(SKKN CHẤT 2020) một số biện pháp giúp trẻ 4 5 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ văn học ” (1)

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
-------------------------------------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Một số biện pháp giúp trẻ 4 - 5 tuổi nâng cao
khả năng cảm thụ tác phẩm văn học

download by :


Quảng Bình, tháng 9 năm 2018
CỘNG HỒ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
-------------------------------------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Một số biện pháp giúp trẻ 4 – 5 tuổi nâng cao
khả năng cảm thụ văn học.

Họ và tên: Nguyễn Du Lịch
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị: Trường mầm non Hồng Thủy

download by :


Quảng Bình, tháng 9 năm 2018

download by :

1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài:
Bác Hồ kính u của chúng ta khi cịn sống đã rất quan tâm đến mọi người, nhất là
các cháu thiếu niên nhi đồng. Bác chú trọng từng bữa ăn, giấc ngủ và sự tiến bộ của các
cháu. Bác Hồ nói:

“ Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn, biết ngủ, biết học hành là ngoan”

Đúng như vậy, trẻ em ở lứa tuổi mầm non thật đáng yêu, tâm hồn ngây thơ, hồn
nhiên như tờ giấy trắng. Mọi hoạt động học tập và vui chơi trong q trình chăm sóc trẻ ở
trường mầm non đều đem lại cho trẻ những điều kỳ lạ, thần tiên. Như chúng ta đã biết,
trong mọi thời đại, giáo dục chiếm một vị trí quan trọng trong xã hội. Cùng với một số
ngành khác, giáo dục góp phần nâng cao đời sống xã hội của mỗi con người, có điều tuỳ
theo mỗi thời đại mà giáo dục sẽ tổ chức kiểu này hay kiểu khác. Tuỳ theo mỗi độ tuổi
mà giáo dục khác nhau. Do đặc điểm của lứa tuổi nên việc giáo dục học sinh mẫu giáo
được tiến hành theo phương châm "Chơi mà học".Và dạy trẻ cảm thụ văn học là một
trong những nội dung quan trọng trong việc phát triển toàn diện cho trẻ. Trẻ được cảm thụ
văn học chính là hình thành ở trẻ những tình cảm đạo đức tốt đẹp, những cảm xúc thẫm
mỹ, phát triển trí tưởng tượng như: Lịng u thiên nhiên ở quả, cây hoa lá, lịng kính
trọng u thương gần gũi và giúp đỡ những người thân xung quanh trẻ như ông bà, bố
mẹ, cô giáo, anh chị em.
Từ khi lọt lòng mẹ, đến lúc chập chững tập đi, tập nói, đến lúc trẻ biết viết, đọc
thì văn học là chiếc cầu nối, là phương tiện dẫn dắt trẻ. Nói những tiếng nói, đi những
bước đi đầu tiên, ngơn ngữ trau chuốt của trẻ, ca dao, chuyện kể là tấm gương mẫu mực
về lời ăn tiếng nói cho trẻ học tập là phương tiện hữu hiệu trong việc giáo dục trẻ lòng
yêu thiên nhiên, yêu quê hương, đất nước, yêu mến bạn bè và những người thân, biết
được Bác Hồ kính u, thật thà, ngoan ngỗn… và cịn là phương tiện hình thành các
phẩm chất đạo đức trong sáng, mà đặc biệt ở trẻ ngôn ngữ của trẻ được phát triển mạnh

mẽ, trẻ nói mạch lạc, nói diễn cảm, nói đúng câu, đúng từ và đúng ngữ pháp. Văn học

download by :


ni dưỡng và phát triển ở trẻ trí tưởng tượng, sáng tạo nghệ thuật. Vì vậy việc đem tác
phẩm văn học đến cho trẻ là một việc rất quan trọng và cần thiết. Đối với trẻ mẫu giáo,
quá trình được tiếp xúc với tác phẩm văn học phải từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức
tạp, để từ đó trẻ bộc lộ khả năng cảm thụ văn học của mình. Khả năng cảm thụ đó là sự
phát triển trực tiếp của trẻ về các lĩnh vực: Nhận thức - ngơn ngữ - tình cảm xã hội. Tuy
nhiên khi đưa tác phẩm đến cho trẻ đòi hỏi người giáo viên phải có những suy nghĩ sáng
tạo và lựa chọn những tác phẩm hay phù hợp với lứa tuổi, có ý nghĩa giáo dục trẻ. Vì vậy
bản thân tơi nghiên cứu suy nghĩ để từ đó đưa ra : “Một số biện pháp giúp trẻ 4- 5 tuổi
nâng cao khả năng cảm thụ văn học.”
1.2. Phạm vi áp dụng đề tài:
Việc cho trẻ làm quen văn học thì bất kì nơi đâu, bất kì lúc nào và ở lĩnh vực nào
chúng ta cũng có thể áp dụng được nhưng bản thân tôi là một giáo viên mầm non đang
dạy lớp 4- 5 tuổi nên tôi muốn tập trung khai thác thế mạnh của trẻ trong phạm vi trường
mầm non. Vì thế phạm vi đề tài của tôi áp dụng cho trẻ 4- 5 tuổi ở trường mầm non. Ở trẻ
mạnh dạn và tự tin hơn khi tiếp xúc với tác phẩm văn học và từ đó trẻ bộc lộ khả năng
cảm thụ văn học của mình.
1.3. Điểm mới của đề tài:
Qua nghiên cứu trên mạng, sách báo tơi thấy có rất nhiều giải pháp giúp trẻ cảm
thụ tốt tác phẩm văn học như giáo viên rèn đọc kể diễn cảm, áp dụng đa dạng các giáo cụ
trực quan, lựa chọn tác phẩm phù hợp, làm quen tác phẩm mọi lúc mọi nơi, hướng dẫn trẻ
kể chuyện và đóng kịch... dựa vào những giải pháp sẵn có tơi nghiên cứu và áp dụng
thêm hai giải pháp mới đó là xây dựng mơi trường mở kích thích trẻ yêu thích tác phẩm
văn học; nắm bắt khả năng cảm thụ tác phẩm văn học của từng cá nhân trẻ. Đây là hai
giải pháp mà tơi rất tâm đắc, vì giải pháp xây dựng mơi trường mở là một yếu tố hết sức
quan trọng kích thích trẻ sáng tạo và rèn luyện ngơn ngữ bản thân một cách tốt nhất. Còn

đối với giải pháp nắm bắt khả năng cảm thụ của từng cá nhân trẻ, đây là giải pháp rất phù
hợp với tính cá nhân hóa trong giáo dục mầm non hiện nay.

download by :


2.

PHẦN NỘI DUNG

2.1. Thực trạng trước khi nghiên cứu các giải pháp

Năm học 2018 - 2019 tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẩu giáo 4- 5 tuổi,
gồm 37 cháu, trong đó số cháu nam 20 cháu, nữ 17 cháu
Trong q trình giảng dạy các mơn làm quen văn học tơi đã gặp những thuận lợi và
khó khăn sau .
Thuận lợi :
-

Ban giám hiệu nhà trường có trình độ chun mơn cao và có nhiều kinh nghiệm

trong quản lý, làm việc có khoa học
-

Trường thường xuyên tổ chức các buổi thao giảng, dự giờ để học hỏi, trao đổi

kinh nghiệm.
- Nhà trường luôn tạo điều kiện giúp đỡ về trang thiết bị dụng cụ, đồ dùng dạy
học.
-

Hàng năm chúng tôi được học lớp bồi dưỡng trong hè và dự các buổi chuyên đề

của phòng, của trường bạn và nhà trường tổ chức. Đó cũng là điều kiện để tơi được học
tập, củng cố thêm kiến thức phục vụ cho tiết dạy của mình.
- Giáo viên trong lớp có trình độ đạt chuẩn và trên chuẩn, nhiệt tình, tâm
huyết
với nghề.
- Được phụ huynh quan tâm hỗ trợ các nguyên vật liệu dễ kiếm ở địa phương để làm
đồ dùng đồ chơi phục vụ cho việc dạy và học. Đồ chơi đơn giản, dễ kiếm, đảm bảo
an toàn cho trẻ và đảm bảo khoa học.
-

Đối với phụ huynh môn văn học là một trong mối quan tâm hàng đầu, họ luôn

mong muốn con em học tốt môn văn học.
-

Luôn được giao lưu học hỏi đồng nghiệp qua các tiết dạy.

-

Bên cạnh những thuận lợi bản thân gặp cũng khơng ít khó khăn sau

Khó khăn:


download by :

- Cơ sở vật chất nhà trường gặp nhiều khó khăn: Diện tích lớp học chật
hẹp, số học sinh trong lớp đơng.
-

Trong lớp có rất nhiều trẻ bị suy dinh đưỡng, thấp cịi, nên gây rất nhiều khó

khăn cho việc tham gia vào các hoạt động, nhất là giờ hoạt động đóng kịch.
-

Đại đa số là trẻ em con của nơng dân nghèo nên ít cháu được quan tâm đầy đủ.

Mặc dù có cùng độ tuổi song tính tháng thì có trẻ sinh đầu năm, có trẻ sinh cuối năm
chính vì lí do đó trong lớp lại có sự chênh lệch về nhận thức, có nhiều cháu quá hiếu
động trong khi một số cháu còn chậm chạp, rụt rè, e ngại …
-

Đồ dùng đồ chơi ngồi trời chưa có, đồ dùng đồ chơi phục vụ cho việc dạy và

học chủ yếu là đồ dùng tự làm, thiếu các phương tiện hỗ trợ mọi lúc mọi nơi.
-

Một số trẻ không được qua học lớp bé nên còn rất bỡ ngỡ với một số tiết làm

quen tác phẩm văn học.
-

Bên cạnh các trẻ nhút nhát cịn có một số trẻ q hiếu động nên ảnh hưởng đến

q trình cảm thụ tích cực của trẻ

* Kết quả khảo sát thực tế : Khi chưa thực hiện đề tài kết quả như sau:
Nội dung
Hứng thú giờ học
Hiểu nội dung
Thuộc tác phẩm
Đọc kể diễn cảm
Nhìn vào bảng khảo sát trên tôi thấy những biện pháp thơng thường, chưa có biện
pháp mới tác động thì chất lượng đạt được trên trẻ về các mức độ trung bình và yếu cịn ở
mức rất cao, số trẻ cảm thụ tác phẩm văn học cịn thấp. Vì vậy tơi đã suy nghĩ trăn trở
làm thế nào để có biện pháp hữu hiệu nhất trong việc thực hiện nâng cao hiệu quả cho trẻ
mẫu giáo lớn 4 - 5 tuổi có khả năng cảm thụ tác phẩm văn học đạt hiệu quả cao. Từ
những đặc điểm và tình hình thực tế của bản thân và của lớp mình, tơi đã suy nghĩ và tìm
ra phương pháp thích hợp, để trẻ được cảm thụ tác phẩm văn học tốt hơn tôi đã sử dụng
một số giải pháp sau:


download by :


2.2 Các giải pháp
2.2.1.Giáo dục văn học ở mọi lúc mọi nơi:
Thực tế giáo dục văn học ở mẫu giáo cho ta thấy rằng năng lực cảm thụ văn học
của trẻ khơng thể tự nó mà phát triển được, mà phải qua một quá trình: Học mà chơi và
mọi lúc mọi nơi.
Vào buổi sáng đón trẻ, ngồi cơng việc nhắc trẻ chào ba mẹ, giữ vệ sinh tơi thường
hay trị chuyện với trẻ theo chủ điểm của chương trình học.
Ví dụ: Chủ điểm một số ngành nghề. Tơi trị chuyện với trẻ về gia đình có bao
nhiêu người bố mẹ con làm nghề gì, anh chị làm nghề gì, làm ở đâu, làm ra những sản
phẩm gì, hoặc trị chuyện với trẻ về công việc của một số ngành nghề trong xã hội, ích lợi
của cơng việc đó, nghề đó làm ra những sản phẩm gì, con lớn lên thích làm nghề gì... Tơi

cảm thấy có tác dụng rất lớn đối với trẻ. Trong lúc trị chuyện cơ đã cung cấp cho trẻ
nhiều vốn từ giúp trẻ hiểu nghĩa của câu, nói trọn câu, diễn đạt mạch lạc. Khơng những
trẻ cịn tìm hiểu về thế giới xung quanh làm quen với kiến thức mới, giúp trẻ bước vào
tiết học một cách dễ dàng. Vì vậy trong lúc trị chuyện với trẻ cơ phải nói rõ ràng, chính
xác, ngắn gọn, đủ nghĩa giúp trẻ học nói tốt hơn. Qua thời gian thực hiện tôi nhận thấy
các cháu mạnh dạn hồn nhiên rất thích trị chuyện với người lớn. Đặc biệt có một vốn từ
rất đáng kể.
Không những thế vào các giờ như sinh hoạt chiều tôi cho trẻ được chơi theo ý
thích trong đã góc sách truyện tơi ln khuyến khích trẻ tham gia. Trẻ sẽ được “đọc”,
xem các câu chuyện mà trẻ thích, được chơi với các con rối trẻ yêu, được nghe các câu
chuyện bài thơ mà trẻ cảm thấy hứng thú…Khi trẻ được tiếp xúc nhiều lần trẻ sẽ dần dần
cảm nhận được những cái hay cái đẹp trong các tác phẩm đó và sẽ càng ngày càng thích
thú hơn với các hoạt động văn học. . Hoạt động ngoài trời cũng cần cho trẻ làm quen với
văn học: Trẻ được cùng cô và các bạn đọc thơ, đọc đồng dao
(

Cô giáo lưu ý hướng trẻ đọc thật diễn cảm theo nội dung và nhịp điệu của tác

phẩm), trẻ được ngồi dưới tán cây nghe cô kể các câu chuyện cổ tích, những câu chuyện
gắn với cuộc sống hàng ngày của các trẻ

download by :


Qua hoạt động dạo chơi này cơ giáo cịn có thể cung cấp cho trẻ nhiều từ ngữ với
cảnh vật cây cối xung quanh
Ví dụ: Khi cho trẻ dạo quanh vườn hoa cơ có thể kể cho trẻ nghe chuyện về các
loại hoa mà cô tự nghĩ ra, cô nên nhập vai mình với một loại hoa nào đó để kể về cuộc
sống của hoa…Vào những ngày nóng nực như thế này chúng tơi cần đến nước…. từ đó sẽ
gây được sự chú ý cho trẻ. Sau khi cô kể xong cô đặt một số câu hỏi để trẻ trả lời giúp trẻ

phát triển ngôn ngữ mạch lạc và qua câu chuyện giúp trẻ hiểu được mùa hè trời nắng
nóng nên hoa cần có nước và trẻ biết giúp cơ cho cây uống nước.
2.2.2 Dạy trẻ cảm thụ văn học của trẻ trên tiết học
Muốn trẻ cảm thụ tốt các tác phẩm văn học trước hết cô giáo cần nắm bắt được khả
năng của trẻ như khả năng chú ý, tiếp thu bài của trẻ trong hoạt động làm quen với tác
phẩm văn học giáo viên đứng cùng lớp tổ chức. Qua q trình giảng dạy tơi khảo sát khả
năng cảm thụ văn học của trẻ thông qua việc kể cho trẻ nghe một câu truyện, hoặc đọc
cho trẻ nghe một bài thơ ngắn. Sau đó cho từng trẻ nói lại nội dung câu chuyện, bài thơ.
Kết quả đạt như sau:
+
+

50% trẻ nhớ và nói được nội dung câu truyện , bài thơ.

40% trẻ chỉ nhớ một phần nội dung câu truyện, bài

thơ. Hay tơi có thể hỏi trẻ những câu hỏi thật gần với trẻ như:
- Con thích nhân vật nào? Vì sao?
- Con thích nhất câu thơ nào? Vì sao?
-

Con thấy tình tiết nào, phần nào, hay câu từ nào mà con thấy ấn tượng ( thích )

nhất? Vì sao?
Qua câu trả lời của trẻ tơi có thể nắm bắt được sự cảm nhận của trẻ với các tác
phẩm văn học như thế nào? Và tôi đã phát hiện ra khả năng cảm thụ văn học còn chậm
của nhiều trẻ trong lớp tôi như: cháu Đức Huy, Trường, Anh Tuấn, Nam, Vĩnh, Tuấn Vũ,
Thiên Ân, Toàn, Yến Nhi, Kiệt, Bảo Ngọc.
Từ đó tơi sẽ có các biện pháp phù hợp hơn trong giờ dạy của mình. Sau đó phải
biết lựa chọn các tác phẩm có nhiều giá trị nghệ thuật cho trẻ cảm nhận. Tôi thấy trên

download by :


thực tế hiện nay giáo viên mầm non đang được khuyến khích sáng tác ra các câu chuyện
bài thơ để dạy trẻ, điều này cũng tốt tôi không hề phản đối tuy nhiên khơng phải ai cũng
có thể sáng tác tốt. Chính vì vậy phải lựa chọn thật kĩ trước khi dạy trẻ. Nếu là một tác
phẩm để trẻ cảm nhận ta nên chọn các tác phẩm đã được chuyên mơn đánh giá cao. Ta có
nhiều cách lựa chọn. Chẳng hạn với tác phẩm có nhiều giá trị cảm thụ cao về ngôn từ ta
hướng trẻ về những từ hay ý đẹp trong tác phẩm
Ví dụ: Khi cho trẻ làm quen bài thơ bó hoa tặng cơ trẻ biết được ý nghĩa khi cầm những
bông hoa đến tặng cô giáo, ca các từ hay ý đẹp như: “ ngày 8/3, hồng hồng, đỏ rực…” cơ
giải thích ý nghĩa của các từ, nội dung câu thơ có chứa các từ đó để trẻ hiểu được.
Có những tác phẩm cho trẻ cảm nhận nhiều hơn về mặt nhịp điệu, âm vần
VD: Bài thơ chú giải phóng quân cócâu 6 câu 8 thể loại gì? Trẻ biết đọc ngắt nghỉ
đúng nhịp.
Hay có những tác phẩm ta cho trẻ thấy được nội dung rất hay.
Ví dụ: Khi kể cho trẻ nghe câu chuyện quả bầu tiên trẻ sẽ biết được đức tính tốt
bụng của cậu bé biết giúp đỡ người khác khi gặp khó khăn.
Khi đã chọn được tác phẩm hay lúc đó ta mới có các hình thức giúp trẻ cảm nhận
cho phù hợp
Để tiết học đạt kết quả cao thì trước hết người giáo viên phải xác định rõ mục đích
yêu cầu của tác phẩm và phải thuộc tác phẩm. Từ đó đưa ra nội dung giáo dục phù hợp
với cốt truyện, phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Bên cạnh đó giáo viên phải chú ý đến giọng
kể của mình, kể diễn cảm, đúng ngữ điệu của từng nhân vật trong truyện, thể hiện nét mặt
cử chỉ, tư thế phù hợp với diễn biến của câu truyện thì mới thu hút sự chú ý của trẻ.
Giọng đọc, giọng kể của cô nhịp nhàng, đúng nhịp điệu sẽ giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về
nội dung bài thơ, câu truyện và khả năng cảm thụ văn học của trẻ cũng được nâng cao.
Muốn cho trẻ làm quen với một tác phẩm văn học ( dù là một câu chuyện hay một
bài thơ) thì người giáo viên phải ln dành thời gian để đọc tác phẩm nhiều lần. Vì vậy

khi tơi dạy về văn học, tơi tin rằng mình cũng đã phần nào góp phần nâng cao khả năng
cảm thụ tác phẩm văn học của trẻ.

download by :


Điều mà tôi đặc biệt chú ý trong các tiết học là phải đưa ra nhiều hình thức cho trẻ
làm quen với tác phẩm văn học.
Để hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dù là thơ hay truyện, muốn
đạt kết quả cao thì việc đầu tiên giáo viên phải chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học, đồ dùng đẹp
hấp dẫn sẽ thu hút sự chú ý của trẻ.
Trước đây giáo viên thường sử dụng tranh minh hoạ làm đồ dùng chính trong hoạt
động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.
Song với hình thức đổi mới hiện nay, thời đại CNTT nên việc ứng dụng CNTT vào
bài giảng mang lại kết quả rất cao.Biện pháp này ln gây sự chú ý, tị mị cho trẻ . Vì
vậy giáo viên nên đưa CNTT vào giảng dạy để mang lại kết quả cao.
Đơn giản là các hình ảnh đưa lên máy sử dụng các hiệu ứng, màu sắc phù hợp
cũng đã gây sự chú ý của trẻ.
Những giáo viên có khả năng sử dụng máy tính thành thạo hơn họ có thể chuyển
các bức tranh có sẵn của bài thơ, câu chuyện thành đoạn phim hoạt hình, hay ta có thể
đưa đoạn phim quay sẵn phù hợp với nội dung như thế rất thu hút và gây hưng thú hơn
cho trẻ.
VD: Với câu chuyện “Cáo, Thỏ và Gà Trống” tơi đã xây dựng đoạn phim hoạt
hình về nội dung câu chuyện, ngồi ra tơi cịn làm đoạn phim về các con vật kết hợp với
nhạc đệm rất hứng thú làm cho trẻ dễ nhớ nội dung truyện và thấy được nét đặc trưng của
các nhân vật.
Trong tất cả các tác phẩm văn học mà tôi định đưa ra cho trẻ cảm nhận tôi luôn
xác định chuẩn giọng đọc, giọng kể cho câu chuyện, bài thơ đó, giọng đặc trưng cho từng
nhân vật, từng tình huống trong truyện. Và khi kể, đọc cho trẻ nghe hay khi đã hướng dẫn
trẻ đọc, kể tôi cố gắng giúp trẻ nhận ra, nhớ được sắc thái cơ bản trong giọng kể, lời

thuật, phân biệt ngữ điệu lời nói các loại nhân vật, giúp trẻ nhận ra ngôn ngữ đời thường
(khẫu ngữ) và ngơn ngữ thơ giàu nhạc tính. Qua tác phẩn văn học, trẻ quen dần tính chất
nhiều ý nghĩa và tinh luyện của ngơn ngữ văn hố, dần dần tiến tới hiểu được nghĩa thực
đến nghĩa bóng, từ nghĩa văn cảnh đến ý tưởng nhà văn muốn truyền đạt.

download by :


VD: Khi kể cho trẻ làm quen chuyện quả bầu tiên, khi tơi kể cho trẻ nghe thì tơi thể
hiện rõ giọng của các nhân vật,giọng cậu bé nhẹ nhàng, trìu mến, cịn giọng địa chủ thì qt
mắng dữ tợn. Để thơng qua lời kể trẻ có thể cảm nhận được tính cách các nhân vật.

* Sử dụng nghệ thuật múa rối:
-

Việc sử dụng rối trong tiết học gây được sự chú ý, tò mò của trẻ tạo điều kiện cho

trẻ tiếp cận với nghệ thuật múa rối, một môn nghệ thuật truyền thống của dân tộc.
- Với câu truyện “Chú thỏ thơng minh” tơi sử dụng mơ hình sân khấu là một khu
đầm lầy nhỏ, có hoa, cỏ, cây….. nhân vật trong truyện được cách điệu hoá, thỏ mặc
quần áo, đi bằng 2 chân… Khi tôi dạy, tôi dùng cánh tay lồng vào con rối, điều
khiển con rối bằng ba ngón tay: ngón cái, trỏ, giữa sao cho những cử chỉ phù hợp
với lời thoại trong truyện… Nhờ việc sử dụng nghệ thuật rối trong tiết học mà số
trẻ có khả năng cảm thụ tác phẩm văn học đạt cao, đa số trẻ nhớ được nội dung câu
truyện, lời thoại của các nhân vật trong truyện và qua đó trẻ biết nhận xét đánh giá
tính cách của nhân vật trong truyện như ai là người xấu? Ai là người tốt.
* Trị chơi đóng kịch:
- Là hoạt động giúp trẻ phát triển trí nhớ và giáo dục trẻ tinh thần tập thể. Qua
hoạt động đóng kịch trẻ truyền đạt lại nội dung câu truyện, làm sống lại tâm
trạng, hành động ngôn ngữ hội thoại của các nhân vật trong truyện, đồng thời

trẻ biết thể hiện tình cảm và đánh giá các nhân vật trong truyện. Khi đóng kịch
trẻ dễ dàng nắm được nội dung, ý nghĩa của tác phẩm, nắm được tính liên tục
của câu truyện, điều này góp phần đẩy mạnh sự phát triển tư duy, cảm thụ tác
phẩm một cách sâu sắc ở trẻ. Để đạt được điều đó thì trước khi cho trẻ đóng
kịch giáo viên phải cho trẻ ôn lại nội dung câu truyện và đàm thoại với trẻ về
nội dung. Giúp trẻ hiểu sâu hơn về nội dung truyện và lời thoại của các nhân vật
trong truyện. Để từ đó trẻ biết thể hiện những sắc thái khác nhau về ngữ điệu,
tính cách tâm trạng của các nhân vật trong truyện. Nhằm giúp trẻ phân biệt
được giọng điệu lời nói của các nhân vật. Qua đó trẻ khắc hoạ được tính cách
nhân vật. Để trẻ nhớ được ngôn ngữ, lời thoại của các nhân vật trong truyện để
đóng kịch thì trước hết cho trẻ nhắc lại lời thoại của nhân vật sau đó cho trẻ
đóng vai theo tổ hoặc nhóm.


download by :


Ví dụ: trong truyện “Chú dê đen” tơi cho tổ 1 làm dê trắng, tổ 2 làm dê đen, tổ 3
làm cho sói để trẻ tự thể hiện hành động, điệu bộ của nhân vật cho quen và thành thạo.
Sau đó phân vai cho từng trẻ theo vai của các nhân vật trong truyện và cho trẻ nhắc lại lời
thoại của nhân vật trong truyện mà trẻ sẽ đóng. Lúc này cô giáo là người dẫn truyện và trẻ
tự diễn theo nội dung câu truyện. Khi trẻ diễn xong lên cho trẻ tự nhận xét về vai diễn của
mình, của bạn, từ đó trẻ xác định được thái độ của trẻ đối với nhân vật trong truyện là yêu
hay ghét.
Trò chơi đóng kịch thực sự giúp trẻ cảm nhận tác phẩm văn học một cách sâu sắc
và để đạt được điều đó thì việc trang trí sân khấu và hố trang cho trẻ rất quan trọng, với
câu truyện “3 chú Lợn” tơi làm sân khấu có màn che, rồi trang trí cảnh phù hợp với câu
chuyện.
Bên cạnh việc làm mơ hình sân khấu thì việc hố trang cho trẻ đóng kịch cũng rất
cần thiết. Với nhân vật “3 chú Lợn” tơi cho trẻ mặc mặt nạ hình con lợn, bao tay và giày

hình chân con lợn và áo quần màu sắc khác nhau phù hợp với tính cách của từng nhân
vật.
Việc hố trang và bố trí sân khấu phù hợp, trang phục đẹp sẽ giúp trẻ tự tin khi
nhập vai tạo cho trẻ hứng thú hơn với từng vở diễn.
2.2.3. Xây dựng mơi trường mở kích thích trẻ lĩnh hội tác phẩm văn học
Để giúp trẻ nâng cao khả năng cảm thụ văn học thì việc tạo cơ hội cho trẻ làm quen
với tác phẩm văn học phải được thực hiện thường xuyên. Muốn vậy giáo viên phải tạo ra mơi
trường mang tính kích thích nhu cầu khám phá của trẻ. Ngay từ đầu năm học tôi vận động
phụ huynh trang bị cho lớp nhiều quyển truyện, tạp chí, những con thú nhồi bơng nho nhỏ.
Ngồi ra tơi cịn sưu tầm các sách văn học, các báo, tạp chí, lịch cũ, nguyên liệu cho trẻ tự
làm sách, làm những nhân vật để xây dựng một “Góc thư viện” mang nội dung văn học, tại
“Góc thư viện” trẻ được xem các tranh truyện, tạp chí, báo, được kể chuyện theo tranh, kể
chuyện với các nhân vật những câu chuyện do trẻ tự nghĩ ra.

Trong góc chơi trẻ được chơi với rối do cô và trẻ cùng làm, hay kể lại
truyện theo tranh do trẻ và cô cùng phác thảo khiến trẻ rất thích thú.

download by :


Trẻ mầm non nói chung và trẻ 4 -5 tuổi nói riêng tư duy chủ yếu là trực quan hình
ảnh, trẻ rất thích hình ảnh ngộ nghĩnh, sinh động, màu sắc rực rỡ. Do đó khi trang trí góc
thư viện, góc kể chuyện bé nghe cần có nhiều tranh ảnh, sách báo phong phú, những loại
sách này cần có hình ảnh rõ nét, nội dung mang tính giáo dục.
Các tác phẩm văn học dân gian như truyện cổ tích, ca dao, tục ngữ, vè...cũng luôn
được các trẻ trong lớp biểu diễn tại góc chơi này. Trong q trình trẻ biểu diễn, thể hiện
đó tự trẻ đã cảm nhận được nhịp điệu, cảm xúc, câu từ trong các tác phẩm.
Giáo viên có thể kể chuyện cho trẻ nghe, hướng dẫn trẻ cách tri giác các tranh truyện, dần
dần trẻ có thể tự đọc qua hình ảnh. Tất nhiên có thể lúc đầu trẻ đọc theo trí nhớ, trẻ nhớ
về nội dung câu truyện cô đã kể rồi tự kể khớp với nội dung câu truyện mà trẻ tri giác.

2.2.4. Một số hình thức vào bài gây hứng thú cho trẻ
Để tìm được cách vào bài gây hứng thú cho trẻ đòi hỏi người giáo viên ngoài yêu
nghề, mến trẻ cần phải có năng lực sư phạm trình độ chun mơn, hiểu tâm lý trẻ. Trong
một tiết dạy phần vào bài tuy chiếm ít thời gian nhưng lại giữ một vị trí không kém phần
quan trọng.
Đối với trẻ 4 tuổi việc hiểu biết và cảm nhận được về tác phẩm văn học chủ yếu là
do cô giáo truyền thụ thông qua giọng kể, các đồ dùng trực quan… cho nên cô giáo có
thể dẫn dắt vào bài bằng rất nhiều hình thức khác nhau như câu đố, trò chơi dân gian,
tiếng kêu, bài hát… có liên quan đến chủ đề tới nội dung câu chuyện.
Cơ vào bài cần ngắn gọn, dí dỏm, dễ hiểu và thu hút trẻ
*

Sử dụng các trò chơi bài hát để vào bài như: nghe tiếng kêu đoán tên con vật,

trò chơi bắt chước tiếng kêu các con vật…
Cơ dùng hình thức cho trẻ vừa hát vừa vận động theo lời bài hát giúp trẻ vào tiết
nhẹ nhàng thoải mái hơn.
*Ngồi ra tơi cịn sử dụng những trị chơi dân gian để vào bài cho trẻ rất
thích
* Sử dụng câu đố để vào bài : trong các tiết truyện theo chủ đề tôi sử dụng các câu
đố phù hợp với bài dạy để tạo sự tò mò của trẻ

download by :


Nhờ các hình thức vào bài mới đơn giản nhẹ nhàng bằng các trị chơi dân gian, trị
chơi đóng vai, câu đố …. Phù hợp với từng chủ đề đã gây hứng thú đối với trẻ, giúp trẻ
dễ hiểu, dễ tiếp thu bài hơn, ln có cảm giác tự nhiên thoải mái khơng bị gị bó khi vào
bài mới. Bằng các hình thức giới thiệu bài phong phú, hấp dẫn khơng chỉ thu hút trẻ mà
cịn giúp trẻ nhớ lâu , tạo điều kiện cho trẻ ghi nhớ có chủ định, phát triển ngôn ngữ và tư

duy cho trẻ
2.2.5. Giúp trẻ cảm thụ văn học thông qua giờ hoạt động góc
Trong hoạt động chung trẻ có thể chưa cảm nhận hết được các giá trị về mặt ngơn
ngữ, tình cảm của các tác phẩm thì đến giờ hoạt động góc cơ giáo cho trẻ tham gia vào
góc chơi “ Bé u văn học”. Tại góc chơi này cơ cho trẻ được xem, đọc hay lắng nghe các
câu chuyện bài thơ trẻ vừa được học để trẻ có thể ghi nhớ sâu hơn, để trẻ một lần nữa lại
tiếp tục được cảm nhận những cái hay cái đẹp trong tác phẩm
Ví dụ : Chơi về chủ điểm : " Trường Mầm non " thì cháu ở góc phân vai trị
chơi " Cô giáo " dạy cháu đọc thơ :" Cô giáo của em ", "Trường em "... Hoặc trẻ được
chơi ở góc học tập xem sách, truyện tranh chữ to, tạo cho trẻ cảm giác là trẻ có thể đọc
được quyển truyện đó hoặc có kể biết rằng quyển truyện đó nói về cái gì? trẻ có thể dựa
vào tranh để khám phá ra các nhân vật, khám phá nghĩa của từ của câu, hoặc trẻ có thể tự
vẽ, cắt dán tập làm sách, truyện tranh theo chủ điểm. Tôi nhận thấy qua giờ họat động góc
trẻ mạnh dạn, thích giao tiếp và phát triển nhiều vốn từ, cũng cố lại những kiến thức đã
học. Đặc biệt là trẻ rất thích tự lập trong lúc tự làm sách truyện tranh, phấn khởi và rất
thích tham gia chơi ở góc này.
2.2.6. Làm quen văn học thông qua các ngày hội, ngày lễ :
Qua các buổi sinh hoạt ngày hội, ngày lễ cũng cần cho trẻ làm quen với văn
học, trong đó có hát múa đọc thơ, kể chuyện, đóng kịch, có chuẩn bị mũ các con vật, hoa
văn nghệ ... Nhận thấy trẻ rất thích đến buổi chiều cuối tuần, giống như trẻ được chơi
thoải mái, được nghỉ sau một tuần học, thế nào trẻ vẫn có học,cũng cố lại kiến thức đã
học, học dưới hình thức biểu diễn văn nghệ. Cứ vài tháng tôi lại tổ chức hội thi " Bé kể
chuyện, đọc thơ hay " có nhận xét và có quà cho những cháu đạt giải. Trong hội thi có

download by :


mời đông đảo phụ huynh của lớp tham dự. Nhận thấy nhiều phụ huynh rất phấn khởi về
những kết quả của con mình, có tác dụng rất lớn đến việc đưa con tới lớp Mẫu giáo. Để
phụ huynh có hướng phát huy năng khiếu ở trẻ, trong cuộc thi trẻ rất hào hứng, mạnh dạn,

tự tin tham gia vào hoạt động, thích được biểu diễn và say mê khi biểu diễn. Trong các
ngày hội, ngày lễ tôi hay bàn bạc với nhà trường nên dành nhiều thời gian cho các cháu
được tham gia kể chuyện, đọc thơ, đóng kịch. Đó cũng là một hình thức tuyên truyền
ngành học rất lớn, trẻ rất thích tự làm và được khen giúp trẻ phát triển về trí tuệ, nhanh
nhẹn, mạnh dạn trước mọi người và cảm nhận được vẽ đẹp, cái hay của văn học.
Vd: Ngày lễ trung thu vừa qua tôi đã cho trẻ đóng kịch “ Sự tích trung thu” Qua đó
trẻ rất hứng thú hào hứng và từ đó giúp trẻ hiểu được sự tích của ngày tết trung thu, trẻ đã
tự tin hơn, mạnh dạn hơn khi được đứng trước sân khấu với rất đông khán giả. Đặc biệt
tôi thấy phụ huynh rất phấn chấn về những kết quả của con mình.
Qua việc áp dụng một số biện pháp trong và ngồi giờ học. Lớp tơi chất lượng về
mơn Làm quen văn học tăng lên khá rõ, các cháu rất thích học bộ mơn này, rất mạnh dạn
khi giao tiếp, thích trị chuyện cùng người lớn và đặc biệt rất thích tham gia vào hoạt
động khơng chỉ có làm quen văn học.
2.2.7. Làm tốt công tác phối hợp với phụ huynh.
Tơi thiết nghĩ với bất kì một hoạt động nào của trẻ ở trường mầm non thì việc phối
kết hợp giữa phụ huynh và cô giáo là không thể thiếu được. Sự phối kết hợp giữa giáo
viên và phụ huynh nhằm giúp phụ huynh hiểu rõ kiến thức phát triển mơn văn học thơng
qua giờ kể chuyện, từ đó tạo sự thống nhất giữa nhà trường, giáo viên và phụ huynh trong
việc rèn trẻ.
- Nội dung và cách thức thực hiện:
+

Làm bản tin về chương trình dạy theo chủ đề trong tuần để phụ huynh biết và

phối kết hợp với giáo viên rèn thêm cho trẻ ở nhà.
+ Vận động phụ huynh hỗ trợ vật liệu, nguyên liệu như: giấy, sách, những lọ nhựa,
quần áo cũ, vải vụn …. Để làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ.

download by :

+

Tôi trao đổi và vận động phụ huynh cố gắng dành thời gian để tâm sự với trẻ và

lắng nghe trẻ nói, khi trị chuyện với trẻ phải nói rõ ràng mạch lạc, tốc độ vừa phải để trẻ
nghe cho rõ, cha mẹ người thân phải cố gắng phát âm đúng cho trẻ bắt chước.
+

Khuyến khích phụ huynh cung cấp kinh nghiệm sống cho trẻ. Tránh khơng nói

tiếng địa phương, cần tránh cho trẻ nghe những hình thái ngơn ngữ khơng chính xác.
Tun truyền dưới hình thức: bảng tun truyền đẹp, thay đổi nội dung và hình
thức phù hợp với chủ đề. Ví dụ: Chủ đề: Thế giới thực vật, tết và mùa xn, bảng tun
truyền có những hình ảnh về tết và mùa xuân, câu thơ, câu truyện, bài hát, đồng dao ... có
tổ chức giao lưu giữa lớp với phụ huynh.
Tuyên truyền nội dung theo chủ đề, những câu truyện hấp dẫn vào giờ đón, trả trẻ
để các cháu và phụ huynh được nghe.
Tuyên truyền góc chơi đặc biệt góc học tập, thường thay đổi tranh ảnh để lơi cuốn
trẻ, giáo viên tích cực giao lưu với phụ huynh vào giờ đón và trả trẻ trao đổi về trẻ trong
khi kể chuyện đọc truyện trò truyện giúp cho trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc .
*

Từ những biện pháp trên tôi đã áp dụng với trẻ và kết quả khảo sát của

lớp tôi như sau:
Môn
Thơ

Chuyệ

n

Khảo sát đầu tháng
Hứng thú: 54%
Hiểu nội dung: 51,3
Thuộc tác phẩm: 56,3
Đọc diễn cảm: 54%
Hứng thú: 54%
Hiểu nội dung: 51,3%

Kể diễn cảm: 40,9%
Nhìn vào bảng khảo sát trên tơi thấy số trẻ có các khả năng
lên rõ rệt, số trẻ ở các mức độ trung bình và yếu giảm xuống đáng kể. Vì vậy có thể kết
luận rằng với những biện pháp thơng thường rập khn, máy móc như thực trạng hiện
nay thì chất lượng thu được trên trẻ rất thấp. Nếu chúng ta biết vận dụng sáng tạo linh


download by :


hoạt các giải pháp như tôi đã làm ở trên thì hiệu quả của việc dạy trẻ cảm thụ các tác
phẩm văn học sẽ được nâng lên rõ rệt.
Sau khi áp dụng một số biện pháp cho trẻ cảm thụ văn học đã cho thấy:
+

Trẻ thông minh sáng tạo hơn khi học các tiết văn học.

+

Trẻ thích được đóng kịch.

+

Trẻ thích đọc thơ kể truyện.

+

Trẻ ghi nhớ thuộc thơ truyện lâu hơn.

+ Trẻ có khả năng tự sáng tạo và thể hiện tính cách nhập vai một cách
linh
hoạt.
+ Biết kể truyện sáng tạo, kể theo trí tưởng tượng một cách phong phú và đa
dạng
-Về phía các bậc phụ huynh:
-

Tầm nhận thức của phụ huynh cũng được nâng lên, phụ huynh được hiểu rõ về

nội dung và ý nghĩa của việc nõng cao cht lng cho tr lm quen vi văn häc nói riêng
và các mơn học khác nói chung. Đây khơng những hình thành thói quen nắm bắt kiến
thức thoải mái khơng gị bó,ép buộc. Nhờ các giải pháp trên tôi đã tổ chức được những
tiết học hứng thú ,
- Cha mẹ ln coi trọng trẻ và tích cực tham gia vào các hoạt động giáo dục trẻ ở
nhà trường. Các bậc cha mẹ đã có thói quen liên kết phối hợp chặt chẽ với cô giáo
trong việc dạy cho trẻ làm quen với văn học, trao đổi với giáo viên bằng nhiều hình
thức thơng qua bảng thơng tin dành cho cha mẹ, bảng đánh giá trẻ ở lớp; số lượng
phụ huynh học sinh tham gia đông hơn kết quả lượng phụ huynh dự họp trong cả
hai kỳ họp vừa qua ở các lớp đều đạt trên 80%, đúng đối tượng là cha hoặc mẹ đạt
70%.

-

Cha mẹ cảm thấy mản nguyện với thành công của trẻ, tin tưởng vào kết quả giáo

dục của nhà trường, khơng chê bai chỉ trích cô giáo ngược lại cha mẹ thông cảm, chia sẻ
những khó khăn của cơ giáo, cung cấp vật liệu, phụ giúp giáo viên trang trí lớp, làm đồ
chơi.
-

Về phía giáo viên và nhà trường:


download by :


Qua q trình tìm tịi suy nghĩ và đặc biệt là áp dụng các biện pháp giúp trẻ nâng
cao khả năng cảm thụ kết quả khả quan thể hiện ở các mặt:
-

Bản thân tôi luôn nhận thức rõ tầm quan trọng của việc làm quen với văn học là

một yếu tố quan trọng để giúp trẻ phát triển một cách tồn diện.
-

Tơi đã nắm chắc được phương pháp của bộ mơn, tìm ra được cái mới lạ, sáng tạo

hơn. Tơi nhận thấy bản thân tôi đã lớn lên rất nhiều trong nghề nghiệp như phương pháp
lên lớp, bản thân mình có nhiều cách vào bài sáng tạo thu hút sự tập trung chú ý của trẻ.
Qua đó giúp tơi sáng tạo hơn trong việc tổ chức tiết dạy sử dụng đồ dùng một cách
khoa học, giải quyết được tình huống một cách nhanh nhạy.

-

Trong quá trình lên lớp bản thân đã tích hợp được các bộ mơn một cách sinh

động hơn, giúp tôi nắm chắc hơn về phương pháp, đã tạo cho các cháu môi trường làm
quen với văn học phong phú và phù hợp.
3.

PHẦN KẾT LUẬN

3.1. Ý nghĩa của đề tài:
- Ngành giáo dục mầm non là ngành học đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp đào tạo con
người mới, là cơ sở hình thành và phát triển con người. Chính vì vậy là một giáo viên
mầm non ln cần có phẩm chất đạo đức, lối sống, tư tưởng, lập trường vững vàng .
Luôn bồi dưỡng, chau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng phát âm chuẩn cho trẻ, vì kỹ năng
này đóng một vị trí rất quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của trẻ, giúp trẻ có thêm
nhiều vốn từ mới làm giàu cho kho tàng kiến thức của trẻ.
Luyện cho trẻ nói mạch lạc thơng qua bộ môn làm quen văn học là sự tổng hợp tồn
bộ nội dung rèn luyện ngơn ngữ. Nói đủ từ, đủ câu chứng tỏ ngôn ngữ của trẻ đã đạt yêu
cầu cao về mặt biểu hiện âm thanh, từ diễn đạt, câu đúng ngữ pháp, cũng như sự mạnh
dạn tự tin trong giao tiếp. Đề tài nghiên cứu này sẽ làm cơ sở vững chắc cho việc học tập
của trẻ những năm tiếp theo .
- Việc rèn cho trẻ nói đủ từ, đủ câu rõ ràng hiện nay là một vấn đề rất quan trọng,
nên mỗi giáo viên không chỉ rèn cho trẻ tốt qua các tiết học mà bên cạnh đó
phải rèn luyện bản thân để có trình độ chuyên môn dạy tốt.Không những thế
việc làm quen với


download by :