(SKKN mới NHẤT) SKKN vận dụng tích hợp kiến thức liên môn kết hợp với một số kĩ thuật dạy học tích cực, nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh khi học tiết19

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA

TRƯỜNG THPT HOẰNG HĨA IV

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

“VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MƠN KẾT HỢPVỚI
MỘT SỐ KĨ THUẬT DẠY TÍCH CỰC VÀO GIẢNG DẠY
NHẰM GÂY HỨNG THÚ HỌC TẬP CHO HỌC SINH
KHI HỌC TIẾT 19 - BÀI 16 HÔ HẤP TẾ BÀO”
(SINH HỌC 10)

Người thực hiện: Lê Thị Hoa
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc mơn: Sinh học

THANH HỐ NĂM 2018

download by :


TT
1
2
3
4
5
6
7
8
9

10
11
12
13
14
15
16

Mục
1.Mở đầu
1.1. Lí do chọn đề tài
1.2. Mục đích nghiên cứu
1.3. Đối tượng nghiên cứu
1.4. Phương pháp nghiên cứu
1.5. Những điểm mới của SKKN
2. Nội dung SKKN
2.1. Cơ sở lí luận của SKKN
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng SKKN
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
2.3.1 Vận dụng tích hợp liên mơn kết hợp một số kĩ
thuật dạy học tích cực để giới thiệu bài
2.3.2 Vận dụng tích hợp liên mơn kết hợp một số kĩ
thuật dạy học tích cực để làm rõ từng phần kiến
thức của bài
2.4. Hiệu quả của SKKN
3.Kết luận, kiến nghị
3.1. Kết luận
3.2 Kiến nghị

download by :

Trang
1
1
2
2
2
2
3
3
4
6
7
8
15
17
17
18


download by :


1. Mở đầu
1.1. Lí do chọn đề tài.
Hiện nay chương trình mơn Sinh Học ở trường THPT nói chung, ở lớp 10
nói riêng đã có nhiều đổi mới về nội dung và phương pháp biên soạn, tuy
nhiên vẫn còn hạn chế, nhiều nội dung trùng lặp ở lớp dưới với lớp trên của
nhiều mơn khác nhau. Vì vậy, từ năm học 2011-2012, Bộ giáo dục và đào tạo
đã đưa chuẩn kiến thức, kĩ năng và hướng dẫn thực hiện điều chỉnh nội dung

trùng lặp góp phần khắc phục tình trạng quá tải trong giáo dục học tập.
Nhưng sự thay đổi cơ bản này đặt ra một vấn đề quan trọng trong phương
pháp dạy học của giáo viên là phải có kiến thức liên môn, biết vận dụng kiến
thức liên môn, biết sử dụng kết hợp các loại phương tiện, phương pháp, kĩ
thuật dạy học tích cực cũng như biết ứng dụng CNTT trong dạy học “phương
pháp dạy học phổ thông phải phát huy tính tích cực, tính tự giác, chủ động,
sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học; bồi dưỡng
phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận
dụng kiến thức liên môn trong học tập, tác động đến tình cảm, đem lại niềm
vui, hứng thú học tập cho học sinh, giúp học sinh lĩnh hội tri thức nhẹ nhàng,
sinh động mà vững chắc”.
Nhận thấy được tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học
tích cực “lấy học sinh làm trung tâm”, trong những năm gần đây việc tích hợp
kiến thức liên mơn trong dạy học đã và đang được coi là tâm điểm của giáo
dục Việt Nam, nguyên tắc này được thực hiện ở tât cả các cấp học, ngành học,
mơn học trong đó có mơn Sinh học, một môn học quan trọng trong nhà
trường phổ thơng.
Tuy nhiên, thực tế dạy học mơn Sinh học nói chung và Sinh học lớp 10 nói
riêng của việc vận dụng tích hợp kiến thức liên mơn vào bài dạy còn gặp
nhiều lúng túng dẫn đến chưa đáp ứng được mục tiêu giáo dục đề ra. Bên
cạnh đó, cịn nhiều giáo viên quá trình giảng dạy thường chỉ tập trung vào
kiến thức đặc thù của bộ môn mà thiếu sự quan tâm, liên hệ với các bộ môn
khác cũng như việc tìm phương pháp, phương tiện dạy học, vận dụng tích hợp
liên mơn để dạy học bộ mơn Sinh học còn hạn chế, nên giờ học chưa gây được
sự hứng thú học tập cho học sinh, dẫn đến hiệu quả giáo dục của bộ môn chưa
thực sự đạt được theo yêu cầu, nhất là dạy và học phần “Chuyển hóa vật chất
và năng lượng trong tế bào” lớp 10. Vì vậy, để làm rõ hơn tính tích cực và khả
năng vận dụng tích hợp kiến thức liên mơn trong dạy và học môn Sinh học sẽ
giải đáp được phần nào những trăn trở của giáo viên về nguyên tắc dạy học,
cũng như tăng sự hứng thú cho học sinh khi học môn Sinh học này. Nên tôi đã

mạnh dạn lựa chọn đề tài“Vận dụng tích hợp kiến thức liên mơn kết hợp với
một số kĩ thuật dạy học tích cực, nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh khi
học tiết19, bài16: “Hô hấp tế bào” (Sinh học 10 cơ bản) làm đề tài sáng kiến
kinh nghiệm. Đây là một kinh nghiệm nhỏ, tôi muốn được chia sẽ với bạn bè
đồng nghiệp với mong muốn có thể cùng nhau thực hiện tốt hơn công tác
1

download by :


giảng dạy bộ mơn Sinh học nói chung và góp phần thực hiện tốt nghị quyết
hội nghị TW8 khoá XI về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo của
Đảng.
1.2. Mục đích nghiên cứu.
Trên cơ sở tìm hiểu những vấn đề lí luận về vận dụng tích hợp liên môn
kết hợp với một số kĩ thuật dạy học tích cực để từ đó khẳng định rõ vai trị, ý
nghĩa của việc vận dụng kiến thức liên mơn kết hợp với một số kĩ thuật dạy
học tích cực trong dạy học môn Sinh học ở trường THPT nhằm gây hứng thú
học tập cho học sinh.
Vận dụng tích hợp kiến thức liên môn kết hợp với một số kĩ thuật dạy học
tích cực, nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh khi học tiết19, bài16: “Hô
hấp tế bào” góp phần chuyển tiếp từ phương pháp dạy học truyền thống sang
phương pháp dạy học tích cực, nhằm nâng cao chất lượng dạy, phát huy được tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh khi học môn sinh học.
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
Học sinh khối 10 trường THPT Hoằng Hóa 4
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
Sáng kiến được nghiên cứu và vận dụng các phương pháp vận dụng kiến thức
liên mơn, phân tích hình, so sánh và phương pháp hoạt động nhóm, thuyết trình.
1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm.

Vận dụng kiến thức liên môn kết hợp với kĩ thuật dạy học tích cực cũng
như biết ứng dụng CNTT trong dạy học sẽ phát huy tính tích cực, tính tự giác,
chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, bồi
dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng
vận dụng kiến thức liên môn trong học tập, tác động đến tình cảm, đem lại
niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh, giúp học sinh lĩnh hội tri thức nhẹ
nhàng, sinh động mà vững chắc”.

2

download by :


2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
Sáng kiến kinh nghiệm của tôi được dựa trên cơ sở các quan điểm, nghị
quyết của Đảng, của Bộ giáo dục và đào tạo về đổi mới căn bản toàn diện giáo
dục và đào tạo hiên nay.
Quyết định số: 16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 05 tháng 6 năm 2006 của Bộ
giáo dục và đào tạo đã nêu “Phương pháp giáo dục phổ thơng phải phát huy
tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh phù hợp với đặc trưng
môn học, phù hợp với đặc điểm đối tượng học sinh, điều kiện của từng lớp
học. Bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác. Rèn
luyện kĩ năng vận dụng kiến thức lien mơn vào thực tiễn, tác động đến tình
cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.
Thực hiện công văn số 7736/BGDĐT-GDTrH ngày 14/11/2012 Bộ
trưởng Bộ giáo dục và đào tạo về việc “tổ chức cuộc thi vận dụng kiến thức
liên mơn để giải quyết tình huống thực tiễn và dạy học theo chủ đề tích hợp
dành cho giáo viên trung học”. Mục đích khuyến khích học sinh vận dụng kiến
thức tổng hợp của các môn học khác nhau để giải quyết tình huống thực tiễn;

tăng cường khả năng vận dụng tổng hợp, khă năng tự học, tự nghiên cứu của
học sinh, thúc đẩy việc gắn kiến thức lí thuyết và thực hành trong nhà trường
với thực tiễn đời sống; đẩy mạnh thực hiện dạy học theo phương châm “Học
đi đơi với hành”
Dạy học vận dụng tích hợp kiến thức liên mơn là hình thức tìm tịi những
nội dung giao thoa giữa các môn học với nhau, những khái niệm, hình ảnh, tư
tưởng chung giữa các mơn học, tức là con đường tích hợp những nội dung từ
một số mơn học có liên hệ với nhau, từ những năm 60 của thế kỉ XX người ta
đã đưa vào giáo dục ý tưởng tích hợp trong việc xây dựng chương trình dạy
học.
Nhìn chung trên thế giới nhiều nước có xu hướng tích hợp các mơn học
thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên như Vật lí, Hóa học, Sinh học, …để thành
mơn học mới với hình thức tích hợp liên mơn và tích hợp xun mơn. Xu
hướng thứ hai là việc thực hiện quan điểm tích hợp nhưng khơng tạo môn
học mới, đại diện cho xu hướng này là Cộng hoà Liên bang Đức, Hà Lan…
Ở Việt Nam thời pháp thuộc quan điểm tích hợp đã được thể hiển trong
một số môn học của trường tiểu học, từ những năm 1987 việc nghiên cứu xây
dựng môn tự nhiên – xã hội theo quan điểm tích hợp được thực hiện và được
thiết kế đưa vào dạy học từ lớp 1 đến lớp 5, cho đến nay việc nghiên cứu quan
điểm tích hợp trong quá trình dạy học chưa được thực hiện một cách hệ
3

download by :


thống, đầy đủ, đặc biệt là ở bậc trung học. Tuy nhiên, trong những năm gần
đây, do yêu cầu của xã hội, nhiều nội dung mới đã được tích hợp vào các môn
nhất là đối với môn Sinh học. Nếu như giai đoạn trước ta yêu cầu tích hợp
lồng ghép các vấn đề giáo dục pháp luật, an toàn giao thông trường học
thông qua công văn giữa Bộ Giáo dục và đào tạo và Bộ Giao thông vận tải …

Kế tiếp là tích hợp lồng ghép các mơn học về Giáo dục dân số và sức khoẻ sinh
sản vị thành niên, giáo dục bảo vệ môi trường, giáo dục giá trị kĩ năng sống …
Và gần đây là việc tích hợp lồng ghép giáo dục chương trình phịng chống
thiên tai, phịng chống tác hại của ơ nhiễm mơi trường, có nội dung bạo lực
không lành mạnh, cũng đang được Bộ Giáo dục- đào tạo” gửi gắm” vào bộ
môn Sinh học.
Như vậy có thể nói giáo viên Sinh học đã được làm quen và vân dụng
nguyên tắc dạy học tích hợp từ khá sớm. Thế nhưng trong thực tế giảng dạy
phần lớn giáo viên đã vận dụng nguyên tắc này một cách sơ sài, hầu hết mới
dừng lại ở mức độ liên hệ thơng thường, thậm chí có giáo viên cịn bỏ qua,
nên chưa phát huy được tính tích cực trong học tập của học sinh, chưa đạt
được hiệu quả trong dạy học của giáo viên.
Việc nắm bắt bản chất, phương thức, kĩ thuật, nội dung tích hợp kiến
thức liên mơn, nhất là việc vận dụng tích hợp liên mơn những nội dung kiến
thức của các bộ mơn liên quan: (Tốn, Lí, Hố, GDCD…) kết hợp với một số kĩ
thuật dạy học tích cực, cũng như tầm quan trọng và hiệu quả của nguyên tắc
dạy học này còn là điều khá xa lạ và mới mẻ đối với giáo viên Sinh học.
Xuất phát từ nhu cầu của ngành giáo dục Việt Nam giai đoạn 20102020: “Tiếp tục đổi mới và hiện đại hố phương pháp giáo dục”, dựa trên
quan điểm đó và được sự chỉ đạo chuyên môn của lãnh đạo các cấp ngành
giáo dục. Đặc biệt là công tác chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học được
thống nhất từ ban giám hiệu đến các tổ nhóm và từng cá nhân, quán triệt sâu
sắc việc sử dụng phương pháp, phương tiện, kĩ thuật dạy học tích cực, vận
dụng kiến thức liên môn một cách phù hợp đối với từng bộ môn nhằm nâng
cao chất lương dạy và học tại trường THPT Hoằng Hố 4, nên tơi đã “Vận
dụng tích hợp kiến thức liên môn kết hợp một số kĩ thuật dạy học tích cực”
vào cơng tác dạy học của mình.
Q trình vận dụng tích hợp kiến thức liên mơn chủ yếu tơi vận dụng
kiến thức của Tốn, Vật lí, Hóa học, GDCD kết hợp với một số kĩ thuật dạy học
tích cực, CNTT vào dạy học mơn Sinh học nói chung đã làm cho hiệu quả dạy
và học tiết 19, bài 16: “Hô hấp tế bào” (Sinh học 10) được nâng cao, giúp học

sinh học bài với niềm say mê và hứng thú hơn. Đồng thời làm cho các em thấy
được vai trị của thiên nhiên, sự chuyển hóa các chất xảy ra trong tế bào, cơ
thể, qua đó hình thành ở học sinh cách nhìn nhận, đánh giá đúng bản chất
hiện tượng diễn ra trong cơ thể. Từ đó học sinh có những hành động đúng
đắn như: Biết bảo vệ sức khỏe, môi trường, làm việc, nghỉ ngơi hợp lí và ham

4

download by :


muốn đem tài năng trí tuệ của mình cống hiến cho sư nghiệp xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
Để hiểu rõ thực trạng thái độ hứng thú học tập của học sinh sau khi học tiết
19 bài 16: “Hơ hấp tế bào” (Giáo viên khơng vận dụng tích hợp kiến thức liên
môn kết hợp với một số kĩ thuật dạy học tích cực, cơng nghệ thơng tin vào
giảng dạy). Giáo viên đã chọn 2 lớp đối chứng 10A5 và 10A6 kết quả cho thấy
thái độ hứng thú học tập của học sinh qua điều tra được thể hiện thông qua
bảng sau:
Lưu ý: Mẫu phiếu điều tra dùng để đánh giá hiệu quả của đề tài cho nhóm
thực nghiệm và nhóm đối chứng cả trước và sau tác động là giống nhau.
Bảng 1: Phụ lục 1: Bảng thống kê về thái độ hứng thú học tập của học sinh 2
lớp đối chứng ở Trường THPT Hoằng Hoá 4.
Mức độ hứng thú
Lớp
Sĩ số
Rất thích
Bình thường
Khơng thích

SL %
SL
%
SL
%
10A5 39
8
20,5%
12
30,8%
19
48,7%
10A6 42
9
21,4%
15
35,7%
18
42,9%
Tổng 81
17 21%
27
33,3%
37
45,7%
Qua số liệu kết quả điều tra trên cho thấy, học sinh trả lời” khơng thích”
với tiết dạy tiết 19, bài 16: “Hô hấp tế bào” của giáo viên ở 2 lớp đối chứng tỉ
lệ rất cao, cụ thể là chiếm tới 45,7% trong tổng số học sinh được lấy ý kiến,
xét thấy có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến kết quả học sinh khơng thích giờ
học đó. Song ngun nhân chủ yếu nhất là do chất lượng giảng dạy của giáo

viên còn hạn chế, chưa thực sự đầu tư cho chun mơn dẫn đến tiết học khơng
có gì mới mẻ, đơn điệu, khơ khan buồn tẻ…do đó khơng đủ sức gây được sự
hứng thú từ phía người học, chưa phát huy được tính tích cực, chủ động và
sáng tạo của học sinh trong giờ học.
Như chúng ta đều biết trong các phương pháp dạy học truyền thống chỉ
chú ý đến người giáo viên mà ít quan tâm tới học sinh, học sinh được ví như
“cái lọ” mà người thầy phải nhét đầy cái “lọ” này như thế nào, điều đó thể
hiện tính thụ động của học sinh được bộc lộ rất rõ ràng.
Vậy làm thế nào để các em có thể lĩnh hội, vận dụng được những kiến
thức một cách có hệ thống, bài bản mà khơng bị đơn điệu, khô khan, nhàm
chán trong từng nội dung của bài học. Điều đó địi hỏi những giáo viên dạy
mơn Sinh học phải biết lựa chọn kiến thức, phương pháp, hình thức tổ chức
phù hợp với từng bài, từng chủ đề, từng đối tượng học sinh, đặc biệt phải chú
ý đến nhu cầu tư duy, tâm lý muốn khám phá cái mới, cái độc đáo ở học sinh
THPT. Do đó, dạy học theo chủ đề “Vận dụng tích hợp kiến thức liên mơn kết
hợp với một số kĩ thuật dạy học tích cực” là một trong những nguyên tắc
5

download by :


quan trọng trong dạy học nói chung và dạy học môn Sinh học nhất là dạy tiết
19, bài 16: “Hô hấp tế bào” Sinh học 10) nói riêng, đây được coi là một quan
niệm dạy học hiện đại nhằm phát huy tính tích cực của học sinh, đồng thời
nâng cao chất lượng giáo dục.
Chính vì vậy ở năm học 2017-2018 tơi đã “Vận dụng tích hợp kiến thức
liên mơn kết hợp một số kĩ thuật dạy học tích cực nhằm gây hứng thú cho học
sinh khi học tiết 19, bài 16: Hô hấp tế bào” (Sinh học lớp 10), đã bước đầu thu
được những tín hiệu tích cực đáng khích lệ từ phía học sinh, đa số các em rất
hào hứng, chờ đợi các tiết học khi cô giáo sử dụng phương pháp ở trên vào

giảng dạy cho học sinh, được các em kích thích khai thác, lĩnh hội kiến thức
một cách đầy hứng thú. Là một giáo viên nhiều năm đạt và vựơt chỉ tiêu
chuyên môn đề ra, cùng với công tác bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi cấp
tỉnh đạt thành thích cao đã góp phần khẳng định sự đổi mới phương pháp
dạy học của tôi ở trên là cần thiết và hiểu quả.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải để giải quyết vấn đề
Những nguyên tắc cơ bản khi vận dụng tích hợp kiến thức liên mơn kết hợp
một số kĩ thuật dạy học tích cực CNTT vào giảng dạy tiết 19, bài 16: “Hô hấp
tế bào” (Sinh học 10)
Để đạt được hiệu quả tối ưu, lơi cuốn, kích thích được tối đa khả năng
tìm tịi, sáng tạo của học sinh. Trong q trình vận dụng tích hợp kiến thức
liên mơn kết hợp với một số kĩ thuật dạy học tích cực vào giảng dạy tiết 19,
bài 16: “Hô hấp tế bào” (Sinh học 10), giáo viên cần chú ý các nguyên tắc cơ
bản sau:
Một là: Kiến thức liên mơn với Tốn, Vật lí, Hố học, GDCD khi vận dụng
cần phải bám sát nội dung bài học theo chuẩn kiến thức, chuẩn kĩ năng, phù
hợp với khă năng nhận thức và tâm lí lứa tuổi học sinh.
Hai là: Tìm hiểu kĩ yêu cầu của bài về kiến thức liên mơn, hình ảnh minh
hoạ, đây chính là một trong những cơ sở để giáo viên lựa chọn tài liệu và
phương tiện dạy học, kĩ thuật dạy học nhằm đảm bảo tính chính xác, phù hợp
với yêu cầu bài giảng, đảm bảo tính khoa học của bộ mơn.
Ba là: Vận dụng tích hợp kiến thức liên mơn kết hợp với một số kĩ thuật
dạy học tích cực, CNTT phải đảm bảo tính khoa học, thẩm mỹ, sống động, súc
tích và mang tính giáo dục có thể được khai thác theo nhiều hướng khác
nhau nhưng phải phù hợp với kiến thức của bài học, từng phạm vi kiến thức
của bài học.
Bốn là: Vận dụng tích hợp kiến thức liên mơn kết hợp với một số kĩ thuật
dạy học tích cực phải biết lựa chọn bài có nội dung phù hợp với nội dung kiến
thức và mục đích của bài học.
Năm là: Giáo viên phải hiểu và nắm vững cách tiến hành vận dụng kiến

thức liên môn kết hợp với một số kĩ thuật dạy học tích cực, vận dụng một cách

6

download by :


linh hoạt, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí, trình độ hiểu biết, nhận thức và tư
duy của từng học sinh, và với điều kiện cơ sở vật chất hiện có.
Sáu là: Dạy học theo quan điểm vận dụng tích hợp kiến thức liên mơn kết
hợp với một số kĩ thuật dạy học tích cực có ba mức độ: ở mức độ thấp, giáo
viên nhắc lại tài liệu, sự kiện, kĩ năng các mơn có liên quan, cao hơn đòi hỏi
học sinh nhớ lại và biết vận dụng kiến thức đã học của các môn học khác, và
cao nhất đòi hỏi học sinh phải độc lập giải quyết các bài toán nhận thức bằng
vốn kiến thức đã biết, huy động các mơn có liên quan theo phương pháp
nghiên cứu.
Bảy là : Tùy theo khoa học cụ thể mà có thể vận dụng tích hợp kiến thức
được cả các mơn tự nhiên (Tốn, Vật lí, Hố học), các mơn xã hội (GDCD) với
môn Sinh học…Ở mức độ cao sự vận dụng tích hợp kiến thức liên mơn này sẽ
hình thành những môn học mới, chứ không phải là một sự lắp ghép thông
thường các môn riêng rẽ lại với nhau.Tuy nhiên, các mơn vẫn giữ vị trí độc
lập với nhau, chỉ vận dụng tích hợp những phần gần nhau, ở mức độ thấp thì
việc tích hợp được thực hiện trong mối quan hệ liên môn. Những môn được
học riêng rẽ nhưng cần chú ý đến những nội dung có liên quan đến các bộ
mơn khác, trong q trình dạy học chỉ cần khai thác, vận dụng các kiến thức
có liên quan đến bài giảng mình đang thực hiện.
Tuy nhiên, trong q trình vận dụng tích hợp kiến thức liên mơn kết hợp
với một số kĩ thuật dạy học tích cực vào giảng dạy tiết 19, bài 16: “Hô hấp tế
bào” (Sinh học 10), giáo viên cần phải vận dụng một cách linh hoạt và đồng
bộ tất cả các nguyên tắc trên sẽ tạo được sự hứng thú thực sự từ người học,

từ đó các em sẽ có nhu cầu được tìm hiểu kiến thức, nhớ lâu kiến thức và áp
dụng kiến thức trong học tập và cuộc sống qua từng bài học cụ thể.
2.3.1. Vận dụng tích hợp kiến thức liên môn kết hợp với một số kĩ
thuật dạy học tích cực để giới thiệu bài.
Cho đến nay, việc mở bài hay dẫn vào bài ít được giáo viên chú ý, hoặc
đơi khi việc mở bài cịn mang tính hình thức nên hiệu quả chưa cao, do đó việc
giáo viên vận dụng kiến thức liên môn kết hợp với kĩ thuật dạy học tích cực
để giới thiệu bài. Thực chất đây là hình thức giáo viên vận dụng video hình
ảnh có nội dung phù hợp với chủ đề của bài học để dẫn học sinh vào bài mới
thay thế cho các phương pháp truyền thống nhằm tạo ra được sự hứng thú
và tâm lý muốn khám phá bài học cho học sinh khi bước vào bài mới.
Ví dụ 1. Để dẫn học sinh vào tiết19, bài 16: “Hô hấp tế bào” (Sinh học 10).
Giáo viên cho học sinh xem (Hình ảnh tiêu thụ năng lượng ở người, Nguồn:
YouTube), hình ảnh quy đổi thức ăn ra thời gian chạy bộ, đi xe đạp kết hợp
với kĩ thuật đặt câu hỏi như sau:

7

download by :


GV hỏi: Sau khi xem hình ảnh trên các em thấy năng lượng trong cơ thể được
tạo ra từ đâu?
HS trả lời
GV bổ sung và dẫn dắt vào bài: Hình ảnh mà các em vừa xem cho chúng ta
thấy năng lượng cung cấp cho các hoạt động sống của cơ thể là do quá trình
phân giải các chất hữu cơ trong tế bào cịn gọi là hơ hấp tế bào. Vậy hơ hấp tế
bào là gì?. Cơ và các em cùng tìm hiểu qua tiết 19 của bài học hơm nay: Bài 16
“Hô hấp tế bào”
2.3.2. Vận dụng kiến thức liên môn kết hợp với một số kĩ thuật dạy học

tích cực để làm rõ từng phần kiến thức của bài học.
Dạy học theo phương pháp này là cách làm hiệu quả, đưa học sinh vào
từng phần kiến thức của bài một cách sinh động, lôi cuốn, bài học diễn ra nhẹ
nhàng mà không buồn tẻ, giúp các em lĩnh hội kiến thức một cách sâu sắc
hơn.
Để làm rõ nội dung kiến thức “Khái niệm hô hấp tế bào, các giai đoạn
chính của hơ hấp tế bào” (Tiết19, bài 16: Hô hấp tế bào, Sinh học 10). Giáo
viên vận dụng hình ảnh minh hoạ tích hợp kiến thức của mơn Tốn, kiến thức
của mơn Hóa học, kiến thức của mơn Vật lí, kết hợp với phương pháp thảo
luận nhóm, kĩ thuật đặt câu hỏi. ”
GV: Từ yêu cầu (Phụ lục 2). Yêu cầu HS bốn nhóm thống nhất nội dung và báo
cáo kết quả GV đã giao cho HS bốn nhóm thực hiện ở tuần trước:

8

download by :


[Học sinh hoạt động nhóm]
+Nhóm1: Báo cáo kết quả sản phẩm

[Báo cáo của học sinh nhóm 1]
GV: Yêu cầu HS làm việc theo nhóm và nghiên cứu trả lời các câu hỏi sau.
GV vận dụng kiến thức mơn hóa học:
1. Viết phương trình phản ứng oxihố hồn tồn 1 phân tử glucơzơ?
2. Xác định số oxihố của ngun tử C và O trong phản ứng?
3. Cân bằng phương trình bằng thăng bằng electron
HS: trình bày kết quả thảo luận

9

download by :


[Báo cáo của học sinh]
GV: nhận xét, bổ sung và kết luận.
1. Năng lượng hóa năng trong mối liên kết hóa học của glucơzơ đã
chuyển thành năng lượng trong ATP=> Là chuyển hóa năng
lượng trong tế bào
2. C từ số oxh 0 thành C có số oxh +4, oxi có số oxh 0 xuống -2=>
đây là phản ứng oxh khử.
GV hỏi: Bản chất của q trình hơ hấp tế bào là gì?
GV cho HS quan sát hình

10

download by :


GV hỏi
- Hai trạng thái nghỉ ngơi và vận động trên, trạng thái nào cần nhiều năng
lượng hơn?
GV kết luận và dẫn dắt: Càng vận động mạnh càng cần nhiều năng lượng
hơn. Tốc độ hô hấp tế bào phụ thuộc vào những yếu tố nào?
HS trả lời:
GV bổ sung, kết luận: Tốc độ hô hấp tế bào phụ thuộc vào: nhu cầu năng
lượng của tế bào và được điều khiển thơng qua enzim hơ hấp.
+Nhóm 2: Báo cáo kết quả sản phẩm

[Báo cáo của học sinh nhóm 2]

11

download by :


+Nhóm 3: Báo cáo kết quả sản phẩm

[Báo cáo của học sinh nhóm 3]
+Nhóm 4: Báo cáo kết quả sản phẩm

[Báo cáo của học sinh nhóm 4]
HS: Các nhóm khác nhận xét, bổ sung
GV:Chiếu sơ đồ 3 giai đoạn của hô hấp tế bào

12

download by :


- Nhận xét, bổ sung và chiếu nội dung lên máy chiếu
GV: Yêu cầu học sinh bằng kiến thức môn tốn hãy tính số ATP tạo ra khi
phân giải hồn tồn 1 phân tử glucơzơ ? Biết 1NADH =3ATP, 1FAD H 2= 2ATP
GV đưa ra hình ảnh:
Đi xe đạp chậm: 364 calo/h

Nếu một người nặng 91kg đi xe đạp thong thả với tốc độ dưới 16km/h thì sẽ
đốt cháy khoảng 364 calo/giờ. Lượng calo này cũng đúng với một số mơn thể
thao khác như chơi bóng chuyền (khơng phải thi đấu), hoặc các bài tập Power
yoga chuyên sâu.

24. Aerobic cường độ nhẹ: 455 calo/h

13

download by :


Với người nặng 91kg, các bài tập aerobic cường độ nhẹ sẽ đốt cháy khoảng
455 calo/h. Hiệu quả tương tự cũng xảy ra khi tập với máy tập toàn thân, tập
luyện cơ bắp/cử tạ, bóng mềm và bóng chày.
GV: Yêu cầu học sinh bằng kiến thức môn thể dục trả lời câu hỏi sau:
- Để thực hiện nguyên tắc vừa sức, em cần tập luyện như thế nào?
- Khi đói có nên tập thể dục khơng, vì sao?
HS: nghiên cứu, thảo luận và trả lời
- Cần tập luyện phù hợp với khả năng và sức khỏe của mình.
- Khơng. Vì khi tập cần nhiều năng lượng, vì vậy hơ hấp tế bào nhanh
mà nguyên liệu lại thiếu
GV nhận xét, bổ sung và kết luận.
GV: liên hệ thực tế bằng đưa câu hỏi thuộc kiến thức mơn vật lí:
- So sánh q trình đốt cháy nhiên liệu thơng thường với q trình hơ hấp tế
bào?
Q trình đốt cháy nhiên liệu

14

download by :


HS: nghiên cứu, thảo luận và trả lời
GV: Bổ sung và kết luận

* Giống nhau: Đều là phản ứng oxi hóa khử, lấy O 2 và sinh ra khí CO2
* Khác nhau:
Q trình hơ hấp tế bào
Q trình đốt cháy nhiên liệu
- Xảy ra qua một chuỗi các phản
- Chỉ xảy ra một phản ứng.
ứng.
- Lấy năng lượng phục vụ cho các hoạt
- Lấy năng lượng phục vụ cho các
động sống của con người: sưởi ấm, nấu
hoạt động sống của tế bào.
nướng, chạy động cơ ô tô, xe máy…
- Hiệu suất thấp (khoảng 25%)
- Hiệu suất cao (khoảng 40%)
GV hỏi: Bằng kiến thức mơn Hóa Học trả lời câu hỏi sau: Viết phương trình
phản ứng đốt cháy nguyên liệu nấu bếp gas?
HS: Viết phương trình phản ứng
2 CX HY +

2x+y
O2 => 2xC O2 + y H 2O
2

GV: Nhận xét, kết luận.
GV nêu để hơ hấp tế bào diễn ra bình thường thì q trình hơ hấp ngồi phải
diễn ra bình thường vì vậy cần phải bảo vệ đường hơ hấp.
GV hỏi:
- Hãy kể các tác nhân ảnh hưởng đến đường hô hấp
- Ý thức trách nhiệm của công dân để bảo vệ hệ hô hấp, liên hệ với bản
thân và gia đình em?

HS nghiên cứu, thảo luận và trình bày
GV trình chiếu video “ ngun nhân ơ nhiễm mơi trường và biện pháp bảo vệ
hệ hô hấp” ” (Phụ lục 3- Nguồn: YouTube)
GV giải thích: Khi hệ hơ hấp bị bệnh thì O2 cung cấp khơng đủ cho hơ hấp tế
bào và quá trình vận chuyển C O2ra khỏi cơ thể bị ngừng trệ sẽ ảnh hưởng
đến sức khỏe. Vì vậy bảo vệ cơ thể trước tiên phải bảo vệ mơi trường
GV u cầu học sinh hồn thành câu hỏi sau:
Câu 1: Tại sao tế bào không sử dụng luôn năng lượng của các phân tử
glucơzơ mà phải đi vịng qua các hoạt động sản xuất ATP của ti thể
HS Nghiên cứu, thảo luận và trả lời:
GV nhận xét, bổ sung.
- Nếu dùng ngay năng lượng từ glucơzơ thì q trình tạo ra lượng năng
lượng rất nhiều, mà đối với tế bào thì chỉ cần vừa phải trong một lúc ===> dư
thừa năng lượng 
- Mặt khác tế bào cần năng lượng theo từng giai đoạn ===> cách tốt nhất để
vừa cung cấp đủ năng lượng cho tế bào, vừa tích lũy được năng lượng dư
thừa là sản xuất ATP trong q trình hơ hấp.
Câu 2: Tại sao khi vận động quá sức ta thường thấy mỏi cơ?
HS Nghiên cứu, thảo luân và trả lời:
15

download by :


GV nhận xét, bổ sung, kết luận.
Không nên luyện tập q sức vì hơ hấp ngồi khơng cung cấp đủ O2 cho hô
hấp tế bào, các tế bào cơ lên men tạo ATP và axit lactic => tích lũy axit lactic
trong tế bào gây đau mỏi cơ
Câu 3: Phân biệt giai đoạn đường phân với chu trình crep
HS Nghiên cứu, thảo luận và trả lời:

GV nhận xét, bổ sung, kết luận.
Đặc điểm phân biệt Đường phân
Chu trình crep
Vị trí
Xảy ra ở tế bào chất
Xảy ra ở ti thể
+
Nguyên liệu
Glucôzơ, ATP, NAD , ADP
Axit pruvic, cooenzimA,
NAD+, ADP, FAD+
Sản phẩm
Axit pruvic, ATP, NADH, ADP CO2, ATP, NADH, FADH2,
chất hữu cơ trung gian
Năng lượng
4ATP – 2ATP= 2ATP
2ATP
2.4. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm
Kết quả, học sinh sẽ hiểu nội dung bài học, biết thêm được kiến thức của
nhiều môn liên quan, rèn luyện được tính tự học, tự nghiên cứu và khả năng
báo cáo trước đám đông.
Với cách học này học sinh sẽ không phải ghi chép bài như tiết học
truyền thống, thời gian ghi chép bài đó đã được thay thế bằng các hoạt động
tích cực, nghiên cứu và thảo luận về nội dung của bài mới. Học sinh luôn
phải làm việc và có hứng thú khi thảo luận và thiết kế hay phát biểu ý tưởng
của mình. Mỗi cá nhân đều phát huy hết khả năng của mình và được giáo
viên cùng các bạn ghi nhận. Điều này đã khích thích học sinh say mê môn
sinh học hơn. Các em không chỉ áp dụng cách học này đối với môn Sinh học
mà cịn áp dụng tốt trong q trình học các môn học khác như, Sử, Địa, Giáo
dục công dân, Văn, tiếng Anh, Hóa học, Vật lí…

Đối với cách dạy học này, giáo viên đóng vài trị người hướng dẫn, chỉ
đạo và kiểm tra, hồn tồn khơng phải giảng giải q nhiều, mất thời gian và
gây nhàm chán.
Năm học 2017-2018 này tôi tiếp tục áp dụng các biện pháp dạy học
trong sáng kiến kinh nghiệm ở trường THPT Hoằng Hóa 4 đối với các lớp
10A4,10A7, 10A10 và dạy phương pháp bình với lớp 10A5,10A6 lớp làm đối
chứng .Tôi nhận thấy được kết quả như sau:

16

download by :


[Lớp thực nghiệm10A4, 10A10]

% Học sinh có điểm giỏi cả
năm
% Học sinh có điểm khá cả

[Lớp đối chứng 410A5,10A6]
10A4
10A7 10A10 10A5
52,3
59
67,4
12,8

10A6
7,1

36,3

66,7

41

32,6

43,6

17

download by :


năm
% Học sinh có điểm trung
bình cả năm
% Học sinh có điểm yếu,
kém cả năm

11,4

0

0

43,6

23,8

0

0

0

0

2,4

Từ kết quả phân tích đó ta thấy
+ Tỷ lệ % học sinh đạt khá, giỏi của các lớp thực nghiệm là cao hơn so
với với lớp đối chứng..
+ Tỷ lệ % học sinh trung bình của lớp thực nghiệm là thấp hơn so với
lớp đối chứng.
+ khơng có học sinh yếu, kém.
Từ kết quả nói trên, tơi đã góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và
đào tạo của trường, góp phần đưa đưa tỉ lệ học sinh thi tốt nghiệp hàng năm
đạt tỉ lệ 100% , tỉ lệ học sinh đậu đại học tăng, đặc biệt là số lượng học sinh
đạt 27 điểm trở lên tăng như: em Nguyễn Quốc Trí, em Nguyễn Thị Giang, em
Lê Văn Huy, em Cao Đình Bằng hiện đang học đa khoa y Hà Nội, em Lê Thị Hà,
em Lương Thu Trang, em Nguyễn Quang Hai, em Lê Thị Hiền, em Lê Thị
Quỳnh, em Trần Thị Quỳnh, em Nguyễn Thúy Hằng, … đang học đa khoa y
Thái Bình và phấn đấu giữ vững chỉ tiêu này thậm chí hơn nữa trong các năm
học tới.
3. Kết luận, kiến nghị
3.1. Kết luận
* Các bài học kinh nghiệm rút ra:
Với nội dung nghiên cứu và đưa vào áp dụng cụ thể sáng kiến kinh nghiệm

trên, bản thân rút ra được những bài học kinh nghiệm cụ thể như sau :
-Về phía học sinh :
+Học sinh sẽ dành nhiều thời gian đọc. Buộc các em phải tìm tịi, suy
nghĩ để chuẩn bị bài có hiệu quả.
+Tạo cho học sinh tính nhạy bén, năng động, sáng tạo và hứng thú với
giờ học sinh học
+Mặt khác, hạn chế tối đa thời gian “chết” đối với học sinh, khơng để
cho các em có cơ hội tham gia vào các hoạt động vơ bổ ngồi giờ học.
-Về phía giáo viên :
+Thúc đẩy giáo viên đầu tư nhiều hơn trong công tác chuẩn bị, thiết kế
giáo án cho phù hợp với tinh thần đổi mới phương pháp dạy học theo hướng
“lấy học sinh làm trung tâm”.
+Đầu tư nghiên cứu kiến thức liên mơn có liên quan để cùng hợp tác
với học sinh giúp các em chiếm lĩnh nội dung bài học.
+Làm tốt công tác đầu tư cho tiết dạy sẽ giúp giáo viên chủ động, linh
hoạt trong khâu tổ chức, hướng dẫn học sinh tự khai thác và chiếm lĩnh tri
18

download by :


thức; mặt khác sẽ tránh được sự lúng túng bị động khi học sinh chất vấn về
những thông tin liên quan.
+Áp dụng có hiệu quả phương pháp dạy học tích hợp thì khi lên lớp
giáo viên sẽ đỡ vất vả vì khơng phải làm việc nhiều.
+ Giáo viên sẽ giảm được thời gian diễn giảng để tập trung vào việc tổ
chức tiết học, hỗ trợ, nhận xét và bổ sung kiến thức cho học sinh, qua đó nâng
cao khả năng tự học cho học sinh và nâng cao chất lượng giảng dạy bộ mơn
của mình.
Tiết học trở thành buổi thảo luận và thể hiện ý tưởng của mỗi cá nhân,

bài học và giáo viên trở nên thân thiện, gần gũi với học sinh hơn, thu hút
người học vào bài mới. Học sinh chủ động tìm tịi kiến thức mới và thể hiện
những hiểu biết và kỹ năng mà mình tích lũy được.
Việc cho điểm và đánh giá các cá nhân sẽ trực tiếp được giáo viên thông
báo trước lớp, giáo viên dễ dàng đánh giá một cách khách quan chất lượng
học tập của học sinh, khơng có sự thiên vị hay mang tính chủ quan.
* Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm:
Sáng kiến kinh nghiệm đã được nghiên cứu và áp dụng thực tiễn trong
những năm học qua tại trường THPT Hoằng Hóa 4, tơi nhận thấy việc áp
dụng kiến thức liên môn là một nội dung phong phú, để sử dụng được phương
pháp này cho phù hợp với đặc điểm từng mơn học địi hỏi người giáo viên cần
có kiến thức và thời gian nghiên của bài dạy để phù hợp với nội dung của bài.
Với học sinh, các kiến thức liên môn áp dụng trong bài học sẽ tạo hứng
thú cho các em để các em vừa hiểu được nội dung bài học lại vừa hiểu thêm
những kiến thức của các mơn học khác, đồng thời có thể vận dụng các kiến
thức đó để giải quyết các vấn đề trong thực tiễn, từ đó các em phát triển tồn
diện hơn về mọi mặt.
Phương pháp dạy học tích hợp liên môn không phải là mới, nhưng nếu
biết vận dụng hợp lý, người giáo viên sẽ làm cho bài giảng thêm sinh động, có
tính hấp dẫn với học sinh. Qua kết quả thực nghiệm của bản thân, tôi thấy vận
dụng nguyên tắc liên môn trong dạy học Sinh học theo phương pháp tích hợp
đã kích thích hứng thú học tập trong học sinh, giúp các em lĩnh hội bài tốt
nhằm nâng cao hiệu quả của bài học. Việc vận dụng phương pháp trên kết
hợp với các hình thức dạy học tích cực khác sẽ làm học sinh thêm u thích
mơn Sinh hoc, học sinh say mê, chủ động trong học tập và biết tìm ra nội dung
cốt lõi cần nắm bắt của bài học, hứng thú khi nghiên cứu các vấn đề liên quan
tới nội dung bài mới, tiết học trở nên thú vị và thân thiện hơn, đặc biết với các
em có học lực yếu kém.
*Khả năng ứng dụng, triển khai:

19

download by :


Có thể triển khai rộng rãi ở tất cả các trường trong thành phố, nông
thôn hay những trường ở những vùng xa hẻo lánh.
Áp dụng tốt cho tất cả các đối tượng, đặc biệt là học sinh có khả năng
nhận thức chậm hơn so với các học sinh khác cùng lớp học.
Phạm vi ứng dụng của sáng kiến kinh nghiệm có thể áp dụng ở các khối
lớp ở trường THPT
Bên cạnh đó có thể áp dụng có nhiều mơn học khác như Hóa, Vật lí, Địa
lý, Lịch Sử, Giáo dục cơng dân, ….
3.2
Kiến nghị
Đối với giáo viên cần kiên trì tổ chức từng bước, giúp học sinh tiếp cận,
làm quen với từng cách học mới sau đó mới phối hợp lại thành một bài học
hoàn thiện. Cần cho các em thời gian làm quen từ bước chuẩn bị bài ở nhà
theo dạng soạn truyền thống, học và báo cáo theo phương thức chuyển đổi
dần từ chỗ giáo viên làm việc sang phương thức học sinh làm việc, tiếp theo
đó là cách nghiên cứu bài học mới ở nhà, thảo luận, sau đó hội ý thống nhất
nội dung và báo cáo, cuối cùng giáo viên tổ chức cho học sinh phối hợp các
phương thức trên thành một tiết học tốt. Giáo viên phải thường xuyên nhận
xét và khuyến khích học sinh, biểu dương kịp thời khi các em có sự tiến bộ
trong học tập, khai thác những khả năng tiềm ẩn của học sinh phát huy khả
năng sáng tạo của các em. Cho điểm cơng bằng, khi các em đã có điểm miệng
hay điểm 15 phút rồi, giáo viên cần động viên bằng cách cộng thêm điểm nếu
các em có thành thích tốt trong học tập. Ln tạo hứng thú cho học sinh, tổ
chức để lớp học sôi nổi và thực hiện tốt chỉ đạo trường học thân thiện, học
sinh tích cực.

Đối với học sinh tích cực học tập và nghiên cứu bài ở nhà và chủ động
trong quá trình học tập.
Đối với các cấp lãnh đạo cần tạo điều kiện và quan tâm với những sáng
kiến của giáo viên khi mới nghiên cứu và áp dụng ở cơ sở. Nếu các sáng kiến
này có hiệu quả ứng dụng cao, cần phổ biến để đồng nghiệp góp ý và hồn
thiện hơn trước khi áp dụng rộng rãi, đồng thời bổ sung thêm máy chiếu để
thuận tiện cho viêc giảng dạy theo phương pháp mới tốt hơn nữa.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN
VỊ

Thanh Hóa, ngày 28 tháng 05năm
2018
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, khơng sao chép nội dung
của người khác.
(Ký và ghi rõ họ tên)

20

download by :


Lê Thị Hoa

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Dạy học theo chuẩn kiến thức, chuẩn kĩ năng sinh học 10
2. Sách giáo khoa mơn hóa lớp 10
3. Giáo trình hóa sinh: nhà xuất bản giáo dục
4. Bài giảng sinh học đại cương: Nguyễn Thị Diệu Hạnh
5. Bài giảng sinh học đại cương: Võ Thanh Phúc

21

download by :


DANH MỤC CÁC ĐỀ TÀI SKKN ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SKKN NGÀNH GIÁO
DỤC ĐÁNH GIÁ
1. ĐỀ TÀI: Ứng dụng CNTT dạy bài: Phiên mã và dịch mã
Xếp loại: C năm 2008- 2009
2. Đề tài: Cách giải nhanh một số bài tập di truyền học quần thể
Xếp loại: C năm 2010- 2011
3. Đề tài: Sử dụng sơ đồ tư duy với hoạt động nhóm dạy bài ơn tập
chương II, III, IV sách giáo khoa sinh học 11
Xếp loại: C năm 2015- 2016

22

download by :