại, giả dối, thô bỉ của bọn thượng lưu đã đến mức tột độ vô liêm sỉ. Những con người
"khốn nạn" trong cái xã hội "chó đểu" là như thế đó!
Thật là những kịch sĩ thượng hạng của những tấn trị đời. Hai cảnh tượng ấy đóng lại

một cách trọn vẹn và sắc sảo chương sách nói về sự giả dối của người đời.
2.3. Các biện pháp nghệ thuật khác
* Cường điệu, nói ngược, nói mỉa
Nghệ thuật trào phúng bậc thầy của Vũ Trọng Phụng còn hiện ra ở thủ pháp cường
điệu, nói ngược và nói mỉa. Sự cường điệu, nói quá lên về niềm vui của những người trong
và ngồi tang quyến có tác dụng làm nổi bật mâu thuẫn trào phúng. Kết hợp thêm vào đó là
giọng điệu mỉa mai, châm biếm “phủ sóng” khắp cả chương truyện như “tình cờ gây ra cái
chết của ơng già đáng chết”, “Ông già hơn tám mươi tuổi phải chết một cách bình tĩnh”,
“Thành thử tang gia ai cũng vui vẻ cả”, “Thật là một đám ma to tát có thể làm cho người
chết trong quan tài cũng phải mỉm cười nếu không gật gù cái đầu”… Không chỉ làm người
đọc cười hả hê, sung sướng mà cười đến chảy nước mắt.
* Phát hiện, miêu tả các chi tiết đối lập gay gắt nhưng cùng tồn tại trong một sự vật, con
người
Nhà văn Vũ Trọng Phụng rất có thế mạnh trong việc phát hiện, miêu tả các chi tiết
đối lập gay gắt nhưng cùng tồn tại trong một sự vật, con người. Thủ pháp nghệ thuật này
làm người ta phải bật lên tiếng cười châm biếm, mỉa mai. Ví dụ như tang gia đáng lẽ phải
đau buồn, bi thương thì lại sung sướng hạnh phúc đến cực điểm. Cảnh đám tang mà lại như
một đám hội, đám rước.
* Miêu tả cận cảnh, viễn cảnh (nghệ thuật điện ảnh)
Một trong những nét đặc sắc của ngòi bút trào phúng là sử dụng kĩ thuật điện ảnh,
kết hợp miêu tả cận cảnh và viễn cảnh. Tác giả lùi ống kính thật xa quay tồn cảnh đám
tang với điệp khúc đám cứ đi. Có khi tác giả lại quay cận cảnh để vạch trần bản chất nhố
nhăng giả tạo của đám tang này như thể đưa sát máy quay để quay nhưng bộ râu lún phún
rầm rậm, hung hung, loăn xoăn... , làn da trắng nơi ngực và cánh tay cô Tuyết, sát tận nơi
để qay cảnh trai thanh gái lịch đất Hà thành ngàn năm văn hiến chim nhau, hò hẹn nhau...
Đặc biệt, ống kính phóng đại của Vũ Trọng Phụng rà sốt không thương tiếc tạo nên những
bức chân dung biếm họa điển hình về lũ con cháu bất hiếu.
* Ngơn ngữ trào phúng
Ngồi ra nghệ thuật trào phúng cịn thể hiện ở ngơn ngữ trào phúng, phóng đại bậc
thầy. Vũ Trọng phụng rất tinh tế khi sử dụng các từ ngữ gây cười, từ cách gọi tên sự vật:

lợn quay đi lọng, lốc bốc xoảng, bú dích,…đến cách đặt tên các nhân vật: TYPN, Min Đơ,
Min Toa, ông Phán mọc sừng, sư cụ Tăng Phú, gọi tên các bộ y phục Ngây thơ, hững hờ,
đợi chờ… Tác giả còn sử dụng những kết hợp từ độc đáo trong các câu văn để tạo nên
tiếng cười hài hước như "vẻ buồn lãng mạn đúng mốt", "chưa đánh mất cả chữ trinh";
những so sánh gây cười như "Tuyết như bị kim châm vào lịng vì khơng thấy bạn trai đâu
7


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

cả", ví von cảnh sát khơng được biên phạt buồn như nhà buôn vỡ nợ, từ chối việc chạy
chữa như những vị danh y biết tự trọng… diễn tả chính xác bản chất nhân vật và sự thối
nát của xã hội.
III. KẾT LUẬN
Bằng nghệ thuật trào phúng đặc sắc, sâu cay, Vũ Trọng Phụng đã vô cùng thành
công khi vạch trần bộ mặt giả dối, lố lăng, bịp bợm, khô héo tình người của xã hội đương
thời. Xã hội ấy đang trong cuộc Âu hóa dởm đời và trong bối cảnh xã hội ấy, đồng tiền có
giá trị trên hết. Đồng tiền làm người ta lóa mắt nên vì tiền người ta sẵn sang chà đạp lên
những giá trị tốt đẹp của con người như tình ruột già, máu mủ, tình cảm cha con, vợ chồng,
ơng cháu… Ngịi bút châm biếm của ơng có sức mạnh ghê gớm bắt nguồn từ chính sự
phẫn uất của ơng trước xã hội ấy. Đằng sau tiếng cười không phải niềm vui mà là nỗi đau
đời, là khao khát đổi thay, muốn chôn vùi xã hội ấy để con người dược sống cuộc sống tốt
đẹp hơn. Tiểu thuyết “Số đỏ” cũng như đoạn trích “Hạnh phúc một tang gia” là mình
chứng cho tun ngơn văn học của Vũ Trọng Phụng: “Các ông muốn cuốn tiểu thuyết cứ là
tiểu thuyết. Tôi và các nhà văn có cùng chí hướng như tơi, muốn tiểu thuyết là thực sự ở
đời (...) Các ông muốn theo tiểu thuyết tùy thời, chỉ nói cái thiên hạ thích nghe, nhất là sự
giả dối. Chúng tơi chỉ muốn nói cái gì đúng sự thực, thành ra nguy hiểm, vì sự thực mất
lòng". Khi nhà văn Vũ Trọng Phụng qua đời, nhà văn Ngơ Tất Tố đã bày tỏ lịng thương

tiếc và bàn về lẽ thọ - yểu ở đời. Theo ông, tuổi thọ của con người khơng tính bằng thời
gian ở trên dương thế mà được tính bằng những gì mà người ta cống hiến và để lại cho đời.
Xét theo quan niệm ấy của nhà văn Ngơ Tất Tố thì Vũ Trọng Phụng là người rất thọ. Ngày
nay và mãi mãi sau này có lẽ người ta vẫn nhắc đến kiệt tác “Số đỏ” và nhớ đến ông là một
nhà văn tài năng.

Đề bài 2: Trong "Hạnh phúc của một tang gia", Vũ Trọng Phụng viết: "Cái chết kia
đã làm cho nhiều người sung sướng lắm".
Câu văn tưởng chừng ngược đời kia của Vũ Trọng Phụng đã thâu tóm cả một
thứ "thế thái nhân tình" được xây dựng trên hai điều lớn nhất: sự tàn nhẫn và sự dối
trá. Hãy làm sáng tỏ.
I. MỞ BÀI
- Giới thiệu tác giả Vũ Trọng Phụng và đoạn trích Hạnh phúc của một tang gia
- Dẫn vào câu văn
II. THÂN BÀI
1. Khái quát
8


Chị Đẹp Dạy Văn
SĐT: 0975.243.107
Fanpage & Insta: Chị Đẹp Dạy Văn

- Nghệ thuật trào phúng thể hiện qua nhan đề: Tk đề 1
- Giải thích ý nghĩa câu văn: Cái chết: chỉ cái chết của cụ cố Tổ, Nhiều người sung
sướng: bao gồm tất cả những người trong và ngoài tang quyến. Tất cả những người chứng
kiến đám tang đều được thỏa mãn và có niềm vui cụ thể nào đấy. Câu văn là cách nói mỉa
mai, châm biếm thể hiện sự suy đồi về đạo đức trong XH đương thời.
- Nhân tình thế thái: Tình người trong xã hội
=> Đoạn trích thể hiện tiếng nói lên án xã hội xấu xa, thối nát, băng hoại về đạo đức

và khô héo về tình người.
2. Phân tích, chứng minh
2.1. Niềm vui chung cho cả gia đình:
- Chia gia sản
- Khoe mẽ giàu sang
2.2. Niềm vui của những thành viên trong gia đình:Tk đề 1
2.3. Niềm vui của những người ngoài gia đình:Tk đề 1
3. Bình luận
- Khẳng định tính đúng đắn của nhận định trên
- Đánh giá về nghệ thuật và nội dung: Tk đề 1
+ Sử dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật có tính chất trào phúng
+ Bức tranh trào phúng chân thực mang đậm tính hài hước về nhân tình thế thái, về hiện
thực xã hội đương thời.
- Thể hiện đúng quan điểm sáng tác của Vũ Trọng Phụng
III. KẾT BÀI
- Khái quát lại vấn đề
- Nêu cảm nghĩ cá nhân

9