PHƯƠNG PHÁP TƯ DUY SÁNG TẠO

CÁC CON ĐƯỜNG ĐI TÌM Ý TƯỞNG
I. Những con đường sáng tạo ý tưởng bằng hình ảnh
II. Những con đường sáng tạo ý tưởng bằng sự kích hoạt
III. Những con đường sáng tạo ý tưởng bằng sự chế biến
IV. Những con đường sáng tạo ý tưởng toàn phần
I. CON ĐƯỜNG SÁNG TẠO Ý TƯỞNG BẰNG HÌNH ẢNH
Không ít người được giáo dục cách tư duy bằng từ ngữ như: “dục tốc
bất đạt”, “thời gian là vàng”, “không gì làm ta tự tin bằng sự thành công”…
và hiện nay khi hình thành một suy nghĩ – bất kỳ suy nghĩ nào – thì xác suất
lớn đó là dưới hình thức bày tỏ; nhưng trong thực tế thì những người có óc
sáng tạo nhất trong lịch sử lại tư duy bằng hình ảnh thay vì từ ngữ. Einstein
cho biết là ít khi nào ông suy nghĩ bằng từ ngữ, thường thì ý niệm đến với
ông dưới dạng hình ảnh và sau đó ông mới thử thể hiện lại bằng từ ngữ và
công thức.
• Alfred Wegener thấy bờ Tây của Châu Phi khớp với bờ Đông
của Nam Mỹ và nhận thấy rằng tất cả các châu lục trước đây từng là thành
phần của một châu duy nhất.
• Trong chớp nhoáng, Newton thấy mặt trăng “ứng xử” giống như
quả táo – nghĩa là mặt trăng cũng “rơi” như là quả táo rơi.
• Man Ray nhìn thấy tấm thân kiều nữ thành một cây đàn cello…
Khi được giao làm quảng cáo cho Master Locks – họ sẽ không nhìn thấy cái
ổ khóa như là ổ khóa; họ sẽ nghĩ đó là nhân viên bảo vệ, hoặc một hợp đồng
bảo hiểm cho tài sản, xe cộ và cho tất cả những gì quý giá nhất của con
1
người. Những người kể trên, họ không tư duy bằng từ ngữ mà tư duy bằng
hình ảnh, bằng sự liên tưởng, bằng ẩn dụ, bằng ý tưởng. Một khi đã có tư
duy bằng hình ảnh thì chữ nghĩa đến dễ dàng; vì vậy lần tới khi gặp phải vấn
đề, hãy thử tư duy bằng hình ảnh thay vì từ ngữ.
NHỮNG LỐI ĐI SÁNG TẠO Ý TƯỞNG BẰNG HÌNH ẢNH
01. Phân nhỏ - Segmentation
a. Chia vật thể thành những phần độc lập.

b. Tạo một vật thể lắp ghép.
c. Tăng mức độ phân chia của vật thể.
Hãy nhìn nhận những vật thể như đồ gỗ lắp ghép, mô-đun máy tính,
thước gấp để thấy rằng những ý tưởng này được tạo ra bằng chính những lối
đi rất giản đơn như trên.
02. Trích Tách - (Tách khỏi) - Taking out
a. Trích (bỏ hoặc tách) phần hoặc tính chất “nhiễu loạn” ra khỏi vật thể.
b. Trích phần hoặc tính chất cần thiết.
Máy Cassette tách tiếng ca sĩ và người ca sĩ là một trong những minh
chứng rất thú vị cho thủ thuật này đã đóng góp cho những sản phẩm phục vụ
đời sống tinh thần cho con người tiện lợi đến không ngờ.
03. Phẩm chất cục bộ - Local quality
a. Chuyển cấu trúc (của vật thể hoặc môi trường / tác động bên ngoài)
từ đồng nhất sang không đồng nhất.
b. Những bộ phận khác nhau thực hiện những chức năng khác nhau.
c. Đặt mỗi bộ phận của vật thể dưới các điều kiện hoạt động tối ưu.
Bút chì và tẩy trên cùng một cái bút để có thể đảm bảo sự tiện lợi khi
chúng thực hiện những chức năng khác nhau trên cùng một cây bút. Nếu đó
không phải là một ý tưởng thì nó sẽ là gì?
2
04. Bất đối xứng - (Phản đối xứng) - Asymmetry
a. Thay một hình đối xứng thành một hình không đối xứng.
b. Nếu vật thể đối xứng rồi thì tăng tốc độ đối xứng.
Con người đã thực sự tinh tế khi làm một mặt của lốp xe khỏe hơn
mặt kia để chịu được tác động của lề đường. Hay khi tháo cát ướt bằng một
cái phễu đối xứng, cát tạo ra một cái vòm ở lỗ, gây ra dòng chảy bất thường.
Một cái phễu bất đối xứng sẽ loại trừ hiệu ứng tạo vòm lầy hết sức thú vị và
cũng không kém phần độc đáo.
05. Kết hợp – marketing
a. Kết hợp về không gian những vật thể đồng nhất hoặc những vật thể

dành cho những thao tác kề nhau.
b. Kết hợp về thời gian những thao tác đồng nhất hoặc kề nhau.
Đơn cử như yếu tố hoạt động của một máy xúc quay có những cái vòm
hơi đặc biệt để làm tan và làm mền đất đông cứng. Bàn ủi hơi nước cũng có
thể làm tăng tính năng của nó khi kết hợp một cách nhuần nhuyễn những
yếu tố liên quan đến vật thể.
06. Vạn năng – Universality
Vật thể hoạt động đa chức năng loại bỏ một số vật thể khác.
Điều này có thể dễ dàng nhận thấy ở những chiếc ghế trường kỷ có
chức năng của một cái giường hay những chiếc ghế của xe tải nhỏ có thể
diều chỉnh thành chỗ ngồi, chỗ ngủ hoặc để hàng hóa để trong những trường
hợp khác nhau thì tính năng của nó sẽ được phát huy một cách tối đa gần
như vạn năng là thế.
07. Xếp lồng - Nested doll
a. Để một vật thể trong lòng vật thể khác, vật thể khác này lại để trong
lòng vật thể thứ ba.
b. Chuyển một vật thể lồng qua một khoảng trống của một vật thể khác.
3
Hãy nhận thấy ăng-ten có thể thu ngắn lại được hay các chiếc ghế có
thể xếp chồng lên nhau để cất đi hoặc những ruột bút chì với những màu chì
dự trữ để bên trong hoàn toàn là những minh chứng rất thú vị cho thủ thuật
này. Điều đó khẳng định rằng ý tưởng sáng tạo đã được lóe sáng và hiện hữu
một cách rất hấp dẫn.
08. Đối tượng - Anti-weight
a. Bù trừ trọng lượng của vật thể bằng cách nối với môt vật thể khác có
một lực đẩy.
b. Bù trừ trọng lượng của vật thể bằng tương tác với môi trường cung
cấp khí hoặc thủy động lực.
Hãy quan sát những thiết bị nâng thân tàu - cánh sau của xe ôtô đua có
thể tăng áp suất từ ôtô lên mặt đất để đảm bảo cho nó hoạt động hiệu quả

một cách tối đa.
09. Phản ứng sơ bộ - Preliminary anti-action
a. Thực hiện phản hoạt động trước tiên.
b. Nếu vật thể chịu áp lực thì cung cấp một phản lực trước đó.
Người ta có thể gia cố cột hoặc nền móng và gia cố cột tạo thành từ
vài ống trước tiên được vặn theo một góc đặc biệt để đảm bảo những áp lực
hay những tác động bất ngờ.
10. Tác động sơ bộ - Preliminary action
a. Trước tiên thực hiện tất cả hoặc một phần hoạt động.
b. Sắp xếp các vật thể sao cho chúng có thể đi vào hoạt động trong một
khoảng thời gian hợp lí và từ một vị trí thích hợp.
Đơn cử như việc tạo nên những lưỡi dao tiện ích tạo với đường rãnh
cho phép phần cùn của lưỡi dao có thể được bẻ đi, để lại phần sắc nhưng rất
an toàn cho người sử dụng. Cách cải tiến này thực sự đáng kinh ngạc góp
phần quan trọng cải thiện cuộc sống.
4
11. Dự phòng - Beforehand cushioning
Bù trừ cho tính không tin cậy của vật thể bằng biện pháp trả đũa trước
tiên.
Người ta có thể vận dụng yêu cầu này bằng cách hàng hóa được bố trí
để ngăn cản việc ăn cắp hay đánh cắp ngoài kiểm soát.
12. Đẳng thế - Equipotentiality
Thay đổi điều kiện làm việc để không phải nâng lên hạ xuống.
Có thể xem xét hành động sắp xếp dầu động cơ ô tô được các công
nhân thay trong các hố gầm để tránh phải sử dụng những dụng cụ nâng bốc
đắt tiền khác cũng là một ý tưởng sáng tạo độc đáo.
13. Đảo ngược - The other way round
a. Thay cho một hành động điều khiển bởi các chi tiết kỹ thuật của bài
toán, áp dụng ngược lại.
b. Làm cho phần chuyển động của vật thể hoặc môi trường bên ngoài

của vật thể trở nên bất động và những phần bất động trở thành chuyển động.
c. Lật úp vật thể.
Đơn cử như khi mài vật thể thì di chuyển vật thể mài chứ không di
chuyển bàn chải như thế bàn chải sẽ đỡ bị mòn hơn. Lối áp dụng này đảm
bảo được khá nhiều tiện ích nhất định.
14. Cầu - tròn hóa - spheroidaliti - curvature
a. Thay những vật thể thẳng hoặc bề mặt bằng phẳng thành những mặt
cong; thay thế hình lập phương thành hình cầu.
b. Sử dụng con lăn, vật hình xoắn ốc.
c. Thay thế chuyển động thẳng bằng chuyển đông quay; tận dụng lực li
tâm.
5
Thông thường, khi tối đa tiện lợi hóa cho máy tính, các nhà khoa học
máy tính sử dụng con chuột có cấu trúc tròn thành chuyển động hai chiều
trên màn hình.
15. Năng động - Dinamics
a. Tạo một vật thể hoặc môi trường của nó tự động điều chỉnh tới độ tối
ưu tại mỗi trạng thái hoạt động.
b. Chia vật thể thành những phần nhỏ mà có thể thay đổi vị trí tương
đối với nhau.
c. Nếu vật thể bất động thì làm cho nó chuyển động và có thể trao đối
được.
Có thể xem xét những ví dụ sau để thấy được việc năng động hóa
những đặc điểm của sự vật hiện tượng theo những ý tưởng sáng tạo được
khám phá:
- Đèn chớp với cái cổ ngỗng linh động giữa thân và bóng đèn.
- Mạch máu trong cơ thể người có hình ống. Để giảm cặn hoặc mạch
máu không quá tải, chỉ một nửa mạch máu có dạng ống có thể mở ra
16. Hành động một phần hoặc quá mức - Partial or excessive
actions

Nếu có thể đạt 100% hiệu quả mong muốn thì có đạt đến cái đơn giản
nhất.
Hãy quan sát một ống xi-lanh được sơn bằng cách bơm sơn, nhưng
bơm quá nhiều sơn. Lượng sơn thừa được lấy ra bằng cách quay nhanh ống
xi-lanh để nhận thấy được sự ứng dụng hết sức độc đáo của kỹ thuật này.
Để có thể lấy hết bột kim loại ra khỏi cái thùng, người ta đóng đai có
một cái phễu đặc biệt có thể bơm để cung cấp áp suất cố định bên trong
thùng
17. Chuyển sang chiều khác – Another dimension
6
a. Loại bỏ các bài toán bằng cách dịch chuyển một vật thể trong chuyển
động hai chiều (tức là dọc theo mặt phẳng).
b. Dùng tổ hợp chồng chập đa lớp thay cho đơn lớp.
c. Làm nghiêng vật thể hoặc quay nó lên cạnh của nó.
Một nhà kiếng có một gương cầu lõm ở phía bắc của ngôi nhà để cải
thiện ánh sáng ở phía đó thông qua phản xạ ánh sáng ban ngày. Điều này
chính là một ý tưởng hết sức lạ lẫm nhưng cũng cực kỳ thú vị.
18. Rung động cơ học – Mechanical vibration
a. Đặt vật thể vào thế rung động.
b. Nếu đã rung động rồi thì tăng tần số, thậm chí đến tần số sóng siêu
âm.
c. Sử dụng tần số cộng hưởng.
d. Thay áp rung cho rung cơ học.
e. Dùng rung động siêu âm với từ trường.
Khi bỏ khuôn đúc ra khỏi vật thể mà không hại đến bề mặt vật thể, cưa
tay thông thường được thay bằng dao rung động. Hoặc rung khuôn đúc khi
đổ vật liệu vào để giúp dòng chảy của vật liệu và các tính chất cấu trúc nhằm
nâng cao hiệu quả hành động là vậy.
19. Tác động tuần hoàn – Periodic action
a. Thay một hành động liên tục thành một hành động tuần hoàn (xung).

b. Nếu một hành động đã tuần hoàn rồi thì thay đổi tần số.
Những ứng dụng cần thiết trong việc tác động mở ốc nên dùng xung lực
hơn là một lực liên tục. Hay đèn báo nháy sáng có tác dụng thu hút chú ý
hơn đèn phát sáng liên tục
20. Liên tục hóa tác động có ích – Continuity of useful action
a. Thực hiện một hành động liên tục (không nghỉ) trong đó tất cả các
phần của vật thể hoạt động hết công suất.
7
b. Loại bỏ các hành động không hiệu quả và trung gian.
Một cái khoan có cạnh để cắt cho phép cắt theo chiều tới và lui sẽ là
một minh chứng cho kỹ thuật liên tục hóa tác động có ích.
21. Vượt nhanh - Skipping
Thực hành các thao tác có hại hoặc mạo hiểm với tốc độ thật nhanh.
Điển hình như máy cắt ống kim loại mỏng có thể tránh cho ống không
bị biến dạng trong quá trình cắt khi cắt với tốc độ nhanh làm gia tăng năng
suất lao động đặc biệt.
22. Chuyển hại thành lợi - Blessing in disguise
a. Sử dụng những yếu tố có hại hoặc các tác động môi trường để thu
những hiệu quả tích cực.
b. Loại bỏ những yếu tố có hại bằng việc kết hợp nó với một yếu tố có
hại khác.
c. Tăng tác động có hại đến khi nó tự triệt tiêu tính có hại của nó.
Cát sỏi đông cứng khi vận chuyển qua thời tiết lạnh. Nếu quá lạnh
(dung ni-tơ lỏng) làm cho nước đá trở nên giòn, cho phép rót được sẽ làm
cho hiệu quả lao động tăng lên một cách bất ngờ. Hay khi nung nóng chảy
kim loại bằng lò cao tần, chỉ có phần ngoài trở nên nóng. Hiệu ứng này được
dùng để nung nóng bề mặt bề mặt
23. Thông tin phản hồi - Feedback
a. Mở đầu thông tin phản hồi.
b. Nếu đã có thông tin phản hồi thì đảo ngược nó.

Có thể nhận thấy áp suất nước từ một cái giếng được duy trì bằng việc
đo áp suất ra và bật bơm nếu áp suất quá thấp. Nước đá và nước được đo
một cách tách nhiệt nhưng cần kết hợp để tính tổng khối lượng riêng. Vì
nước đá rất khó có thể pha chế một cách chính xác, do đó nó được đo trước.
8
Khối lượng đó được đổ vào một dụng cụ điều khiển nước, để có thể pha chế
với liều lượng cần thiết.
24. Vật trung gian - Intermediary
a. Dùng một vật thể trung gian để truyền hay thực hiện một hành
động.
b. Tạm thời nối một vật thể với một vật thể khác mà nó dễ dàng được
tháo bỏ đi.
Cụ thể như để làm giảm năng lượng mất mát khi đặt một dòng điện
vào một kim loại nóng chảy, người ta dùng các điện cực được làm nguội
và các kim loại nóng chảy trung gian có nhiệt độ nóng chảy thấp hơn. Cách
thức này đã sử dụng vật trung gian một cách khá độc đáo và hiệu quả.
25. Tự phục vụ - Self - service
a. Làm cho vật thể tự phục vụ và thực hiện những thao tác bổ sung và
sữa chữa.
b. Tận dụng vật liệu và vật thể bỏ đi.
Minh họa cho kỹ thuật này bằng mục đích để tránh cho đường ống phân
bố các vật liệu mài mòn, bề mặt của ốngđược phủ một loại vật liệu chống ăn
mòn. Hay trong một cái sung hàn điện, thanh tròn được đưa lên bằng một
dụng cụ đặc biệt. Để đơn giản hệ thống thanh được đưa lên bằng một cuộn
dây có dòng điện cấp cho mũi hàn chạy qua
26. Sao chép – Copying
a. Dùng một bản sao đơn giản và rẻ tiền thay cho một vật thể phức tạp,
đắt tiền, dễ vỡ hay bất tiện.
b. Thay thế một vật thể bằng bản sao hoặc hình ảnh của nó, có thể dung
thước để tăng hoặc giảm kích thước.

c. Nếu các bản sao quang học đã được dung, thay chúng bằng những
bản sao hồng ngoại hoặc tử ngoại.
9
Chiều cao hoặc chiều dài của vật thể có thể được xác định bằng cách đo
bóng của chúng sẽ làm giảm tải sức lao động cũng như những đầu tư quá tốn
kém trong công việc và cuộc sống.
27. Dùng rẻ thay đắt – Cheap short - living objects
Thay một vật thể đắt tiền bằng nhiều những vật thể rẻ tiền có ít ưu điểm
hơn. Việc sử dụng giấy vệ sinh dùng một lần sẽ đảm bảo được nguyên lý
này một cách cụ thể và chi tiết.
28. Thay thế hệ cơ học – Mechanics substitution
a. Thay thế hệ cơ học bằng hệ quang, âm hoặc khứu giác (mùi).
b. Dùng điện, từ, điện từ trường để tương tác với vật thể.
c. Thay thế các trường.
Có thể nhận thấy rằng để tăng liên kết của lớp sơn kim loại và vật liệu
dẻo nóng, quá trình được thực hiện bên trong một môi trường điện từ, trường
này tạo lực tác động lên kim loại.
29. Khí nén và thủy lực – Pneumatisc and hydraulics
Thay thế các phần cứng rắn của vật thể bằng chất lỏng. Các phần này có
thể dung không khí hoặc nước để phồng lên, hoặc dùng đệm hơi hay đệm
thủy tinh.
Để tăng cặn của hóa công nghiệp, một cái ống hình xoáy ốc với các
vòi được dung. Khi những luồng không khí đi qua các vòi, cái ống đó sẽ tạo
ra một bức tường tiêu khí, làm giảm vật cản. Hay để vận chuyển những đồ
dễ vỡ người ta dùng phong bì bọt khí hoặc vật liệu bọt.
30. Màng linh động hoặc màng mỏng – Flexible shells and thin
films
a. Thay cấu trúc truyền thống bằng cấu trúc làm từ màng linh động hoặc
màng mỏng.
10

b. Cô lập vật thể ra khỏi môi trường xung quanh bằng cách sử dụng
màng linh động hoặc màng mỏng.
Để tránh hơi nước bốc bay ra khỏi lá cây, người ta tưới một lớp nhựa
tổng hợp. Sau một thời gian lớp nhựa đó cứng lại và cây phát triển tốt hơn vì
màng nhựa cho phép oxy lưu thông qua tốt hơn hơi nước. Cách thức này
được áp dụng một cách khá phổ biến ngày nay như là một yêu cầu để nâng
cao hiệu quả lao động.
31. Dùng vật liệu xốp – Porous materials
a. Dùng vật thể xốp hoặc các yếu tố xốp (chèn, phủ,…).
b. Nếu một vật thể đã xốp thì làm đầy các lỗ chân lông trước bằng một
vài chất liệu.
Để tránh bơm chất lỏng làm nguội vào máy một số bộ phận của máy
được nhét đầy các vật liệu xốp thấm hết các chất lỏng đó. Hơi làm nguội khi
máy làm việc làm cho máy nguội đồng nhất trong thời hạn ngắn.
32. Đổi màu – Color changes
a. Đổi màu của vật thể hoặc những thứ quanh nó.
b. Đổi độ trong suốt của vật thể hoặc quá trình mà khó có quan sát.
c. Dùng bổ sung màu để quan sát các vật thể hoặc quá trình khó quan
sát.
d. Nếu đã dùng bổ sung màu thì dùng các yếu tố khác để theo dõi.
Con người có thể dùng một miếng gạt trong suốt để theo dõi vết thương
mà không cần tháo ra nhằm làm cho hiệu quả điều trị rất tiện lợi nhưng có
cơ hội được nâng cao.
Hay màn chắn nước để bảo vệ công nhân máy cán thép khỏi bị bỏng
nhưng màn đó cũng không cản trở việc quan sát thép nóng chảy. Người ta
làm cho nước có màu để tạo một hiệu ứng lọc (để giảm bớt cường độ ánh
sáng) trong khi vẫn giữ tính trong suốt của nước.
11
33. Tính đồng nhất – Homogeneity
Làm các vật thể tương tác với vật thể đầu tiên bằng cùng loại vật liệu

hoặc vật liệu rất gần với vật thể đầu tiên đó.
Có thể nhận thấy bề mặt của máng chuyển vật thể cứng được làm cùng
loại vật liệu với vật thể chạy trên đó cho phép phục hồi liên tục bề mặt của
màng để đảm bảo sự đồng nhất.
34. Những phần loại bỏ và tái sinh – Discarding and recovering
a. Một yếu tố của vật thể sau khi hoàn thành chức năng hoặc trở nên vô
dụng thì hãy loại bỏ hoặc thay đổi nó (vứt bỏ, phân hủy, làm bay hơi,…).
b. Loại bỏ ngay lập tức những phần của vật thể không còn tác dụng.
Có thể minh họa thủ thuật bằng ví dụ ca tút của viên đạn được lấy ra
ngay sau khi súng được bắn. Hay phần thân của tên lửa tách ra sau khi làm
hết chức năng của nó. Đó là cách thức ứng dụng phần loại bỏ và tái sinh một
cách hữu hiệu và khoa học.
35. Thay đổi thông số hóa lí
- Thay đổi đa chiều sẽ cho phép thay đổi trạng thái kết tập, phân bố mật
độ, độ linh động, nhiệt độ của vật thể.
- Dễ dàng nhận thấy trong một hệ có những vật liệu dễ vỡ, bề mặt của
cái vặn xoáy trôn ốc được tạo thành từ vật liệu dẻo với hai lò xo xoáy ốc. Để
điều khiển quá trình, bước của đinh ốc có thể thay đổi từ xa
36. Chuyển pha - Phase transitions
Ứng dụng các hiệu ứng trong quá trình chuyển pha của vật liệu. Ví dụ
trong khi thay đổi thể tích, bậc tự do hay hấp thụ nhiệt. Những ứng dụng
trong việc kềm giữ hoặc hạ thấp nhiệt độ của tủ lạnh là một trong những
minh họa khá lý thú.
37. Giãn nở nhiệt - Thermal expansion
a. Dùng vật liệu có thể co giãn theo nhiệt độ.
12
b. Sử dụng các vật liệu khác nhau với các hệ số giãn nở nhiệt khác nhau
Để điều khiển đóng mở cửa sổ trong nhà kính, một tấm gồm hai kim
loại được nối với cửa sổ. Khi nhiệt độ thay đổi thì sẽ làm cho tấm cong lên
hoặc cong xuống làm cho cửa sổ đóng mở một cách tiện lợi và dễ dàng hơn

so với thực tế.
38. Sử dụng chất oxy hóa mạnh - Strong oxidants
a. Thay không khí thường bằng môi trường nhiều không khí.
b. Thay môi trường giàu không khí bằng oxy.
c. Xử lí vật thể trong môi trường giàu không khí hoặc oxy bằng phóng
xạ ion hóa.
d. Sử dụng oxy ion hóa.
Đơn cử như để thu nhiều nhiệt hơn từ ngọn lửa, oxy được cung cấp thay
cho không khí thường.
39. Môi trường khí trơ - Inert atmosphere
a. Thay môi trường thường bằng môi trường khí trơ.
b. Thực hiện quá trình trong chân không.
Ví dụ như để tránh bông khỏi bắt lửa trong kho hàng, người ta dùng khí
trơ khi vận chuyển tới khu tập kết.
40. Vật liệu composite - Composite materials
Thay vật liệu đồng nhất bằng vật liệu tổng hợp (composite).
Có thể nhận thấy cánh của máy bay làm bằng vật liệu composite cho
khỏe và nhẹ hơn nhưng vẫn đảm bảo những yêu cầu về kỹ thuật kết cấu, bay
lượn trên không [8-].
Trải nghiệm:
Những hình ảnh trong cuộc sống có vô vàn những giá trị của nó. Những
13
kỹ thuật sáng tạo bằng hình ảnh sẽ chẳng bao giờ xa lạ với bạn nếu chính bạ
trải nghiệm nó bằng hàng loạt những bài tập có liên quan. Hãy nhìn thật kỹ
một hình ảnh nào đó ngẫu nhiên tìm được trên một tờ báo, bạn sẽ cảm thấy
nhiều điều thú vị nảy sinh xung quanh. Bạn có thể nhận ra dường như hình
ảnh ấy đang thiếu hay thừa một chi tiết nào đó. Bạn cũng có thể nhận thấy
hình ảnh này có thể đặt cạnh một hình ảnh nào khác. Bạn cũng có thể dễ
dàng nhận ra hình ảnh này có thể vẽ khái quát hơn hoặc bổ sung chi tiết sao
cho nó quyến rũ hơn Những ý tưởng ấy sẽ không dừng lại nếu bạn tự tin

vào suy nghĩ của mình cùng với những cảm xúc nhất định.
Bài tập:
- Cắt những hình ảnh ngẫu nhiên trên báo và sắp xếp lại, bạn sẽ có thể
tạo thành một bức tranh lý thú.
- Cắt những hình ảnh ngẫu nhiên trên báo và sắp xếp lại, bạn có thể kể
thành những câu chuyện cực kỳ hấp dẫn.
- Cắt những hình ảnh ngẫu nhiên trên báo và sắp xếp lại, bạn hãy cố
gắng sắp xếp thật nhiều cách để tạo thành nhiều câu chuyện khác nhau.
II. NHỮNG CON ĐƯỜNG SÁNG TẠO Ý TƯỞNG BẰNG SỰ KÍCH
HOẠT
1. CHÂM NGÒI
• Cliff Einstein, giám đốc một văn phòng quảng cáo nói: “Cách tốt
nhất để tìm ra ý tưởng chính là tìm ra ý tưởng”. Theo Cliff, một khi chúng ta
có một ý tưởng thì sẽ bị áp lực để nảy sinh ý tưởng. Cliff cho rằng các ý
tưởng có cách riêng để phình to ra rất nhanh, bằng cách hay nhất để khiến
nguyên tiến trình chuyển động là mồi nó bằng một ý tưởng, bất kỳ ý
tưởng nào. Cho dù ý tưởng đó có ý nghĩa hay không, hoặc có giải quyết
được vấn đề hay không, thậm chí có liên quan hay không, miễn là ý tưởng
14
ấy mới và khác biệt. Điều này nghe qua có vẻ điên rồ nhưng ngày nào đó
chúng ta cứ thử xem, có tác dụng đấy.
Song chúng ta nên nhớ một điều: “Hãy làm đi chứ, đừng ngồi đó mà
chờ ý tưởng rụng vào mồm” nhưng hãy đi lùng kiếm nó, tập trung vào nó
Thực tế thường ghi nhận là thoạt tiên các ý tưởng có vẻ do dự, sau đó nhanh
rồi cuối cùng quá nhanh đến mức không kịp ghi nhớ bằng một từ khóa trên
bảng. Đến lúc này, có thể đừng tạm ngưng để xem xét chúng; nếu không
dòng chảy, nhịp điệu, sự kì diệu sẽ tắc. Hãy nhanh tay ghi chú từng ý này
đến ý khác đợi sau này hãy phân tích. Khi bắt đầu đi tìm ý tưởng, con người
thường nghĩ rằng chỉ có một giải pháp thôi. Thực tế bây giờ đã có thể dễ
dàng nhận ra: luôn sẵn có một giải đáp khác, việc quan trọng là hãy tìm ra

chúng. Phải tự ép mình nhìn vào vấn đề, phải đi tìm ý tưởng, tìm ra giải
pháp. Tự hỏi mình đang giả định điều gì, đang theo qui luật nào. Thu hết can
đảm và tiến công. Nhưng đến một lúc nào đó phải ngưng tìm kiếm, phải
ngưng suy nghĩ về nó. Những nỗ lực liên tục và kiên trì ấy thường mang đến
những kết quả rất ấn tượng. Nói khác đi, ý tưởng mồi được xem là cú xuất
phát điểm rất quan trọng. Chính nó là mồi lửa, chính nó là yếu tố khởi điểm
và cũng chính nó là yếu tố tạo nên hàng loạt những ý tưởng mới mà nếu có
một cơn chấn động để sản sinh ra liên tục những ý tưởng là nguồn tài
nguyên ý tưởng có thể đến vô tận. Ý tưởng mồi là điểm xuất phát trong hành
trình đi tìm ý tưởng để con người có thể tiếp tục tạo nên những ý tưởng mới
trong chặng hành trình đầy ngẫu hứng và có những cơ sở rất vững vàng.
Trải nghiệm:
Có bao giờ bạn nghe nói đến nhà hát Con Sò rất nổi tiếng ở nước Úc?
Chắc chắn rằng đó là một địa điểm du lịch, một công trình kiến trúc và là
15
một ý tưởng sáng tạo hết sức độc đáo. Thế nhưng có bao giờ bạn nghĩ từ đâu
hay dựa trên cơ sở nào ý tưởng đó được hình thành?
Một hôm, vị kiến trúc sư đang ngồi gọt những quả cam sau những giờ
đau đầu vì hạn nộp bảng thiết kế về một nhà hát cho chính quyền Sydney đã
gần kề. Nhìn các múi cam xếp chồng lên nhau trông thật đẹp mắt, vị kiến
trúc sư nảy sinh ý tưởng: một nhà hát như múi cam chồng lên nhau thì tại sao
không?
Đó chính là ý tưởng mồi ban đầu. Sau vài lần hoàn chỉnh, nước Úc đã có
một biểu tượng hết sức độc đáo: Nhà hát Con Sò với hình dáng gần như
những múi cam xếp lên nhau nằm ngay bên bờ cảng Sydney
Bài tập
- Hãy chọn một hình ảnh bất kỳ nào đó rồi tạo ra một hình ảnh mới có
sự khác biệt với ý tưởng mồi đó. Liên tục làm tương tự nhiều lần.
- Hãy tìm ra một hình ảnh được chọn lọc trong một bài thơ và sau đó
điều chỉnh nó theo một hướng khác, một kiểu khác.

2. BỎ RƠI TẠM THỜI
Thường thì con người không có thời gian để quên đi các vấn đề vì ta
phải tìm ra ý tưởng ngay bây giờ. Không để đến ngày mai. Ngay bây giờ và
không có sự lựa chọn nào khác. Thực tế đã chứng minh rằng nếu gặp một
chướng ngại trước khi cố giải quyết một vấn đề hoặc cố tìm ra ý tưởng thì
việc nên phứt nó đi cũng là một việc thiết yếu. Hãy xem xét những chia sẻ
rất thú vị sau:
Thật vậy, trong quyển “The Babinski Reflex”, Phillip Goldberg đã chỉ
ra rằng hiện tượng này (mà ông gọi ví von là “hiệu ứng Eureka” theo kiểu
Archimedes khám phá ra trong bồn tắm) diễn ra thường xuyên đến nổi được
xem như là điểm đặc trưng của khám phá khoa học, sáng tạo nghệ thuật, giải
16
quyết vấn đề và đưa ra quyết định. Khi vẫn chưa thể tìm ra hoặc giả như ta
có cảm tưởng mình va vào đầu tường hay khi mọi việc trở nên quá gay go và
khó khăn Hãy quên phứt vấn đề này đi và bắt tay vào việc khác.
Nhưng không phải quên phứt vấn đề rồi lại rơi vào trạng thái ù lì thụ
động hoặc ngồi ì ra đó xem truyền hình suốt cả tuần. Trạng thái thụ động đó
sẽ làm mất đà, bóp nghẹt các mối quan tâm, dập tắt những nỗ lực cần có để
nhằm xem xét sự việc với mức độ kỹ lưỡng hơn, đủ để nhận ra những điểm
tương đồng và liên đới.
Ở lĩnh vực quảng cáo, thường những người viết nội dung kịch bản
(copy writer), những người chỉ đạo nghệ thuật luôn ứng xử như thế khi có
thể. Khi họ chưa thể tìm ra ý tưởng mới cho một mẫu quảng cáo truyền hình
nào đó và thời hạn vẫn còn đến tuần sau. Họ liền để chuyện này sang một
bên rồi suy nghĩ về một mẫu quảng cáo hay một chương trình sự kiện -
quảng cáo cho một loại sản phẩm khác. Vài ngày sau khi trở lại ý tưởng ban
đầu thì kì diệu thay, ý tưởng như có sẵn. Nếu trong trường hợp chưa có sẵn
một dự án nào để tư duy, vậy thì hãy kiếm cho mình một dự án. Bí quyết ở
đây là nên sang số để cho tiềm thức chúng ta tự giải quyết vấn đề đang rắc
rối, trong khi ý thức đang làm việc với các vấn đề khác, có nghĩa là tạm gác

vấn đề này lại trong khi trí óc xử lý vấn đề khác.
Nhiều chuyên gia làm việc trong lĩnh vực ý tưởng đã làm như thế, khi
bế tắc ở dự án này, liền chuyển sang dự án tiếp theo để cho tiềm thức hoạt
động. Hết chín trong mười lần khi trở lại vấn đề cũ thì dễ ngạc nhiên nhận ra
rằng mình đã giải quyết nó - hoặc tiềm thức mình giải quyết – nhưng bản
thân không nhận ra. Đó chính là sự kỳ diệu của yếu tố tạm quên hay yếu tố
nuôi dưỡng cái nhớ trong sự quên tạm thời.
Nhưng cũng nên nhắc lại lần nữa: phải tiếp tục suy nghĩ một việc nào
khác, kiếm ra một dự án khác để xử lý. Đừng nghĩ rằng phải để cho bộ não
17
đươc nghỉ ngơi. Bộ não không phải là loại cơ bắp biết mệt mỏi. Ngoài ra,
tiềm thức của con người không hề quan tâm liệu nó đang phải xử lý một vấn
đề với tầm quan trọng có thể làm đảo lộn thế giới hay chỉ là một công việc
bình thường, đơn giản. Bất cứ vấn đề nào, bộ não cũng làm việc siêng năng
và tận tụy như nhau. Đó cũng là một trong những lý do vì sao có những dạng
người luôn bận rộn và làm được hàng tá công việc nhưng vẫn có thể quản lý
thêm được dự án khác nữa. Họ đã có kinh nghiệm tập trung nỗ lực vào
những dự án quan trọng và họ cũng có kinh nghiệm về việc để cho phần lớn
công việc được xử lý ngầm.
Nếu sau một thời gian, giải pháp cho vấn đề cũ vẫn không đến khi đang
nhâm nhi tách cà phê nóng hổi hay khi mua sắm Lúc ấy hoàn toàn có thể
những ý tưởng đã từng trăn trở sẽ ùa về một cách mạnh mẽ và đầy khát
khao. Chúng hết sức mãnh liệt và xuất sắc vượt cả sự mong đợi.
Trải nghiệm:
Hãy tập xem những mẫu quảng cáo mà bạn có thời gian đủ để nhìn vào
truyền hình. Hãy chú ý đến một mẩu quảng cáo nào đó mà bạn cảm thấy là
hay nhất. Sau đó, giao cho mình nhiệm vụ là phải cải tiến hoặc làm mới mẩu
quảng cáo ấy theo yêu cầu cực hay và cực hoàn hảo. Bạn cảm nhận thực sự
khó khăn và đầy thách thức. Đừng vội vã chán nản. Bạn hãy tiếp tục chọn lại
vài ba mẫu quảng cáo kém hơn để bạn góp ý và chỉnh sửa, bạn sẽ cảm thấy

dễ dàng hơn. Những việc ấy bạn cứ làm tuần tự vài ba ngày. Thế rồi đến một
vài ngày sau đó, bạn cảm thấy những ý tưởng lóe sáng lên với một nhiệm vụ
mà bạn nghĩ là bất khả thi. Điều này cũng tương tự với việc bạn sẽ có một ý
tưởng sân khấu hay một kịch bản ý tưởng cho đường hoa, chợ hoa và lễ hội.
Lẽ đương nhiên, bạn phải luôn chủ động về mặt thời gian bằng cách không
18
dồn ép mình một cách quá mức và bạn vẫn có đủ điều kiện để tạm quên nó
trong khả năng cho phép.
Bài tập:
- Tập cho mình nhận nhiệm vụ khó và đầu tư về nó hết mình. Sẽ có
những nhiệm vụ sẽ thực hiện đạt hiệu quả ngay bằng sự nỗ lực của bạn.
Nhưng cũng có nhiệm vụ bạn thấy mình đuối. Hãy tạm quên và quay lại khi
bạn có cảm hứng, bạn sẽ thành công.
- Hãy tập đọc những bài báo trên một tờ báo mà bạn cảm thấy yêu thích.
Lẽ đương nhiên, trước khi đọc bạn hãy nhờ một người nào đó xóa tên đề mục
hay tít bài. Bạn tập thử thao tác giật tít bài báo. Bạn sẽ nhờ chính người ấy
nhận xét rằng tít bài bạn đặt như thế nào. Bạn cảm thấy bị đuối nếu như tít
bài mình đặt bị phê bình là kém. Nhưng bạn hãy tạm quên và sẽ trở lại khi có
nhu cầu, bạn sẽ thành công nếu bạn biết hết mình vì nó.
- Hãy tập việc lên kế hoạch cho mình từ rất sớm bằng cách thực hiện kế
hoạch tháng hay kế hoạch tuần để có thể tạm dừng, tạm quên và quay lại khi
cần thiết.
3. ĐỔ ĐẦY
Có thể tồn tại những người sáng tạo để kiếm sống theo đơn đặt hàng,
mỗi ngày, mỗi tháng. Họ thuộc đủ mọi thành phần, lứa tuổi, màu da và nhân
cách; họ xuất thân từ các gia đình êm ấm hoặc đổ vỡ; hướng nội hay hướng
ngoại… song tất cả đều giống nhau ở hai điểm:
• Thứ nhất, họ đều can đảm. Họ hết lòng vì mong muốn sáng tạo
và không sợ hãi với nhưng phê bình, đánh giá.
19

• Thứ hai, họ vô cùng tò mò. Họ không bao giờ thỏa mãn lòng
hiếu kỳ về cách vận hành và căn nguyên của mọi vật.
Hầu hết mọi người đều tò mò một cách tự nhiên, trong suốt cuộc đời
mình họ “luôn có nhu cầu tìm hiểu”.
Đối với một số người, nhu cầu này bức thiết đến nỗi họ cảm thấy như là
của nợ hơn hạnh phúc. Nhưng họ đã nghĩ sai; bởi lý do đầu tiên nhờ đó họ
có khả năng sáng tạo chính là óc tò mò. Óc tò mò cứ giục họ phải tích lũy
từng chút, từng chút kiến thức, kiến thức tổng quát về cuộc sống và các sự
kiện. Đến một ngày nào đó, họ sẽ phối hợp các yếu tố này với yếu tố khác để
tạo ra ý tưởng, và càng phối hợp nhiều yếu tố thì họ càng tìm ra được nhiều
ý tưởng.
Nói cho cùng, nếu “Ý tưởng là một sự phối hợp mới của những yếu tố
cũ, không hơn không kém” thì đương nhiên người nào biết nhiều yếu tố cũ
hơn sẽ có khả năng tìm ra ý tưởng mới so với người biết ít hơn. Nếu không
có óc tò mò tự nhiên buộc mình phải biết tích lũy từng mẫu kiến thức thì
chúng ta phải tự ép mình vậy. Hàng ngày như thế, một cách thật ý thức. Có
hai cách tự ép mình nạp thêm “yếu tố cũ”
a. Giã từ lối cũ
Tất nhiên là con người đang ở trong một lối mòn. Bạn nên thành tâm
thừa nhận nó một cách nghiêm túc. Nếu không thì bạn hãy trả lời những câu
hỏi sau:
• Tại sao mỗi sáng thức dậy, ta cùng làm những hành động lặp đi
lặp lại?
• Tại sao, ngày nào ta cũng phải đến quán cà phê lề đường ấy nhỉ?
• Tại sao ngày nào ta cũng phải đi về bằng con đường ấy dẫu biết
rằng nó chẳng thuận tiện?
20
• Tại sao ta cứ thích ăn những món ăn khoái khẩu mà không phải
là sự phá lệ?
Bởi vì chúng ta đang trong một lối mòn. Chính vì vậy, ngày nào ngũ

quan cũng ghi nhận cùng những hình ảnh, sự vật đã ghi nhận hôm qua -
cũng những cảnh quan đó, cảm xúc đó, mùi vị âm thanh đó… Tất nhiên,
thỉnh thoảng cũng có vài điều khác len lén bò vào, ta không thể ngăn cản
được, chúng bất chấp những gì đang làm chứ không phải bởi những gì ta
đang làm. Và nếu cứ tiếp tục trú thân trong lối mòn để cho mọi việc tự nhiên
bò vào, sẽ không bao giờ tích lũy được những loại giữ liệu phong phú và
rộng khắp - một thế giới bao la, quyến rũ đầy ắp các thông tin đang bùng nổ
- mà ta cần để hình thành ý tưởng mới.
• Thử xem một kênh truyền hình lạ chưa từng xem bao giờ.
• Thử vào một trang web mà trước đó chúng ta nghĩ là mình
không thích, thậm chí là rất ghét.
• Đi ăn trưa với một người nào đó mới, lạ.
• Làm những thao tác rất mới như: chăm hoa, tưới kiểng mà trước
đó chưa bao giờ nghĩ mình sẽ làm.
• Mỗi sáng đi làm thử đi theo một ngã mới; vòng vèo qua các hẻm
hóc, lang thang qua các khu dân cư mới.
• Đọc một thông tin khoa học của lĩnh vực mà chính bạn không
quan tâm trước đó
Chắc chắn là sẽ mục kích và khám được nhiều điều bất ngờ thú vị. Xin
vui lòng làm điều gì đó ngay ngày hôm nay. Điều gì đó khác mọi ngày, điều
gì đó đưa con người ra khỏi ao tù, điều gì đó giúp con người khởi sự về một
hướng mới, điều gì đó khiến ta ra khỏi lối mòn… Mỗi ngày, hãy chứng kiến
21
những điều gì đó mới mà ta chưa bao giờ thấy, và mãi mãi thực hiện điều
đó, bạn sẽ thấy được cả một chân trời khát khao phía trước của bạn.
b. Học cách nhìn thấy
Đã có bao giờ, mỗi khi có dịp về miền quê chơi thăm gia đình, hãy
tham gia một trò chơi tìm kiếm các con bò trên suốt hành trình - trò chơi thật
đơn giản, mỗi khi bắt gặp một con bò ở trên đường hay trên đồng cỏ, chúng
ta sẽ đếm và thử nhớ lại xem suốt chặng đường chúng ta sẽ tìm ra bao nhiêu

con. Và điều thú vị là nhiều người có thể trả lời được câu hỏi đó. Và điều thú
vị là mỗi người thấy đủ loại các con bò và con trâu, nhưng khi chúng ta
không chơi nữa thì hầu như không thấy con nào. Tại sao lại như thế? Không
phải khi ta đếm thì chúng chạy ra đầy đồng và khi không đếm thì chúng biến
mất nhưng vì khi ta tìm sẽ gặp, không tìm thì không thấy.
Tương tự, khi mua một chiếc xe hoặc chỉ cần dự định mua nó, bỗng
dưng sẽ cảm thấy quanh mình sao có nhiều chiếc xe giống như chiếc của
mình như vậy. Trước đây, chúng vẫn hiện diện xung quanh, chúng ta không
thấy vì không tìm kiếm nhưng ngay khi ta quan tâm đến một kiểu dáng xe
nào đó, dù vô tình hay cố ý, sẽ bắt đầu tìm kiếm và quan sát chúng. Những
gì đúng với con bò và xe thì cũng đúng với mọi thứ bởi vì ta sẽ thấy tất cả
những gì tiếp xúc với tia nhìn của chính mình. Đó là cái nhìn thực sự của sự
tìm kiếm mà không phải chỉ là cái nhìn đơn thuần.
Hàng ngày trên con đường đến sở làm, thấy từng chiếc xe chạy qua xe
chúng ta, thấy cả người lái xe, thấy từng gốc cây, trụ cáp điện, trạm xăng,
các tòa nhà, từng tín hiệu giao thông, từng ngọn đèn đường… thế tại sao chỉ
nhớ lại được một phần nhỏ xíu những gì đã thấy? Bởi vì ta không thật sự
thấy, chỉ nhìn mà thôi; không phải “nhìn tìm” mà chỉ “nhìn ngó” thôi. Nhìn
ngó thì không cần nỗ lực gì, như hít thở theo thói quen mà thôi. Còn thấy thì
lại khác, nó đòi hỏi phải nỗ lực, và cả sự tận tụy nữa. Một khi đã quen rồi thì
22
cũng tự nhiên gần như nhìn vậy. Khi thực sự nhìn thấy một sự vật, ta sẽ hiểu
được nó. Khi tập trung tư tưởng quan sát một sự vật, hãy nhìn nó một cách
tận tụy và quan sát, nhận xét nó ở mọi góc độ thì chúng ta có khả năng ghi
nhớ về nó nhiều hơn bất cứ những gì đã từng biết về nó trong suốt cuộc đời.
Nếu đầu tư gia công nghiên cứu một sự vật, sẽ nhìn thấy và ghi nhớ nhiều
hơn từng mơ ước; và càng nhớ được nhiều thứ, càng có nhiều thứ hơn nữa
để phối hợp nhằm tạo ra ý tưởng mới. Nhưng bản thân mỗi người phải gia
công, mỗi ngày gia công để tạo thành sức mạnh.
Sáng mai, trên đường đến nơi làm việc hoặc giờ nghỉ trưa, nhớ tìm

mua một cuốn sổ. Mỗi ngày, ghi nhớ vào đó một việc gì mình nhìn thấy.
Không quan trọng ở điều đang thấy mà chính ở chỗ thấy được điều gì đó và
ghi nó lại, nếu ghi thêm cảm tưởng về những gì trông thấy thì càng tốt. Khi
nào đầy cuốn sổ, có thể ngồi xuống và mở nó ra đọc rồi lại bắt đầu bằng một
cuốn sổ khác, rồi quyển khác, quyển khác. Cứ thế cho đến cuối cuộc đời.
Bạn sẽ có một kho tàng, kho tàng ấy là kho tàng của ý tưởng, của sự giàu có
và tài sản trí tuệ.
Trải nghiệm:
Một Viện nghiên cứu chuyên về con người đã đồng ý cung cấp một học
bổng cho một học giả. Điều kiện tối thiểu sẽ có bằng cử nhân khoa học ở một
chuyên ngành nào đó về khoa học xã hội và nhân văn. Bên cạnh tất cả những
điều kiện khác thì có điều kiện hết sức quan trọng mà trong số hơn 30 người
đăng tuyển chỉ có hai người thỏa mãn được điều kiện ấy!
Đó không phải là những thành tựu nghiên cứu nổi bật gần đây, cũng
không hẳn là những bằng khen của chính bạn mà đó chính là ba quyển sổ mà
bạn đã ghi chép những gì cần nhớ từ khi bạn là sinh viên Đại học mà không
23
phải là những quyển sổ gần nhất trong hai năm trở lại đây chi chép những
thứ mới toan trong cuộc sống của bạn.
Bạn có nghĩ rằng mình sẽ gia tăng con số hai người ấy hay chỉ làm cho
con số 28 người sẽ tăng lên thêm nữa?
Bài tập:
- Hãy đọc lại những gì bạn đã từng ghi chép cách đây năm năm và so
sánh với những gì bạn ghi chép cách đây mười năm, bạn sẽ ngộ ra rất nhiều
điều thú vị.
- Hãy giải lại bài toán hay những câu đố mà bạn đã từng giải được trong
một khoảng thời gian khá lâu để thấy bạn thật bình thường.
- Thử chơi lại trò chơi Rubich để bạn thấy rằng mình không cẩn thận sẽ
kém hơn mình của ngày hôm trước.
4. THU THẬP TÌNH CỜ

Phương pháp này rất hữu ích khi cần những ý kiến sáng rõ hay những
tầm nhìn mới trong quá trình giải quyết vấn đề. Đây là phương pháp bổ sung
thêm cho quá trình tập kích não.
Xu hướng chung về sự suy nghĩ của con người là tư duy bởi sự nhận ra
các kiểu mẫu (hay hiểu nôm na là “phương pháp” hay “nền nếp suy nghĩ”).
Nên phản ứng lại các mẫu đó dựa trên những kinh nghiệm trong quá khứ và
mở rộng các kinh nghiệm này. Mặc dù vậy, đôi khi, dễ bị giam bên trong lối
tư duy của mình. Với một nền nếp (phương pháp) tư duy đặc thù có thể sẽ
không đủ để kiến tạo một lời giải tốt cho một loạt các vấn đề đặc trưng.
Một điển hình là học sinh PTTH, khi giải các bài toán tích phân hay
các bài toán Hóa học định tính, đa số đã được “gạo sẵn” các dạng toán theo
24
một loại “công thức hay mẫu mã” đã được cung cấp bởi các thầy dạy (ở các
trung tâm luyện thi) và cứ như thế “nhắm mắt” mà giải các đề bài cho đến
khi gặp những bài tưởng chừng dùng công thức này hay công thức nọ có thể
làm ra nhưng lại loay hoay mãi mà không tìm ra được một giải thuật đúng
đắn.
Thu thập ngẫu nhiên (Random Input) là kỹ thuật cho phép liên kết
một kiểu tư duy mới với kiểu tư duy đang sử dụng. Cùng với sự có mặt của
kiểu tư duy mới này thì tất cả các kinh nghiệm sẵn có cùng sẽ được nối vào
với nhau và hiệu quả sáng tạo sẽ gia tăng một cách bất ngờ.
Các bước tiến hành:
Chọn ra ngẫu nhiên một danh từ trong một tự điển hay trong một
danh mục các từ vựng đã được chuẩn bị từ trước. Thông thường, danh từ
được chọn là danh từ cụ thể sẽ giúp ích hơn (tức là những danh từ chỉ vật mà
mình có thể nhận biết bằng giác quan hay sờ mó được) hơn là chọn một
danh từ trừu tượng hay một khái niệm tổng quát. Dùng danh từ nay như là
điểm khởi đầu cho giải quyết vấn đề bằng tập kích não.
Ta có thể thấy ra mình có thêm nhiều tri thức sáng suốt nếu như chữ
được chọn không nằm trong phần chuyên môn. Nếu như đó là chữ thích hợp,

chúng ta sẽ thêm được một dãy những ý kiến và khái niệm vào quá trình tập
kích não. Trong khi một số từ lựa ra trở nên vô dụng, thì hy vọng sẽ tìm ra
chút ánh sáng cho vấn đề. Nếu kiên trì nhiều lần, thì ít nhất có thể tìm ra
bước đột phá.
Có thể xem xét ví dụ sau để thấy rõ bản chất của kỹ thuật này.
Giả sử vấn đề muốn giải quyết là “giảm ô nhiễm từ các loại xe lưu động”.
Theo lối nghĩ thông thường nhiều người đều thấy cách giải thông thường là
sử dụng thiết bị “xúc tác để chuyển hóa các chất thải gắn trong ống khói xe
25