đánh giá thực trạng của một số tổ chức tài chính vi mô trên thế giới và bài học nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chức tài chính vi mô ở việt nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC NGOI THNG
o0o






Công trình tham d Cuc thi
Sinh viên nghiên cu khoa hc Trng i hc Ngoi thng 2013





Tên công trình:

ÁNH GIÁ THC TRNG CA MT S T CHC
TÀI CHÍNH VI MÔ TRểN TH GII VÀ BÀI HC NỂNG CAO
CHT LNG HOT NG CA T CHC TÀI CHệNH VI MỌ  VIT NAM






Nhóm ngành: KD1

HƠ Ni, tháng 5 nm 2013

DANH MC CÁC CH VIT TT

T vit tt
Din gii
TCVM
Tài chính vi mô
TCTCVM
T chc tài chính vi mô.
NHCSXH
Ngân hàng Chính sách xã hi
QTDND
Qy tín dng nhân dân
NGOS, INGOS
T chc phi chính ph
ADB
Ngân hàng phát trin châu Á
IMF
Qu tin t quc t
CAR
T l an toàn vn ti thiu

Ngân hàng NN&PTNT
Ngân hàng Nông nghip và phát trin nông thôn
CEP
Qu tr vn cho ngi nghèo t to vic làm
TYM
Qu tình thng
LL
Liên đoàn lao đng
HQT
Hi đng qun tr
TNHH
Trách nhim hu hn
NHNN
Ngân hàng Nhà nc
Tp.HCM
Thành ph H Chí Minh


DANH MC BNG

Bng 1
Quy mô hot đng ca Ngân hàng Grameen giai đon
2002-2011
PH
LC
Bng 2
T l chi nhánh hot đng có lãi ca Ngân hàng Grameen
(2002-2007)

15

Bng 3
N và vn ch s hu ca Ngân hàng Grameen nm 2011
PH
LC
Bng 4
Ngun vn huy đng ca Ngân hàng Grameen (2002-2011)
16
Bng 5
T s an toàn vn ti thiu ca Ngân hàng Grameen
(2002-2011)
PH
LC
Bng 6
Ch tiêu n xu ca Ngân hàng Grameen (2002-2011)
18
Bng 7
Ch s phát trin bn vng ca Ngân hàng Grameen
(2002-2011)

19
Bng 8
Kho sát s thay đi ca h gia đình trc và sau khi s dng
sn phm TCVM ca ngân hàng Grameen

22
Bng 9
Tác đng xã hi đi vi nhng khách hàng ca ngân hàng
Grameen

23

Bng 10
T trng khách hàng và d n tín dng ca mt s TCTCVM
ln  Vit Nam

30
Bng 11
c tính s h tit kim nông thôn  Vit Nam nm
2009-2010

30
Bng 12
Tình hình hot đng ca CEP giai đon 2008-2012
37
Bng 13
Các ch s tài chính ca CEP giai đon 2008-2012
39
Bng 14
Cht lng vn đu t cho vay ca CEP giai đon
2008-2012

41
Bng 15
Ch s kt qu hot đng ca CEP giai đon 2008-2012
42
Bng 16
Mc vay bình quân và thành viên đang vay ca CEP
(2008-2012)

44

Bng 17
Phân loi mc đ nghèo ca khách hàng
45
Bng 18
Mc đ chuyn bin nghèo ca khách hàng CEP
46
Bng 19
T l khách hàng tri qua tình trng thiu thc phm
48
Bng 20
T l ph n tham gia quyt đnh công vic
48
Bng 21
Các ch tiêu quy mô hot đng ca qu TYM
53
Bng 22
Ch s PAR ca qu TYM giai đon 2009-2011
57



DANH MC BIU

Biu đ 1
Quy mô hot đng ca Ngân hàng Grameen (2002 -2011)
14
Biu đ 2
C cu n và vn ch s hu ca Ngân hàng Grameen nm 2011
15
Biu đ 3

T s an toàn vn ti thiu (CAR) ca Ngân hàng Grameen
(2002-2011)

17
Biu đ 4
ROE ca Ngân hàng Grameen giai đon 2002-2011
20
Biu đ 5
T l khách hàng ca Ngân hàng Grameen giai đon 2002-2011
21
Biu đ 6
Vn ch s hu và n ca CEP giai đon 2008-2012
39
Biu đ 7
Ch s hiu qu s dng vn ca CEP giai đon 2008- 2012
40
Biu đ 8
Tng trng mt s ch tiêu ca TYM giai đon 2006-2010
54
Biu đ 9
C cu ngun vn ca TYM nm 2011
55
Biu đ 10
Tng trng tit kim ca TYM giai đon (2009-2011)
56



MC LC

DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC BNG
LI M U 1
CHNG I: C S Lụ THUYT V TCVM VÀ CÁC TCTCVM 4
1. C s lỦ thuyt v TCVM 4
1.1. Khái nim TCVM 4
1.2. c đim ca TCVM 4
2. Tìm hiu chung v các TCTCVM 5
2.1. Khái nim và phân loi TCTCVM 5
2.2. C ch cân đi gia mc tiêu kinh t và mc tiêu xã hi ca các
TCTCVM 5
2.3. Vai trò ca các TCTCVM 6
2.3.1. óng góp v mt kinh t 6
2.3.2. óng góp v mt xã hi 7
2.4. Hot đng ca các TCTCVM trên th gii hin nay 7
3. Mô hình tín dng vi mô ca ngơn hƠng Grameen vƠ bƠi hc kinh
nghim cho Vit Nam 9
3.1. Bi cnh nn kinh t Bangladesh 9
3.2. Mô hình tín dng vi mô ca ngân hàng Grameen 9
3.2.1. Gii thiu v ngân hàng grameen 9
3.2.1.1. S hình thành ngân hàng Grameen 9
3.2.1.2. Phng thc hot đng ca Ngân hàng Grameen 10
3.2.1.3. Khách hàng ca Ngân hàng Grameen 11
3.2.1.4. Sn phm dch v ca Ngân hàng Grameen 11
3.2.1.5. Chính sách và chin lc ca ngân hàng Grameen 12
3.2.1.6. c trng ca ngân hàng Grameen 13
3.2.2. Phân tích cht lng hot đng ca ngân hàng Grameen 14
3.2.2.1. Ch s v quy mô ca ngân hàng Grameen 14
3.2.2.2. Tình hình tài chính ca ngân hàng Grameen 15

3.2.2.3. ánh giá ri ro 18
3.2.2.4. ánh giá tính bn vng 19
3.2.2.5. ánh giá kh nng sinh li 20
3.2.3. ánh giá tác đng xã hi : 21
3.3. Các nhân t dn đn s thành công ca mô hình ngân hàng
Grameen 23
3.3.1. Mô hình phù hp 23
3.3.2. Môi trng thun li: 24
3.3.3. Yu t con ngi 24
CHNG II: THC TRNG HOT NG CA MT S 26
TCTCVM  VIT NAM 26
1. Bi cnh chung ca các TCTCVM Vit Nam 26
1.1. Lch s phát trin ca hot đng TCVM  Vit Nam: 26
1.2. c đim ca các TCTCVM Vit Nam 26
1.3. Sn phm ch yu 27
1.4. Các mô hình TCTCVM  Vit Nam 28
1.4.1. Mô hình ngân hàng chính thc 28
1.4.2. Mô hình ngân hàng làng xã 28
1.4.3. Mô hình ngân hàng Grameen 29
1.4.4. Mô hình nhóm liên kt 29
2. Thc trng hot đng ca mt s TCTCVM bán chính thc ti Vit
Nam 29
2.1. Tình hình chung ca các TCTCVM  Vit Nam 29
2.2. Thc trng hot đng mt s TCTCVM 31
2.2.1. TCTCVM CEP 31
2.2.1.1. Gii thiu v t chc CEP 31
2.1.1.1. C cu t chc CEP 32
2.1.1.2. Sn phm dch v ca CEP 34
2.1.1.3. Các chính sách và chin lc ca CEP 35
2.1.2. ánh giá cht lng hot đng ca t chc CEP 36

2.1.2.1. Ch s qui mô ca CEP 36
2.1.2.2. Các ch s tài chính ca CEP 39

2.1.2.3. Các ch s kt qu hot đng ca CEP 42
2.1.3. ánh giá tác đng lên xã hi ca CEP 43
2.1.3.1. Mc đ chuyn bin nghèo ca khách hàng 44
2.1.3.2. An toàn thc phm 47
2.1.3.3. V th ca khách hàng là ph n- t l ph n tham gia ra quyt
đnh trong gia đình và cng đng tng 48
2.2.2. Qy tình thng TYM 49
2.2.2.1. Gii thiu v qu tình thng TYM 49
2.2.2. ánh giá hiu qu hot đng ca TYM 52
2.2.2.1. Ch s quy mô hot đng ca TYM 52
2.2.2.2. Ch s tài chính ca Qu TYM 54
2.2.3. ánh giá hiu qu xã hi ca TYM. 58
2.2.3.1. Mc sng ca nhng thành viên tham gia cng nh gia đình h
đc ci thin. 58
2.2.3.2. Nhn thc v giá tr bn thân và s t tin. 59
2.3. ánh giá chung v các TCTCVM Vit Nam hin nay 59
2.3.2.1. u đim 60
2.3.2.2. Hn ch 62
2.3.2.3. Nguyên nhân ca nhng hn ch 62
CHNG III: CÁC GII PHÁP NỂNG CAO CHT LNG HOT
NG CHO CÁC T CHC TCVM  VIT NAM 64
1. nh hng phát trin các TCTCVM Vit Nam trong giai đon ti .
64
1.1.nh hng phát trin t Nhà nc 64
1.1.1. Xây dng chin lc phát trin ngành TCVM đm bo hot đng an
toàn và bn vng. 64
1.1.2. Xây dng môi trng thun li cho hot đng TCVM 65

1.1.3. Nâng cao kh nng t ch và đc lp phát trin ca các TCTCVM
Vit Nam 65
1.2. nh hng phát trin ca các TCTCVM 65
1.2.1. Phát trin h thng các sn phm, dch v TCVM 65

1.2.2. nh hng xây dng ngun nhân lc có cht lng cao trong hot
đng TCVM . 66
1.2.3. Tip tc gi vng và m rng th phn 66
1.2.4. Tng cng mi quan h hp tác gia các TCTCVM vi nhau 67
2. Gii pháp thúc đy phát trin các TCTCVM Vit Nam 67
2.1. Gii pháp v phía nhà nc 68
2.1.1. Hoàn thin môi trng pháp lý ca hot đng TCVM 68
2.1.2. To môi trng thun li cho s phát trin ca các TCTCVM 69
2.2. Gii pháp t bn thân các TCTCVM . 72
2.2.1. Xây dng mô hình c th, đ ra nhng mc tiêu và phng hng và
chin lc c th cho hot đng. 72
2.2.2. Vic nâng cao cht lng ngun nhân lc cho TCTCVM 73
2.2.3. Nâng cao nng lc cnh tranh và đa dng hóa nhng sn phm, dch
v mà các TCTCVM cung cp 74
2.2.4. Nâng cao nng lc tài chính ca các TCTCVM 75
3. Mt s kin ngh 77
3.1. Mt s kin ngh vi Nhà nc 77
3.1.1. Nâng cao nng lc c quan nhà nc v thanh tra, giám sát h
thng TCVM 77
3.1.2. To lp môi trng cnh tranh bình đng hn cho các TCTCVM 77
3.1.3. Chính ph cn m rng quan h ngoi giao, tng cng hc hi kinh
nghim t các quc gia khác trên th gii 78
3.2. Mt s kin ngh vi các TCTCVM Vit Nam 78
3.2.1. Ci thin b máy nhân s và hoàn thin c cu t chc hot đng
TCVM 78

3.2.2. iu chnh c cu t chc b máy 78
3.2.3. Xây dng chin lc khách hàng phù hp, và chính sách sn phm
dch v phù hp vi nhu cu khách hàng. 79
KT LUN 80
TÀI LIU THAM KHO
PH LC BNG

1
LI M U
1. Tính cp thit ca đ tài
TCVM (TCVM) đư và đang đóng vai trò quan trng trong vic phát trin kinh
t, xóa đói gim nghèo, nâng cao mc sng ca dân c đc bit là vi nhng ngi có
thu nhp thp. Mc dù đư đt đc nhng n tng v gim nghèo nhng Vit Nam
vn đi mt vi nguy c thoát nghèo cha bn vng do thiu sn phm tài chính phù
hp và sn sàng ti ngi dân. Tính đn cui nm 2010, th phn 3 t chc chính cung
cp TCVM cho khách hàng có thu nhp thp là: các TCTCVM (TCTCVM ) gm
Ngân hàng chính sách xư hi (NHCSXH), h thng Qu tín dng nhân dân (QTDND)
trong đó th phn tín dng ca TCTCVM (thuc khu vc bán chính thc) là 0,8%
theo d n và 4,4% theo s lng khách hàng, ch chim mt phn nh trong ming
bánh th phn TCVM  nc ta. iu đáng chú Ủ là th trng TCVVM ca Vit Nam
còn rt ln khi các TCTCVM hin nay mi ch đáp ng đc 40% nhu cu ca
ngi nghèo, 60% còn li vi khong hn 12 triu ngi nghèo vn còn đang sng
di mc nghèo và cha tip cn đc nhng dch v TCVM, trong khi TCTCVM 
nc ta có mô hình phù hp và cách tip cn ngi nghèo hiu qu hn so vi các t
chc khu vc chính thc nh NHCSXH.
Nhng vn đ vng mc này đư và đang cn tr s phát trin ca các
TCTCVM đ tng xng vi tim nng ca nó trong công cuc xóa đói gim nghèo
ca nc ta. Vì vy, bài nghiên cu này s đi sâu phân tích thc trng hot đng ca
các TCTCVM trên th gii và Vit Nam đ tìm ra nguyên nhân và gii pháp thúc đy
s phát trin xng vi tim nng ca câc t chc này.

2. Tng quan tình hình nghiên cu:
Mt s công trình nghiên cu v mô hình TCVM trên th gii và gii pháp cho
Vit Nam:
  tài NCKH cp Ngành: Phát trin TCVM  khu vc nông nghip, nông thôn.
( Mư s: KNH 2009 - 06; Ch nhim đ tài: TS. Nguyn Kim Anh - Phó Giám đc
Hc Vin Ngân hàng)

2
Ni dung: Công trình phân tích thc trng phát trin TCVM  vùng nông nghip,
nông thôn Vit Nam và nhng gii pháp đ nâng cao cht lng và hiu qu hot
đng ca hot đng này.
  tài: TCVM - kinh nghim th gii và mt s gi Ủ cho Vit Nam
(Gii nht NCKH sinh viên cp Trng HKT - HQGHN; Gii khuyn khích
NCKH sinh viên cp B/HQGHN nm hc 2007 – 2008)
Ni dung: Công trình phân tích kinh nghim hot đng thc tin ca mt s mô hình
TCVM đư gt hái thành công ln trên th gii, xem xét tình hình hot đng TCVM 
Vit Nam, ch ra nhng thành tu và c nhng thách thc, t đó đa ra gii pháp cho
Vit Nam.
3. i tng nghiên cu và mc tiêu nghiên cu
 i tng nghiên cu: Trong phm vi bài nghiên cu, TCTCVM đc hiu là các
t chc tài chính chuyên v cung cp sn phm dch v TCVM vì mc tiêu xư hi.
Trong bài nghiên cu, TCTCVM đc hiu là TCTCVM thuc khu vc bán
chính thc  Vit Nam nh TYM, CEP. Bài nghiên cu phân tích mt s t chc
trên th gii có cung cp dch v, sn phm TCVM nh ngân hàng Grameen.
 Mc tiêu nghiên cu: Thông qua phân tích thc trng mô hình TCVM ca ngân
hàng Grameen - mô hình đc áp dng rng rưi trên th gii và mt s TCTCVM
đin hình  Vit Nam, bài nghiên cu rút ra bài hc kinh nghim nhm nâng cao
cht lng hot đng ca TCTCVM Vit Nam trên c phng din tác đng xư
hi và nng lc hot đng.
4. Phng pháp nghiên cu:

 tài có k tha và s dng mt s kt qu nghiên cu ca mt s đ tài
nghiên cu v lnh vc TCVM trong và ngoài nc đ tham kho và lun gii các vn
đ có liên quan đn các TCTCVM
Phng pháp nghiên cu tình hung, thu thp đy đ các d kin mt cách có
h thng và tìm hiu mi tng quan gia các yu t vi nhau.

3
Vn dng phng pháp duy vt lch s, s dng phng pháp phân tích, so
sánh, đánh giá hot đng và tác đng xư hi ca các TCTCVM .
5. Phm vi nghiên cu
 Không gian: Mt s TCTCVM trên th gii, đin hình là ngân hàng Grameen
– là mô hình có sc đi din cao cho s đi mi và tin b ca TCVM nhiu
khu vc trên th gii và mt s TCTCVM ti Vit Nam vi mng li rng
ln trên phm vi toàn quc.
 Thi gian: Bài nghiên cu tp trung đánh giá các kt qu và hot đng trong
gian đon hin nay kt hp vi s liu trong quá kh đ so sánh, đi chiu và
phân tích.
6. Kt qu nghiên cu d kin
 Khng đnh mô hình Grameen phù hp vi mt s TCTCVM  Vit Nam qua
vic nghiên cu 2 Qu CEP và TYM
 a ra nhng gii pháp hp lý nhm nâng cao cht lng hot đng ca các
TCTCVM Vit Nam
7. Kt cu ca đ tài
 tài gm có 3 chng:
Chng I: C S Lụ THUYT V TCVM VÀ CÁC TCTCVM
Chng II: THC TRNG HOT NG CA MT S TCTCVM  VIT
NAM
Chng III: CÁC GII PHÁP NỂNG CAO CHT LNG HOT NG
CA CÁC TCTCVM  VIT NAM

4
CHNG I: C S Lụ THUYT V TCVM VÀ CÁC TCTCVM

1. C s lý thuyt v TCVM
1.1. Khái nim TCVM
Theo ADB thì TCVM đc hiu là “hot đng cung cp đa dang các dch v
tài chính nh nhn gi, cho vay, dch v thanh toán dch v chyn tin bo him cho
các h gia đình nghèo, h có thu nhp thp hay c s sn xut kinh doanh”.
Còn theo World Bank thì: “ TCVM là hot đng cung cp các dch v tín dng
cho vay tit kim và các dch v tài chính c bn khác cho ngi nghèo đ h tin
hành công vic sn xut kinh doanh, mua tài sn n đnh tiêu dùng bo v bn thân h
tránh nhng ri ro. Các dch v tài chính mà ngi nghèo cn đc cung cp bao
gm vn vay đ làm vic, tín dng tiêu dùng tit kim, lng hu bo him và các
dch v chuyn tin”
Ti Vit Nam theo khon 2 N28/2005/N-CP: “TCVM là hot đng cung
cp mt s dch v tài chính, ngân hàng nh và đn gin cho các h gia đình, cá nhân
có thu nhp thp đc bit là h gia đình nghèo và ngi nghèo”.
1.2. c đim ca TCVM
Tuy có rt nhiu các khái nim khác nhau, nhng chúng ta có th thy trong
ni dung ca TCVM có nhng đc đim chung, nhng đc đim này có th đc xem
nh nhng đc trng ca TCVM.
Th nht, mc tiêu ca các hot đng TCVM là s dung hòa c mc tiêu li
nhun và mc tiêu xư hi. Khác vi các đnh ch tài chính khác, mc tiêu chính ca
các t chc này là thc hin các mc tiêu xư hi nh xóa đói gim nghèo, làm gim
tình trng bt bình đng gii, Và thc t hot đng TCVM  các nc trên th gii
nói chung, cng nh Vit Nam nói riêng đư và đang giúp ngi nghèo có vn đ sn

xut làm n, tng thu nhp, t đó góp phn làm gim đáng k các h đói nghèo, nâng
cao v th ca ngi ph n trong xư hi.

5
Th hai, đc trng ca TCVM đó là đi tng khách hàng tham gia TCVM,
là nhng ngi nghèo, ngi có thu nhp, thng không có tài sn đm bo hoc tài
sn đm bo có giá tr rt thp, và thng là nhng ngi không có kh nng vay vn
ti các t chc tín dng khác vì nng lc tài chính b hn ch.
Th ba, giá tr các sn phm TCVM là nh và sn phm tng đi đa dng.
Giá tr ca các khon TCVM thông thng rt nh dao đng trong khong t vài trm
nghìn đn vài triu đng. Các sn phm TCVM cng bao gm nhiu loi nh cho vay
(cho vay cá th, cho vay theo nhóm, ), tit kim(tit kim bt buc, tit kim t
nguyn, ), ngoài ra các sn phm ca TCVM cng bao gm các sn phm dch v
khác nh chuyn tin, dch v bo him,…
2. Tìm hiu chung v các TCTCVM
2.1. Khái nim và phân loi TCTCVM
Mt cách đn gin nht, TCTCVM là t chc cung cp dch v tài chính cho
nhng ngi có thu nhp thp. Hu ht các t chc này đu cung cp tín dng vi mô
và ch nhn gi nhng khon tit kim rt nh t ngi vay ch không phi t công
chúng. Bên cnh vic cung cp dch v TCVM cho ngi nghèo thì các TCTCVM
còn tham gia vào nhiu mng hot đng khác. Tuy nhiên, trong ngành TCVM , thut
ng này dùng đ ch các t chc đc thành lp đ cung cp các dch v TCVM , ví
d: Ngân hàng chính sách xư hi, các t chc phi chính ph (NGO), liên minh tín
dng, hp tác xư tín dng, ngân hàng thng mi, các t chc tài chính phi ngân
hàng,…
Các t chc cung cp dch v TCVM xét v mt pháp lỦ đc chia thành ba
khu vc: khu vc chính thc (gm có NHCSXH, QTDND, Ngân hàng thng mi,
các t chc tit kim, các trung gian tài chính phi ngân hàng), khu vc bán chính thc
( các t chc phi chính ph) và khu vc phi chính thc ( phng, hi, h)
2.2. C ch cân đi gia mc tiêu kinh t và mc tiêu xã hi ca các TCTCVM

Hot đng ca các TCTCVM mang tính cht đc thù cao bi vì chúng hot đng
da trên hai mc tiêu c bn, đó là tính xư hi và tính kinh t. Tht vy, s mnh xư

6
hi thúc đy các TCTCVM tìm cách tip cn vi càng nhiu khách hàng nghèo càng
tt và cung cp nhng dch v u đưi. Trái li, mc tiêu kinh t đòi hi các TCTCVM
cn có s t ch, đc lp v tài chính, cho phép s cung ng mt chui các dch v tài
chính mà không ph thuc vào ngun vn t bên ngoài.  hot đng bn vng, các
TCTCVM cn xây dng mô hình phù hp cân bng đc c hai mc tiêu v tính kinh
t và tính xư hi đ hot đng TCVM đn đc vi nhiu đi tng ngi dân hn,
mang li hiu qu tích cc hn đn đi sng kinh t, xư hi.
2.3. Vai trò ca các TCTCVM
2.3.1. óng góp v mt kinh t
Các TCTCVM có nhng đóng góp ht sc quan trng v mt kinh t nh: gia
tng thu nhp, gia tng đóng góp ca nhng ngi nghèo cho chính ph, nâng cao
mc sng cho ngi dân; to c hi vic làm, gim t l tht nghip ca các thành
viên tham gia;….
Th nht, hot đng ca các TCTCVM giúp các thành viên tham gia tip cn
ngun vn vay, cng nh đc lnh hi nhng kin thc v qun lỦ ngun vn hiu
qu và tip thu nhng ng dng khoa hc k thut tiên tin vào đi sng, sn xut, t
đó giúp tng nng sut lao đng, làm tng thu nhp cho các thành viên tham gia và
cng là tng sn lng cho toàn nn kinh t, do đó giúp ci thin thu nhp và ci thin
mc sng cho nhng thành viên tham gia cng nh gia đình ca h.
Th hai, hot đng TCVM còn giúp đa dng hóa ngun thu nhp ca các đi
tng tham gia, gim thiu ri ro t vic ch s hu mt ngun thu nhp c đnh. Bên
cnh đó, các TCTCVM còn cung cp nhng sn phm bo him vi mô đ giúp các đi
tng tham gia hn ch nhng hu qu do nhng ri ro đc bo him gây ra.
Trên đây là nhng đóng góp chính v mt kinh t ca các TCTCVM, bên cnh
nhng đóng góp v mt kinh t, các TCTCVM còn có vai trò quan trng đi vi xư
hi.

7
2.3.2. óng góp v mt xã hi
Hot đng TCVM góp phn vào công cuc thúc đy tin b xư hi thông qua
mt s khía cnh nh:
Th nht, Hot đng TCVM có nhng đóng góp không nh vào s nghip xóa
đói, gim nghèo ca Chính ph, thông qua nhng hot đng h tr cho nhng ngi
nghèo và nghèo nht trong xư hi, t đó làm gim khong cách giàu nghèo trong xư
hi.
Th hai, hot đng ca các TCTCVM giúp ngi ph n nâng cao đc v th
ca mình trong xư hi, gim bt hin tng bt bình đng gii, bi thông qua vic s
dng nhng dch v TCVM, nhng ngi ph n không ch nâng cao đc thu nhp
ca mình mà còn đc tip thu, trao đi kinh nghim, kin thc trong cuc sng nâng
cao s hiu bit,….
Th ba, hot đng ca các t chc TCVM còn góp phn ci thin dch v y t,
giáo dc, nâng cao trình đ hiu bit cng nh gim t l mù ch  nhng đa phng
có trin khai hiu qu hot đng TCVM.
Nói tóm li, hot đng ca các TCTCVM đư có nhng đóng góp ht sc quan
trng không ch v mt kinh t mà còn có nhng tác đng rt ln trên phng din xã
hi. Nhng đóng góp này đang tr thành đng lc đ thúc đy cho s phát trin ca
hot đng TCVM  Vit Nam cng nh trên th gii.
2.4. Hot đng ca các TCTCVM trên th gii hin nay
Ln đu tiên, ngi ta bit đn TCVM là vào nhng nm đu th k th 17,
do Jonathan Swift, mt ngi Ailen, là cha đ ca TCVM . n th k th 19, các
hình thc cung cp TCVM di dng bán chính thc mi ra đi do F.W.Raiffeisen,
mt ngi c thit k và áp dng t nhng nm 1860 cho lnh vc nông nghip. Mô
hình ca F.W.Raiffeisen đc hình thành và phát trin không ch trong lnh vc nông
nghip, mà còn đc nhân rng trong cng đng ca xư hi, ngay c trong khu vc

thành th. Thi gian gn đây, TCVM đư ph bin rng hn, hình Grameen Bank đc
nhân rng đư có nhng tác đng tích cc trong công cuc xoá đói gim nghèo  nhiu

8
ni trên th gii, qua đó cng làm thay đi nhn thc ca nhiu ngi v lnh vc
TCVM .
Khu vc chơu Ểu vƠ Bc M
TCVM vi đi tng khách hàng là nhng ngi nghèo, và ch yu  các
nc đang phát trin. TCVM  khu vc này ch yu hng ti nhu cu tìm vic làm
cho ngi tht nghip, to thêm thu nhp cho ngi lao đng nghèo (nht là ti ông
Âu, ni có tình trng tht nghip cao) qua đó góp phn gim bt gánh nng cho ngân
sách quc gia.
Khu vc M La tinh
Ti châu M La tinh, ngi ta thng bit đn s hot đng ca T chc
Accion, Banco Ademi, Finca, Prodem. ây là nhng t chc quc t có s hot đng
trên phm vi nhiu nc.  khu vc này, ni mà mi ngi thng có tính đc lp
cao và t ch trong các quyt đnh ca mình nên vic cung cp dch v TCVM trc
tip đn tng ngi nghèo đt hiu qu cao và đc áp dng nhiu hn hn phng
thc theo nhóm.
Khu vc chơu Phi
Ti châu Phi, có mt hình thc t chc ca các nhà cung cp TCVM rt phát
trin mang rt nhiu tên gi khác nhau  tùy tng nc nh Susus, Gamiyas đc
hiu là hip hi tín dng, tit kim quay vòng.  châu Phi, các TCTCVM thng la
chn khách hàng vay thông qua vic kt hp vi hot đng ca các c quan thuc
Chính ph hoc t chc do Nhà nc s hu đ trin khai các dch v TCVM .
Khu vc chơu Á
 khu vc châu Á, đây là ni tp trung nhiu ngi nghèo nht trên th gii,
hot đng ca các TCTCVM rt phát trin và thành công, ban đu ch là nhng
TCTCVM phát trin có qui mô nh, hot đng thiu tính bn vng. Nhng t nhng
nm 1980 tr li đây, TCVM khu vc này đư không ngng m rng qui mô hot

đng do đư tìm ra nhng mô hình t chc phát trin phù hp. Các mô hình TCVM

9
thành công nht th gii gm Grameen Bank (Bangladesh), Nhóm t qun - SHG
(n ), Ngân hàng Bank Rakyat Indonesia - BRI (Indonesia).
3. Mô hình tín dng vi mô ca ngân hàng Grameen và bài hc kinh nghim cho
Vit Nam
3.1. Bi cnh nn kinh t Bangladesh
Bangladesh là mt quc gia Nam Á đông dân c, có nn nông nghip tr thành
lnh vc kinh t ch đo ti quc gia này, thêm vào đó, nc này có t l sinh cao
khin cho ngun cung lao đng giá r ti đây rt di dào, vt qua cu. Vì l đó, t l
tht nghip cao và đi sng ngi dân ngày càng tr nên khó khn hn. Bc sang
thp k 80, t l tng dân s có gim nhng không đáng k khin tình trng trên cha
đc ci thin nhiu. Mt vn đ đc đt ra là làm sao đ gii quyt đc s d tha
ca lc lng lao đng. Bên cnh đó, ti Bangladesh tn ti hai s phân tách rõ ràng
trong xư hi. Th nht, s phân hóa giàu nghèo sâu sc; th hai, do dân c 
Bangladesh ch yu theo đo Hi ( hn 80%) nên có s phân bit gii tính rõ ràng:
ph n ch làm nhng công vic gia đình và không có quyn quyt đnh. Nam gii có
th vay vn nhng li s dng không my hiu qu, khi kim đc tin thay vì tái đu
t thì h li tiêu chúng, trong khi ph n li không th lên ting và dng nh không
th tip cn ngun vn. Mt quc gia đông dân c và trình đ dân c thp nh vy, vic
hình thành ca các ngân hàng thng mi dng nh không có tác dng gì trong vic
đa vn đn tay ngi nông dân vì theo nhng yêu cu ti thiu đ đc cp tín dng
thì đa s ngi dân đu không có đ tiêu chun đ đc tip cn vi ngun vn vay.
3.2. Mô hình tín dng vi mô ca ngân hàng Grameen
3.2.1. Gii thiu v ngân hàng grameen
3.2.1.1. S hình thành ngân hàng Grameen
Ngân hàng Grameen có ngun gc t d án ngân hàng Grameen (Grameen có
ngha là nông thôn theo ting Bangladesh) nm 1976 do giáo s Muhamed Yunus-
trng chng trình kinh t nông thôn ti đi hc Chittagong thit k mt d án

nghiên cu kh nng cp tín dng  vùng nông thôn nghèo. D án có mc tiêu là m

10
rng c s ngân hàng cho nhng ngi đàn ông và ph n nghèo, to c hi vic làm
cho s lng ngi tht nghip đông đo  Bangladesh, đo ngc vòng xoáy lun
qun lâu đi ca “ thu nhp thp, thp tit kim và đu t thp” sang “ thu nhp thp,
bm tín dng, đu t, thu nhp cao hn, tit kim hn, đu t nhiu hn, nhiu hn
thu nhp”. n tháng 10 nm 1983, d án ngân hàng Grameen tr thành mt ngân
hàng đc lp theo pháp lut. Ngày nay, ngi vay n nm gi 90% c phn ngân hàng
và nhà nc chim 10% c phn còn li.
Tng tài sn ca ngân hàng nm 2011 là 1762787537 US$ và vn đang trong
quá trình m rng quy mô bao ph vi nhiu chi nhánh mi. Tính đn nm 2011,
ngân hàng có 2565 chi nhánh, hot đng ti 81380 làng, có tng s 22128 nhân viên.
T khi thành lp, ngân hàng Grammeen đu có lưi liên tc ngoi tr các nm 1983,
1991 và 1992. Khác vi mô hình ngân hàng thng mi thông thng, ngân hàng
Grameen có nhiu đi mi, ci tin và sáng to mang tính đt phá trong các khâu t
chc, trin khai và qun lỦ các gói sn phm dch v TCVM cho ngi nghèo.
3.2.1.2. Phng thc hot đng ca Ngân hàng Grameen
Ngân hàng Grameen đc xây dng trên Ủ tng ca mt doanh nghip kinh
doanh xã hi, s dng các nguyên tc th trng đ đt đc các mc tiêu xã hi.
Ngân hàng này xây dng nhng đim ngân hàng nh  mi vùng dân c nghèo vi
mt s nhân viên đc hun luyn s đn tn ni ngi dân sinh sng đ tìm hiu và
cho vay ch không ch h đn tìm ngân hàng. Khách hàng tha mưn điu kin tham
gia vào mt nhóm 5 bn n, đi hp mi tun và chu chung trách nhim vi món n
ca c nhóm. Quá trình 5 ngi t la chn và kim tra nhau vì mc đích chung đư vô
hình chung nâng cao cht lng và gim thiu ri ro ca khon tín dng trên. Trách
nhim hoàn n tùy thuc cá nhân ngi vay, trong khi t và t trng giám sát đ mi
ngi s dng vn mt cách có trách nhim và đ không ai gp rc ri trong vic hoàn
n. Không h có mt hình thc trách nhim liên đi nào, chng hn nh thành viên
trong t không h phi chu trách nhim phi tr n thay cho mt thành viên v n

trong nhóm. Nu c nhóm thanh toán đúng hn thì tt c tip tc đc là khách ca
ngân hàng cho đn khi ngi nào đó không cn đn na thì rút ra. Vy là 2 nguyên tc

11
là tín nhim nhau và liên đi trách nhim tp th gia các ngi nghèo đc áp dng
rt linh hot trong ngân hàng grameen.
3.2.1.3. Khách hàng ca Ngân hàng Grameen
Khách hàng ca Grameen cng rt rng ln bao trùm nhiu tng lp ngi
nghèo,… Trong đó, ph n là đi tng và là yu t chính cho s thành công cho
chng trình tín dng vi mô ca ngân hàng Grameen. Thc t đư chng minh trên
95% thành viên ca Grameen là n gii và t l n xu rt thp cho thy kh nng
phn đu thoát nghèo ca ngi ph n. Ngoài ra, ngân hàng cng có mt chng
trình đc bit cho nhng ngi n xin gi là “ chng trình cho nhng thành viên khó
khn” bi nhng món vay không phi tr lưi vi n lc ca ngân hàng là s không còn
nhng ngi n xin  nhng làng có ngân hàng Grameen na.
3.2.1.4. Sn phm dch v ca Ngân hàng Grameen
Nhóm các sn phm tƠi chính
Tín dng vi mô là sn phm ch đo ca ngân hàng Grameen, bao gm khon
vay c bn và khon vay linh hot. Khách hàng bt đu vi khon vay c bn là khon
vay to thu nhp, giá tr ca khon vay đc da trên c s s tin tit kim, ti đa
khon vay là 150% tng giá tr tit kim. Khon vay linh hot không tn ti đc lp,
nó đc đa ra đ tha thun li k hoch hoàn tr khi khách hàng vi phm tho thun
ca khon vay c bn. Quá trình phân loi 2 khon vay c bn và linh hot đư giúp
cho ngân hàng phân chia đc nhng khon vay có kh nng chi tr tt và khon vay
có ri ro cao đ đa ra s d n cho vay và trích lp qu d phòng ri ro phù hp.
Sn phm tit kim: có hai tài khon tit kim bt buc là tài khon tit kim
cá nhân và tài khon tit kim đc bit. Khách hàng có th rút tin t tài khon tit
kim cá nhân bt c khi nào. Tài khon tit kim đc bit không đc rút trong 3 nm
đu tiên, sau đó c 3 nm đc rút mt ln vi giá tr ti đa là 50% tng s tin trong
tài khon tit kim đc bit. Mt phn tin t tài khon này có th đc dùng đ mua

c phiu ngân hàng Grameen.


12
Bên cnh sn phm tín dng truyn thng, Ngân hàng Grameen cng thng
xuyên đa ra nhng d án, sn phm tài chính mi phc v nhu cu đa dng ca
ngi dân. D án tín dng nhà  ra đi nm 1984 cung cp khon tin vay cao nht
tng đng 218 USD vi lưi sut u đưi 8%. Bên cnh đó, gói tín dng cho doanh
nghip vi mô cng h tr đc lc cho nhng ngi dân mun m rng sn xut. Bên
cnh đó, nhiu đi tng khác cng đc hng li t nhng chng trình ca ngân
hàng Grameen nh sinh viên vi khon vay trang tri hc phí, chi phí sinh hot; bo
him nhân th cho khách hàng, tr cp ngh hu cho nhân viên ca ngân hàng. S ra
đi ca nhiu d án có tác đng sâu rng đn nhiu tng lp dân c, góp phn thay
đi dn b mt nông thôn Bangladesh.
Sn phm phi tài chính
Sn phm phi tài chính là các chng trình ci thin cht lng dinh dng, h
tr qun áo cho ngi nghèo, tuyên truyn kin thc c bn v gim t l t vong 
tr em, gim t l sinh, thc hin k hoch hóa gia đình, vn đng đ trao quyn t
ch cho ph n, khích l khách hàng tham gia tích cc hn vào các hot đng chính
tr - xư hi  đa phng, nâng cao nhn thc v tm quan trng ca giáo dc đi vi
con cái h (đc ghi trong “ 16 điu quyt đnh”) đc ph bin rng rưi trong dân
c. Bên cnh đó, ngân hàng cng m nhng lp hun luyn ngi dân v k nng
qun lỦ vn và s dng vn hiu qu, k nng kinh doanh c bn giúp h bán đc
sn phm trên th trng to ra thu nhp.
3.2.1.5. Chính sách và chin lc ca ngân hàng Grameen
S thành công ca ngân hàng Grameen đc đóng góp phn không nh t
chính sách và chin lc đúng đn ca ngân hàng. (i) u đưi và công nhn đi vi
nhng thành viên có cht lng tt; (ii) Phát trin h thng Grameen cung cp sn
phm da dng thuc nhiu lnh vc; (iii) Cung cp”qu lng hu cá nhân” nh mt
gii pháp cho nhiu khách hàng có tui lo lng v khon vay khi h qua đi; (iv)

Tuyn dng và đào to ngun nhân lc cht lng t ban giám đc (giáo s, tin s
tài chính, lưnh đo cp cao ca chnh ph Bangladesh) cho ti đi ng nhân viên có tri
thc, kinh nghim to đng lc mnh m cho s phát trin và nhân rng ca h thng

13
ngân hàng Grameen; (vi) i mi h thng thông tin qun lỦ và vi tín hoát h thng
k toán cng là mt trong nhng ch trng ca ngân hàng đ nâng cao nng sut và
hiu qu làm vic. (vii) Ngân hàng đ ra h thng tiêu chun 5 ngôi sao đ xp loi,
đánh giá và to phong trào thi đua si ni gia các nhân viên và các chi nhánh gt hái
thành qu cao trong công vic. (viii) Nhng báo cáo, n phm ca ngân hàng
Grameen đc xut bn và công b rng rưi không ch th hin s minh bch trong
hot đng ca ngân hàng và còn giúp cho nhiu khách hàng có c hi đc tip cn
vi sn phm ca ngân hàng.
3.2.1.6. c trng ca ngân hàng Grameen
Ngân hàng Grameen mang nhiu đc trng ca TCVM , mang tính nhân đo
mà vn có sc cnh tranh riêng trong bi cnh kinh t chung. (i) Ngân hàng Grameen
đánh giá nng lc ca ngi vay da trên nng lc ca h đ ra quyt đnh cho vay
mà không đòi hi tài sn cm c, th chp nh mô hình ngân hàng thng mi thông
thng, điu này đư giúp hn 50% dân s th gii không đ điu kin đ vay vn
ngân hàng có c hi đc vay. (ii) Mc tiêu hàng đu ca ngân hàng là cung cp dch
v và giúp ngi nghèo ci thin cuc sng mà không phi là theo đui li nhun nh
ngân hàng thông thng. (iii) Ngân hàng có ti hn 95 % khách hàng n; (vi) khi
nhiu ngân hàng mun chim lnh khu vc thành th, chi nhánh ca ngân hàng
Grameen tp trung nhiu  vùng nông thôn Bangladesh vì đi đa s ngi nghèo nc
này  khu vc này (vii) ngân hàng gim áp lc và gánh nng cho ngi vay bng cách
gii phóng h khi nhng trách nhim pháp lỦ trong trng hp không th chi tr
khon vay; (viii) Mang đn nhiu tin ích cho khách hàng, ngân hàng Grameen vn
duy trì lãi sut thp hn lưi sut ca nhà nc và hng ti lãi sut th trng. Ti
ngân hàng Grameen có 4 mc lãi sut cho vay: 20% ( gim dn) cho các khon vay
nhm sinh li, 8% cho tín dng nhà , 5% cho các khon vay ca sinh viên, và nhng

thành viên rt khó khn (ngi n xin) thì đc vay không tr lãi. Nhng đc đim
nêu trên khng đnh tính u vit ca mô hình tín dng Grameen, đc ph bin rng
khp trên toàn th gii, mang đn s đi đi cho nhiu ngi nghèo trong đó có Vit
Nam

14
3.2.2. Phân tích cht lng hot đng ca ngân hàng Grameen
3.2.2.1. Ch s v quy mô ca ngân hàng Grameen
Biu đ 1 : Quy mô hot đng ca ngân hàng Grameen (2002-2011)
Trong giai đon 2002-2011, ngân hàng Grameen liên tc m thêm các chi
nhánh mi, vùng ph sóng rng hn t 1178 chi nhánh nm 2002 tng 2,2 ln đt
2565 chi nhánh nm 2011 trong vòng 10 nm (bng 1, ph lc). Bên cnh vic m
rng v quy mô hot đng, cht lng hot đng ca các chi nhánh mi đc m
cng đc ngân hàng kim soát sát sao đ đm bo s gia tng v quy mô đi lin vi
cht lng hot đng tt.
S nhân viên nói chung và s nhân viên tín dng riêng tng mnh t nm 2002
đn nm 2007 thì có du hiu chng li và gim dn trong khi s chi nhánh vn liên
tc tng trong c quá trình. Nm 2007 cng là giai đon ngân hàng vi tính hóa công
vic qun lý thông tin và k toán ca hu ht các chi nhánh. Vic luân chuyn thông
tin và liên lc d dàng đư giúp nâng cao nng sut làm vic ca nhân viên lên rt
nhiu, t đó gim đc s nhân s cn thit và vn duy trì đc các hot đng ca
ngân hàng, giúp ngân hàng ct gim đc nhiu chí phí nhân s phát sinh.
Theo s liu thng kê ta thy, khong 30% chi nhánh mi thành lp làm n có
lưi trong nm đu tiên, trong khi không ít chi nhánh ra đi trc đó b thua l. T l
chi nhánh làm n có lưi ca ngân hàng Grameen trong giai đon gn đây có phn gim

15
sút, đòi hi cn phi có s cân nhc k càng gia đu t m rng thêm chi nhánh mi
hay tp trung vào nhng chi nhánh có sn đ đt đc kt qu ti u.
Bng 2: T l chi nhánh hot đng có lưi ca ngơn hƠng Grameen (2002-2007)

Nm
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Chi nhánh trên 1 nm
37%
58%
70%
96%
80%
61%
Chi nhánh di 1 nm
0%
29%
31%
33%
34%
31%
Ngun: Grameen.com
3.2.2.2. Tình hình tài chính ca ngân hàng Grameen
C cu ngun vn

Biu đ 2: C cu n vƠ vn ch s hu ca Ngơn hƠng Grameen nm 2011
Ngân hàng Grameen đư đa đng hóa ngun vn đi vay đ hn ch ri ro và tng
ngun vn huy đng. Da vào bng s 3, ta thy ti nm 2011, trong tng s ngun
vn huy đng đc thì 83.7% đn t tin gi vi 1475.03 triu US$. Trong s này
nhng ngi đư vay tin t ngân hàng đng thi tham gia vào chng trình tit kim

vi 838.75 triu US$ chim 47.6% và s tin còn li là huy đng t nhng ngi
không phi là thành viên ca ngân hàng mà có nhu cu gi tin tit kim tham gia.

16
Mc dù đa ra mc lưi sut cp tín dng rt u đưi, mc lưi sut tin gi ngân hàng
đa ra khá hp dn cùng vi uy tín vn có, hàng nm ngân hàng Grameen huy đng
đc mt khon tin tit kim ln đ cho vay và đu t khác.
Bng 4: Ngun vn huy đng ca ngơn hƠng Grameen (2002-2011)
n v: t USD
Nm
Tin gi
Cho vay
i vay
Tin gi/
cho vay (%)
Tin gi/ i
vay
(%)
2002
0.15
0.22
0.12
71
128
2003
0.23
0.28
0.07
83
316

2004
0.35
0.33
0.05
104
718
2005
0.48
0.43
0.03
113
1,655
2006
0.63
0.48
0.03
133
2,384
2007
0.76
0.53
0.03
143
2,909
2008
0.94
0.65
0.03
146
3,734

2009
1.21
0.79
0.02
152
4,990
2010
1.49
0.94
0.02
158
6,605
2011
1.48
0.95
0.02
156
7,681
Ngun: Grameen.com
Trong sut 10 nm, khon tin gi tit kim ca ngân hàng tng mnh, giá tr
ca nm sau hoc ngang bng hoc cao hn nm trc cùng vi đà phát trin và m
rng ca ngân hàng. Bên cnh đó, các ch s tin gi/cho vay và ch s tin gi/ tin đi
vay cng tng đt bin theo thi gian. S tin tit kim huy đng đc cao vt quá
s tin cho vay (nm 2010 t s này là 1,58 ln, nm 2011 là 1,57 ln) chng t 100%
s tin cho vay đư đc tài tr bi s tin tit kim. S tin tit kim t dân c thì
thng là các khon ngn hn, lưi sut thng thp hn huy đng t các ngun khác
(vay ngân hàng khác, t chc tài chính,…) giúp ngân hàng Grameen gim đc chi
phí vn, tng đc li nhun. ng thi khon tin gi tit kim cng đc đánh giá