TÀI LIỆU GIÁO ĐỊA PHƯƠNG TỈNHĐÀ NẴNG lớp 6
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (18.91 MB, 48 trang )
UỶ BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
h
NGUYỄN MINH HÙNG (Chủ biên) – NGUYỄN MINH TUẤN
VÕ VĂN MINH – MAI THỊ PHƯƠNG – NGUYỄN HOÀI THU – BÙI VĂN TIẾNG
an
hnh
an
TÀI LIỆU GIÁO DỤC ĐỊA PHƯƠNG
-n
ha
nh
-n
h
THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG
nh
an
h-
25
/1
0/
20
21
17
:1
1
:0
9
Lớ p
NHÀ XUẤT BẢN GIÁO DỤC VIỆT NAM
hnh
an
h
Kí hiệu và hướng dẫn sử dụng tài liệu
-n
h
an
MỞ ĐẦU
MỞ ĐẦU
KIẾN THỨC MỚI
Giải thích, cung cấp thơng tin liên quan
đến nội dung chủ đề.
25
/1
0/
20
21
17
KIẾN THỨC MỚI
:1
1
:0
9
-n
ha
nh
Giới thiệu một số nội dung liên quan đến
chủ đề, định hướng việc tổ chức các hoạt
động học tập.
nh
an
h-
LUYỆN TẬP
VẬN DỤNG
LUYỆN TẬP
Từ kiến thức, phát triển kĩ năng học sinh
phù hợp với nội dung chủ đề.
VẬN DỤNG
Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học vào
thực tiễn phù hợp với nội dung chủ đề.
2
an
h
LỜI NÓI ĐẦU
hnh
Các em học sinh thân mến!
nh
-n
h
an
Các em đang sinh sống và học tập ở thành phố Đà Nẵng –
một trong những trung tâm chính trị – kinh tế – văn hoá của khu vực
miền Trung và Tây Nguyên.
nh
an
h-
25
/1
0/
20
21
17
:1
1
:0
9
-n
ha
Để giúp các em hiểu rõ hơn về thành phố Đà Nẵng, Tài liệu
giáo dục địa phương thành phố Đà Nẵng lớp 6 được biên soạn nhằm
cung cấp cho các em những hiểu biết cơ bản về lịch sử, địa lí, văn
hố, kinh tế, mơi trường... của thành phố Đà Nẵng. Tài liệu gồm 7 chủ
đề, mỗi chủ đề được xây dựng theo cấu trúc thống nhất và đảm
bảo tính logic giữa các hoạt động Mở đầu – kiến thức mới – luyện
tập – vận dụng. Với cấu trúc này, các em sẽ thực hiện các hoạt động
học dưới sự hướng dẫn của giáo viên và hoàn thành tốt nhiệm vụ
học tập của bản thân. Từ đó, các em có thêm cơ hội hiểu biết đúng
về những giá trị đặc trưng của vùng đất này, gieo niềm tự hào và
ý thức, trách nhiệm của bản thân trong việc bảo tồn và phát huy
những giá trị đó.
Hi vọng tài liệu này sẽ mang lại cho các em những kiến thức
bổ ích và những trải nghiệm thú vị.
Chúc các em một năm học mới thành cơng!
NHĨM TÁC GIẢ
3
h
MỤC LỤC
hnh
an
Nội dung
Chủ đề
Vị trí địa lí và các đơn vị hành chính của
thành phố Đà Nẵng
2
Dấu tích văn hố Sa Huỳnh và văn hoá Champa
ở Đà Nẵng đến thế kỉ X
3
Di sản văn hoá vật thể ở Đà Nẵng
4
Hệ thống sơng ngịi ở Đà Nẵng
5
Làng nghề truyền thống ở Đà Nẵng
5
10
15
21
28
nh
6
an
h-
25
/1
0/
20
21
17
:1
1
:0
9
-n
ha
nh
-n
h
an
1
Trang
7
4
Phong trào xây dựng trường học hạnh phúc
34
Chung tay bảo vệ môi trường thành phố Đà Nẵng
41
VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ CÁC ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH
CỦA THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG
Mục tiêu:
-n
h
an
hnh
an
h
Sau khi học xong chủ đề này, học sinh sẽ:
– Xác định được vị trí thành phố Đà Nẵng trên bản đồ Việt Nam;
– Xác định được vị trí địa lí các quận, huyện của thành phố Đà Nẵng;
– Nêu được ý nghĩa của vị trí địa lí thành phố Đà Nẵng.
-n
:0
9
:1
1
17
nh
an
h-
25
/1
0/
20
21
Đà Nẵng là thành phố
ven biển, nằm ở khu vực
duyên hải Nam Trung Bộ
của Việt Nam. Thành phố
có vị trí địa lí thuận lợi cho
mở rộng giao lưu, hợp tác
phát triển kinh tế với các
tỉnh khu vực, trong nước và
các quốc gia trên thế giới.
ha
nh
MỞ ĐẦU
1.1 Lược đồ khu vực miền Trung – Tây Nguyên
1. Quan sát lược đồ và kể tên các tỉnh thuộc khu vực miền Trung – Tây Nguyên.
Nêu các tỉnh tiếp giáp với thành phố Đà Nẵng.
2. Theo em, để xác định được vị trí địa lí và các đơn vị hành chính của
thành phố Đà Nẵng, chúng ta cần tìm hiểu những thông tin nào?
5
KIẾN THỨC MỚI
nh
an
h-
25
/1
0/
20
21
17
:1
1
:0
9
-n
ha
nh
-n
h
an
hnh
an
h
1. Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ
1.2
6
Bản đồ hành chính Việt Nam
Thành phố Đà Nẵng có diện tích tự nhiên 1.284,88 km2. Phần trên đất liền nằm
trong hệ toạ độ vị trí địa lí: từ 15°15' đến 16°40' vĩ độ Bắc; từ 107°17' đến 108°20' kinh
độ Đơng. Ngồi phần đất liền, vùng biển của thành phố gồm quần đảo Hoàng Sa
nằm trong hệ toạ độ vị trí địa lí: từ 15°45’ đến 17°15’ vĩ độ Bắc; từ 111° đến 113° kinh
độ Đơng.
hnh
an
h
Thành phố Đà Nẵng về phía Bắc giáp tỉnh Thừa Thiên Huế, phía Tây và Nam giáp
tỉnh Quảng Nam, phía Đơng giáp biển Đơng, có bờ biển dài khoảng 92 km. Trung tâm
thành phố cách thủ đô Hà Nội 764 km về phía Bắc, cách Thành phố Hồ Chí Minh 964 km
về phía Nam, cách thành phố Huế 108 km về hướng Tây Bắc.
2. Các đơn vị hành chính
nh
an
h-
25
/1
0/
20
21
17
:1
1
:0
9
-n
ha
nh
-n
h
an
Thành phố Đà Nẵng có 8 đơn vị hành chính, bao gồm 6 quận và 2 huyện
(huyện Hoà Vang và huyện đảo Hoàng Sa).
1.3
Lược đồ thành phố Đà Nẵng
7
BẢNG SỐ LIỆU VỀ DIỆN TÍCH
CÁC ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH CẤP QUẬN, HUYỆN CỦA THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG
DIỆN TÍCH (km2)
Quận Cẩm Lệ
35,85
Quận Hải Châu
23,29
Quận Liên Chiểu
74,37
Quận Ngũ Hành Sơn
40,19
Quân Sơn Trà
63,39
hnh
an
h
ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH CẤP QUẬN, HUYỆN
9,47
an
Quận Thanh Khê
-n
h
Huyện Hồ Vang
305
ha
nh
Huyện đảo Hoàng Sa
733,17
:0
9
-n
(Nguồn: Niên giám thống kê thành phố Đà Nẵng 2020)
:1
1
3. Ý nghĩa của vị trí địa lí
nh
an
h-
25
/1
0/
20
21
17
Thành phố Đà Nẵng có vị trí trung điểm của đất nước, có mạng lưới giao
thơng đường bộ, đường thủy, đường không và đường sắt Bắc - Nam chạy qua,
là cầu nối quan trọng từ Bắc vào Nam, từ khu vực ven biển miền Trung lên khu
vực Tây Nguyên. Với vị trí địa lí thuận lợi, Đà Nẵng trở thành trung tâm của khu
vực duyên hải Nam - Trung bộ, là cửa ngõ của các tỉnh Tây Nguyên ra biển. Vì
vậy, thành phố có vai trị quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội của
vùng, mở cửa và hội nhập quốc tế.
1.4 Cảng Tiên Sa Đà Nẵng
8
1.5 Sân bay quốc tế Đà Nẵng
Dựa vào lược đồ hành chính thành phố Đà Nẵng và các thơng tin trên,
em hãy:
1. Xác định vị trí, hệ toạ độ địa lí và phạm vi của thành phố.
an
h
2. Nêu ý nghĩa vị trí địa lí của thành phố Đà Nẵng.
an
hnh
LUYỆN TẬP
ha
nh
-n
h
1. Tìm hiểu bảng số liệu về diện tích các quận, huyện của thành phố Đà Nẵng,
hãy cho biết quận, huyện nơi em ở có diện tích bao nhiêu km2 và xếp thứ bao
nhiêu trong số các quận, huyện của thành phố Đà Nẵng?
:0
9
-n
2. Chỉ ra quận, huyện nơi em ở tiếp giáp với những quận, huyện hoặc tỉnh nào.
0/
20
21
17
:1
1
3. Sắp xếp diện tích các quận, huyện ở thành phố Đà Nẵng theo thứ tự giảm dần.
an
h-
25
/1
VẬN DỤNG
nh
1. Dựa trên bản đồ hành chính thành phố Đà Nẵng, em hãy chỉ ra đường đi từ
nơi em ở đến sân bay quốc tế Đà Nẵng.
2. Em hãy tìm hiểu và chia sẻ với các bạn cùng lớp: Từ sân bay quốc tế Đà Nẵng,
chúng ta có thể đi bằng đường không đến những tỉnh, thành phố nào của
Việt Nam.
9
DẤU TÍCH VĂN HỐ SA HUỲNH
VÀ VĂN HỐ CHAMPA
Ở ĐÀ NẴNG ĐẾN THẾ KỈ X
Mục tiêu:
Sau khi học xong chủ đề này, học sinh sẽ:
an
h
– Kể tên được một số dấu tích văn hố Sa Huỳnh và văn hố Champa ở
Đà Nẵng;
hnh
– Nhận biết được nét đặc trưng của văn hố Sa Huỳnh và văn hố Champa
thơng qua các dấu tích ở Đà Nẵng;
ha
nh
-n
h
an
– Tự hào về truyền thống lịch sử, văn hố của q hương.
17
21
nh
an
h-
25
/1
0/
20
Đà Nẵng là vùng đất
có lịch sử, văn hoá lâu
đời. Tại khu vực Ngũ
Hành Sơn, các nhà khoa
học đã phát hiện được
những dấu tích của
người tiền sử. Cách ngày
nay hơn 3000 năm, Đà
Nẵng là vùng đất thuộc
nền văn hoá Sa Huỳnh.
:1
1
:0
9
-n
MỞ ĐẦU
Đến thế kỉ II TCN, khi
nhà Hán xâm chiếm và
đặt ách cai trị lên nước
ta, Đà Nẵng thuộc quận
Nhật Nam. Năm 192,
2.1 Lược đồ Vương quốc Champa đến thế kỉ X
Vương quốc Champa
được thành lập sau cuộc khởi nghĩa của Khu Liên (tên gọi ban đầu là Lâm Ấp). Đà
Nẵng là vùng đất thuộc Vương quốc Champa.
10
KIẾN THỨC MỚI
1. Dấu tích văn hố Sa Huỳnh tại Đà Nẵng
Di chỉ khảo cổ học vườn đình Khuê Bắc (phường Hoà Hải, quận Ngũ Hành Sơn)
đã cho thấy dấu tích của nền văn hố Sa Huỳnh.
/1
0/
20
21
17
:1
1
:0
9
-n
ha
nh
-n
h
an
hnh
an
h
Tại di chỉ vườn đình Kh Bắc, nhiều di vật từ thời văn hố Sa Huỳnh được
phát hiện. Các hiện vật bao gồm mộ nồi, các mảnh gốm, một số cơng cụ sản
xuất (rìu có vai, bàn mài) và đồ trang sức (hạt cườm) phục vụ đời sống vật chất,
tinh thần của cư dân Sa Huỳnh.
Di chỉ vườn đình Khuê Bắc – nơi phát hiện
Các mảnh gốm được phát hiện tại vườn
2.3 đình Khuê Bắc
an
h-
25
2.2 nhiều di vật văn hoá Sa Huỳnh
nh
Tại di chỉ này, hai tầng văn hoá Sa Huỳnh và Champa xếp chồng lên nhau.
Lớp dưới thuộc giai đoạn văn hoá Sa Huỳnh, lớp trên là lớp văn hố Champa,
có niên đại thế kỉ II, III.
2. Dấu tích văn hố Champa tại Đà Nẵng
Các đền tháp Chăm ở Đà Nẵng hiện nay khơng cịn ngun vẹn. Nhưng dấu
ấn của nền văn hố Champa vẫn cịn hiện hữu qua dấu tích của các di chỉ khảo
cổ học và hiện vật còn để lại trên vùng đất này.
Các di tích và hiện vật mang phong cách Champa như bia kí, tượng thần,
tượng linh thú, phù điêu, lanh tơ, đài thờ, bệ thờ, chóp tháp… được phát hiện
ở rất nhiều di tích tại Đà Nẵng. Một số di tích tiêu biểu như di tích Phong Lệ
(phường Hồ Thọ Đơng, quận Cẩm Lệ), di tích Q Giáng (xã Hoà Phước,
11
an
hnh
an
-n
h
nh
ha
-n
:0
9
2.4 Tượng sư tử được phát hiện ở di tích Phong Lệ
20
21
17
:1
1
Khu di tích Chăm Phong Lệ có
quy mơ lớn, được người Chăm
khởi dựng vào khoảng đầu thế kỉ X
và được duy trì thờ tự đến ít nhất
vào thế kỉ XII. Đây là di tích tiêu
biểu trong các di tích Chăm tại Đà
Nẵng có điều kiện khảo sát đầy đủ
nhất. Những dấu tích kiến trúc và
hiện vật được phát hiện như bậc
cửa, tượng sư tử, bệ trụ trang trí
voi, rắn thần... Đặc biệt, việc tìm
thấy “Hố thiêng” cịn ngun vẹn
trong lịng tháp là một phát hiện
mới, có ý nghĩa khoa học lớn. Di
chỉ khảo cổ Chăm Phong Lệ đã
được xếp hạng là Di tích cấp thành
phố vào đầu năm 2021.
h
huyện Hồ Vang), các di tích ở
phường Kh Trung (quận Cẩm
Lệ), di tích danh thắng Ngũ Hành
Sơn (phường Hồ Hải, quận Ngũ
Hành Sơn)…
nh
an
h-
25
/1
0/
Ở di tích Quá Giáng đã phát hiện
được nhiều hiện vật Chăm độc đáo
như đầu tượng, chóp tháp góc, bệ
sa thạch, tượng thần, tượng rắn,
lanh tô. Các hiện vật ở đây có niên
đại khoảng thế kỉ IX – X.
Tại các di tích ở phường Khuê
Trung, các hiện vật và đầu tượng,
Hai đầu tượng Chăm được phát hiện ở di tích
2.5 Q Giáng
bệ đá vng, mảnh trang trí góc
tháp, gạch ngói Champa được phát hiện với số lượng lớn. Những dấu tích
này chứng tỏ sự tồn tại một hệ thống kiến trúc đền – tháp Champa bắt đầu từ
khoảng thế kỉ IX – X. Hai văn bia Champa là bia Khuê Trung (niên đại thế kỉ
IX) và bia Hoá Quê (niên đại thế kỉ X) là những hiện vật tiêu biểu của văn hố
Champa ở di tích Kh Trung.
12
h
an
hnh
an
-n
h
Bia Khuê Trung được trưng bày tại
Bia Hoá Quê được trưng bày tại
2.7 Bảo tàng Lịch sử Quốc gia (Hà Nội)
ha
nh
2.6 Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng
nh
an
h-
25
/1
0/
20
21
17
:1
1
:0
9
-n
Di tích danh thắng Ngũ Hành Sơn ghi nhận hai địa điểm có dấu vết Champa
là động Tàng Chơn và động Huyền Không với các bệ đá, đài thờ mang phong
cách Champa.
Bệ đá trong động Tàng Chơn ở di tích
2.8 Ngũ Hành Sơn
2.9 Bệ đá trong động Huyền Khơng
Những dấu tích của văn hoá Sa Huỳnh và văn hoá Champa đã khẳng định
những tầng văn hoá lâu đời nơi đây, khẳng định giá trị lịch sử và văn hoá của
vùng đất Đà Nẵng trong lịch sử dân tộc.
13
LUYỆN TẬP
1. Kể tên các di tích và những hiện vật tiêu biểu của văn hoá Sa Huỳnh và văn hố
Champa ở Đà Nẵng.
hnh
an
h
2. Những dấu tích văn hố Sa Huỳnh và Champa cho chúng ta thấy gì về lịch sử,
văn hố Đà Nẵng?
-n
h
an
VẬN DỤNG
ha
nh
1. Trình bày những hiểu biết của em về văn hoá Sa Huỳnh và văn hoá Champa
thơng qua các di tích được phát hiện ở Đà Nẵng.
nh
an
h-
25
/1
0/
20
21
17
:1
1
:0
9
-n
2. Nếu có điều kiện, em hãy đến tham quan Bảo tàng Đà Nẵng và Bảo tàng Điêu
khắc Chăm Đà Nẵng để tìm hiểu về nền văn hố Sa Huỳnh, văn hố Champa
ở Đà Nẵng.
2.10 Phịng trưng bày các hiện vật từ
các di tích Phong Lệ, Q Giáng,
Xn Dương
14
2.11 Khơng gian tái tạo di chỉ khảo cổ học vườn
đình Khuê Bắc tại Bảo tàng Đà Nẵng
DI SẢN VĂN HOÁ VẬT THỂ Ở ĐÀ NẴNG
Mục tiêu:
nh
-n
h
an
hnh
an
h
Sau khi học xong chủ đề này, học sinh sẽ:
– Kể tên được di sản văn hoá vật thể ở Đà Nẵng;
– Có hành động thiết thực để bảo tồn giá trị, cảnh quan, môi trường của
di sản;
– Giới thiệu những giá trị của di sản văn hoá vật thể cho người thân và
cộng đồng;
:0
9
-n
ha
MỞ ĐẦU
21
17
:1
1
Quan sát những hình ảnh sau và trả lời câu hỏi:
20
1. Đây là những di tích lịch sử, văn hoá nào ở thành phố Đà Nẵng?
nh
an
h-
25
/1
0/
2. Kể tên một số di tích lịch sử, văn hố khác ở thành phố Đà Nẵng mà em biết.
Di chỉ khảo cổ Chăm Phong Lệ
3.1 (phường Hồ Thọ Đơng, quận Cẩm Lệ)
Di tích Hải Vân quan (phường Hồ Hiệp Bắc,
3.2 quận Liên Chiểu)
15
h
an
Nghĩa trủng Hồ Vang (phường Kh Trung,
Di tích thành Điện Hải (phường Thạch Thang,
3.4 quận Cẩm Lệ)
an
hnh
3.3 quận Hải Châu)
nh
-n
h
KIẾN THỨC MỚI
-n
ha
1. Một số di sản văn hoá vật thể tiêu biểu ở Đà Nẵng
17
:1
1
:0
9
Đà Nẵng là vùng đất có bề dày lịch sử và văn hố. Do đó, nơi đây cũng có
nhiều di sản văn hố vật thể tiêu biểu. Nhiều di sản là bảo vật quốc gia, di tích
lịch sử văn hóa cấp quốc gia đặc biệt, cấp quốc gia và cấp thành phố chứa đựng
nhiều giá trị.
0/
Đài thờ Trà Kiệu
20
21
a) Những bảo vật quốc gia tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng
nh
an
h-
25
/1
Đài thờ Trà Kiệu có niên đại vào thế
kỉ VII đến thế kỉ VIII. Đài thờ được sưu
tầm tại Trà Kiệu (huyện Duy Xuyên, tỉnh
Quảng Nam).
Đài thờ được làm từ sa thạch, cao
128 cm, dài 190 cm, bao gồm phần khối
vuông ở dưới và khối trịn ở trên. Bốn
mặt quanh khối vng là những hình ảnh
người được chạm trổ tinh xảo. Phần khối
tròn gồm hai thớt Yoni, thớt trên có phần
vịi nhơ ra.
3.5 Đài thờ Trà Kiệu
Đài thờ Trà Kiệu là đài thờ Champa duy nhất cịn lại tương đối ngun vẹn với
phần bệ vng ở dưới và bệ Yoni tròn ở trên. Đài thờ Trà Kiệu được công nhận là
bảo vật quốc gia năm 2012.
16
Tượng thần Ganesha
Tượng Ganesha có niên đại khoảng
thế kỉ VII-VIII, được phát hiện tại di tích Mỹ
Sơn (huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam).
Tượng cao 95 cm, được làm từ sa
thạch. Theo thần thoại Ấn Độ, Ganesha
là vị thần may mắn, tri thức và văn học,
an
h
có khả năng vượt qua những khó khăn
hnh
trong cuộc sống. Tượng được thể hiện
dưới hình dáng mình người đầu voi
an
trong tư thế đứng thẳng. Những chi tiết
-n
h
thắt lưng, tấm da hổ quanh lưng thể hiện
nh
nghệ thuật điêu khắc đặc sắc của văn
3.6 Tượng Ganesha
-n
Cho đến nay, đây là bức tượng Ganesha
ha
hố Champa.
17
:1
1
:0
9
duy nhất được tìm thấy ở nước ta với tư thế đứng thẳng. Tượng thần Ganesha được
công nhận là bảo vật quốc gia năm 2021.
21
Tượng Bồ tát Tara
25
/1
0/
20
Tượng có niên đại khoảng cuối thế
kỉ IX, đầu thế kỉ X, được phát hiện tại di
tích Đồng Dương (huyện Thăng Bình,
tỉnh Quảng Nam).
nh
an
h-
Tượng cao 129,3 cm. Đây là tượng
bằng đồng lớn nhất của nghệ thuật
Chăm, thể hiện hoá thân nữ của Bồ tát
Avalokitesvara dưới tên gọi Tara. Tượng
được đúc hoàn chỉnh với một kĩ thuật
đúc đặc biệt, khơng có vết khn đúc.
Nghệ thuật tạo hình của bức tượng
đạt đến đỉnh cao. Đây là hiện vật tiêu
biểu cho phong cách nghệ thuật Đồng
Dương. Tượng Bồ tát Tara được công
nhận là bảo vật quốc gia năm 2012.
3.7 Tượng Bồ tát Tara
17
hnh
an
h
Ngoài ba bảo vật quốc gia
trên, Bảo tàng Điêu khắc Chăm
Đà Nẵng hiện đang trưng bày ba
bảo vật quốc gia khác là: Đài thờ
Mỹ Sơn E1, Đài thờ Đồng Dương
và tượng Gajasimha. Đây đều là
những kiệt tác của nghệ thuật tạo
hình và điêu khắc Champa.
20
21
17
:1
1
:0
9
-n
ha
nh
-n
h
an
3.8 Đài thờ Mỹ Sơn E1 (thế kỉ VI – VIII)
3.10 Đài thờ Đồng Dương (thế kỉ IX – X)
/1
0/
3.9 Tượng Gajasimha
nh
an
h-
25
b) Danh thắng Ngũ Hành Sơn
3.11
18
Danh thắng Ngũ Hành Sơn
Danh thắng Ngũ Hành Sơn (còn gọi là núi Non Nước) nằm trên địa phận phường
Hoà Hải, quận Ngũ Hành Sơn, thành phố Đà Nẵng. Danh thắng Ngũ Hành Sơn là
sự kết hợp của vẻ đẹp thiên nhiên và giá trị văn hoá.
an
hnh
an
h
Danh thắng Ngũ Hành Sơn là quần
thể gồm năm ngọn núi đá vôi: Kim Sơn,
Mộc Sơn, Thổ Sơn, Thuỷ Sơn, Hoả
Sơn (riêng Hoả Sơn gồm Âm Hoả Sơn
và Dương Hoả Sơn). Mỗi ngọn núi có
một vẻ đẹp riêng về hình dáng, vị trí, loại
đá, hang động, chùa chiền. Trong đó,
Thuỷ Sơn là ngọn núi lớn nhất, tập trung
nhiều hang động, chùa chiền nhất.
Bệ đá trong động Huyền Không – Dấu tích
-n
ha
nh
-n
h
3.10 của văn hố Chăm ở Ngũ Hành Sơn
Danh thắng Ngũ Hành Sơn còn lưu
giữ nhiều hiện vật quý về đạo Phật, đạo
Mẫu, đạo Bà La Môn, văn hố Chăm, mang tính chất giao thoa của nhiều tơn giáo,
tín ngưỡng.
17
:1
1
:0
9
Danh thắng Ngũ Hành Sơn được xếp hạng Di tích cấp quốc gia đặc biệt vào
năm 2018.
0/
20
21
LUYỆN TẬP
an
h-
25
/1
1. Lập bảng tóm tắt các bảo vật quốc gia đang được trưng bày tại Bảo tàng Điêu
khắc Chăm Đà Nẵng theo gợi ý sau:
Địa bàn
phát hiện
Đặc điểm
tiêu biểu
Năm công nhận là
bảo vật quốc gia
Đài thờ Trà Kiệu
?
?
?
Tượng thần Ganesha
?
?
?
Tượng Bồ tát Tara
?
?
?
nh
Tên bảo vật
2. Mơ tả tóm tắt danh thắng Ngũ Hành Sơn về: địa bàn, đặc điểm tiêu biểu, giá trị
di sản.
19
VẬN DỤNG
an
h
1. Em hãy tìm hiểu về ba bảo vật quốc gia khác đang được trưng bày tại Bảo
tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng: Đài thờ Mỹ Sơn E1, Đài thờ Đồng Dương và
tượng Gajasimha.
-n
h
an
hnh
2. Em hãy tìm hiểu và giới thiệu về một di sản văn hóa vật thể tại Đà Nẵng mà
em biết theo gợi ý sau:
ha
:1
1
:0
9
-n
- Địa bàn;
- Những đặc điểm tiêu biểu;
- Giá trị của di sản;
- ...
21
17
nh
TÊN DI SẢN
nh
an
h-
25
/1
0/
20
3. Khi đến tham quan các di tích lịch sử, văn hố, chúng ta cần làm gì để giữ gìn
các di tích và bảo vệ mơi trường?
20
HỆ THỐNG SƠNG NGỊI Ở ĐÀ NẴNG
Mục tiêu:
ha
nh
-n
h
an
hnh
an
h
Sau khi học xong chủ đề này, học sinh sẽ:
– Kể được tên các con sơng chính của thành phố Đà Nẵng;
– Nêu được đặc điểm của một số sơng chính của thành phố;
– Trình bày được vai trị của hệ thống sơng ngòi đối với đời sống và sự phát
triển kinh tế của thành phố Đà Nẵng;
– Thực hiện được những việc làm phù hợp để sử dụng hợp lí và bảo vệ hệ
thống sơng ngịi của Đà Nẵng.
:1
1
:0
9
-n
MỞ ĐẦU
nh
an
h-
25
/1
0/
20
21
17
Thành phố Đà Nẵng có hai hệ thống sơng chính và một số con sơng khác.
Sơng ngịi có vai trị quan trọng đối với đời sống và sự phát triển của người dân
thành phố.
4.1 Một khúc sông Hàn
4.2 Một khúc sông Cu Đê
Em hãy kể tên một số con sông tại nơi em sống hoặc của thành phố
Đà Nẵng mà em biết.
21
KIẾN THỨC MỚI
an
h
Sơng ngịi ở thành phố Đà Nẵng đều bắt nguồn từ phía Tây, Tây Bắc của
tỉnh Quảng Nam và dãy Bạch Mã thuộc huyện Phú Lộc (tỉnh Thừa Thiên Huế), có
đặc điểm ngắn và dốc. Hằng năm, các sơng đều có hai mùa nước: mùa cạn từ
tháng Một đến tháng Tám và mùa lũ từ tháng Chín đến tháng Mười Hai. Thành
phố Đà Nẵng có hai sơng chính là sơng Hàn và sơng Cu Đê. Ngồi ra, cịn có
các sơng khác như: sơng Cẩm Lệ, sơng n, sơng Cầu Đỏ, sông Vĩnh Điện, sông
Tuý Loan, sông Phú Lộc...
nh
an
h-
25
/1
0/
20
21
17
:1
1
:0
9
-n
ha
nh
-n
h
an
hnh
Đà Nẵng có 546 ha mặt nước sơng có khả năng ni trồng thủy sản. Hệ
thống sơng ngịi có vai trị rất lớn với sự phát triển chung của thành phố Đà Nẵng.
Sơng ngịi giúp phát triển thủy điện, nơng nghiệp, giao thông đường thuỷ, du lịch,
nuôi trồng và khai thác thủy sản.
22
4.4
4.3 Bản đồ sơng ngịi thành phố Đà Nẵng
Sơng Cẩm Lệ
4.5
Sông Tuý Loan
1. Sông Hàn
hnh
an
h
Sông Hàn là phần hạ lưu của
sông Vu Gia – Thu Bồn, tính từ
đoạn hợp lưu giữa sơng Cẩm Lệ
và sông Vĩnh Điện. Sông chảy
theo hướng Nam – Bắc, đi qua
địa bàn các quận Hải Châu, Ngũ
Hành Sơn, Sơn Trà rồi đổ ra vịnh
Đà Nẵng. Sông Hàn là đầu mối
giao thông đường thuỷ nối các
quận Ngũ Hành Sơn, Cẩm Lệ,
huyện Hồ Vang với các huyện,
Sơng Hàn biểu tượng cho sức sống và phát triển
an
4.6 của thành phố Đà Nẵng
:0
9
-n
ha
nh
-n
h
thị xã thuộc tỉnh Quảng Nam. Có nhiều tuyến du lịch đường sơng như: tuyến
sơng Hàn – Hịn Chảo, sơng Hàn – Bán đảo Sơn Trà... Ngồi ra, sơng Hàn cịn
có nhiều cây cầu bắc qua như: cầu Tiên Sơn (còn gọi là cầu Tuyên Sơn), cầu
Trần Thị Lý, cầu Nguyễn Văn Trỗi, cầu Sông Hàn và cầu Thuận Phước. Sơng
Hàn góp phần cân bằng hệ sinh thái cho thành phố Đà Nẵng.
:1
1
2. Sơng Cu Đê
nh
an
h-
25
/1
0/
20
21
17
Sơng Cu Đê có những nhánh
sơng chính là sơng Bắc và
sơng Nam bắt nguồn từ dãy núi
Trường Sơn. Hai chi lưu chính
này hợp lưu thành sơng Cu Đê
tại xã Hồ Bắc, huyện Hồ Vang
và quận Liên Chiểu. Sơng chảy
theo hướng Tây - Đơng, qua
huyện Hồ Vang và quận Liên
Dịng sơng Cu Đê – đoạn chảy qua xã Hồ Bắc,
Chiểu, rồi đổ ra biển Đơng. Chiều
4.7 huyện Hồ Vang
dài của sơng tính từ xã Hồ Bắc
tới biển là 38 km, trong đó tới hơn 30 km tại địa phận Hồ Vang.
Ở lịng sơng Cu Đê có nguồn khoáng sản như cát trắng, sỏi xây dựng. Đây là
một dịng sơng rất đẹp có nhiều lợi thế để phát triển du lịch, như du lịch đường
sông (tuyến sông Cu Đê đi Trường Định,...). Dọc theo dịng sơng có nhiều di tích
lịch sử, khu du lịch sinh thái Hồ Bắc.
23
3. Sông Vĩnh Điện
hnh
an
h
Là sông nối từ sông Thu
Bồn ở Quảng Nam chảy ra địa
phận thành phố Đà Nẵng qua
các huyện Hòa Vang, quận Ngũ
Hành Sơn và quận Cẩm Lệ.
Phần sông Vĩnh Điện trên đất
Đà Nẵng chảy theo hướng Nam
– Bắc. Sơng có nhiều lồi thuỷ
sinh nổi tiếng cư trú đặc biệt có
lồi hến ngọt.
4. Sơng Cổ Cị
nh
an
h-
25
/1
0/
20
21
17
:1
1
Sơng Cổ Cị cịn có tên gọi khác
là Lộ Cảnh Giang, có chiều dài
khoảng 25 km, nối từ xã Thanh
Châu nằm phía đơng bắc Hội An
(Quảng Nam) kéo dài đến phía
tây Ngũ Hành Sơn (Đà Nẵng),
nhập với sông Cẩm Lệ đổ ra cửa
Hàn. Đây là một thuỷ đạo nội địa
chảy song song với bờ biển, giữ
vai trò kết nối tuyến hàng hải quốc
tế đến với thương cảng Hội An
trong các thế kỉ XVII – XVIII. Vào
thuở Hội An phồn thịnh, thương
thuyền của Nhật Bản, Trung
Quốc, Ma Cao sau khi vào nước
ta, cập vịnh Tourane vào sơng Cổ
Cị và men theo bờ biển rồi đổ về
phía đơng của thương cảng.
:0
9
-n
ha
nh
-n
h
an
Sơng Vĩnh Điện có thể phục
4.8 Một khúc sông Vĩnh Điện
vụ phát triển nông nghiệp, nuôi
và đánh bắt thuỷ sản, giao thông vận tải và du lịch sinh thái (như ở Hồ Xn,
Đồng Nị).
24
Bản đồ của Le Floch de la Carrière miêu tả sông Cổ Cò
4.9 với cái tên “Bras de Mer de Touranne a Fayfo”(1745)
Một trong những ao chm – dấu tích của sơng
4.10 Cổ Cò xưa
Từ giữa cuối thế kỉ XIX, do biến động của tự nhiên, dịng chảy của sơng
bị bồi lấp dần. Hiện nay đã khô cạn, thỉnh thoảng để lại vài vùng trũng như
những ao chm.
an
hnh
an
h
Trước thực trạng trên, chính
quyền hai tỉnh Quảng Nam và
thành phố Đà Nẵng đang triển
khai dự án nạo vét, khơi thơng
dịng chảy để tái sinh lại dịng
sơng, hứa hẹn trong tương lai
sẽ có những thay đổi lớn về môi
trường, cảnh quan, giao thông
đường thủy, du lịch… liên quan
đến dịng sơng huyền thoại này.
-n
ha
nh
-n
h
4.11 Sơng Cổ Cị đoạn Đà Nẵng - Quảng Nam hiện nay
:1
1
:0
9
1. Dựa vào bản đồ sơng ngịi thành phố Đà Nẵng ở hình 4.3, hãy xác định trên
bản đồ các dịng sơng chính của thành phố Đà Nẵng.
17
2. Nêu các đặc điểm nổi bật của một số dịng sơng chính ở thành phố Đà Nẵng.
0/
20
21
3. Nêu vai trị của sơng ngịi đối với đời sống và sản xuất của người dân Đà Nẵng.
an
h-
25
/1
LUYỆN TẬP
nh
1. Quan sát một số hình ảnh dưới đây và sử dụng các kiến thức đã học, em hãy
liệt kê các tác động của người dân đối với sơng ngịi theo gợi ý sau:
Tác động tích cực
Tác động tiêu cực
Ni trồng thủy sản
Làm ơ nhiễm mơi trường sơng ngịi
?
?
...
...
25
