(LUẬN văn THẠC sĩ) THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH bảo HIỂM y tế TRÊN địa bàn THÀNH PHỐ LONG XUYÊN, TỈNH AN GIANG

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LÂM HỒNG NGỌC

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y TẾ TRÊN ĐỊA
BÀN THÀNH PHỐ LONG XUYÊN, TỈNH AN GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CƠNG

HÀ NỘI, 2021

download by :


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LÂM HỒNG NGỌC

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y TẾ TRÊN ĐỊA
BÀN THÀNH PHỐ LONG XUYÊN, TỈNH AN GIANG

Ngành: Chính sách cơng
Mã số: 8340402

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS TRẦN HỒNG HẠNH

HÀ NỘI, 2021

download by :


LỜI CẢM ƠN
Để hồn thành chương trình Cao học và luận văn của mình, trước hết,
em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban Giám đốc, các khoa, phòng, thầy cơ
giáo Học viện Khoa học xã hội vì đã quan tâm giúp đỡ và nhiệt tình truyền
đạt những kiến thức quý báu cho em trong suốt quá trình học tập. Em cũng sẽ
khơng thể hồn thành luận văn này nếu khơng có sự tư vấn khoa học và tận
tình giúp đỡ của giáo viên hướng dẫn - PGS.TS. Trần Hồng Hạnh. Nhân đây,
em xin trân trọng cảm ơn cô giáo hướng dẫn vì sự giúp đỡ q báu ấy.
Hồn thành khóa học này, cịn có sự quan tâm và tạo mọi điều kiện
thuận lợi của Lãnh đạo và các đồng nghiệp của tôi ở Ủy ban nhân dân Phường
Mỹ Xuyên, thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang để giúp tôi yên tâm học
tập, nghiên cứu, điều tra và thu thập số liệu liên quan đến luận văn. Tôi xin
trân trọng cảm ơn Quý cơ quan và các đồng nghiệp. Cuối cùng, tôi cũng xin
bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới gia đình và bạn bè đã động viên và giúp đỡ
tơi trong q trình thực hiện chương trình học tập.

download by :


LỜI CAM ĐOAN
Tôi tên là Lâm Hồng Ngọc, xin cam đoan luận văn này là kết quả nghiên
cứu nghiêm túc của bản thân, sau một thời gian tổng hợp, phân tích và nghiên
cứu dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS – TS. Trần Hồng Hạnh.
Những vấn đề về thực trạng và các số liệu nêu trong luận văn đảm bảo
chính xác, trung thực và chưa từng được ai cơng bố trong bất kỳ cơng trình khoa
học nào khác. Các thơng tin, tài liệu trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ về
nguồn gốc.Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về đề tài nghiên cứu của mình.

Người viết cam đoan

Lâm Hồng Ngọc

download by :


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO
HIỂM Y TẾ ............................................................................................................... 9
1.1 Một số khái niệm liên quan đến đề tài .................................................................. 9
1.2. Nội dung của chính sách Bảo hiểm y tế ............................................................. 13
1.3 Ý nghĩa việc thực hiện chính sách bảo hiểm y tế ............................................... 14
1.4. Quy trình tổ chức thực hiện chính sách bảo hiểm y tế. ...................................... 16
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách bảo hiểm y tế ......................... 23
Chương 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y
TẾ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ LONG XUYÊN TỈNH AN GIANG ........ 28
2.1. Tổng quan về Thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang ..................................... 28
2.2. Tình hình tổ chức thực hiện chính sách bảo hiểm y tế trên địa bàn thành
phố Long Xuyên tỉnh An Giang ................................................................................ 32
2.3 Kết quả thực hiện chính sách bảo hiểm y tế trên địa bàn thành phố Long
Xuyên tỉnh An Giang ............................................................................................... 40
Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN
CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y TẾ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ LONG
XUYÊN, TỈNH AN GIANG ................................................................................... 48
3.1. Phương hướng thực hiện chính sách bảo hiểm y tế trên địa bàn thành phố
Long Xuyên tỉnh An Giang ....................................................................................... 48
3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách bảo hiểm y tế trên địa
bàn thành phố Long Xuyên tỉnh An Giang. .............................................................. 49

3.3. Kiến nghị ............................................................................................................ 59
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 62
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 64

download by :


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ASXH : An sinh xã hội
BHXH: Bảo hiểm xã hội
BHYT : Bảo hiểm y tế
CB

: Cán bộ

CC

: Công chức

KCB : Khám chữa bệnh
QLNN: Quản lý nhà nước
TP

: Thành phố

UBND: Ủy ban nhân dân
VC

: Viên chức

download by :


DANH MỤC BẢNG
Bảng 1. Tổng hợp các hình thức tuyên truyền .......................................................... 36
Bảng 2: Tổng hợp số người tham gia BHYT theo các nhóm đối tượng (Từ năm
2015 đến năm 2020) .................................................................................................. 42

download by :


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Bảo hiểm y tế là một chính sách có ý nghĩa quan trọng đối với mỗi
chúng ta, đây khơng chỉ là chính sách hỗ trợ sức khỏe đơn thuần mà nó cịn là
chính sách giúp đảm bảo cho cuộc sống an sinh xã hội được vững bền. Hiện
nay tỷ lệ người tham gia bảo hiểm xã hội ngày càng nhiều, điều này đã thể
hiện rõ đây là một chính sách đúng đắn hợp lịng dân. BHYT là cơ chế tài
chính y tế quan trọng và là cơ chế chi trả trước được đa số các quốc gia trên
thế giới áp dụng giúp người dân khi bị ốm đau không rơi vào cảnh nghèo đói,
là định hướng phát triển trong chăm sóc sức khỏe của người dân, góp phần
tích cực vào việc ổn định xã hội, thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân
chủ, cơng bằng và văn minh.
Chăm sóc sức khỏe cho người dân là nhu cầu thiết yếu, luôn được
Đảng và Nhà nước quan tâm. Vấn đề chăm sóc sức khỏe trở thành một vấn đề
mang ý nghĩa cộng đồng sâu sắc, một chính sách lớn và quan trọng của Nhà
nước. Thời gian qua, chúng ta đã ban hành và sữa đổi nhiều vấn đề liên quan
đến chính sách về BHYT theo hướng có lợi cho người dân. Với nỗ lực đổi
mới toàn diện, những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu to lớn

trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có việc đảm bảo tốt hơn vấn
đề ASXH. Trên cơ sở đổi mới toàn diện, chính sách BHYT ra đời đã đem lại
nhiều lợi ích thiết thực cho người dân, đặc biệt là từ khi Luật BHYT được
quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 4 ngày 14/11/2008, có hiệu lực từ ngày
01/7/2009 và được triển khai trên phạm vi toàn quốc từ ngày 01/01/2010.
Chính sách BHYT là một trong những chính sách trụ cột của an sinh xã
hội, thể hiện vai trò của Đảng và Nhà nước trong việc chăm lo sức khỏe cho
người lao động và nhân dân. BHYT là một chính sách xã hội mang ý nghĩa
nhân đạo, có tính chia sẻ cộng đồng được Đảng và Nhà nước hết sức coi

1

download by :


trọng. Từ khi triển khai thực hiện chính sách BHYT trên diện rộng, chính
sách đã đem lại niềm tin cho người dân cũng như các dịch vụ chăm sóc sức
khỏe cho người dân cũng ngày càng được cải thiện và nâng cao. Đặc biệt,
chính sách BHYT là cứu cánh vơ cùng quan trọng đối với người dân có hồn
cảnh khó khăn trong việc KCB.
Thành phố Long Xuyên được cộng nhận là đô thị loại 1 vào ngày
23/7/2020 theo Quyết định số 1078/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ,là
trung tâm văn hóa, khoa học kỹ thuật của tỉnh An Giang ,là điểm giao thoa
giữa 2 khu vực năng động của vùng đô thị trung tâm và tứ giác Long
Xuyên,nằm trong trung tâm của vùng tam giác phát triển TPHCM-Cần ThơPhnompenh(Campuchia), là cầu nối quan trọng của tỉnh An Giang với các
tỉnh khu vực đồng bằng Sơng Cửu Long; do đó, chăm lo sức khỏe cho người
dân là nhiệm vụ quan trọng của hệ thống chính quyền thành phố.Từ đầu
nhiệm kỳ 2016 cả thành phố Long Xuyên chỉ có 75% dân số tham gia BHYT,
tức là thấp hơn mức bình quân chung của tồn tỉnh. Điều đó cho thấy thách
thức để tiến tới BHYT toàn dân nơi đây là rất lớn. Kinh nghiệm thực hiện

BHYT trong thời gian qua cho thấy, mặc dù Đảng, nhà nước đã ban hành
nhiều văn bản hướng dẫn, các định hướng chính sách trong đó có chính sách
bảo hiểm y tế được xác định nhất quán trong Nghị Quyết Đảng bộ qua từng
năm và cả nhiệm kỳ, nhưng tỷ lệ tăng thêm mỗi năm của địa phương còn
thấp. Do đó, chính sách BHYT là một trong những vấn đề mà thành phố cần
chú trọng, triển khai thực hiện trên diện rộng, đảm bảo cho người dân được
hưởng quyền lợi khi khám chữa bệnh. Chính vì điều đó chính sách BHYT là
một trong những vấn đề mà thành phố cần chú trọng, triển khai thực hiện
trong thời gian tới, đảm bảo cho người dân được hưởng quyền lợi khi KCB.
Từ thực tê đó, tơi chọn đề tài: “Thực hiện chính sách bảo hiểm y tế trên địa

2

download by :


bàn thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang” làm luận văn thạc sỹ cho
chun ngành chính sách cơng của mình.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Hiện nay nghiên cứu về bảo hiểm y tế nói chung và chính sách bảo
hiểm y tế nói riêng có rất nhiều tác giả tiếp cận dưới các góc độ khác nhau.
Có thể kể đến một số cơng trình nghiên cứu sau: Đầu tiên,

Nguyễn Hiền

Phương (2008) với luận án tiến sĩ "Cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc xây
dựng và hoàn thiện pháp luật an sinh xã hội ở Việt Nam”. Nghiên cứu này đã
làm rõ các vấn đề lý luận về an sinh xã hội, về xây dựng và hoàn thiện pháp
luật đối với an sinh xã hội. Bên cạnh đó, tác giả cũng đề cập đến chính sách
BHYT đối với vấn đề an sinh xã hội hiện nay. Tuy nhiên, hướng tiếp cận này

là nghiên cứu dưới góc độ pháp luật, các vấn đề về BHYT chưa được làm
sáng tỏ. Vì vậy, tác giả luận văn sẽ kế thừa và phát triển những vấn đề lý luận
về BHYT trong nghiên cứu này để làm sáng rõ và cụ thể hơn trong nghiên
cứu của mình.Tiếp đến, Nguyễn Thị Thanh Hương (2004)

với luận văn

"Pháp luật về bảo hiểm y tế, thực trạng và giải pháp"; đã chỉ rõ những vấn đề
về cơ sở lý luận và thực tiễn của bảo hiểm y tế, thực trạng trong việc thực
hiện bảo hiểm y tế tự nguyện, đồng thời kiến nghị giải pháp để nâng cao chất
lượng tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện của người dân góp phần giảm bớt chi
phí khi người dân không may gặp rủi ro khi ốm đau, bệnh tật. Đây là những
luận cứ quan trọng giúp để tác giả tiếp cận và phát triển nó trong quá trình
nghiên cứu của mình.
Trần Quang Lâm (2006) với luận văn "Bảo hiểm y tế trong nền kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa"; nghiên cứu đã đề cập đến các Quan
điểm của Đảng và Nhà nước ta trong việc thực hiện bảo hiểm y tế thời kỳ hội
nhập, và sự cần thiết phát triển bảo hiểm y tế. Từ đó, đề xuất định hướng và
những giải pháp phát triển bảo hiểm y tế phù hợp với tình hình của đất nước

3

download by :


trong bối cảnh hiện nay. Hướng nghiên cứu này vô cùng quan trọng với tác
giả trong việc tiếp cận các quan điểm của Đảng và Nhà nước về thực hiện
BHYT hiện nay. Tác giả luận văn sẽ bổ sung và làm sáng tỏ hơn các vấn đề
về chính sách BHYT mà nghiên cứu chưa đề cập đến.
Phạm Văn Chung (2009) với nghiên cứu: “Nhìn lại một số quy định

mới sau khi Luật Bảo hiểm y tế đi vào cuộc sống", Tạp chí Dân chủ và pháp
luật, số 12/2009. Tài liệu này nghiên cứu về vấn đề sửa đổi, bổ sung và một
số quy định mới về luật BHYT, xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo hiểm y tế.
Đây là cơ sở lý luận quan trọng giúp tác giả định hướng tiếp cận vấn đề
nghiên cứu một cách chính xác, cụ thể.
Phan Diệu Linh (2016), với luận văn Luật học: “Pháp luật về bảo hiểm
y tế bắt buộc từ thực tiễn thi hành tại tỉnh Phú Thọ”, nghiên cứu đã đề cập
đến những vấn đề lý luận pháp luật về bảo hiển y tế, qua đó làm rõ hệ thống
pháp luật về BHYT của nước ta hiện nay. Đây là nghiên cứu cung cấp cho
những luận cứ quan trọng trong việc làm sáng tỏ cơ sở lý luận về chính sách
BHYT, tác giả sẽ kế thừa và bổ sung những luận cứ này trong quá trình
nghiên cứu của mình.
Bùi Thị Phương Dung (2015) với nghiên cứu “Thực trạng thi hành
pháp luật về bảo hiểm y tế bắt buộc ở Việt Nam”; Nghiên cứu đã đề cập đến
những vấn đề lý luận như: bảo hiểm y tế, pháp luật về bảo hiểm y tế, một số
vấn đề lý luận về thi hành pháp luật về bảo hiểm y tế…Dù đây là nghiên cứu
được đề cập dưới góc độ Luật học nhưng những lý luận được đề cập đến có ý
nghĩa quan trọng đối với vấn đề nghiên cứu của tác giả luận văn. Đây là
những cơ sở lý luận giúp tác giả nghiên cứu định hướng và tiếp cận vấn đề
nghiên cứu chính xác hơn dựa vào các văn bản pháp luật hiện hành mà nghiên
cứu đã chỉ ra.

4

download by :


Anh Thảo (2020), với cơng trình nghiên cứu: “Phát triển bảo hiểm y tế
bền vững”, tác giả bài báo đã chỉ ra được vai trò của bảo hiểm y tế đối với
người dân; bảo hiểm y tế góp phần thực hiện tiến bộ và cơng bằng xã hội, vì

vậy phát triển BHYT toàn dân và bảo đảm phát triển BHYT bền vững là vấn
đề vô cùng quan trọng và cấp bách trong giai đoạn hiện nay. Với nghiên cứu
này, tác giả luận văn sẽ tiếp thu và làm sáng tỏ vấn đề này trong phần lý luận
về vai trò thực hiện chính sách bảo hiểm y tế hiện nay.
Đặng Minh Thông (2015) với bài viết “Giải pháp đẩy nhanh tiến độ phát triển
BHYT tồn dân” được đăng trên Tạp chí Bảo hiểm xã hội số tháng 06/2015
đã đề xuất những giải pháp khả thi trong thực hiện phát triển BHYT toàn dân
hiện nay ở nước ta. Các giải pháp trong nâng cao hiệu quả thực hiện chính
sách BHYT được nêu ra trong nghiên cứu này cũng sẽ là những gợi mở ý
nghĩa đối với luận văn này.
Nông Thị Phương Thảo (2016) với đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh “Giải
pháp nâng cao độ bao phủ bảo hiểm y tế trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn” đã làm
sáng tỏ những vấn đề lý luận như: khái niệm BHYT và nâng cao độ bao phủ
BHYT, các tiêu chí đo lường về độ bao phủ BHYT… Đồng thời, nghiên cứu
cũng đã chỉ ra tầm quan trọng của sự tham gia BHYT trong ổn định xã hội và
ASXH.
Chính vì vậy, nghiên cứu này là cơ sở để tác giả luận văn đánh giá, đối chiếu
việc thực hiện BHYT trên địa bàn thành phố Long Xuyên hiện nay.
Nhìn chung các nghiên cứu trên đã đạt được những kết quả nhất định về vấn
đề nghiên cứu của mình. Những kết quả này có ý nghĩa quan trong đối với tác
giả luận văn. Tuy nhiên, các nghiên cứu chỉ đề cập đến những vấn đề chung
về BHYT hoặc pháp luật về BHYT cũng như hoạt động quản lý BHYT hiện
nay, các vấn đề về chính sách BHYT chỉ đề cập đến một cách chung chung,
chưa cụ thể. Hay nói cách khác những khoảng trống này cần phải được đề cập

5

download by :

dưới góc độ lý luận về khoa học chính sách cơng. Có thể khẳng định, đề tài:
“Thực hiện chính sách bảo hiểm y tế trên địa bàn thành phố Long Xuyên, tỉnh
An Giang” là không trùng lặp với các công trình nghiên cứu trước đó.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Hệ thống hóa cơ sở lý luận về thực hiện chính sách Bảo hiểm y tế.
Thực trạng thực hiện chính sách bảo hiểm y tế tại Thành phố Long Xuyên
tỉnh An Giang và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính
sách bảo hiểm y tế.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện được mục đích nghiên cứu trên, luận văn tiến hành phân
tích, làm rõ các nhiệm vụ trọng tâm sau:
Một là, phân tích làm rõ những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách
BHYT.
Hai là, đánh giá thực trạng tổ chức thực hiện chính sách bảo hiểm y tế
trên địa bàn Thành phố Long Xuyên tỉnh An Giang.
Ba là, đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách bảo
hiểm y tế trên địa bàn Thành phố Long Xuyên tỉnh An Giang.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu:
Nghiên cứu việc thực hiện chính sách BHYT trên địa bàn Thành phố
Long Xuyên, tỉnh An Giang.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Về thời gian: Nghiên cứu này được thực hiện từ năm 2016 đến năm
2020.
Về không gian: tại Thành phố Long Xuyên tỉnh An Giang

6

download by :

Về nội dung: Thực hiện chính sách bảo hiểm y tế trên địa bàn TP Long
Xuyên, tỉnh An Giang.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Nghiên cứu tiếp cận cơ sở lý luận về khoa học chính sách cơng và cách
tiếp cận đa ngành về khoa học xã hội để làm sáng tỏ vấn đề nghiên cứu của
luận văn. Vận dụng cơ sở lý luận về khoa học chính sách cơng sẽ giúp tác giả
làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn việc thực hiện chính sách bảo
hiểm y tế trên địa bàn thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Để làm sáng tỏ nội dung của vấn đề nghiên cứu, tác giả luận văn sử
dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp thống kê, so sánh: Phương pháp này được sử dụng để
tập hợp các số liệu báo cáo kết quả thực hiện công tác BHYT của BHXH
thành phố Long Xuyên,tỉnh An Giang giai đọan 2016 – 2020, trên cơ sở đó
đối chiếu so sánh các giai đoạn để đánh giá quá trình thực hiện chính sách này
tại thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang.
- Phương pháp phân tích tổng hợp: Từ việc thu thập số liệu khảo sát
trên, tác giả sẽ phân tích chi tiết từng nội dung khảo sát để đánh giá việc thực
hiện chính sách BHYT hiện nay trên địa bàn thành phố Long Xuyên. Phương
pháp này sẽ giúp tác giả phân tích, đánh giá các số liệu một cách chính xác và
cụ thể để vấn đề nghiên cứu được tiếp cận một logic.
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tài liệu được sử dụng trong nghiên
cứu này chủ yếu là các cơng trình nghiên cứu, các đề tài khoa học về BHYT.
Trên cơ sở nghiên cứu các tài liệu thu thập về BHYT, tác giả định hướng và
tổng hợp để làm sáng tỏ vấn đề nghiên cứu của mình.

7

download by :


6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn là đề tài nghiên cứu thuộc ngành chính sách cơng, nghiên
cứu, đánh giá những nội dung về thực hiện chính sách Bảo hiểm y tế trên địa
bàn Thành phố Long Xuyên tỉnh An Giang; các quan điểm, định hướng của
Đảng, Nhà nước và các cấp ủy, chính quyền về thực hiện chính sách bảo hiểm
y tế trong giai đoạn hiện nay.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Đề tài là cơ sở để thực hiện chính sách BHYT trên địa bàn thành phố
Long Xuyên, tỉnh An Giang, hướng tới việc thực hiện chính sách BHYT tồn
dân, nhằm đảm bảo an sinh xã hội cho người dân.
Kết quả của đề tài là tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm đến thực
hiện chính sách BHYT; là cơ sở để các nhà hoạch định chính sách tham khảo,
đánh giá một cách khách quan trong vấn đề xây dựng chính sách BHYT trong
giai đoạn hiện nay.
7. Kết cấu của luận văn
Để làm sáng tỏ nội dung của vấn đề nghiên cứu, tác giả Luận văn xây
dựng kết cấu với 3 chương như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận về thực hiện chính sách bảo hiểm y tế
Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách bảo hiểm y tế trên địa bàn
thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang.
Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách bảo hiểm
y tế trên địa bàn thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang.

8

download by :


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM Y TẾ
1.1 Một số khái niệm liên quan đến đề tài
1.1.1 Khái niệm bảo hiểm y tế
BHYT là một bộ phận cấu thành của hệ thống pháp luật về an sinh xã
hội, BHYT là hình thức bảo hiểm được áp dụng trong lĩnh vực chăm sóc sức
khỏe và là một trong 9 nội dung của BHXH được quy định tại Công ước 102
ngày 28/6/1952 của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) về các tiêu chuẩn tối
thiểu cho các loại trợ cấp BHXH.
Hiện nay có rất nhiều quan niệm về BHYT, có thể kể đến một số quan
niệm như sau:
Theo Từ điển bách khoa Việt Nam xuất bản năm 1995, “Là loại bảo
hiểm do Nhà nước tổ chức, quản lý nhằm huy động sự đóng góp của cá nhân,
tập thể và cộng đồng xã hội để chăm lo sức khỏe, khám bệnh và chữa bệnh
cho nhân dân”.
Theo khoản 1 Điều 2 Luật bảo hiểm y tế 2008 sửa đổi, bổ sung 2014:
Bảo hiểm y tế là hình thức bảo hiểm bắt buộc được áp dụng đối với các đối
tượng theo quy định của Luật này để chăm sóc sức khỏe, khơng vì mục đích
lợi nhuận do Nhà nước tổ chức thực hiện.
BHYT là loại hình BHXH, do nhà nước tổ chức và quản lý, nhằm huy
động sự đóng góp, tham gia của người dân trong vấn đề chăm sóc sức khẻo
cộng đồng. Vì vậy, BHYT có 2 loại hình là: bắt buộc và tự nguyện. Đối với
loại hình bắt buộc bao gồm các đối tượng đang làm việc cho các cơ quan, tổ
chức của Đảng, các cơ quan và tổ chức của Nhà nước, các cán bộ hưu trí, các
doanh nghiệp trong nước có th từ 10 lao động trở lên, các doanh nghiệp liên
doanh với nước ngoài và tổ chức quốc tế tại Việt Nam có thuê lao động là

9

download by :


người Việt Nam. Đối với loại hình tự nguyện là khuyến khích người dân tham
gia đóng BHYT để chăm lo sức khỏe cho chính mình và cộng đồng xã hội.
Tóm lại, BHYT là hình thức huy động sự đóng góp của cá nhân, tập thể
và cả cộng đồng xã hội tham gia để chăm lo sức khoẻ, khám và chữa bệnh
cho nhân dân do Nhà nước quản lý và không nhằm mục đích lợi nhuận.
1.1.2 Khái niệm chính sách cơng
Chính sách cơng là ngành khoa học có nguồn gốc ra đời từ các nước
phát triển và cho đến nay khái niệm này đã ảnh hưởng rất lớn đến các ngành
khoa học khác ở Việt Nam. Tuy nhiên, do đây là khái niệm có nguồn gốc từ
nước ngồi, điều kiện chính trị và kinh tế, xã hội có nhiều sự khác biệt so với
Việt Nam, nên việc tiệp cận và đưa ra quan điểm về chính sách cơng của các
học giả hiện nay cũng có nhiều sự khác biệt. Có thể kể đến một số quan niệm
về chính sách cơng của các nhà nghiên cứu ở Việt Nam như sau:
Trong cuối từ điển bách khoa Việt Nam, cho chính sách: “Là những
chuẩn tắc cụ thể để thực hiện đường lối, nhiệm vụ. Chính sách được thực hiện
trong một thời gian nhất định, trên những lĩnh vực cụ thể nào đó. Bản chất,
nội dung và phương hướng của chính sách tùy thuộc vào tính chất của đường
lối, nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa...” [25].
Tuy nhiên, đối với các nhà khoa học thì họ lại tiếp cận và nhìn nhận
khái niệm chính sách theo các cách khác nhau. Cụ thể như:
Theo Nguyễn Hữu Hải cho rằng: “Chính sách cơng là những hành
động ứng xử của Nhà nước với các vấn đề phát sinh trong đời sống cộng
đồng, được thể hiện bằng nhiều hình thức khác nhau, nhằm thúc đẩy xã hội
phát triển”[17].Tác giả quan niệm chính sách cơng là của Nhà nước với các
biện pháp quản lý phù hợp đối với các vấn đề trong đời sống cộng đồng. Các

biện pháp này được thể hiện thơng qua các hình thức khác nhau nhằm thúc
đẩy xã hội phát triển theo định hướng của Nhà nước.

10

download by :


Theo TS. Nguyễn Thị Hoa cho rằng: “Chính sách cơng là tập hợp các
quyết định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành hướng đến các
nhóm đối tượng thụ hưởng nhằm phục vụ cho lợi ích cơng, cho sự phát triển
của xã hội”[20]. Quan niệm này, tác giả cũng tiếp cận chính sách cơng chính
là một nhóm quyết định của Nhà nước hướng đến sự phát triển của xã hội để
bảo vệ lợi ích cho đối tượng thụ hưởng chính sách.
Theo PGS.TS Lê Chi Mai cho rằng chính sách công “là thuật ngữ
dùng để chỉ một chuỗi các quyết định hoạt động của nhà nước nhằm giải
quyết một vấn đề chung đang đặt ra trong đời sống kinh tế-xã hội theo mục
tiêu xác định”[23].Tác giả cho chính sách là các quyết định của Nhà nước để
giải quyết những vấn đề phát sinh trong hoạt động phát triển kinh tế - xã hội.
Theo PGS.TS Hồ Việt Hạnh thì: “Chính sách công là những quyết
định của chủ thể được trao quyền lực công nhằm giải quyết những vấn đề về
lợi ích chung của cộng đồng”[19].Tác giả nhấn mạnh đến chủ thể của chính
sách, theo quan niệm này thì chủ thể của chính sách khơng đơn thuần chỉ có
Nhà nước mà cịn có chủ thể của Đảng cộng sản Việt Nam. Do đó, theo quan
niệm này chính sách cơng chính là các quyết định của Đảng và của Nhà nước
để giải quyết những vấn đề liên quan đến lợi ích cơng cộng.
Tóm lại, chính sách cơng chính là hành động của Đảng, của Nhà nước
để giải quyết một vấn đề xã hội nào đó theo mục tiêu đã đề ra. Hành động này
phải dựa trên định hướng của Đảng cầm quyền và mang tính chính trị nhằm
phục vụ cho lợi ích cộng đồng.

1.1.3. Khái niệm chính sách bảo hiểm y tế
Chính sách BHYT là một chính sách xã hội quan trọng mang ý nghĩa
nhân đạo và có tính chia sẻ cộng đồng sâu sắc được Đảng và Nhà nước ta hết
sức coi trọng, ln đề cao trong hệ thống chính sách An sinh xã hội. Hay nói
cách khác, Chính sách BHYT là hình thức huy động nguồn lực tài chính của

11

download by :


cộng đồng, dưới sự tổ chức và bảo hộ của Nhà nước, thực hiện nguyên lý chia
sẻ rủi ro, lấy tài chính từ đóng góp của số đơng người khỏe mạnh, bù đắp, trợ
giúp thanh tốn viện phí cho số ít người tham gia không may rủi ro đau ốm, đi
khám chữa bệnh. Chính sách Bảo hiểm y tế là một chính sách quan trọng
trong hệ thống an sinh xã hội nhằm bảo vệ sức khỏe cho người dân, người
không may xảy ra tai nạn, ốm đau.
Từ đó, có thể khẳng định chính sách BHYT mang các đặc điểm sau:
- Đây là chính sách huy động tài chính của cộng đồng, dưới sự quản lý
của Nhà nước;
- Bản chất của chính sách là để chăm lo, bảo vệ sức khỏe của cộng
đồng;
- Đây là chính sách phi lợi nhuận đối với Nhà nước;
- Đây là chính sách vừa mang bản chất xã hội vừa thể hiện sự trợ giúp
mang tính Nhà nước và sự tương hỗ mang tính cộng đồng.
1.1.4. Khái niệm thực hiện chính sách bảo hiểm y tế.
Thực hiện chính sách là giai đoạn quan trọng của chu trình chính sách,
đây chính là giai đoạn thể chế hóa mục tiêu của chính sách, hay nói cách khác
chính sách thành công hay thất bại phụ thuộc phần lớn vào giai đoạn này. Bởi
trên thực tế, chính sách tốt đi với thực hiện tốt dẫn đến thành cơng, chính sách

tốt mà thực hiện tồi dẫn đến thất bại, chính sách tồi mà thực hiện tốt dẫn đến
thành cơng. Vì vậy thực hiện chính sách nói chung và thực hiện chính sách về
bảo hiểm y tế nói riêng là khâu quan trọng để đánh giá chất lượng của chính
sách đối với thực tế cuộc sống.
Vậy thực hiện chính sách bảo hiểm y tế chính là q trình đưa chính
sách vào cuộc sống, vận dụng các biện pháp để cụ thể hóa mục tiêu của chính
sách, biến mục tiêu của chính sách thành hiện thực.

12

download by :


Hay nói cách khác q trình thực hiện chính sách gồm có các bước sau:
Xây dựng kế hoạch; phổ biến tun truyền; phân cơng phối hợp; duy trì chính
sách; theo dõi, đơn đốc, kiểm tra thực hiện. Trong q trình thực hiện chính
sách BHYT cần phải được cụ thể hóa các bước để mục tiêu của chính sách đạt
được, đem lại lợi ích sức khỏe cho cộng đồng.
1.2. Nội dung của chính sách Bảo hiểm y tế
Chính sách BHYT là một trong số chính sách nhằm mục đích phục vụ
cho ASXH, phi lợi nhuận đối với Nhà nước nhưng lại chịu sự quản lý của
Nhà nước nên chính sách BHYT chứa đựng các nội dung sau:
Một là, Nhà nước quy định mức phí tham gia phù hợp hoặc thấp hơn
một cách tương đối so với mức chi để khuyến khích mọi người hưởng ứng,
nhằm mục đích mở rộng độ bao phủ của BHYT.
Hai là, Nhà nước quy định mạng lưới cung ứng dịch vụ BHYT thông
qua việc phát triển hệ thống đại lý thu BHYT, đầu tư xây dựng hệ thống cơ sở
khám chữa bệnh, gia tăng số lượng giường bệnh và đội ngũ cán bộ y tế, đồng
thời, nâng cao chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh bằng BHYT.
Ba là, Nhà nước quy định mức chi, quy định các chế độ, chính sách

liên quan nhằm đảm bảo nguồn thu, cân đối thu – chi, phát triển vững chắc
.Trường hợp mất cân đối, Nhà nước sẽ sử dụng quỹ dự phòng hoặc ngân sách
để bù đắp cho quỹ.
Bốn là, Nhà nước ban hành quy định về Tổ chức bộ máy cung ứng dịch
vụ BHYT. Nếu bộ máy tổ chức thực hiện tốt, quản lý hiệu quả, thường xuyên
đổi mới phương thức hoạt động, đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của thực tế thì
sẽ tăng trưởng ổn định lâu dài và đi vào cuộc sống. Ngược lại, nếu bộ máy tổ
chức thực hiện không tốt, quản lý kém hiệu quả, thụ động thì bộ máy đó sẽ là
rào cản với sự phát triển của BHYT.

13

download by :


1.3 Ý nghĩa việc thực hiện chính sách bảo hiểm y tế
BHYT là một chính sách xã hội do nhà nước tổ chức thực hiện, nhằm
huy động sự đóng góp của người sử dụng lao động, người lao động, các tổ
chức và cá nhân có nhu cầu được bảo hiểm, từ đó hình thành nên một quỹ và
quỹ này sẽ được dùng để chi trả chi phí KCB, khi một người nào đó khơng
may mắc phải bệnh tật mà họ có tham gia BHYT. Chính sách BHYT là chính
sách xã hội quan trọng hàng đầu, có ý nghĩa quan trọng trong chăm lo sức
khỏe của đời sống cộng đồng. Chính vì vậy thực hiện chính sách BHYT có ý
nghĩa vơ cùng quan trọng, cụ thể như:
Một là, thực hiện chính sách BHYT góp phần ổn định và nâng cao
chất lượng nguồn nhân lực, bảo đảm sự bình đẳng về vị thế xã hội của người
lao động trong các thành phần kinh tế khác nhau, thúc đẩy sản xuất phát triển.
Chính sách BHYT cịn góp phần vào việc khám chữa bệnh một cách công
bằng, hợp lý giữa các đối tượng, đồng thời giảm chi cho ngân sách nhà nước,
bảo đảm an sinh xã hội bền vững.

Hai là, thực hiện chính sách BHYT có ý nghĩa quan trọng trong việc
chăm lo sức khỏe của toàn dân của Đảng và Nhà nước. Sức khỏe là vốn quý
để phát huy thế mạnh của nguồn nhân lực trong bối cạnh hiện nay. Vì vậy,
thực hiện chính sách BHYT đối với người dân sẽ là biện pháp giúp cho người
tham gia giảm bớt khó khăn về mặt tài chính khi khơng may gặp phải rủi ro
ốm đau. Nhờ có BHYT, người dân sẽ an tâm hơn khi chăm sóc về sức khoẻ
cũng như kinh tế, bởi vì họ đã có một phần như là quỹ dự phịng của mình
giành riêng cho vấn đề chăm sóc sức khoẻ, đặc biệt với những người chẳng
may mắc bệnh. Đồng thời, việc thực hiện tốt chính sách này sẽ giảm gánh
nặng ngân sách của nhà nước hàng năm trong vấn đề chăm lo sức khỏe cho
người dân. Hiện nay, dịch bệnh diễn ra ngày càng nhiều, hàng năm ngân sách
Nhà nước phải bỏ ra rất lớn đối với vấn đề này. Do đó, việc huy động người

14

download by :


dân tham gia BHYT sẽ là hình thức huy động vốn để Nhà nước đầu tư và
chăm lo sức khỏe cho người dân.
Ba là, thực hiện chính sách BHYT sẽ góp phần nâng cao chất lượng
KCB và quản lý các hoạt động y tế thông qua quỹ BHYT được đầu tư, trang
thiết bị y tế hiện đại hơn, có kinh phí nhiều hơn để sản xuất các loại thuốc đặc
trị chữa bệnh hiểm nghèo, có điều kiện nâng cấp các cơ sở KCB một cách có
hệ thống và hồn thiện hơn, giúp người dân đi KCB được thuận lợi. Đồng
thời đội ngũ cán bộ y tế sẽ được đào tạo tốt hơn, các y, bác sỹ có điều kiện
nâng cao tay nghề, tích luỹ kinh nghiệm, có trách nhiệm hơn đối với công
việc và quản lý dễ dàng và chặt chẽ hơn trong cơng tác KCB.
Bốn là, thực hiện chính sách BHYT cịn góp phần đề phịng và ngăn
chặn những bệnh hiểm nghèo theo phương châm “Phòng bệnh hơn chữa

bệnh”. Với việc kết hợp với các cơ sở KCB BHYT kiểm tra sức khoẻ, chăm
sóc sức khoẻ cho những người tham gia BHYT, từ đó phát hiện kịp thời
những căn bệnh khó điều trị và có phương pháp chữa trị kịp thời, tránh được
những hậu quả xấu, mà nếu không tham gia BHYT tâm lý người dân thường
sợ tốn kém khi đi bệnh viện, do đó mà coi thường hoặc bỏ qua những căn
bệnh có thể dẫn đến tử vong.
Năm là, thực hiện chính sách BHYT sẽ giúp các tổ chức, cá nhân hành
nghề khám, chữa bệnh sẽ tuân thủ đúng quy định của pháp luật, bảo vệ lợi ích
của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân, góp
phần nâng cao chất lượng khám chữa bệnh của nền y học nước ta.
Bảo hiểm y tế là chính sách xã hội quan trọng hàng đầu, mang ý nghĩa
nhân đạo và có tính chia sẻ cộng đồng sâu sắc được Đảng và Nhà nước ta hết
sức coi trọng, ln đề cao trong hệ thống chính sách An sinh xã hội. Đây là
một trong những chính sách an sinh xã hội quan trọng thể hiện tính nhân đạo,
nhân văn và tinh thần tương thân tương ái, chia sẻ rủi ro giữa người khỏe với

15

download by :


người ốm, giữa người trẻ với người già, giữa người có thu nhập cao với người
có thu nhập thấp. Đồng thời thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước
nhằm hướng tới cơng bằng trong chăm sóc sức khỏe, góp phần đảm bảo an
sinh xã hội cho mọi người dân.
1.4. Quy trình tổ chức thực hiện chính sách bảo hiểm y tế.
1.4.1. Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách bảo hiểm y tế.
Tổ chức thực hiện chính sách cơng là q trình phức tạp, diễn ra trong
một thời gian dài, vì thế chúng cần được lập kế hoạch, lên chương trình để
các cơ quan nhà nước triển khai thực hiện một cách chủ động. Kế hoạch triển

khai thực thi chính sách cơng được xây dựng trước khi đưa chính sách vào
cuộc sống. Để xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách BHYT,
trong thời gian qua Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản pháp luật
có liên quan để triển khai thực hiện có hiệu quả nhất. Dựa trên các chủ trương
của Đảng, Nhà nước,với vai trị là cơ quan thực hiện chính sách BHYT,
BHXH đã ban hành Quyết định số1216/QĐ/BHXH ngày 29 tháng 6 năm
2020 của Bảo hiểm xã hội về quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ
cấu tổ chức Ban thực hiện chính sách BHYT. Thành lập ban thực hiện chính
sách thực hiện BHYT, là đơn vị chuyên môn, giúp việc cho Tổng giám đốc
BHXH, hướng dẫn việc tổ chức thực hiện về chính sách BHYT cho người
dân. Cụ thể như sau:
- Ban thực hiện chính sách BHYT do trưởng Ban quản lý và chịu trách
nhiệm trước Tổng giám đốc, trước pháp luật về việc thực hiện chính sách
BHYT.
- Trưởng Ban chịu trách nhiệm về phân công nhiệm vụ, quy chế làm
việc, đôn đốc kiểm tra việc thực hiện chính sách BHYT.

16

download by :


- Các phịng chun mơn chịu trách nhiệm quản lý, điều hành theo chế
độ thủ trưởng. Chịu trách nhiệm trước trưởng ban, trước pháp luật về toàn bộ
hoạt động chuyên mơn về thực hiện chính sách BHYT.
Bên cạnh đó, Quyết định số: 1167/QĐ-TTg ngày 28 tháng 6 năm 2016
của Thủ tướng Chính phủ về việc điều chỉnh giao chỉ tiêu thực hiện bảo hiểm
y tế giai đoạn 2016 – 2020, theo đó kế hoạch thực hiện như sau:
- Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương
+ Chỉ đạo các Sở, ban, ngành có liên quan xây dựng kế hoạch và giải

pháp triển khai thực hiện về chính sách bảo hiểm y tế.
+ Trình Hội đồng nhân dân để bố trí ngân sách địa phương và huy
động mọi nguồn lực để hỗ trợ thêm cho người dân tham gia bảo hiểm y tế.
+ Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật,
thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm pháp luật về bảo hiểm y tế trên địa bàn.
Chỉ đạo việc thực hiện chỉ tiêu phát triển bảo hiểm y tế của Ủy ban nhân dân
cấp huyện, xã.
+ Định kỳ 6 tháng, tổ chức sơ kết, đánh giá kết quả thực hiện chỉ tiêu
bao phủ bảo hiểm y tế tại địa phương.
- Bảo hiểm xã hội Việt Nam
+ Chịu trách nhiệm toàn diện trước Chính phủ và chính quyền địa
phương về việc mở rộng tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế; tổ chức triển khai thực
hiện; phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm y tế.
- Bộ Y tế:
+ Chỉ đạo các Sở Y tế, y tế các Bộ, ngành, các cơ sở khám, chữa bệnh
tiếp tục triển khai các giải pháp nâng cao chất lượng khám bệnh, chữa
bệnh; nâng cao tinh thần, thái độ phục vụ; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành
chính cải tiến quy trình thanh tốn khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế.

17

download by :


+ Chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính nghiên cứu, đề xuất việc nâng
mức hỗ trợ đóng bảo hiểm y tế cho cho người dân.
+ Kịp thời hướng dẫn, tháo gỡ vướng mắc trong quá trình tổ chức thực
hiện chính sách, pháp luật về bảo hiểm y tế.
- Bộ Tài chính
+ Bố trí đầy đủ, kịp thời ngân sách để đóng, hỗ trợ mức đóng bảo hiểm

y tế theo quy định.
- Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội
+ Chỉ đạo xây dựng kế hoạch thực hiện bảo hiểm y tế cho học sinh,
sinh viên, đảm bảo đến năm 2017 có 100% đối tượng này tham gia bảo hiểm
y tế; chỉ đạo các cơ sở giáo dục, đào tạo trong toàn quốc tổ chức thực hiện
pháp luật về bảo hiểm y tế của học sinh, sinh viên.
- Bộ Quốc phịng, Bộ Cơng an: Xây dựng, trình Chính phủ kế hoạch
phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm y tế cho các nhóm đối tượng thuộc
diện quản lý, đảm bảo đến năm 2018 đạt 100% quân nhân, cán bộ chiến sỹ
thuộc lực lượng vũ trang tham gia bảo hiểm y tế.
1.4.2. Phổ biến, tuyên truyền thực hiện chính sách bảo hiểm y tế
Sau khi bản kế hoạch thực thi được thông qua, các cơ quan trong bộ
máy nhà nước tiến hành tổ chức triển khai thực hiện theo kế hoạch. Việc
trước tiên cần làm trong quá trình này là truyên truyền vận động nhân dân
tham gia thực hiện chính sách. Đây là một hoạt động quan trọng, có ý nghĩa
lớn với cơ quan nhà nước và các đối tượng thực thi chính sách.Tuyên truyền,
vận động thực thi chính sách bảo hiểm y tế cần được thực hiện thường xuyên,
liên tục hoặc gián tiếp thông qua các phương tiện thông tin đại chúng để
người dân hiểu rõ và tham gia bảo hiểm y tế.Trong thời gian qua, thông qua
các cơ quan truyền thông báo chí, cơng tác truyền thơng về BHYT được tiến
hành mạnh mẽ với độ bao phủ rộng khắp, tần suất tăng. Hình thức tuyên

18

download by :