Tài liệu về Gene và liệu pháp tế bào

TS. BÙI CHÍ BẢO
ĐẠI HỌCY DƯỢC TP. HỒ CHÍ MINH
03-23-2013
LIỆU PHÁP GEN VÀ TẾ BÀO
(GENE AND
CELL THERAPY)
LIỆU PHÁP GEN VÀ TẾ BÀO
(GENE AND
CELL THERAPY)
NỘI DUNG
1. Liệu pháp gen và tế bào
2. Công cụ chuyển gen, cấy
ghép
3. Ứng dụng liệu pháp gen và tế
bào
Tỷ lệ tử vong do bệnh (1900-2010)
NJEM, WHO
So sánh tỷ lệ tử vong do bệnh của
Hoa Kì (1950-2003)
UngThư
Tim mạch
NIH, 2003
Stroke Cúm
 Ung thư chiếm tỉ lệ tử vong hàng
đầu thế giới.
 Mỗi phút có hai người được phát
hiện mắc ung thư.
 Hơn 11 triệu người đang sống với
ung thư.
 Hơn 3,5 tri ệ u bệnh nhân ung thư
mới được c hẩ n đoán hàng nă m.

 1500 bệnh nhân chết mỗi ngày.
 Cứ 4 người thì có 1 người chết (2/3
bệnh nhân sống sót >5 năm nhưng
phải chịu sự liệu t rị khắt khe.
 Bệnh ung thư chiếm khoả ng chi
phí 265 tỉ $/ năm cho c hă m sóc y tế
Phương pháp điều trị truyền
thống có thể làm chậm tốc đ ộ
phát triển bện h nhưn g hiếm khi
chấm dứt hoàn toàn.
Phẫu thuật thì không chắc chắn
vị trí, kích cỡ và giai đoạn.
Xạ trị gây nguy hiểm cho các bộ
phận khác trong cơ thể.
Hóa trị liệu tấn công toàn bộ cơ
thể để tìm ra khối u.
Sau hơn 50 năm nghiên cứu
điều trị bệnh ung thư…
KHỞI ĐIỂM TỪ GENOMICS
• Hiện nay có hơn 70 bộ gen sinh vật đã được
giải trình tự (10-2012- Sanger Institute).
• Thử thách mới đối với các nhà sinh học là làm
sao kết nối giữa gen và chức năng, giữa kiểu
gen và kiểu hình; hiểu rõ gen thực sự hoạt
động như thế nào
• Với tiến bộ rất nhanh trong sequencing, người
ta có thể khám phá được nhiều gen mới;
nhưng nó hoạt động như thế nào, chức năng ra
sao vẫn còn được mô tả rất nghèo nàn
Human : Chimpanzee 99%

Human : Mouse 80%
COMPARATIVE SEQUENCE ANALYSIS
2007
COMPARATIVE COMPLEX DISEASES BY SEQUENCING
Xơ vữa động mạch
Cao huyết áp
Rối loạn lưỡng cực (Bipolar disorder)
Tiểu đường týp 1
Tiểu đường týp 1I
~ 12 BỆNH UNG THƯ ĐÃ ĐƯỢC GIẢI TRÌNH TỰ
ĐIỂM NHẤN NGHIÊN CỨU GIẢI
TRÌNH TỰ EXOMES
# Các bệnh nhân n=24
Số đột biến
Giải trình tự toàn bộ exome của
bệnh nhân ung thư tuyến tuỵ
Volberg et al., John Hopkins Hospital 2012
KHÓ KHĂN “COMPLICATION”…
1. Heterogeneity/variation (tính đa
dòng)
2. Biến đổi di truyền khác, bao gồm
cả epigenetic
 Sự kháng thuốc
 Tế bào gốc ung thư tiềm ẩn
LÀM THẾ NÀO ỨNG DỤNG DỮ
LIỆU THÔNG TIN GENOME ĐỂ
ĐƯA VÀO ĐIỀU TRỊ?
Wellcome
Trust

Sanger
Institute
Cold
Spring
Harbor
Lab
Max planck Institute
Harvard
Yale
UCBerkeley
MIT
Stanford
Texas
Columbia
Riken Kobe Institute
GIẢI PHÁP
“SIMPLIFICATION”…
1. Phần lớn các đột biến trên “hot-
spot”: oncogen/tumor suppressor
2. Các đột biến đếu hướng hội tụ đến ~
12 con đường tín hiệu tế bào “core
pathway”
12 core pathway trong ung thư tuyến tuỵ
Kinzler KW, et al., Science, 2008
100%
1. Liệu pháp gen mụ c tiêu
+ oncogene
+ tumor suppressor
2. Liệu pháp gen tác động con
đường tín hiệu (tạo mạch máu)

GIẢI PHÁP GEN
GLEEVEC® (imatinib mesylate)
CÁC TÍN HIỆU ĐỒNG NHẤT…
TẠO
MẠCH
MÁU MỚI
“ANGIO-
GENESIS”
GIẢI PHÁP TẾ BÀO
1. Thay thế tế bào bệnh bằng tế bào
lành
2. Tiêu diệt tế bào bệnh “từ trong ra
ngoài” – ‘inside out’
Liệu pháp “từ trong ra ngoài”
Hơ -Yun, Cho-sun1600
Liệu pháp “từ trong ra ngoài”
Oxic
Hypoxic
Anoxic
C. Novyi
Vi khuẩn kị khí