Tài liệu TIỀM NĂNG VÀ THÁCH THỨC CHO NỀN CÔNG NGHỆ SINH HỌC VIỆT NAM doc

TIỀM NĂNG VÀ THÁCH THỨC
CHO NỀN CNSH VIỆT NAM
GVHD: Trần Thị Phương Nhung
SVTH: Nhóm 15


NỘI DUNG
I.Lịch sử phát triển CNSH Động vật
II.Những thành tựu đạt được của CNSH Động vật
III.Những thuận lợi và khó khăn cho sự phát triển
CNSH Động vật
IV.Tiềm năng của nền CNSH Động vật
V.Thách thức của CNSH Động vật


I.Lịch sử phát triển CNSH Động vật
• Lịch sử của khoa học chuyển gen ở động vật
• Lịch sử của công nghệ tế bào gốc


Lịch sử của khoa học chuyển gen ở động vật
• 1970, thí nghiệm nghiên cứu đã thực hiện với
các tế bào ung thư biểu bì phơi và các tế bào
ung thư quái thai để tạo nên chuột thể khảm
(Brinster 1974, Mintz và Illmensee 1975,
Bradley 1984)
• Một kiểu chuyển genome khác ở động vật là
chuyển nhân nguyên từ một phôi vào tế bào
trứng chưa thụ tinh của một dòng nhận khác
một cách trực tiếp (Mc Grath và Solter 1983)

Lịch sử của khoa học chuyển gen ở động vật
• Tiêm retrovirus vào các phôi chuột đã được nuôi
cấy trước (Jeanish và Mintz 1974, Jeanish 1976)
• Trong những năm gần đây một số kỹ thuật chuyển
gen khác được công bố:
 Phương pháp chuyển gen bằng cách sử dụng tế
bào gốc phôi (Grossler 1986),
 Phương pháp chuyển các đoạn nhiễm sắc thể
nguyên (ví dụ như chuột “transomic”, Richa và
Lo 1988)
 Chuyển gen trực tiếp vào tinh trùng kết hợp với
thụ tinh in vitro (Lavitrano 1989)


Lịch sử của cơng nghệ tế bào gốc
• 1945, phát hiện ra tế bào gốc tạo máu.
• 1958, Jean Dausset lần đầu tiên phát hiện kháng
nguyên tương hợp tổ chức mơ ở người.
• Thập kỷ 1960, xác định được các tế bào carcinoma phôi
chuột là một loại tế bào gốc. Khám phá ra trong não
trưởng thành có chứa các tế bào gốc có thể biệt hóa
thanh các tế bào thần kinh.
• 1981, Evans và Kaufman và Martin phân lập được tế
bào gốc phôi từ khối tế bào bên trong của phơi túi
(blastocyst) chuột.
• 1995-1996, tế bào gốc phơi linh trưởng có nhân lưỡng
bội bình thường được phân lập từ khối tế bào bên trong
của phơi túi và duy trì trên in vitro.

Lịch sử của cơng nghệ tế bào gốc
• 1998, Thomson và cộng sự ở đại học WisconsinMadison (Mỹ) tạo ra dịng tế bào gốc phơi người đầu
tiên từ khối tế bào bên trong của phơi túi.
• 1999, khẳng định khả năng chuyển biệt hóa
(transdifferentiation) hay tính mềm dẻo (plasticity) của
tế bào gốc trưởng thành.
• 2001, tìm ra một số phương pháp định hướng tế bào
gốc biệt hóa trên in vitro tạo ra các mơ có thể dùng cho
ghép mơ.
• 2003, tạo được nỗn bào từ tế bào gốc phơi chuột. Điều
này gợi ý rằng tế bào gốc phơi có thể có tính tồn năng,
bằng thực nghiệm có thể làm một tế bào “trẻ lại”.
• 2005, phát triển kỹ thuật mới cho phép tách chiết tế bào
gốc phôi mà không làm tổn thương phôi.


II.Những thành tựu đạt được của CNSH
Động vật
Trên thế giới
• Ngày 5/7/1996 cừu Dolly ra đời là kết quả
cơng trình tạo dòng đầu tiên của Wilmut,
Keith Campbell.


II.Những thành tựu đạt được của CNSH
Động vật
Trên thế giới
• 2001, phơi người đầu tiên được tạo dịng bởi
Cty Advanced Cell Technology (Mỹ).

• 2004, một con chuột Ralph được tạo dịng từ
nhân tế bào thần kinh khứu giác.
• 2005, Hwang Woo Suk tạo một dịng chó
Suppy lơng vàng từ tế bào tai của một con chó
săn đực ba tuổi.


II.Những thành tựu đạt được của CNSH
Động vật
Trên thế giới
• Vào tháng 6/2011, một công ty công nghệ
sinh học ở California (Mỹ) đã nuôi cấy thành
công mạch máu nhân tạo trong phịng thí
nghiệm.
• Các nhà khoa học thuộc trường đại học
Cambridge (Anh) đã nuôi cấy thành công 3
loại tế bào tạo nên thành của mạch máu.


II.Những thành tựu đạt được của CNSH
Động vật
Trên thế giới
• Các nhà khoa học người Anh đã tạo thành
công thận từ tế bào gốc.
• Các nhà khoa học thuộc trường Đại học
Edinburgh (Anh) đã tạo thành công thận nhân
tạo trong phịng thí nghiệm bằng cách sử dụng
tế bào gốc từ màng ối ở người và bào thai của
động vật.

II.Những thành tựu đạt được của CNSH
Động vật
Trên thế giới
• Các nhà khoa học thuộc Viện điều trị phục hồi
Wake Forest (Mỹ) đã ni cấy gan trong
phịng thí nghiệm từ máu của dây rốn trẻ sơ
sinh và sử dụng chất collagen được lấy từ gan
động vật để giúp kết nối các tế bào gan lại với
nhau.


Ni cấy gan người trong phịng thí
nghiệm


II.Những thành tựu đạt được của CNSH
Động vật
Trên thế giới
• Các nhà khoa học thuộc Đại học Kyoto (Nhật
Bản) cấy thành cơng tế bào thần kinh thính
giác ngun bản trên cơ sở lợi dụng tế bào gốc
đa chức năng (iPS) từ da chuột.


II.Những thành tựu đạt được của CNSH
Động vật
Việt Nam
• Ngày 20/11/2009, PGS. BS Nguyễn Thị Bình - Phó trưởng
bộ mơn Mô - Phôi học, Đại học Y Hà Nội cho biết bộ môn

đã nuôi cấy thành công tấm biểu mô giác mạc thỏ Đề tài
này thuộc đề tài nhánh cấp Nhà nước "Nuôi cấy tế bào
gốc" thuộc các lĩnh vực Nghiên cứu tủy xương, tuỵ, phơi
thai, giác mạc...
• Các nhà khoa học thuộc ĐH Khoa học tự nhiên TP HCM
đã thành công trong việc nuôi cấy tế bào mầm tinh trùng
của chuột thành tinh trùng mở ra triển vọng điều trị vơ sinh
ở nam giới. Cơng trình nói trên do các nhà khoa học Phan
Kim Ngọc, Phạm Văn Phúc, Trương Định và Huỳnh Thị
Lệ Duyên thực hiện


II.Những thành tựu đạt được của CNSH
Động vật
Việt Nam
• Trung tâm Công nghệ phôi, Học viện Quân y vừa
thành công trong nghiên cứu công nghệ nuôi cấy tinh
trùng từ tinh tử để điều trị vơ sinh nam giới
• Từ năm 2003 đến nay, các nhà khoa học Việt Nam
đã đạt được thành tựu nghiên cứu tế bào gốc với đối
tượng nghiên cứu là gà, chuột và thỏ: gà Khảm - các
tế bào gốc từ phơi gà Lương Phượng( gà có lông
màu đỏ) đã được các nhà khoa học tiêm cho phơi của
gà ác tiềm (gà có lơng trắng hồn tồn). Gà con nở ra
là gà Khảm (con gà ác với bộ lông của gà Lương
Phượng)


II.Những thành tựu đạt được của CNSH
Động vật

Việt Nam
Những chú gà
Khảm 1 ngày
tuổi được các
nhà khoa học
VN tạo ra với
mục đích dùng
để sản xuất thuốc


II.Những thành tựu đạt được của CNSH
Động vật
Việt Nam
• Sau gần 2 năm nghiên cứu, đến tháng 8-2009,
lần đầu tiên các nhà khoa học Trường ĐH Khoa
học Tự nhiên – ĐH Quốc gia TPHCM đã thu
nhận và nuôi cấy thành công tế bào từ mô nhung
hươu sao (Cervus Nippon). Thành công này đã
mở ra hướng ứng dụng mới trong y học và mỹ
phẩm.


Nguyễn Ngọc Như Băng đang xem xét quá trình chuyển động
của tế bàonhung hươu với các thầy hướng dẫn là ThS Phan Kim
Ngọc, TS Lê Thanh Hưng.


II.Những thành tựu đạt được của CNSH
Động vật
Bệnh viện Truyền máu và Huyết học:

• Dùng tế bào gốc trong điều trị các bệnh lý huyết học
• Ca ghép tủy xương đầu tiên của Việt Nam được thực hiện
vào tháng 7/1995 và thực hiện truyền tế bào gốc máu
ngoại vi lần đầu từ tháng 10/1997.
• Đã tiến hành ghép tế bào gốc lấy từ máu cuống rốn đầu
tiên ở Việt Nam.
• Hiện tại, trong kỹ thuật cấy ghép, Bệnh viện có 3 loại sản
phẩm ứng dụng tế bào gốc từ tủy xương, tế bào gốc máu
ngoại vi và tế bào gốc từ máu cuống rốn.
• Bệnh viện đã thực hiện thành cơng trên 100 ca cấy ghép,
trong đó gần một nửa là ở trẻ em, và chuyển giao thành
công kỹ thuật này cho một số bệnh viện trong nước.


III.Những thuận lợi và khó khăn cho sự
phát triển CNSH Động vật nước ta
Thuận lợi
• Nay ta đã có phịng ni cấy đạt chuẩn (tại trường
ĐHKHTN Hà Nội), có nguồn nhân lực, đội ngũ cán bộ
có trình độ.
• Có ngân hàng gửi tế bào gốc như MekoStem
• Vì sử dụng máy móc, cơng nghệ hiện đại nên tỉ lệ
thành cơng trong q trình ni cấy tạo mơ, tế bào, cơ
quan là rất lớn.
• Được sự giúp đỡ, ủng hộ của 1 số nước trên thế giới
trong hướng nghiên cứu và nuôi cấy tế bào gốc để mở
ra các liệu pháp chữa trị bệnh và ứng dụng của con
người.

III.Những thuận lợi và khó khăn cho sự
phát triển CNSH Động vật nước ta
Khó khăn
• Hạn chế về nguồn nhân lực
• Hạn chế về đầu tư
• Hạn chế về cơng nghệ
• Các thành tựu về cơng nghệ sinh học động vật
cịn ít, các sản phẩm ứng dụng thực tiễn ở
nước ta đều được nhập khẩu từ các nước khác.


III.Những thuận lợi và khó khăn cho sự
phát triển CNSH Động vật nước ta
Khó khăn
• Hiện nay, khoa học vẫn chưa tìm ra phương thức
hiệu quả để kiểm sốt q trình biệt hóa của tế
bào gốc phơi ni trong ống nghiệm thành tế
bào tốt chứ khơng phải tế bào ác.
• Ứng dụng chỉ dễ dàng thành công trong trường
hợp các bệnh có thời gian để chờ, như các bệnh
suy tủy xương, hay vá da do bỏng, ghép giác
mạc chẳng hạn, nói tóm lại là những bệnh khơng
có sức ép thời gian.


III.Những thuận lợi và khó khăn cho sự
phát triển CNSH Động vật nước ta
Ngun nhân
• Việt Nam vẫn chưa có Văn bản pháp qui về An toàn sinh
học, đặc biệt là các sinh vật chuyển gen; bảo hộ quyền tác

giả các phát minh trong CNSH cũng chưa có cơ sở pháp
lý.
• Vấn đề chuyển giao cơng nghệ và triển khai sản xuất các
thành tựu về CNSH cịn hạn chế vì tiềm lực công nghiệp,
đặc biệt là công nghiệp sinh học cịn rất kém phát triển.
• Việc khuyến khích, hỗ trợ và đầu tư cho doanh nghiệp
nhà nước và tư nhân sản xuất các sản phẩm và làm dịch
vụ CNSH hiện nay chưa có bước chuyển biến mạnh mẽ.


III.Những thuận lợi và khó khăn cho sự
phát triển CNSH Động vật nước ta
Nguyên nhân
• Vấn đề dịch vụ CNSH của Việt Nam cịn hạn hẹp vì quy
mơ nghiên cứu và đặc biệt là khả năng sản xuất còn khá
hạn chế.
• Về đầu tư những gì chúng ta đã làm còn xa mới đáp
ứng được yêu cầu để CNSH thực sự có thể đóng góp
cho sự phát triển của nền kinh tế quốc dân.
• Lúng túng trong cách tổ chức thực hiện nên chậm được
phát triển.