ý nghĩa của việc nắm vững đặc điểm tâm lý của thanh niên huyện kiến thuy nhằm tăng cường vai trò lãnh đạo của đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ dấy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong mọi giai đoạn của quá trình phát triển đất nước, thanh niên bao giờ
cũng giữ vị trí quan trọng. Họ chính là lực lượng xung kích trong cuộc đấu tranh
sinh tồn cũng như các cuộc đấu tranh cách mạng, góp phần thúc đẩy sự phát
triển của lịch sử xã hội. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: Một dân tộc
muốn hồi sinh trước tiên phải hồi sinh thanh niên, nếu thanh niên chịu giác ngộ,
khơng đủ nghị lực, khơng cịn sức sống, khơng được tổ chức lại, chỉ chìm đắm
trong rượu cồn và thuốc phiện thì dân tộc có nguy cơ bị diệt vong. Nghị quyết
TW4 khoá 7, Đảng ta cũng khẳng định: Vấn đề thanh niên phải đặt ở vị trí trung
tâm trong chiến lược phát huy nhân tố và nguồn nhân lực con người…sự nghiệp
đổi mới này có thành cơng hay không, đất nước ta bước vào thế kỷ 21 có vị trí
xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không…phần lớn phụ thuộc vào lực
lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng và rèn luyện thế hệ thanh niên.
Từ đó cho thấy, thanh niên Việt Nam ln có được vị thế quan trọng trong
phong trào thanh niên khu vực và thế giới. Vai trò của thanh niên được thể hiện
trong mọi thời kỳ lịch sử. Nếu như trong kháng chiến, phong trào thanh niên
“Ba sẵn sàng” và khẩu hiệu “Xẻ dọc Trường Sơn đi đánh Mỹ” đã được lịch sử
dân tộc ghi nhận, bạn bè ngợi ca thì ngày nay các phong trào “ thanh niên lập
nghiệp”, “ Học vì ngày mai lập nghiệp”… đã thu hút được đông đảo thanh niên
tham gia. Trong 20 năm đổi mới vừa qua, một thế hệ thanh niên 8X đã ra đời và
từng bước trưởng thành. Có thể khẳng định ít có thời kỳ nào mà thanh niên Việt
Nam lại có nhiều cơ hội, vai trò to lớn và phải đối mặt với nhiều vấn đề lớn
trong tiến trình đổi mới và hội nhập của đất nước. Đặc biệt, khi nền kinh tế thị
trường đang ngày càng trở thành hiện thực, làm biến đổi nhiều mặt đời sống xã
hội theo chiều hướng tích cực thì xã hội cũng khơng ngừng gia tăng những vấn
đề bức xúc: Lối sống thực dụng chạy theo đồng tiền, các tệ nạn xã hội (ma tuý,
mại dâm, cờ bạc, lô đề…) trong một bộ phận thanh niên. Trong hàng loạt vấn đề
đặt ra với thanh niên hiện nay thì vấn đề phịng chống các tệ nạn xã hội được
quan tâm nhiều nhất. Hiện có rất nhiều thanh niên do không được giáo dục đồng
1

thời bị ảnh hưởng của các yếu tố tác động khơng tích cực của nền kinh tế thị
trường nên một bộ phận thanh niên bị sa vào các tệ nạn xã hội trong đó nghiêm
trọng nhất là tệ nạn ma t. Chính vì vậy mà việc tun truyền phịng chống tệ
nạn ma tuý cho thanh niên là một việc làm thường xun và có ý nghĩa vơ cùng
quan trọng.
Chính vì những lí do trên, tác giả chọn đề tài “ý nghĩa của việc nắm
vững đặc điểm tâm lý của thanh niên huyện Kiến Thuy nhằm tăng cường vai
trò lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ dấy mạnh cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa” làm đề tài kết thúc môn học tâm lý học tuyên truyền.
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC NẮM VỮNG ĐẶC ĐIỂM TÂM LÝ THANH
NIÊN
1.1 Thanh niên
Khái niệm thanh niên cho đến nay có sự phát triển trong q trình phát
triển của lịch sử. Họ là đối tượng được nhiều bộ môn khoa học nghiên cứu như:
Sinh lý học, tâm lý học, xã hội học. Ở mỗi thời kỳ của sự phát triển con người,
thể chất, tâm lý của nhân cách có những quy luật phát triển riêng. Thanh niên là
thời kỳ kế tiếp của lứa tuổi thiếu niên nhưng đây là giai đoạn phát triển cao về
thể chất và có diễn biến tâm lý phức tạp.
Về mặt sinh học, thanh niên được coi là giai đoạn phát triển trong cuộc
đời con người, trong đó thấy rõ sự cường tráng về thể lực, sự phát triển về trí
tuệ. Từ đây thanh niên bước sang giai đoạn mới để trở thành người trưởng
thành.
Các nhà tâm lý học lại nhìn thanh niên với quy luật của tâm lý, lứa tuổi
mà đặc trưng là sự tự ý thức, tự khẳng định, sự hăng say hoạt động sáng tạo và
coi đó là yếu tố cơ bản để phân biệt với lứa tuổi khác.
Các nhà kinh tế học lại nhấn mạnh thanh niên với một góc độ là lực lượng
lao động xã hội hùng hậu, là nguồn lực thường xuyên bổ sung cho lao động trên

mọi lĩnh vực, là bộ phận quan trọng cấu thành lực lượng sản xuất, năng động,
2


nhạy cảm, gắn bó với tiến trình phát triển của xã hội với tư cách là lớp người
xung kích, đi đầu trong cuộc đấu tranh sáng tạo ra xã hội mới.
Dưới góc độ xã hội học: Coi thanh niên là một giai đoạn của q trình xã
hội hố, chuyển từ tuổi thơ lệ thuộc sang một hoạt động độc lập, từng bước hình
thành ý thức trách nhiệm cơng dân, chuẩn bị và tự nâng cao kiến thức để lao
động cống hiến. Họ có mặt trong tất cả các tầng lớp, giai cấp xã hội. Tuỳ theo
môi trường hoạt động, đặc điểm nghề nghiệp, người ta chia thanh niên thành các
nhóm xã hội khác nhau.
Trong công tác thanh niên, nghiên cứu xây dựng chiến lược phát triển
thanh niên thì khái niệm cần được xem xét từ đặc điểm chung về mặt sinh học
với đặc điểm xã hội. Đây là giai đoạn phát triển quan trọng nhất trong cuộc đời
con người. Hiện nay hầu hết các nước trên thế giới đều quy định độ tuổi thanh
niên bắt đầu từ 15 tuổi nhưng kết thúc thì lại khác nhau, có nước quy định 25
tuổi, có nước quy định 30, 35 tuổi. Ở Việt Nam, tại Điều 1 Luật thanh niên được
quốc hội thông qua ngày 29/11/2005 và có hiệu lực thi hành ngày 1/7/2006 có
quy định: Thanh niên là những người có độ tuổi từ 16 đến 30 tuổi.
Như vậy, từ sự phân tích trên có thể rút ra khái niệm tổng qt về thanh
niên như sau: Thanh niên là một nhóm xã hội nhân khẩu đặc thù bao gồm
những người trong độ tuổi 16 đến 30 tuổi, có sự phát triển nhanh chóng về thể
chất, tâm lý, trí tuệ, có mặt trong mọi lĩnh vực hoạt động xã hội, có quan hệ gắn
bó mật thiết với tất cả các giai cấp, tầng lớp, là lực lượng xã hội to lớn đóng vai
trị quyết định đối với sự phát triển trong tương lai của mỗi quốc gia, dân tộc.
1.2 Đặc điểm tâm lý thanh niên
1.2.1 Nhận thức chính trị và xu hướng giá trị của thanh niên
Kiến Thụy là mảnh đất anh hùng, nhân dân Kiến Thụy giàu lòng yêu
nước, cần cù lao động, ln lấy tình thương, lẽ phải, sự cơng bằng làm mục đích

sống. Truyền thống q báu đó ln khơi dậy lịng tự hào của lớp thanh niên
ngày nay. Cơng cuộc đổi mới đất nước hơn 10 năm qua, nhất là những năm gần
3


đây đã đem lại những thay đổi tích cực về đời sống kinh tế, tinh thần trong xã
hội, có ảnh hưởng mạnh mẽ đến tư tưởng chính trị của thanh niên. Điều lưu ý là
bối cảnh và điểm xuất phát của thanh niên ngày nay khác với thế hệ cha anh,
nên phương pháp đánh giá thái độ chính trị của thanh niên phải thực sự khách
quan khoa học.
Thanh niên ngày càng tin tưởng vào công cuộc đổi mới đất nước dưới sự
lãnh đạo của Đảng. Kết quả khảo sát ở chỉ tiêu 40 có 67,76% ý kiến thanh niên
trả lời nguyên nhân giúp cho thanh niên thành đạt là do đường lối đổi mới. Niềm
tin và sự ủng hộ đó được thể hiện bằng hành động của thanh niên trên hầu hết
các lĩnh vực hoạt động, các phong trào của thanh niên do Đồn phát động.
Thanh niên đã tích cực hơn trong sản xuất kinh doanh, lập nghiệp, làm tròn các
nghĩa vụ đối với nhà nước; tích cực trong cơng tác học tập rèn luyện và trong sự
nghiệp bảo vệ an ninh Tổ quốc. Sự ổn định chính trị của đất nước, khả năng, vai
trị và vị trí của Việt Nam trên trường quốc tế càng củng cố lòng tin và niềm tự
hào của thanh niên đối với Đảng với Bác Hồ kính u. Trong thực tế có rất
nhiều thanh niên vừa làm vừa học, tự rèn luyện nâng cao nhận thức chính trị,
phẩm chất đạo đức để trở thành người công dân tốt, người cán bộ "vừa hồng vừa
chuyên". Điều tra cho thấy có 69,54% thanh niên thích tham gia sinh hoạt đồn
thể, có 30% khơng tham gia sinh hoạt thì lý do chủ yếu của họ là khơng có thời
gian (45,38%) và cơ sở khơng tổ chức (32,31%) chỉ có 6,15% trả lời khơng quan
tâm và 16,15% vì lý do khác.
Số thanh niên có chí hướng rèn luyện, phấn đấu để được đứng trong hàng
ngũ của Đảng ngày càng cao. Điều tra có 88% thanh niên có nguyện vọng phấn
đấu vào Đảng.
Tuy nhiên cũng còn một bộ phận thanh niên thiếu ý chí rèn luyện, non

kém về tư tưởng chính trị, sống bng thả, coi thường các giá trị đạo đức-nhân
văn, kỷ cương pháp luật, mắc nhiều tệ nạn xã hội, ít tham gia sinh hoạt đồn thể,
xã hội.
4


- Về định hướng giá trị và nhu cầu của thanh niên
Các nhà nghiên cứu khoa học điều thống nhất đánh giá trong thập kỷ 90 là
thập kỷ đầy biến động trên tòan cầu và trên đất nước ta đã diễn ra những biến
đổi sâu sắc về mọi mặt trong tiến trình đổi mới, phát triển. Những sự kiện đó đã
ảnh hưởng đến đời sống tinh thần của các tầng lớp xã hội, đặc biệt là thanh niên
và được biểu hiện rõ trong định hướng giá trị. Qua kết quả khảo sát về những
yếu tố giá trị được thanh niên cho là quan trọng thì thứ tự xếp như sau:
+ Có việc làm ổn định

70,8%

+ Có cuộc sống gia đình hạnh phúc

69,47%

+ Có sức khỏe tốt

67,83%

+ Có trình độ học vấn cao

61,17%

+ Có thu nhập cao, giàu có

48,46%

+ Có nhiều bạn bè tốt

41,80%

+ Có điều kiện vui chơi giải trí, du lịch

38,93%

+ Có tài năng được nhiều người biết đến

32,58%

+ Có tự do cơng bằng

30,84%

+ Có vị trí trong xã hội

27,05%

Việc lựa chọn giá trị trên cho thấy nhóm giá trị về việc làm, gia đình, sức
khỏe học vấn được đánh giá cao nhất, tiếp đến là yếu tố vật chất và cuối cùng là
yếu tố xã hội. Hiện nay nhiều ý kiến cho rằng thanh niên sống thực dụng, coi
yếu tố vật chất lên hàng đầu, xem nhẹ các yếu tố tinh thần. Điều đó chỉ đúng
5

một phần cho một nhóm đối tượng thanh niên hoặc nhất thời khơng phải là vấn
đề có tính phổ biến, còn đa số định hướng giá trị của thanh niên coi trọng hơn
các yếu tố giá trị nhân bản có xu hướng thiết thực, cụ thể và gần với đời sống
hằng ngày. Khi nhu cầu vật chất đã tạm đủ, các yếu tố về đạo đức, văn hóa-tinh
thần càng được đề cao và coi đó là giá trị bền vững. Nhóm các yếu tố xã hội như
trở thành người nổi tiếng, có địa vị lại ít được lựa chọn. Có lẽ đây không phải là
yếu tố không được thanh niên đề cao mà là khả năng lựa chọn những yếu tố hợp
lý với năng lực phẩm chất của mình.
Từ những giá trị định hướng mà thanh niên lựa chọn, nhu cầu nguyện
vọng trong nhận thức và biểu hiện cũng tương tự để đáp ứng giá trị đó. Những
nhu cầu cấp bách và cần thiết nhất vẫn là việc làm, thu nhập, vay vốn sản xuất
để tạo cuộc sống ổn định ban đầu, thứ hai là nhu cầu học tập có nghề nghiệp
chuyên môn, nâng cao tay nghề, phát triển tài năng; thứ ba là nhu cầu hưởng
thụ văn hóa nghệ thuật, vui chơi, giải trí thể thao; thứ tư về tình bạn, tình u,
hơn nhân và hạnh phúc gia đình; thứ năm là về nhu cầu tự do, dân chủ và tham
gia các hoạt động xã hội. Sự lựa chọn những nhu cầu trên phản ánh sự nhận
thức đúng đắn của thanh niên và những vấn đề thanh niên quan tâm tại thời điểm
hiện nay. Tuy nhiên giới hạn nhận thức và từng đối tượng có mức chênh lệch
khác nhau nhưng chung quy những nhu cầu thiết thực, chính đáng dựa trên
chính sức lực, trí lực, khả năng của thanh niên đều được ưu tiên lựa chọn.
1.2.2 Đời sống văn hóa tinh thần của thanh niên
Ngày nay thanh niên được sống trong mơi trường văn hóa phong phú và
đa dạng, sử dụng các tiện nghi hiện đại mà các thế hệ trước chưa có được, đã tác
động mạnh đến đời sống văn hóa tinh thần và lối sống của thanh niên. Với sự
phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và các phương tiện thông tin đại
chúng cùng với sự tăng cường giao lưu trong nước, khu vực và thế giới, giúp
cho thanh niên tiếp nhận thông tin nhiều chiều một cách nhanh chóng, mở mang
tri thức cả về chiều rộng, chiều sâu, tạo điều kiện cho thanh niên tiếp cận với
6

trình độ văn hóa hiện đại và đa màu sắc của các dân tộc trên thế giới. Mơi
trường mới có tác dụng kích thích, phát triển tài năng sáng tạo của thanh niên,
góp phần nâng cao nhận thức và hướng tới cái đẹp, cái thiện cho tuổi trẻ. Tuy
nhiên chúng ta cũng cần cảnh giác với những mặt trái ảnh hưởng xấu đến truyền
thống - đạo lý, bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam. Thực tế hiện nay lợi dụng
kinh tế thị trường, sự quản lý thiếu chặt chẽ của chính quyền và các cơ quan
chức năng, nhiều kẻ vì mục đích lợi nhuận đã tung ra thị trường những sản phẩm
văn hóa tầm thường, độc hại, những phim ảnh khiêu dâm, bạo lực kích thích sự
tị mị, hiếu thắng của một bộ phận thanh niên, đẩy họ đến chỗ có hành vi thiếu
văn hóa, phản đạo đức thậm chí vi phạm pháp luật.
Nhu cầu chung của thanh niên hiện nay thích các loại hình nghệ thuật
mới, hiện đại và nội dung thiên về các vấn đề xã hội, nhân văn và trữ tình. Kết
quả khảo sát về loại hình nghệ thuật mà thanh niên ưa thích được xếp thứ tự như
sau: phim tâm lý xã hội 34,87%, ca nhạc 26,80%; cải lương 23,92%; tiểu thuyết,
truyện 6,05% và các loại hình khác 7,81%. Các phương tiện thanh niên thường
tiếp thu chủ yếu qua tivi 68,4%; Radiocassette 7,33%; Video 5,84%; đọc sách,
báo 5,47%; thông tin truyền miệng 5,16%; đi xem biểu diễn, lễ hội 4,3%, qua
các phương tiện thông tin khác 3,5%. ở chỉ tiêu 27 điều tra về mức độ xem ti vi
có đến 50% trả lời xem thường xuyên, 42% thỉnh thoảng mới xem và 8% rất ít
xem. Tìm hiểu lý do thanh niên khơng xem ti vi thì có 70,86% trả lời do bận
cơng việc khác, 26,49% trả lời nhà khơng có, chỉ có 2,65% trả lời khơng thích
xem. ở chỉ tiêu 28 thanh niên trả lời các chương trình trên ti vi mà họ yêu thích
được xếp thứ tự như sau: văn hóa-thể thao 62,32%; chương trình thời sự
58,68%; xem phim 52,54%; ca nhạc, cải lương 43,68%; khuyến nơng, khuyến
ngư 32,07%; các chương trình khác 35,74%. Khảo sát về mức độ đọc sách báo ở
chỉ tiêu 30, có 972 ý kiến trả lời thì có đến 16,36% rất ít khi đọc sách báo, chỉ có
24% đọc thường xuyên. Qua các kết quả nghiên cứu, nhu cầu thơng tin có vai
trị quan trọng trong đời sống hàng ngày của thanh niên, trình độ văn hóa càng
cao thì nhu cầu càng tăng, loại hình cũng phong phú đa dạng hơn.

7


Trong cuộc sống giao tiếp xã hội, thanh niên tỏ ra mạnh dạn, tự tin và chủ
động, tích cực tham gia vào các phong trào của các tổ chức, đoàn thể phát động;
phong cách ứng sử với người trên, bạn bè một cách có văn hóa, lịch sự; những
vấn đề giao tiếp thường thẳng thắn cởi mở đi vào nội dung, khơng vịng vèo; họ
rất q trọng, giữ gìn tình bạn, dễ thông cảm và sẵn sàng giúp đỡ người có hồn
cảnh khó khăn một cách tự nguyện. Trong tình u, hơn nhân - gia đình, thanh
niên nhìn nhận về tình yêu thực tế hơn, gắn liền với cuộc sống hạnh phúc, ít mơ
mộng lý tưởng hóa. Các tiêu chuẩn để lựa chọn người yêu được thanh niên chú ý
là về sức khỏe (sức khỏe + hình thức), biết lo làm ăn, kinh tế khá, đạo đức tốt.
Qua các cuộc khảo sát và tìm hiểu, tình yêu của thanh niên khá tự do, nhiều bạn
tìm đến tình yêu rất sớm, nhưng số liệu về tuổi kết hôn thường là đủ tuổi, ít
trường hợp tảo hơn. Tính tự lập của gia đình thanh niên sau khi kết hơn cũng
được thể hiện khá rõ bằng việc sớm ở riêng tạo lập mô hình gia đình trẻ độc lập
về kinh tế và sở hữu. Hiện nay các cặp vợ chồng trẻ nhận thức rõ hơn và tích
cực hưởng ứng cuộc vận động dân số kế hoạch hóa gia đình. Các trường hợp đẻ
sớm đẻ nhiều đẻ dày giảm rất rõ. ở chỉ tiêu 19 khi hỏi bạn có biết thực hiện kế
hoạch hóa gia đình khơng? Thì có 81,42% trả lời biết, trong số này phần đơng
chưa lập gia đình. Đối chiếu ở các chỉ tiêu 11,12,13 thấy rằng: có tới 78% nữ và
58% nam chưa kết hôn trong khi tuổi đời của những người được hỏi từ 18 tuổi
đến 20 tuổi là 29,51%, từ 21 đến 25 là 37,95%, từ 26 đến 30 là 32,53.

KẾT LUẬN
Trong lịch sử cách mạng của đất nước ta, thanh niên vẫn luôn là lực lượng
đi đầu xung kích, đi đầu trong cuộc kháng chiến chống giặc cứu nước cũng như
trong xây dựng bảo vệ Tổ quốc. Trong giai đoạn hiện nay và trong tương lai,
thanh niên vẫn tiếp tục phát huy là lực lượng xung kích đi đầu trong sự nghiệp
cơng nghiệp hố - hiện đại hoá đất nước. Cho dù bất kỳ ở giai đoạn nào, Đảng ta

8


luôn luôn đặt niềm tin yêu vào thế hệ trẻ. Chính từ việc xác định vai trị to lớn
của thanh niên, thời gian qua lãnh đạo Quận đã dành sự quan tâm đặc biệt cho
công tác thanh niên của quận.. Vì vậy hơn bao giờ hết thanh niên phải nhận thức
được sâu sắc vai trò, sứ mệnh lịch sử của mình. Chỉ trên cơ sở của lịng u
nước, thương dân, gắn bó với lý tưởng cách mạng, với trình độ học vấn, chuyên
môn và tay nghề cao, với đạo đức trong sáng, lành mạnh thì thanh niên mới có
thể hồn thành được trách nhiệm vẻ vang và nặng nề của mình đối với Tổ quốc
và dân tộc. Tuy nhiên mặt trái của cơ chế thị trường đang là “môi trường” thuận
lợi cho việc phát sinh các tệ nạn xã hội, đặc biệt là tệ nạn ma tuý. Công tác giáo
dục, tuyên truyền chưa đủ điều kiện để tiến hành đồng bộ và tác động mạnh mẽ
đến các đối tượng thanh niên có hành vi nguy cơ cao. Một bộ phận thanh niên
do đó chưa có được những kiến thức cơ bản, cần thiết đủ để điều chỉnh hành vi
trong phòng chống ma tuý một cách có hiệu quả nhất. Gắn thanh niên với tổ
chức Đoàn là một biện pháp được thực hiện có hiệu quả. Thơng qua việc phát
động các phong trào thanh niên, nhiều gương thanh niên điển hình tiên tiến đã
tác động tích cực tới hoạt động tuyên truyền. Tuy nhiên vẫn cịn một số nơi, tổ
chức Đồn còn chưa đủ mạnh, đội ngũ cán bộ chủ chốt luôn chu chuyển, thiếu
kiến thức và kĩ năng tổ chức thực hiện để tiến hành các hoạt động giáo dục.
Chính vì vậy, trong thời gian tới, cơng tác tun truyền cần được đẩy mạnh thêm
một bước, công tác tuyên truyền, giáo dục sẽ giúp cho thanh niên từng bước
nhận thức và ngày càng hiểu hơn trách nhiệm của mình đối với xã hội. Từ đó,
thanh niên cần ra sức học tập, sống lành mạnh, trau dồi phẩm chất đạo đức tốt để
cống hiến tài năng, sức lực của mình phục vụ Tổ quốc.

9